Garuneko positroi-igorpen tomografiaren irudiak, pertsona osasuntsu baten eta kokaina-mendekotasuna duen pertsona baten garuneko metabolismoa alderatzen dutenak.
Adikzioa edo mendekotasuna substantzia edo jokamolde konkretu batekiko nahigabeko atxikimendua sortzen duen burmuineko gaixotasuna da. Substantziaren erabileraren bidez asetzen da, eta, beraz, asetze hori gauzatzeko bilaketa patologikoak ezaugarritzen du adikzioa.
Horrek suposatzen du jokaerak kontrolatzeko ezgaitasuna, kontsumorako premiazko desira, hari uko egiteko zailtasuna, jokaerak suposatzen dituen arazoak (pertsonarteko eta bere buruarekiko harremanetan) antzemateko murrizketa... Horren ondorioz, adikzioa jasaten duenaren bizi kalitatea kaltetzen da (lanean, ikasketetan, harremanetan, familian…).
Neurozientziaren arabera, sustantzienganako adikzioa eta jokamoldeenganako adikzioa oinarri neurobiologikoak partekatzen dituzte.
Sustantzia psikoaktiboen kontsumoaz gain, beste jokamolde eta prozesu batzuetan ere ikusten dira adikzioak, hala nola sexua, jokoa, pornografia, telebista, kirola, teknologia, mugikorra, Interneta…
Adikzioa nahasmenduneuropsikologiko bat da, eta droga bat kontsumitzeko edo sari naturala eragiten duen portaera bat izateko premia iraunkorra eta bizia du ezaugarri, kalte handiak eta beste ondorio negatibo batzuk eragin arren. Drogen kontsumo errepikakorrak garunaren funtzioa alda dezake sinapsietan sari naturalen antzera, hala nola janaria edo maitemintzea[1], aldez aurretik existitzen diren ahultasunak dituzten pertsonengan autokontrola ahulduz eta irrika iraunaraziz[2]. Fenomeno horrek –drogek garunaren funtzioan eragindako nahasmendua– adikzioa garunaren nahasmendu gisa ulertzea ekarri du, adikzioaren garapenean inplikatuta dauden askotariko faktore psikosozial zein neurobiologiko konplexuekin[3][4][5]. Kokaina emandako saguek adikzioaren izaera konpultsiboa eta inboluzionista erakusten bazuten ere, gizakiengan hori konplexuagoa da, eta jokaerarekin[6] edo nortasun-ezaugarriekin lotuta dago[7].
Adikzio-adierazgarri klasikoen artean daude: estimulu saritzaileetan konpromiso konpultsiboa, substantziekiko edo portaerarekiko kezka eta erabilpen jarraitua ondorio negatiboak izan arren. Adikzioari lotutako ohitura eta patroien ezaugarri nagusia berehalako atsegina izan ohi da (epe laburreko saria)[8][9], atzeratutako efektu baztertzaileei batuta (epe luzeko kostuak)[4][10].
Zibilizazioaren hasieratik existitu izan den zerbait da ezaugarri psikoaktiboak dituzten substantzienganako mendekotasuna. Antzinako gizakiaren aurretiko primateek ere fruitu helduenganako gustua zutela uste da, alkohol irakinera zuten azukre kopuruaren ondorioz. Horrek baliteke eboluzioz alkohol edarienganako erakarpen bat edukitzera eraman izana.
Mendekotasunari buruzko ikerketa modernoek gaixotasuna hobeto ulertzea ekarri dute (atzera 1875. urteraino egiten dutenak) gaiari buruzko ikerketekin, zehazki morfinarekiko mendekotasunari buruzkoekin[14]. Horrek, mendekotasuna, baldintza mediko bat zela ulertzen lagundu zuen. XIX. mendera arte, ez zen mendekotasuna gaixotasuntzat hartu eta aitortu mendebaldeko munduan, egoera fisikoa eta buruko gaixotasuna izanik, aldi berean[15]. Gaur egun, adikzioa nahasmendu biopsikosozial zein neurologiko gisa ulertzen da, eta horrek negatiboki eragiten die horren eraginpean daudenei, eta gehien bat drogen kontsumoarekin eta alkoholaren gehiegizko erabilerarekin lotzen da[4]. Mendekotasunaren ulermena aldatu egin da historian zehar, eta horrek eragina izan du, eta izaten jarraitzen du medikuntzan tratatzeko eta diagnostikatzeko moduetan[erreferentzia behar].
