HMCS Huron (1942)
HMCS „Huron” podczas II wojny światowej | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki | |
| Wodowanie | |
| Wejście do służby | |
| Wycofanie ze służby |
30 kwietnia 1963 (czynnej) |
| Los okrętu |
sprzedany na złom 28 czerwca 1965 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
standardowa: 1927 t |
| Długość |
114,9 m |
| Szerokość |
11,12 m |
| Zanurzenie |
3,96 m |
| Napęd | |
| 2 turbiny parowe o mocy 44 000 KM, 3 kotły parowe, 2 śruby | |
| Prędkość |
36 w. |
| Zasięg |
5700 Mm przy 15 w. |
| Uzbrojenie | |
| • 1943: 6 dział 120 mm (3×II) 2 działa 102 mm plot. (1×II) 4 działka 40 mm plot. (1×IV) 12 działek 20 mm plot. (6×II) 4 wt 533 mm (1×IV), 40 bg, 2 mbg | |
| Załoga |
190 |
HMCS Huron – kanadyjski niszczyciel z okresu II wojny światowej typu Tribal, w służbie Royal Canadian Navy w latach 1943–1964. Nosił znaki taktyczne G24 i DDE 216. Podczas wojny służył na wodach Europy Północnej i Atlantyku. Służył następnie w wojnie koreańskiej.
Za przebieg służby otrzymał cztery wyróżnienia bitewne (battle honours): Arktyka 1943-45, kanał La Manche 1944, lądowanie w Normandii 1944 i Korea 1952-53.
Budowa
[edytuj | edytuj kod]Po wybuchu II wojny światowej Kanada, będąca wówczas dominium brytyjskim, rozpoczęła poszukiwanie nowoczesnych niszczycieli dla wzmocnienia swojej marynarki[1]. Wybór padł na najsilniejsze brytyjskie jednostki tej klasy – wielkie niszczyciele typu Tribal[1]. Z powodu małego doświadczenia stoczni kanadyjskich, zamówienie na pierwszą parę złożono 5 kwietnia 1940 roku w brytyjskiej stoczni Vickers-Armstrong w Newcastle upon Tyne[1]. W lutym 1941 roku zamówiono drugą parę niszczycieli w Kanadzie, lecz w kwietniu tego roku zamówiono w stoczni Vickers-Armstrong jeszcze dwa okręty: „Huron” i „Haida”[1]. Siłownia okrętów budowanych w Wielkiej Brytanii była zamówiona w firmie Parsons w Wallsend[1]. W ich konstrukcji wprowadzono ulepszenia, wynikające z dotychczasowej służby brytyjskich okrętów, w tym zamieniono czwarte podwójne stanowisko dział kalibru 120 mm na nadbudówce rufowej (w pozycji „X”) na stanowisko armat przeciwlotniczych kalibru 102 mm i podwyższono stanowisko działek przeciwlotniczych 40 mm, zamieniając je miejscami z platformą reflektora, a także obniżono drugi komin i dodano balast dla polepszenia stateczności[2]. Ich nazwy podążały za wzorem brytyjskim, odzwierciedlając rdzenne ludy Kanady[3].
Stępkę pod budowę „Hurona” położono 15 lipca 1941 roku, a kadłub wodowano 25 czerwca 1942 roku[1]. Okręt ukończono 28 lipca 1943 roku, jako trzeci z kanadyjskich Tribali[1]. Otrzymał nazwę od plemienia Huronów[4].
Opis techniczny
[edytuj | edytuj kod]Skrócony opis ogólny
[edytuj | edytuj kod]Niszczyciele typu Tribal miały architekturę typową dla niszczycieli, z podniesionym pokładem dziobowym na ok. 40% długości kadłuba, lekko wznoszącym się ku dziobowi[5]. Artyleria główna i przeciwlotnicza średniego kalibru była umieszczona w czterech dwudziałowych stanowiskach umieszczonych na pokładzie i piętrze nadbudówek na dziobie i rufie w superpozycji. Spaliny z kotłów były odprowadzane przez dwa kominy – przy czym drugi komin od początku był obniżony o 1,2 m dla polepszenia ostrzału[6]. Przy modernizacji w latach 50. kominy otrzymały kołpaki[7]. Stalowy kadłub dzielił się na 16 poprzecznych przedziałów wodoszczelnych[5]. Okręty kanadyjskie miały wyporność standardową: 1927 ts (ton angielskich), a pełną 2519 ts[8]. Po drugiej powojennej modernizacji w latach 50. wyporność standardowa wzrosła do ok. 2200 ts, a pełna do 2800 ts[7]. Długość całkowita okrętów wynosiła 114,9 m, a szerokość: 11,12 m[8]. Zanurzenie przy wyporności pełnej w toku wojny sięgało 4,1 m[9].
