Перайсці да зместу

Arch Linux

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Arch Linux
Выява лагатыпа
Распрацоўшчык

Ааран Грыфін Алан Макрэй Анатоль Памоздаў

Felix Yan
Сямейства АС Linux
Першы выпуск сакавік 2002
Метад абнаўлення Rolling Release
Менеджары пакетаў Pacman
Падтрымлівае платформы x86-64, ARM и RISC-V
Тып ядра Linux
Ліцэнзія GNU GPL
Стан актыўны
Рэпазітар зыходнага коду git.archlinux.org
Вэб-сайт archlinux.org
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Arch Linux — незалежны дыстрыбутыў GNU / Linux, аптымізаваны для архітэктуры x86-64. Для ўстаноўкі, выдалення і абнаўлення пакетаў выкарыстоўваецца пакетны менеджэр Pacman[1][2][3][4][5][6][7].

У афіцыйных рэпазітарах Arch Linux змяшчаецца пераважна свабоднае ПА. GNU рэкамендуе да ўсталёўкі заснаваны на Arch Linux дыстрыбутыў Parabola[8]. У афіцыйных рэпазітарах налічваецца больш за 14 500 пакетаў[9], у AUR[10] — больш 93 500[11].


Arch Linux мае шырокі раздзел дакументацыі ў паддомене ArchWiki[12], заснаваны на MediaWiki. Дакументацыя перакладзеная на дзясяткі моў, аднак асноўнай з'яўляецца англійская. У дакументацыі таксама можна знайсці афіцыйны мануал па ўстаноўцы[13].

Дзякуючы наяўнасці шырокай дакументацыі і адсутнасці графічнага ўсталёўшчыка, Arch ўяўляе вялікую акадэмічную цікавасць для тых, хто хоча асвоіць GNU/Linux, але ўжо работалі з ім

Arch Linux з'яўляецца незалежным дыстрыбутывам, распрацаваным з нуля. Стваральнік дыстрыбутыва Джад Вінет натхняўся CRUX, але меркаванне, што Arch заснаваны на CRUX, памылкова. На Arch заснаваныя такія дыстрыбутывы, як Antergos, Parabola GNU, ArchBang, Arch Hurd, Chakra, ConnochaetOS, Manjaro і іншыя[14].

У канцы студзеня 2017 года распрацоўшчыкі паведамілі, што спыняюць падтрымку 32-разраднай версіі[15]. Падтрымка малюнкаў і пакетаў для працэсараў x86 будзе працягвацца супольнасцю[16]. Як высветлілася пазней, супольнасць Parabola GNU/Linux-libre неафіцыйна працягнула падтрымку x86[17].

Асноўныя асаблівасці Arch

[правіць | правіць зыходнік]

Філасофія Arch Linux грунтуецца на некалькіх асноўных прынцыпах[18]:

  • Прастата
  • Сучаснасць
  • Прагматызм
  • Нацэленасць на пэўных карыстальнікаў (user-centric, а не user-friendly)
  • Гнуткасць

Так распрацоўшчыкі апісваюць асноўныя асаблівасці і прынцыпы, на якіх грунтуецца Arch[19]:

  • Прастата. (Пад прастатой маецца на ўвазе не прастата выкарыстання, а прастата яе ўнутранай арганізацыі: мінімалізм, лаканічнасць, прытрымліванне прынцыпам KISS і Unix-way.)
  • Разлічана не на пачаткоўцаў, а на больш вопытных карыстальнікаў Linux.
  • Джад Вінет заснаваў гэты дыстрыбутыў, кіруючыся сваім бачаннем ідэальнага дыстрыбутыва і жадаючы вярнуць хоць нешта супольнасці вольнага праграмнага забеспячэння, пасля таго як столькі запазычаў з яго.
  • Мэта — зрабіць Arch дасканалай асновай. Асновай, якая не ўключае ў сябе мудрагелістых утыліт і аўтаналадак, але з утылітамі для ручной налады і некаторымі функцыямі для карыстальнікаў, каб яны маглі працягнуць далейшую распрацоўку самі.
  • "Вярнуць хоць нешта супольнасці вольнага праграмнага забеспячэння" - гэта свабодны дар. Калі вы атрымліваеце падарунак ад каго-небудзь, гэта звычайна мае на ўвазе, што вам прыйдзецца што-небудзь аддаць наўзамен. Так што ідэі, прапановы, утыліты ад карыстальнікаў вітаюцца.
  • Ёсць два бакі Arch Linux: (1) бок распрацоўніка і (2) бок карыстальніка. Не спадзявайцеся аб'яднаць абодва бакі, але Стварыце паміж імі ўзаемную сувязь, тады кожны можа атрымаць тое, што ён хоча дадаць да сваёй сістэмы.
  • Не дазваляйце ўтылітам налады або GUI кіраваць сістэмай, яна павінна кіравацца карыстальнікам. Няма нічога дрэннага ў GUI, пакуль графічны інтэрфейс адпавядае гэтым прынцыпам.
  • Ня будзьце залежныя ад таго, што прапануюць ўтыліты. Калі вы пішаце або выбіраеце інструмент, ён павінен быць напісаны на чытаная мове праграмавання (KISS), каб дазволіць карыстальнікам змяніць яго, калі яны захочуць.
  • Ядро распрацоўкі Arch Linux не будзе прадстаўлена якімі-небудзь «дружалюбнымі» GUI/утылітамі ў найбліжэйшай будучыні.
  • Arch будзе тым, што вы з яго зробіце.
  • Слова «прасцей» у Arch разглядаецца па-іншаму, чым у іншых дыстрыбутывах. Каб лёгка чаго-небудзь дасягнуць, трэба вучыцца.
  • Надзея на графічны інтэрфейс для налады / выкарыстання сістэмы ў рэшце рэшт прынясе карыстачу толькі праблемы. У нейкі момант часу карыстальнік адчуе, што яму трэба ведаць, што хавае графічны інтэрфейс.
  • Спробы схаваць складанасць сістэмы і зрабіць яе прасцей за кошт графічных утыліт і аўтаматызацыі руцінных задач звычайна прыводзяць да яшчэ больш складанай сістэме. Замест гэтага лепш зрабіць яе больш просты і лагічнай знутры, зразумела, улічваючы вашы задачы, погляды і перавагі.
  • Рана ці позна вам спатрэбіцца шукаць інфармацыю ў Інтэрнэце (калі старонкі man будзе недастаткова). Умець шукаць у сетцы — гэта першае, чаму павінен навучыцца пачатковец.
  • Хоць карыстальнікі кажуць, што такі дыстрыбутыў https://wiki.archlinux.org/title/Название_вашей_статьине падобны на нейкі іншы, Arch дазваляе карыстальніку ўносіць жаданы ўклад да таго часу, пакуль гэта не супярэчыць прынцыпам і філасофіі Arch.
  • Асноўная ўласцівасць магчымасці зрабіць свой уклад заключаецца ў тым, што вам не трэба дазвол, каб яго зрабіць. Ніхто не можа спыніць вас пры напісанні таго, што вы асабіста знаходзіце карысным, нават калі «сілы, якія існуюць» не лічаць гэта дабрадзействам. Напішыце гэта і змесціце ў User Contributions форум.(бел.: Форум карыстальнікаў, якія ўносяць свой уклад). Калі людзям гэта спадабаецца, вы атрымаеце адказ. Нават калі дапусціць, што ўсе вакол гэта не ацэняць, хіба вас гэта будзе хваляваць, калі для вас карысць відавочная?
  • Не трэба патрабаваць ад распрацоўшчыкаў утыліт і дакументацыі. Паспрабуйце зразумець мэта і філасофію Arch-гэта тое, што адрознівае Arch ад іншых.
  • Адзіны бінарны дыстрыбутыў, дзе сабрана ўсё так, як задумалі распрацоўшчыкі без якіх-небудзь змяненняў у зыходным кодзе. Па гэтай прычыне і з'явіўся міф пра стабільнасць Arch Linux.

Устаноўка

[правіць | правіць зыходнік]

У адрозненне ад большасці дыстрыбутываў, ўстаноўка Arch Linux адбываецца практычна «ўручную». Замест графічнага ўсталёўшчыка прадастаўляецца Grml-кастомизированный[20] zsh у якасці каманднай абалонкі і набор спецыялізаваных скрыптоў (Arch Install Scripts). Для рэдагавання канфігурацыйных файлаў падчас ўстаноўкі даступныя тэкставыя рэдактары vi, vim і nano. Падчас ўстаноўкі, пасля падлучэння да Інтэрнэту, можна перайсці на сайт https://wiki.archlinux.org/index.php/Installation_guide. Больш раннія версіі сістэмы ўключалі ўсталёўшчык з псевдографическим інтэрфейсам, але яго афіцыйная падтрымка скончана. Таксама ў 2021 годзе распрацоўшчыкі прадставілі кансольную праграму ўстаноўкі archinstall, якая дазваляе цалкам аўтаматызаваць працэс ўстаноўкі за кошт скрыптоў.

Pacman

[правіць | правіць зыходнік]

Адной з галоўных асаблівасцяў Arch з'яўляецца пакетны менеджэр Pacman, які імкнецца спрасціць кіраванне пакетамі. Па аналогіі з іншымі пакетнымі мэнэджэрамі, для падтрымання сістэмы ў актуальным стане, Pacman сінхранізуе спісы (базы дадзеных) пакетаў з галоўным серверам Arch, звычайна з дапамогай люстэркаў.

Pacman забяспечвае просты і адначасова вельмі магутны CLI з мноствам пашыраных магчымасцяў (напрыклад такіх як выяўленне пакетных файлаў, якія былі зменены карыстальнікам або сістэмай).