Medikuntzak eta psikologiak dependentziaz hitz egiten dute pertsona batek substantzia baten efektuak esperimentatzeko behar konpultsiboa duenean edo bere gabetzeagatik agertzen den ondoeza lasaitzeko. Esan beharra dago droga legalak (alkohola edo tabakoa) zein ilegalak (kokaina, heroina, marihuana, etab.) dependentzia eragiten dutela, eta, ondorioz, alkoholismoa, tabakismoa eta droga-mendekotasuna sortzen dira.
Sustantzienganako adikzioa jasankizun kroniko, progresibo eta, batzuetan, hilgarria da, droga horien kontsumoan ezaugarritzen delarik horrek dituen ondorio kaltegarriez gain. Horregatik, burmuineko gaixotasuna kontsideratzen da, sustantzia psikoaktibo horiek eta horrek suposatzen dituzten jokaerek burmuin organoko zenbait sailen estruktura eta funtzionamendua aldatzen baitu.
Norbanakoaren pentsamendu eta jokaerak kontsumitzen dituzten desirengandik osatuta dago, eta horiek lortu nahi den sentsazio eta efektu…
Ohitura eta influentzia kontsumistaz aparte, adikzioak mendekotasunak dira, ondorio larriak ekartzen dituztenak. Ondorioak norbanakoaren bizitza pertsonal eta sozialean eragiten dute, eta baita osasun egoeran (fisiko eta mentalki) ere; gainera, eraginkorki funtzionatzeko gaitasuna kentzen digute. Norbait mendekotasunean bizi da mendekotasuna eragiten dion objekturik gabe bzi ezin denean eta, beraz, etengabe bilatzen duenean.
Adikzioaren mende den pertsonak ez du kontrolatzen adikzioa horren mendean bizi delako, eta hori da ardatza eta errutina guztien baldintzatzailea. Errutina horretatik irteten saiatzen bada, antsietate arazoak jasaten ditu, eta, orokorrean, mendeko objektua kontsumitzen amai dezake. Kontsumitzeari uztean, hasieran mono deituriko fasea bizitzen du norbanakoak.
Europan, gehien kontsumitzen den droga ez legalizatua cannabisa da.
Alkoholismoa edo alkoholarekiko dependentzia, kontrol gabeko alkohol kontsumotik sortzen den gaixotasun kroniko bat da. Alkoholikoek alkohola babes moduan aurkitzen dute. Gehien gustatzen zaiena alkoholaren sentsazioa da, eta ez alkohola bera.
Alkohola, nerbio-sisteman eragiten duen droga bat da. Pertsonaren osasun fisikoan eta mentalean eragiten du, eta bere erantzukizun laboraletan. Trastorno hau nerabezaroan zein helduaroan agertu ahal da, eta beste adikzio guztiak bezala, hau ere gaixotasun kontsideratzen da.
Munduko Osasun Erakundearen (MOE) datuen arabera, emakumeengan alkoholismotzat jotzen da egunean 50 gramo alkohol baino gehiago hartzea, eta gizonezkoengan, berriz, 70 gramo baino gehiago irenstea (kopa bat koñakek 40 g du gutxi gorabehera, litro laurden ardok 30 g eta litro laurden garagardok 15 g)[16]. Alkoholismo kasu gehiago dago gizonezkoen artean, baina emakumeen eta gazteen artean ere gero eta kasu gehiago ari da agertzen. Oro har, 1980az geroztik alkoholaren kontsumoa eta horrek eragindako kalteak ugaritzen ari dira Europar Batasunean, Ekialdeko Europan, Ameriketako Estatu Batuetan eta garapen bidean dauden herrialdeetan.