Siłownia okrętowa była w układzie liniowym i mieściła się w trzech kotłowniach i jednej maszynowni[10]. Okręty napędzane były przez dwa zespoły turbin parowych systemu Parsonsa z reduktorami, mieszczące się we wspólnej maszynowni[10]. Turbiny poruszały dwie trzyłopatowe śruby o średnicy 3120 mm[10]. Parę dostarczyły trzy trójwalczakowe kotły parowe wodnorurkowe typu Admiralicji z przegrzewaczami, o ciśnieniu roboczym 21,2 at[10]. Moc projektowa siłowni wynosiła 44 000 KM[10]. Prędkość projektowa wynosiła 36 węzłów przy niepełnym obciążeniu, a 32,5 węzła przy pełnej wyporności[10]. Zapas paliwa na okrętach kanadyjskich wynosił 505 ton mazutu[8]. Zasięg sięgał 5700 mil morskich przy prędkości 15 w., 3200 mil morskich przy 20 w. lub 1200 mil morskich przy prędkości maksymalnej (dane dla okrętów brytyjskich)[8].
Załoga liczyła etatowo 190 osób (dane dla okrętów brytyjskich)[11]. Ulegała ona zwiększeniu do 260–300 osób pod koniec wojny[11]. Po powojennej modernizacji w latach 50. załoga etatowo liczyła 259 osób, w tym 14 oficerów[7].
Uzbrojenie i zmiany
[edytuj | edytuj kod]
Główną artylerię stanowiły działa kalibru 120 mm Mk XII na podwójnych podstawach CP Mk XIX, osłoniętych maskami[12]. Na kanadyjskich niszczycielach typu Tribal, tak jak na zmodernizowanych okrętach brytyjskich, było sześć dział na trzech podstawach: na pokładzie dziobowym, nadbudówce dziobowej i pokładzie rufowym[13]. Długość lufy wynosiła 5400 mm – 45 kalibrów (L/45)[12]. Donośność maksymalna sięgała 15 520 m, kąt podniesienia wynosił od -10° do +40°, a masa pocisku 22,68 kg[12]. Zapas amunicji wynosił 200 pocisków półpancernych na działo oraz 50 burzących z zapalnikiem czasowym do strzelania przeciwlotniczego i 50 oświetlających na okręt (pod koniec wojny udział pocisków burzących w jednostce ognia wzrósł do około połowy)[12].
Od początku zamiast czwartej podstawy dział 120 mm (na nadbudówce rufowej w pozycji „X”) kanadyjskie okręty otrzymały dwie armaty przeciwlotnicze kalibru 102 mm Mk XVI na podwójnej podstawie Mk XIX, skuteczne także przeciw celom nawodnym[13]. Szybkostrzelność dział 102 mm wynosiła do 20 strz/min, kąt podniesienia luf od -10° do +85°[13].
Małokalibrowa artyleria przeciwlotnicza obejmowała przede wszystkim poczwórnie sprzężone działko automatyczne Vickers 40 mm Mk VIII pom-pom na podstawie Mk VII. Miało ono długość luf: L/39, donośność maksymalną w poziomie 4572 m, a w pionie 3960 m i strzelało pociskami o masie 0,91 kg z prędkością początkową 585 m/s[14]. Kąt podniesienia wynosił od -10° do +80°[14]. Szybkostrzelność praktyczna wynosiła do 98 strzałów na minutę na lufę[14]. W odróżnieniu od brytyjskich okrętów, kanadyjskie Tribale miały lepsze, wyższe umieszczenie działek 40 mm, na podwyższonej platformie nad nadbudówką rufową, dające im większy kąt ostrzału[15]. Od razu też otrzymały automatyczne działka 20 mm Oerlikon zamiast mało skutecznych poczwórnych karabinów maszynowych kalibru 12,7 mm – przy czym „Huron” i „Haida” uzbrojono w sześć podwójnie sprzężonych stanowisk Mk V z napędem mechanicznym (łącznie 12 działek 20 mm)[13]. Umieszczone były parami: na skrzydłach mostka, na platformie między kominami i na nadbudówce rufowej[15].
