Зоф’я Налкоўская

Зоф’я Налкоўская
польск.: Zofia Nałkowska
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	польск.: Zofia Nałkowska
Дата нараджэння	10 лістапада 1884(1884-11-10)[…]
Месца нараджэння	Варшава, Царства Польскае, Расійская імперыя
Дата смерці	17 снежня 1954(1954-12-17)[…] (70 гадоў)
Месца смерці	Варшава, Варшаўскае ваяводства, Польская Народная Рэспубліка
Пахаванне	Вайсковыя могілкі Павонзкі[d]
Грамадзянства	Расійская імперыя
Бацька	Wacław Nałkowski[d]
Маці	Anna Nałkowska[d]
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	пісьменніца, журналістка, публіцыст і драматург
Гады творчасці	1903—1954
Мова твораў	польская
Дэбют	1903
Грамадская дзейнасць
Член у	Polish Academy of Literature[d] Польскі ПЭН-клуб[d] Саюз польскіх пісьменнікаў[d] Прафесійны саюз польскіх літаратараў[d]
Узнагароды	Узнагарода горада Лодзь[d]
Подпіс
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Зоф’я Налкоўская (польск.: Zofia Nałkowska; 10 лістапада 1884(1884-11-10)^[…], Варшава — 17 снежня 1954(1954-12-17)^[…], Варшава) — польская пісьменніца.

Біяграфія

Нарадзілася ў 1884 годзе ў Варшаве. Яе бацька Вацлаў Налкоўскі быў адным з самых выдатных і знакамітых польскіх географаў. Маці Ганна Налкоўская, акрамя выхавання дзвюх дачок, таксама пісала падручнікі па геаграфіі. У 1901 годзе Зоф’я скончыла Варшаўскую прыватную гімназію. Дэбютавала як паэтэса вершам «Я памятаю» (1898), як празаік — навэлай «Арліца» (1903).

У 1922—1927 гадах жыла ў Гродне, была куратарам патранату (апекі) вязняў гродзенскай турмы, памагала зняволеным. Зоф’я Налкоўская была сябрам камітэту, які займаўся ўшанаваннем памяці Элізы Ажэшкі. Яна казала прамову падчас адкрыцця помніка пісьменніцы каля тэатра ў гарадскім парку.

Памерла ў Варшаве ў 1954 годзе.

Творчасць

Першыя раманы «Жанчыны» (1906), «Князь» (1907), «Нарцыза» (1910) напісаны ў стылявой манеры, уласцівай літаратуры «Маладой Польшчы». У зборніку апавяданняў «Таямніцы крыві» (1917), рамане «Граф Эміль» (1920) праявілася маральнае асуджэнне Першай сусветнай вайны. Праблеме адбудавання Польшчы прысвечаны «Раман Тэрэзы Генерт» (1923). Гродзенская тэматыка ў аснове яе раманаў «Нядобрае каханне» (1928), «Мяжа» (1935), «Вузлы жыцця» (1948), драмы «Дзень яго вяртання» (1931), эсэ «У шалашы» (1924), «Гродна» (1926), «Нёман» (1934) і інш. Вострыя сацыяльныя і палітычныя праблемы, псіхалогія чалавека адлюстраваны ў раманах «Галкі» (1927), «Нецярплівыя» (1938), драме «Дом жанчын» (1930) і інш. Аўтар зборнікаў псіхалагічных мініяцюр «Характары» (1922), навел пра лагеры смерці «Медальёны» (1946), літаратурна-крытычных і публіцыстычных твораў, дзённікаў.

На беларускую мову асобныя яе апавяданні пераклаў Янка Брыль.

Прэміі і ўзнагароды

• Дзяржаўная прэмія Польшчы (1953).

Беларускія пераклады

• у кн.: Сад: Кніга польскіх апавяданняў. — Мн., 1982.

Ушанаванне памяці

У 1989 годзе на доме па вуліцы Акадэмічнай у Гродне была ўсталявана памятная шыльда ў гонар Зоф’і Налкоўскай з барэльефным партрэтам пісьменніцы. Шматлікія фотаздымкі, побытавыя прадметы, рукапісы знаходзяцца ў яе музеі, які размясціўся ў корпусе філалагічнага факультэта Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Янкі Купалы.

Літаратура

• Мусіенка С. Налкоўская // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).
• Петрушкевіч А. Зоф’я Налкоўская — аўтарка знакамітых «Медальёнаў» // Старонкі Гарадзеншчыны літаратурнай / А. М. Петрушкевіч. — Гродна: ЮрСаПрынт, 2015. — С. 141—145.