Droga-mendekotasuna drogen kontsumoarekin erlazio zuzena duen mendekotasuna da, eta pertsonak ondo sentitzeko edota bere eginbeharrak burutzeko sustantzia kontsumitu behar duenean ematen da. Adikzioa da plazera, euforia, tentsio arintzea, etab. lortzeko edozein substantzia natural edo sintetikoaren beharra. Horren (drogen) kontsumoa, ezaugarri sozial eta pertsonal ezberdinen ondorioz ematen da, esaterako, pertsonaren ingurunearekin (gizarte eragina eta jokabideak) eta pertsonarekin zuzenki (kontsumitzen hasteko motibazioak, jarrera) loturik dauden faktoreengatik. Droga-mendekotasuna duen pertsona batek kontsumoarekin erlazionatutako arazoak ukatu edo gutxiesteko joera dauka. Hori pairatzen duen pertsonak jokaeran aldaketak izaten ditu; hala nola autokontrolaren galera, nortasunaren aldaketa, erasorako jarrerak erakustea, etab. Aldaketa hauetaz gain, zenbait sintoma agerikoak izan ohi dira, esaterako, biharamuna, betseinak handituak izatea, begi gorrixkak, etab.
Droga-mendekotasuna garuneko nahasmendu kroniko eta errepikakorra da, drogak bilatzea eta droga-abusua eragiten dituena haien ondorio kaltegarriak izan arren[17]. Mendekotasun mota horrek garuneko zirkuituak aldatzen ditu, garunaren sari-sistema kaltetuz[18] eta estresaren kudeaketan eta autokontrolean ondorio funtzionalak eraginez[17]. Kaltetutako organoen funtzioetan kalteak bizitza osoan iraun dezakete eta heriotza eragin dezakete tratatzen ez badira[17]. Droga-mendekotasunarekin lotutako substantzien artean daude alkohola, nikotina, marihuana, opioideak, kokaina, anfetaminak eta baita gantz eta azukre eduki handiko elikagaiak ere[19]. Adikzioak testuinguru sozialetan has daitezke esperimentalki[20], edo agindutako botiken erabileratik edo beste hainbat neurritatik ere sor daitezke[21].
Droga-mendekotasunak eredu fenomenologiko, baldintzatzaile (operatzailea eta klasikoa), kognitibo eta seinaleekiko erreaktibotasun-ereduan funtzionatzen duela frogatu da. Hala ere, eredu bakar batek ere ez du substantzien abusua guztiz ilustratzen[22].
Adikzioaren arrisku-faktoreen artean honako hauek daude:
Tabakoa erretzeagatik edo honen gehiegizko kontsumoagatik sortzen den mendekotasuna da. Horrek, gaixotasun kardiobaskularrak, birikako gaitz kronikoak eta minbizia sor edota eragin ditzake. Espainian, urtero, 55.000 hildako inguru egoten dira; % 28,1ak egunero erretzen du eta % 2,9ak noiz behinkako eran egiten du. Berriz, % 17,3 erretzaile ohia deklaratzen da eta % 51,7ak aitortzen du ez duela inoiz erre, Osasun Nazioko galdeketaren arabera.
Elikadura- edo elikadura-mendekotasunaren irizpide diagnostikoak ez dira, ez kategorizatu, ez definitu Buru asalduren diagnosi eta estatistika eskuliburua (DSM o DSM-5) gisako erreferentzietan, eta substantzien kontsumoko nahasmenduen antzeko esperientzia subjektiboetan oinarritzen da[12][23]. Elikadura-adikzioa elikadura-jokabidearen nahasmenduak dituztenetan aurki daiteke, nahiz eta elikadura-jokabidearen nahasmenduak dituzten pertsona guztiek ez duten elikadura-adikzioa, eta elikadura-adikzioa duten guztiek ez dute elikadura-nahasmendu diagnostikatua[12]. Epe luzera, gantz, gatz edo azukre asko duten elikagaiak maiz eta neurriz kanpo kontsumitzeak (txokolatea, adibidez) drogen antzeko mendekotasuna sor dezake[24][25], garunaren sari-sistema abiarazten baitute, eta, hala, gizabanakoak, denboran, elikagai berak nahi izan ditzake gero eta maila handiagoan[26][12][23]. Elikagai oso gustagarriak kontsumitzean bidalitako seinaleek gorputzaren seinaleei aurre egiteko gaitasuna dute betetasuna lortzeko, eta irrika iraunkorrak aterako dira[26]. Elikadura-mendekotasunaren zantzuak dituztenek elikadura-tolerantziak gara ditzakete, eta, horietan, gehiago jaten dute, elikagaiek gero eta asegarritasun gutxiago eman arren[26].