Uzbrojenie torpedowe okrętów składało się z jednego poczwórnego aparatu torpedowego QR Mk IX kalibru 533 mm z czterema torpedami parogazowymi Mk IX, o masie materiału wybuchowego 340 kg trotylu[16]. Osiągały one zasięg 12 350 m z prędkością 30 w lub 9600 m z prędkością 36 w[16]. Wprowadzone później torpedy Mk IX* miały zasięg większy o ok. 450 m[17]. Uzbrojenie przeciwpodwodne początkowo według projektu składało się z jednej zrzutni bomb głębinowych i dwóch miotaczy Thornycroft Mk II[16]. Miotacze bomb głębinowych od razu umieszczono o poziom niżej, niż oryginalnie – na pokładzie rufowym[15]. Zapas bomb typowo wynosił 20, przy tym w toku wojny zwiększono go do 30, a ostatecznie do 46[16].
Po II wojnie światowej okręt przechodził większe zmiany uzbrojenia. Już podczas modernizacji w latach 1946–50 usunięto całą artylerię kalibru 120 mm, zamieniając działa dziobowe na dwie dwulufowe podstawy dział uniwersalnych kalibru 102 mm Mk XVI i podnosząc tym samym ich liczbę do sześciu[18][a]. Zamiast dział na pokładzie rufowym zamontowano dwa trzylufowe miotacze bomb głębinowych Squid kalibru 305 mm, przedłużając nadbudówkę rufową dla pomieszczenia amunicji[19]. Zamieniono również cztery podwójne stanowiska działek 20 mm na nadbudówce rufowej i między kominami na pojedyncze działka Bofors 40 mm na podstawach Mk V[19]. Następnie podczas drugiej modernizacji między końcem 1951 a wiosną 1953 roku, połączonej ze zmianą masztu, rufową podstawę armat 102 mm („X”) zamieniono na amerykańską podwójnie sprzężoną armatę przeciwlotniczą kalibru 76 mm L/50 Mk 33 (3 inch/50 cal.), a pozostałe małokalibrowe uzbrojenie przeciwlotnicze ograniczono do czterech pojedynczych armat 40 mm Boforsa na podstawach Mk 7[19][b].
Wyposażenie i zmiany
[edytuj | edytuj kod]„Huron”, „Haida” i dalsze kanadyjskie okręty otrzymały nowy dalocelownik sprzężony z dalmierzem (R/F Director) Mk III(W) na platformie na nadbudówce dziobowej, służący przeciwko celom nawodnym i powietrznym, który zastąpił osobną wieżę dalocelownika DCT Mk I i dalocelownik–dalmierz Mk II[20][15]. Od początku kanadyjskie okręty były wyposażane w radary, w tym radar kierowania ogniem Type 285 montowany nad dalocelownikiem, służący przeciwko celom powietrznym i nawodnym[13]. Na maszcie montowano radar dozoru ogólnego Type 291 z anteną w formie litery X[13]. „Huron” i „Haida” otrzymały też od początku jako jedyne okręty tego typu radar dozoru nawodnego Type 271 na fale decymetrowe w obudowie przypominającej latarnię z przodu nadbudówki rufowej, zamiast reflektora[21]. Standardowo niszczyciele typu Tribal miały hydrolokator (Asdic) typ 144[16].
Na przełomie 1943/44 roku zamieniono na okrętach trójnożne maszty na kratownicowe, z nowym radarem decymetrowym wykrywania celów nawodnych Type 293 (z anteną w obudowie w formie krążka, potocznie określaną jako „ser”)[22]. Radar Type 291 przeniesiono na krótki maszt na rufie, demontując radar Type 271[22]. Na szczycie masztu dziobowego zamontowano natomiast radionamiernik wysokiej częstotliwości HF/DF[22][c].