Pacman здольны самастойна знайсці залежнасці, аўтаматычна загрузіць і ўсталяваць усе неабходныя пакеты. Як правіла, карыстачу дастаткова выканаць толькі адну каманду для поўнага абнаўлення ўсёй сістэмы.

Пачынаючы з сакавіка 2010 года[21] усе пакеты Pacman ўяўляюць сабой tar- архівы, сціснутыя па алгарытме сціску LZMA2, кожны з якіх змяшчае праграмы ў скампіляваным выглядзе і дадатковую інфармацыю. Аднак алгарытм сціску GZIP, які выкарыстоўваецца раней, па-ранейшаму падтрымліваецца.[22] З нагоды наймення і фармату пакетаў вяліся дэбаты. Было прынята рашэнне пакінуць пакеты звычайнымі архівамі, так як гэта дазваляе лёгка атрымаць і прааналізаваць змесціва пакета. Імя файла пакета выглядае так: {імя пакета}-{версія}-{архітэктура}.pkg.tar.xz, напрыклад: linux-4.14.13-1-x86_64.pkg.tar.xz

Таксама любыя пакеты могуць быць сабраны з зыходных кодаў (уключаючы бінарныя) з дапамогай makepkg.

  1. ↑ About. Arch Linux. Архівавана з першакрыніцы 2 студзеня 2017. Праверана 11 студзеня 2019.
  2. ↑ Fallen Under the Spell of Arch Voodoo | Tux Machines. Архівавана з першакрыніцы 20 чэрвеня 2018. Праверана 20 чэрвеня 2018.
  3. ↑ DistroWatch Weekly, Issue 286. DistroWatch (19 студзеня 2009). Архівавана з першакрыніцы 20 чэрвеня 2018. Праверана 11 студзеня 2019.
  4. ↑ DistroWatch Weekly, Issue 320. DistroWatch (14 верасня 2009). Архівавана з першакрыніцы 20 чэрвеня 2018. Праверана 11 студзеня 2019.
  5. ↑ Rolling with Arch Linux [LWN.net]. Архівавана з першакрыніцы 20 кастрычніка 2011. Праверана 20 чэрвеня 2018.
  6. ↑ The grumpy editor’s Arch Linux experience [LWN.net]. Архівавана з першакрыніцы 15 лістапада 2019. Праверана 20 чэрвеня 2018.
  7. ↑ DistroWatch Weekly, Issue 641. DistroWatch (21 снежня 2015). Архівавана з першакрыніцы 12 верасня 2018. Праверана 11 студзеня 2019.
  8. ↑ List of Free GNU/Linux Distributions — GNU Project — Free Software Foundation. Архівавана з першакрыніцы 25 снежня 2015. Праверана 4 красавіка 2024.
  9. ↑ Arch Linux — Package Search. Архівавана з першакрыніцы 5 лютага 2021. Праверана 4 красавіка 2024.
  10. ↑ AUR (en) - Home (англ.). aur.archlinux.org. Праверана 15 ліпеня 2025.
  11. ↑ AUR (en) — Packages. Архівавана з першакрыніцы 27 студзеня 2018. Праверана 26 студзеня 2018.
  12. ↑ Main page (Русский) - ArchWiki (англ.). wiki.archlinux.org. Архівавана з першакрыніцы 1 снежня 2017. Праверана 26 лістапада 2017.
  13. ↑ Official Installation Guide — ArchWiki. Архівавана з першакрыніцы 19 кастрычніка 2020. Праверана 19 жніўня 2010.
  14. ↑ Arch Based Distributions (Active) — ArchWiki. Архівавана з першакрыніцы 22 мая 2011. Праверана 2 красавіка 2011.
  15. ↑ Arch Linux - News: Phasing out i686 support (англ.). www.archlinux.org. Архівавана з першакрыніцы 27 студзеня 2017. Праверана 25 мая 2017.
  16. ↑ Arch Linux 32 (англ.). archlinux32.org. Архівавана з першакрыніцы 26 студзеня 2021. Праверана 24 лістапада 2017.
  17. ↑ Parabola GNU/Linux-libre - News: Continuation of i686 support (англ.). www.parabola.nu. Архівавана з першакрыніцы 18 лютага 2018. Праверана 18 лютага 2018.
  18. ↑ Arch Linux — ArchWiki. Архівавана з першакрыніцы 11 лістапада 2019. Праверана 25 студзеня 2018.
  19. ↑ Archway (англ.). phraktured.net (1 лістапада 2007). Архівавана з першакрыніцы 3 чэрвеня 2012. Праверана 7 сакавіка 2012.
  20. ↑ grml.org — Zsh. Архівавана з першакрыніцы 25 студзеня 2018. Праверана 25 студзеня 2018.
  21. ↑ Arch Linux — News: Switching to xz compression for new packages. Архівавана з першакрыніцы 1 лістапада 2011. Праверана 29 лістапада 2011.
  22. ↑ Pacman (англ.). ArchWiki. Архівавана з першакрыніцы 18 жніўня 2017. Праверана 7 сакавіка 2012.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Arch_Linux&oldid=5015102"