Jakina da txokolatearen zapore gozoak eta bere osagai farmakologikoek irrika bizia sortzen dutela edo kontsumitzaileak bere burua adiktibo suuma dezakeela[27]. Txokolatea asko gustatzen zaion pertsona batek txokolatearekiko mendekotzat har dezake bere burua.
Elikadura-mendekotasuna garatzeko arrisku-faktoreen artean gehiegizko elikadura eta oldarkortasuna daude[23].
Yaleko Elikagaien Adikzioen Eskala (YFAS), 2.0 bertsioa, gizabanako batek elikadura-mendekotasunaren adierazgarri eta sintomak ote dituen ebaluatzeko indarrean dagoen neurri estandarra da[28][12][23]. 2009an Yale Unibertsitatean garatu zen hipotesi honen arabera: gantz, azukre eta gatz asko duten elikagaiek eragin adiktiboak dituzte, eta horrek elikadura-ohitura problematikoak sortzen ditu[29][26]. YFAS diseinatuta dago substantziekin eta adikzioekin lotutako 11 nahasmenduei (SRAD) aurre egiteko, 25 itemeko txosten-galdetegi bat erabiliz, SRADentzako irizpide diagnostikoetan oinarrituta, DSM-5aren araberakoa[30][12]. Elikadura-mendekotasunaren diagnostiko potentzial bat iragartzen da 11 SRADtik, gutxienez, bi daudelako eta eguneroko jardueretan narriadura handia dagoelako[31].
Barratten oldarkortasun eskala, BIS-11 eskala hain zuzen ere, eta UPPS-P Jokaera oldarkorraren premia negatiboa eta Iraunkortasun falta azpieskalek elikadura-adikzioarekin erlazioa dutela frogatu da[23].
Munduko Osasunaren Erakundeak, ludopatia gaixotasun bat bezala jotzen du; izan ere, jokoa gauza normala eta atsegina bada ere, mendekotasun bilakatzen denean gaixotasun bihurtzen da. Pertsona askok jokoarekin duten mendekotasuna dela eta dirua, lana, familia, e.a. galdu izan dute.
Mendekotasun honen ezaugarriak hurrengoak dira:
Jokoa alde batera uzteko edota geldiarazteko ezintasuna.
Jokoaren tentazioa albo batera usterako unean, porrot egitea.
Jokatu aurretik, kitzikatze eta tentsio sentsazioa izatea eta jokatzeko unea heltzean arintasun sentsazioa sentitzea.
Bizitzaren zenbait arlo jokora moldatzea; hala nola, pertsonala, familiarra, soziala, ekonomikoa, lana, e.a.
Ludopata batzuk, aitzakiak jartzen dituzte; hala nola, eguneroko tentsioak arintzeko jokatzen dutela edo etorkizunean arazo ekonomikorik ez izateko esperantza ematen dietela.
Ludopatiak biztanleriaren %2-3ari eragiten dio eta gizonezkoetan gehiago ematen da emakumezkoetan baino; hala ere, esan beharra dago, emakumezkoen eta gazteen artean gero eta gehiago ematen ari direla gaixotasun honekin loturiko arazo larriak.
FAJER-en arabera, ludopatia pairatzen duten pertsonen %89a, lanean ari diren eta estatus maila ona duten berrogei urte inguruko gizonezkoak dira. Joko-mendekotasuna duten ia %67 lanean ari da eta maila sozioekonomiko on bat dauka; %17 berriz, langabezian aurkitzen da eta %13 ezgaitu iraunkorrak edo pentsiodunak dira. Halaber, %1 baino gehiago ikasten edo oposizioak egiten ari da eta %0,50 etxeko lanak egiten ditu.