Po drugiej modernizacji w latach 1951–53 zamieniono maszt kratownicowy na niższy i bardziej masywny[7][b]. Wyposażenie radioelektroniczne i kierowania ogniem wówczas stanowiły: amerykański radar dozoru powietrznego SPS-6C, brytyjski radar dozoru nawodnego Type 293Q, radary artyleryjskie SPG-34 i amerykański dalocelownik Mk 63[7]. Zachowano przy tym także uproszczony dalocelownik z dalmierzem Mk III(W), służący przeciw celom nawodnym[18]. Radary artyleryjskie SPG-34 (AN/SPG-34) montowano na masce drugiej podstawy „B” dział dziobowych i podstawie dział 76 mm[23]. Okręty otrzymały też nowsze stacje hydrolokacyjne: brytyjskie Type 164B i Type 162 (lub amerykańską SQS-501) i amerykańską SQS-10[7].
Służba
[edytuj | edytuj kod]II wojna światowa
[edytuj | edytuj kod]HMCS „Huron” wszedł do służby po ukończeniu i próbach odbiorczych 28 lipca 1943 roku[4]. Otrzymał numer burtowy G24[4]. Został następnie skierowany do docierania mechanizmów i załogi do bazy Home Fleet w Scapa Flow[4]. 26 sierpnia niszczyciel uratował z morza pilota samolotu Blackburn Skua[4]. 6 września niszczyciel został przydzielony do 3. flotylli niszczycieli (3rd Destroyer Flotilla) Home Fleet[4].
Między 1 a 6 października odbył rejs z dwoma niszczycielami (HMCS „Iroquois” i HMS „Onslaught”) do Murmańska w ZSRR w celu dostarczenia zaopatrzenia dla znajdujących się tam okrętów brytyjskich[4]. Po powrocie do Scapa Flow 11 października „Huron” miał kolizję ze zbiornikowcem, po czym do 14 listopada był naprawiany w cywilnej stoczni w Leith[4]. 18 listopada wyszedł w eskorcie konwoju arktycznego JW 54A do ZSRR, po czym 5 grudnia przybył z powrotem w eskorcie konwoju powrotnego RA 54B[4]. Ponownie 22 grudnia wyszedł w eskorcie konwoju JW 55B, atakowanej po drodze przez niemieckie lotnictwo i okręty podwodne (doszło wówczas do zatopienia przez siły osłony niemieckiego pancernika „Scharnhorst”), powracając 7 stycznia 1944 roku z konwojem powrotnym RA 55B[4]. 26 stycznia 1944 roku „Huron” wypłynął w eskorcie kolejnego konwoju do ZSRR JW 56B, atakowanego po drodze przez okręty podwodne (które zatopiły 30 stycznia niszczyciel „Hardy”), po czym 9 lutego powrócił z konwojem powrotnym RA 56[4].
10 lutego „Huron” został przeniesiony do 10. flotylli niszczycieli na miejsce remontowanego HMCS „Iroquois” i 18 lutego przeszedł na południe Anglii do Plymouth[4]. Patrolował w kanale La Manche i uczestniczył w ćwiczeniach przed lądowaniem w Normandii. 25 kwietnia wyszedł na operację z serii Tunnel w celu zwalczania żeglugi przybrzeżnej w Zatoce Biskajskiej w ramach zespołu Force 26 z krążownikiem „Black Prince” i niszczycielami „Athabaskan”, „Haida” i „Ashanti”[4]. 26 kwietnia doszło do bitwy z niemieckimi torpedowcami: T 24, T 27 i T 29 typu 1939, zakończonej zatopieniem T 29[4]. Przy wejściu do Plymouth „Huron” został uszkodzony w kolizji z „Ashanti” i był naprawiany do 7 maja[4]. 20, 22 i 25 maja osłaniał stawianie min przez HMS „Apollo” w pobliżu wysepek francuskich (operacje Hostile 33, 34 i 40)[4].
W czerwcu 1944 roku brał udział w osłonie lądowania w Normandii. 9 czerwca 1944 wziął aktywny udział w bitwie koło wyspy Ushant (Ouessant) z niemieckimi niszczycielami, zakończonej zatopieniem Z-32 i ZH-1[4]. Okręty flotylli następnie w dalszym ciągu patrolowały na kanale La Manche. W nocy na 28 czerwca razem z bliźniaczym „Eskimo” przechwycił koło wyspy Jersey niemiecki konwój z trałowcem M-4611 i patrolowcami V-203 i V-213 (uzbrojonymi trawlerami), topiąc M-4611 i V-213[24]. 2 lipca „Huron” odholował do Plymouth bliźniaczy niszczyciel „Eskimo” uszkodzony w kolizji z „Javelinem”[4]. W nocy 8/9 lipca wraz z bliźniaczym „Tartarem” walczył koło Wysp Normandzkich z niemieckim konwojem eskortowanym przez trałowce, ale okręty zostały odegnane przez baterie nadbrzeżne[4][24]. Według niektórych publikacji zatopiono wówczas trałowce M-4601 i M-4605, lecz nie znalazło to potwierdzenia[24].