Mendekotasuna ez da soilik substantziekiko. Esaterako, erosketak egiteko, sexurako, jateko, jokorako, kirolerako... Eta batzuetan mendekotasuna ez da soilik zerbait egitea, baizik eta zerbait ez egitea edo saihestea. Horri dilazioa edo prokastinazioa deritzo, momentu oro ez egitearen edo berandutzearen dinamikan sartzea.
Jokabide-adikzio terminoak, ondorio kaltegarriak izan arren, sari natural bat (jokabidea, berez, atsegina dena) lortzeko konpultsioa adierazten du[9][24][25]. Ebidentzia preklinikoek frogatu dute ΔFosBaren adierazpenaren igoera nabarmenek, sari natural batekiko esposizio errepikakor eta gehiegizkoaren bidez, droga-mendekotasun batean gertatzen diren portaera-efektu eta neuroplastikotasun berberak eragiten dituztela[24][32][33].
Adikzioa egon daiteke psikofarmakorik gabe; ideia hori Stanton Peele psikologoak zabaldu zuen[34]. Horiei, jokabide-adikzioak esaten zaie. Adikzio horiek pasiboak edo aktiboak izan daitezke, baina, normalean, adikzio gehienetan dauden ezaugarri indargarriak dituzte[34]. Sexu-jokabidea, elikadura, ludopatia, bideo-jokoetan aritzea eta erosketak gizakietan jokabide konpultsiboekin lotuta daude guztiak, eta frogatu da bide mesolimbikoa eta sari-sistemaren beste zati batzuk aktibatzen dituztela[24]. Ebidentzia horretan oinarrituta, horren arabera sailkatzen dira sexu-adikzioa, jokoarekiko adikzioa, bideojokoekiko adikzioa eta erosketekiko adikzioa[24].
Bikote erlazioetan, familian edo adiskidetasunean agertzen edota ematen den egoera psikologiko bat da. Dependentzia emozionalaren sintomak identifikatzea erraza da, izan ere, aipatu bezala, gure ingurune intimoko pertsonekin gertatzen zaigun zerbait baita; senideekin, lagunekin eta batez ere bikoteekin. Honekiko, bikotearekiko, dependentzia emozionala izateak, beste irudi txeratsu batzuekiko mendekotasun emozionala izan dezakeela adierazten du; hala nola, guraso edo hurbileko lagunena. Hori dela eta, banantzearen beldurra izaten dute eta beste pertsona une oro lokalizatua izan behar dute, eta horretarako, sarri deitzen edo mezuak bidaltzen diote, berarekin kontaktuan sentitzeko. Behar hau, berarekin kontaktuan egotearena eta bere atentzioa izatearena, banantze-larritasunarekin elkartzen da, antsietate edo pena markatua izango du eta hortaz, ez du lortzen zoriontsu izatea ezta disfrutatzea pertsona horren bidez ez bada.
Dependentzia emozionala pairatzen duten pertsonek, hurrengo sintomak jasaten dituzte:
Mendekotasuna duten pertsonarekiko obsesioa
Mendekotasuna duen pertsonarekiko idealizazioa
Bakardadeari eta banaketari beldurra
Pertsona hori gabe (mendekotasun sorrarazten diona) ezin daitekeela zoriontsu izan, ezin duela bere bizitza aurrera eraman edo ezin dezakeela disfrutatu gauzez
Abstinentzia gorputzaren erreakzioa da, mendeko den substantzia horri uko egitean sortzen dena. Substantzia gabe, honengandik dependentzia zuten organismoko osagaien funtzioak aldatu egiten dira. Ezegonkortasun kimiko eta hormonalak, eta larritasun psikologikoa bizitzen du, substantzia hartu arte berriz.
Tolerantzia abstinentzia sindromearen zeharkako fenomeno bat da. Honi, substantziaren dosi kantitatea handitzeari dagokio, nahi izandako efektu horiek lortzeko, hau da, monoa kentzeko. Kontsumo jarraituaren ondorioz sortzen diren ezegonkortasun kimikoen ondorioz da.