13 sierpnia „Huron” został skierowany na remont do Halifaksu w Kanadzie (przybywając po raz pierwszy do macierzystego kraju)[4]. 28 listopada niszczyciel powrócił do Wielkiej Brytanii, przybywając na dalszy etap prac modernizacyjnych do Cardiff[4][d]. Od 20 stycznia 1945 roku okręt przechodził próby poremontowe i szkolenie załogi[4]. 20 lutego powrócił do zadań na obszarze podejść południowo-zachodnich (SW Approaches) i kanału La Manche, bazując w Plymouth[4]. 31 marca został przeniesiony do Home Fleet w Scapa Flow[4]. 15 kwietnia wyszedł w eskorcie konwoju JW 66 do ZSRR, powracając z konwojem RA 66 do Greenock 8 maja, co zbiegło się z zakończeniem wojny w Europie[4].
W dniach 17–23 maja złożył wizytę w wyzwolonym Trondheim w Norwegii (z HMCS „Haida” i krążownikiem HMS „Berwick”)[4]. 10 czerwca wraz z bliźniaczymi „Haida” i „Iroquois” powrócił do Halifaksu[4]. W lipcu rozpoczęto remont w celu przejścia okrętu na Pacyfik, gdzie trwały walki z Japonią, ale 14 sierpnia prace zawieszono wobec zbliżającego się końca wojny[4].
Po II wojnie światowej
[edytuj | edytuj kod]9 marca 1946 roku „Huron” został wycofany do rezerwy[25]. Został następnie poddany remontowi połączonemu z modernizacją uzbrojenia, w tym zamieniono artylerię na uniwersalną kalibru 102 mm i zainstalowano miotacze bomb głębinowych Squid[18]. W styczniu 1950 roku został przeklasyfikowany na niszczyciel eskortowy i otrzymał nowy numer taktyczny DDE 216 (zapisywany na burcie w formie samej liczby: 216)[26].
Po wybuchu wojny koreańskiej Kanada dołączyła do sojuszniczych sił ONZ wspierających napadniętą Koreę Południową i wysłała tam okręty. „Huron” operował tam po raz pierwszy od 22 stycznia do 21 września 1951 roku[27]. Okręty sojuszników między innymi ostrzeliwały wybrzeże Korei Północnej[28]. Po powrocie do Kanady okręt został poddany drugiej modernizacji, trwającej do 1953 roku[4][b]. Między 29 kwietnia 1953 roku a 17 marca 1954 roku „Huron” odbył drugą turę bojową w Korei[27]. W tym czasie 27 lipca 1953 roku miało miejsce zawieszenie broni i służba zmieniła charakter na patrolowy[28]. Po raz trzeci „Huron” operował na wodach koreańskich między 1 sierpnia 1954 a 19 marca 1955 roku[27].
W listopadzie 1958 roku „Huron” z „Haidą” brał udział w manewrach NATO na zachodnim Morzu Śródziemnym[29]. W ich trakcie, 15 listopada o 4:24 „Huron” koło Tulonu miał kolizję z francuskim niszczycielem „Maillé-Brézé” typu T47, uszkadzając dziób[29]. Był następnie prowizorycznie remontowany w Tulonie do 13 grudnia, po czym powrócił do Kanady[29]. W lipcu 1959 roku „Huron” z innymi okrętami eskortował jacht królewski „Britannia” podczas wizyty królowej Elżbiety II w Kanadzie[29].