Errehabilitazio eta auto-laguntza programa tradizionalez gain, hainbat iniziatiba daude prebentzio eta laguntza terapeutikoari dagokionez adikzioari aurre egiteko. Adibidez, opiazioenganako mendekotasunaren aurrean egiten den tratamendua “metadona”-ren bitarteko mantentzearekin egiten da.
Beste modu bat, buprenorfina bezalako medikamentuen bidezko terapia da, metadona baino hobea askoren ustez. Honek opiazeo hauen efektuak blokeatzen ditu, baina soilik erreakzio leunak sortzen ditu.
Ikerketa berri batek dioenaren arabera, antigorputzak ere garatu daitezke medikamentu espezifiko bati aurre egin ahal diotenak, plazer efektuak nulu bihurtuz. Gaur egun, kokaina, heroina, metanfetamina eta nikotinarenganako mendekotasunaren aurkako bakunak ere sortu dira, proba kliniko ezberdinen bidez eraman dira aurrera, eta prebentzio lanerako emaitza onak ikusi dira, errehabilitaziorako bezala.
Beste tratamendu metodo bat, Estimulazio Zerebral Sakona (ECP gazteleraz) da, eta prozedura hau burmuineko zenbait sailetara abiatzean zentratzen da.
Zenbait ikerketek mekanismo biologikoak presente daudela argudiatzen dute zientifikoki. Hala, norbanakoaren natura biologikoak zenbait erabaki eta ekintza azaltzen ditu. Horrela, informazio genetikoa belaunaldiz belaunaldi pasatzen dela ikusi da. Beraz, mendekotasunak ere, DNA (azido desoxirribonukleiko) eta herentzia genetikoarengandik transmititu daitezke.
Nerabezaroa da etorkizunean mendekotasunen aurrean ahulago izateko bizitzako etapa zailena. Izan ere, garai honetan gure burmuinak garapen neurologiko kritiko batean dago, honen moduko egoeren aurrean oso minbera dena. Beraz, burmuinean ematen diren aldaketen ondorioz, errazago erori gaitezke mendekotasunean.
Burmuineko zenbait sail mendekotasunaren mekanismo biologikoetan nahasita daude, batez ere dopaminaren askapenak, zenbait farmako ezberdinen irenstearen bidez askatzen dena.
↑Henden E (2017). "Addiction, Compulsion, and Weakness of the Will: A Dual-Process Perspective.". In Heather N, Gabriel S (eds.). Addiction and Choice: Rethinking the Relationship. Oxford, UK: Oxford University Press. pp. 116–132.
↑Angres DH, Bettinardi-Angres K. (2008-10). «The disease of addiction: origins, treatment, and recovery» Disease-a-Month 54 (10): 696–721. doi:10.1016/j.disamonth.2008.07.002. PMID18790142..
↑ abMalenka RC, Nestler EJ, Hyman SE. (2009). «15. atala: Reinforcement and Addictive Disorders» Molecular Neuropharmacology: A Foundation for Clinical Neuroscience. (second. argitaraldia) New York: McGraw-Hill Medical, 364–65, 375 or. ISBN978-0-07-148127-4. Aipua: «Adikzioa definitzen duen ezaugarria konpultsiboa da, drogen erabilera kontroletik kanpokoa, ondorio negatiboak izan arren. ... elikadura konpultsiboa, erosketak, apustuak eta sexua –ustezko "adikzio naturalak" – Izan ere, drogekiko zein jokabide-sariekiko adikzioa dopamina-sistema mesolinbikoaren antzeko disregulaziotik sor daiteke.».
↑ abcdNIDA. (2020-07-13). «Drug Misuse and Addiction»National Institute of Drug Abuse (U.S. Department of Health and Human Services) (kontsulta data: 2022-11-15).