30 kwietnia 1963 roku „Huron” został skreślony z listy czynnych okrętów marynarki i wycofany do rezerwy, a w 1964 roku przeznaczony do wycofania ze służby[4][30]. 28 czerwca 1965 roku został sprzedany na złom do Spezii, dokąd przybył 20 sierpnia tego roku[30].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Patianin 2012 ↓, s. 52 ogólnie podaje, że na niszczycielach kanadyjskich miotacze Squid montowano w latach 1949–53, a działa dziobowe zamieniano na uniwersalne dopiero w latach 1953–55, lecz Hodges 1971 ↓, s. 62-63, 76 podaje, że obie zmiany miały miejsce podczas remontu w latach 1946–50, ilustrując to zdjęciem „Hurona” z trzema stanowiskami dział kalibru 102 mm i miotaczem Squid, lecz starym masztem kratownicowym i działkiem 40 mm „pom-pom”.
- ↑ a b c Patianin 2012 ↓, s. 52 ogólnie podaje, że niszczyciele kanadyjskie poddano drugiej modernizacji w latach 1953–55, lecz na zdjęciu datowanym na wiosnę 1954 roku (s. 132) okręt ma już nowy maszt i armaty przeciwlotnicze, zaś przed tym od kwietnia 1953 roku służył w Korei (s. 127). Prawdopodobnie zatem chodzi o remont między końcem 1951 a 1953 rokiem, o którym pisze Mason 2001 ↓ (podając, że chodzi o konwersję na niszczyciel zwalczania okrętów podwodnych, co jednak nastąpiło już wcześniej przez montaż miotaczy Squid).
- ↑ Według Hodges 1971 ↓, s. 43, tylko „Athabascan” i „Haida” z okrętów kanadyjskich otrzymały radionamiernik HF/DF.
- ↑ Według Mason 2001 ↓, zainstalowano wówczas radar Type 276.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g Patianin 2012 ↓, s. 15-16.
- ↑ Patianin 2012 ↓, s. 16, 49.
- ↑ Hodges 1971 ↓, s. 55.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad Mason 2001 ↓.
- ↑ a b Patianin 2012 ↓, s. 18-21.
- ↑ Patianin 2012 ↓, s. 45, 49.
- ↑ a b c d e f Patianin 2012 ↓, s. 53.
- ↑ a b c d Patianin 2012 ↓, s. 37.
- ↑ Lyon 1978 ↓, s. 61.
- ↑ a b c d e f Patianin 2012 ↓, s. 21.
- ↑ a b Patianin 2012 ↓, s. 36.
- ↑ a b c d Patianin 2012 ↓, s. 27-28.
- ↑ a b c d e f Patianin 2012 ↓, s. 45-49.
- ↑ a b c Patianin 2012 ↓, s. 28-29.
- ↑ a b c d Hodges 1971 ↓, s. 57-59.
- ↑ a b c d e Patianin 2012 ↓, s. 30-31.
- ↑ Patianin 2012 ↓, s. 30.
- ↑ a b c Hodges 1971 ↓, s. 62-63.
- ↑ a b c Patianin 2012 ↓, s. 52.
- ↑ Patianin 2012 ↓, s. 31, 49.
- ↑ Hodges 1971 ↓, s. 43, 59, 62.
- ↑ a b c Patianin 2012 ↓, s. 49-50.
- ↑ Hodges 1971 ↓, s. 43.
- ↑ a b c Patianin 2012 ↓, s. 113-114.
- ↑ Patianin 2012 ↓, s. 124.
- ↑ Patianin 2012 ↓, s. 51, 125, 132.
- ↑ a b c Patianin 2012 ↓, s. 127.
- ↑ a b Patianin 2012 ↓, s. 129-133.
- ↑ a b c d Patianin 2012 ↓, s. 135-136.
- ↑ a b Patianin 2012 ↓, s. 142.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Peter Hodges: Tribal Class Destroyer. Royal Navy and Commonwealth. Londyn: Almark Publishing, 1971. ISBN 0-85524-047-4. (ang.).
- David Lyon: The British Tribals, 1935. W: Robert Gardiner (red.): Super destroyers. Greenwich: Conway Maritime Press, 1978, s. 48-61, seria: Warship Special. 2. ISBN 0-85177-131-9. (ang.).
- Geoffrey Mason: HMCS HURON (G 24) - Tribal-class Destroyer. naval-history.net, 2001. (ang.).
- Siergiej Patianin: Superesmincy Churchilla. Samyje bojewyje korabli Korolewskogo fłota. Moskwa: Jauza / Eksmo, 2012. ISBN 978-5-699-60471-5. (ros.).