↑ abcdeOlsen CM. (2011-12). «Natural rewards, neuroplasticity, and non-drug addictions»Neuropharmacology 61 (7): 1109–22. doi:10.1016/j.neuropharm.2011.03.010. PMID21459101. Aipua: «Functional neuroimaging studies in humans have shown that gambling (Breiter et al, 2001), shopping (Knutson et al, 2007), orgasm (Komisaruk et al, 2004), playing video games (Koepp et al, 1998; Hoeft et al, 2008) and the sight of appetizing food (Wang et al, 2004a) activate many of the same brain regions (i.e., the mesocorticolimbic system and extended amygdala) as drugs of abuse (Volkow et al, 2004). ... Cross-sensitization is also bidirectional, as a history of amphetamine administration facilitates sexual behavior and enhances the associated increase in NAc DA ... As described for food reward, sexual experience can also lead to activation of plasticity-related signaling cascades. The transcription factor delta FosB is increased in the NAc, PFC, dorsal striatum, and VTA following repeated sexual behavior (Wallace et al., 2008; Pitchers et al., 2010b). This natural increase in delta FosB or viral overexpression of delta FosB within the NAc modulates sexual performance, and NAc blockade of delta FosB attenuates this behavior (Hedges et al, 2009; Pitchers et al., 2010b). Further, viral overexpression of delta FosB enhances the conditioned place preference for an environment paired with sexual experience (Hedges et al., 2009). ... In some people, there is a transition from "normal" to compulsive engagement in natural rewards (such as food or sex), a condition that some have termed behavioral or non-drug addictions (Holden, 2001; Grant et al., 2006a). ... In humans, the role of dopamine signaling in incentive-sensitization processes has recently been highlighted by the observation of a dopamine dysregulation syndrome in some people taking dopaminergic drugs. This syndrome is characterized by a medication-induced increase in (or compulsive) engagement in non-drug rewards such as gambling, shopping, or sex (Evans et al, 2006; Aiken, 2007; Lader, 2008)."». Table 1: Summary of plasticity observed following exposure to drug or natural reinforcers"
↑Nehlig A. (2004). Coffee, tea, chocolate, and the brain.. Boca Raton: CRC Press, 203–218 or. ISBN978-0-429-21192-8..
↑«Yale Food Addiction Scale»Food and Addiction Science & Treatment Lab (Department of Psychology, University of Michigan) (kontsulta data: 2022-11-01).
↑Gearhardt AN, Corbin WR, Brownell KD. (2016-02). «Development of the Yale Food Addiction Scale Version 2.0» Psychology of Addictive Behaviors 30 (1): 113–121. doi:10.1037/adb0000136. PMID26866783..
↑Hauck C, Cook B, Ellrott T. (2020-02). «Food addiction, eating addiction and eating disorders» The Proceedings of the Nutrition Society 79 (1): 103–112. doi:10.1017/S0029665119001162. PMID31744566..
↑Karila L, Wéry A, Weinstein A, Cottencin O, Petit A, Reynaud M, Billieux J. (2014). «Sexual addiction or hypersexual disorder: different terms for the same problem? A review of the literature» Curr. Pharm. Des. 20 (25): 4012–20. doi:10.2174/13816128113199990619. PMID24001295. Aipua: «Sexual addiction, which is also known as hypersexual disorder, has largely been ignored by psychiatrists, even though the condition causes serious psychosocial problems for many people. A lack of empirical evidence on sexual addiction is the result of the disease's complete absence from versions of the Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. ... Existing prevalence rates of sexual addiction-related disorders range from 3% to 6%. Sexual addiction/hypersexual disorder is used as an umbrella construct to encompass various types of problematic behaviors, including excessive masturbation, cybersex, pornography use, sexual behavior with consenting adults, telephone sex, strip club visitation, and other behaviors. The adverse consequences of sexual addiction are similar to the consequences of other addictive disorders. Addictive, somatic and psychiatric disorders coexist with sexual addiction. In recent years, research on sexual addiction has proliferated, and screening instruments have increasingly been developed to diagnose or quantify sexual addiction disorders. In our systematic review of the existing measures, 22 questionnaires were identified. As with other behavioral addictions, the appropriate treatment of sexual addiction should combine pharmacological and psychological approaches.».
↑Beloate LN, Weems PW, Casey GR, Webb IC, Coolen LM. (2016-02). «Nucleus accumbens NMDA receptor activation regulates amphetamine cross-sensitization and deltaFosB expression following sexual experience in male rats» Neuropharmacology 101: 154–64. doi:10.1016/j.neuropharm.2015.09.023. PMID26391065..
