Іжэўск

Іжэўск
	Населены пункт
Іжэўск
	руск.: Ижевск
Сцяг[d]	Герб
	56°51′00″ пн. ш. 53°13′00″ у. д.HGЯO
Краіна	Расія
Рэгіён	Удмурція
Кіраўнік	Алег Бекмемецьеў[d]
Гісторыя і геаграфія
Заснаваны	1760
Першая згадка	1760
Вышыня цэнтра	140 м
Часавы пояс	UTC+04:00
Насельніцтва
Насельніцтва	▼616 297 чал. (1 студзеня 2025);
Афіцыйная мова	удмурцкая мова і руская
Лічбавыя ідэнтыфікатары
Тэлефонны код	3412
Паштовы індэкс	426000–426999
	izh.ru (руск.) (англ.)
Паказаць/схаваць карты
	; Іжэўск ; Іжэўск
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Іжэ́ўск^[2] (руск.: Ижевск, удм.: Ижкар), у 1985—1987 гадах — Усцінаў (руск.: Устинов)^[3]) — горад (з 1918 года) у Расіі, сталіца Удмурціі. Насельніцтва 618 776 тыс. чал. (2024).

Заснаваны ў 1760 годзе. Размешчаны на рацэ Іж, за 40 км ад яе ўпадзення ў Каму. Вытворчасць якасных сталяў, развітае машынабудаванне і ў прыватнасці: вытворчасць аўтамабіляў, матацыклаў, стралковай паляўнічай і наразной зброі; прыборабудаванне, харчовая перапрацоўчая прамысловасць.

Гісторыя

У 1760 годзе граф Пётр Іванавіч Шувалаў заснаваў жалезаробчы завод, вакол якога ўзнік пасёлак Іжэўскі Завод. У 1807 годзе завод ператвораны ў збройны і перададзены ў Ваеннае міністэрства. 21 лютага 1918 года пасёлак Іжэўск ператвораны ў горад. У перыяд Грамадзянскай вайны Іжэўск быў захоплены белагвардзейцамі. 8 чэрвеня 1919 года канчаткова вызвалены Чырвонай Арміяй. З 1921 года Іжэўск — цэнтр Воцкай аўтаномнай вобласці (з 1932 — Удмурцкай). З 1934 года — сталіца Удмурцкай АССР.

Адукацыя

Удмурцкі дзяржаўны ўніверсітэт

Транспарт

Іжэўскі трамвай

Насельніцтва

Год	Колькасць
1996	655 000	^[4]
1998	655 000	^[5]
2007	615 000	^[6]

Год	Колькасць
2016	643 496	^[7]
2017	646 277	^[8]
2018	648 213	^[9]

Год	Колькасць
2019	648 944
2020	648 146	^[10]
2021	623 472	^[11]

Год	Колькасць
2023	620 591	^[12]
2024	618 776	^[13]
2025	616 297	^[1]

Вядомыя асобы

Яўген Фёдаравіч Драгуноў (1920—1991) — распрацоўшчык баявой і спартыўнай стралковай зброі.
Георгій Сяргеевіч Тамілоўскі (1913—1990) — удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, Герой Савецкага Саюза.
Мікалай Ільіч Фёдараў (1925—2009) — вучоны ў галіне лясной фітапаталогіі і мікалогіі, доктар біялагічных навук^[14].

Гарады-пабрацімы

Бранск, Расія^[15]
Брэст, Беларусь (2 лістапада 2016)^[16]^[15]^[…]
Каспійск, Расія (11 чэрвеня 2022)^[15]
Кордава, Аргенціна (13 чэрвеня 2006)^[15]
Лусака, Замбія (12 чэрвеня 1999)^[15]
Маракай^[d], Венесуэла (25 ліпеня 2006)^[15]
Мінск, Беларусь (25 лютага 2020)^[15]
Партызанскі раён, Беларусь (27 лістапада 2013)^[15]
Солт-Лэйк-Сіці, ЗША (2004)^[17]
Сінін, Кітай (13 мая 2002)^[15]
Татабанья, Венгрыя (10 снежня 1992)^[15]
Ухань, Кітай (16 чэрвеня 2017)^[15]
Ямбал, Балгарыя (12 чэрвеня 1999)^[15]

Гл. таксама

Спіс мячэцей Іжэўска

Крыніцы

↑ ^а ^б Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2025 года — М.: Росстат, 2025.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q133797648"></a>
↑ БелЭн 1998.
↑ БСГН 2003.
↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.7: Застаўка — Кантата — С. 173.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13028710"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q24038849"></a>
↑ Большой словарь географических названий / под ред. В. М. Котляков — Екатеринбург: Русское географическое общество, 2003. — С. 238. — 832 с. — ISBN 5-94799-148-9
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q113510146"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q726762"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q887"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4236098"></a>
↑ Большая российская энциклопедия — М.: Большая российская энциклопедия, 2004. Праверана 25 чэрвеня 2024.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1768199"></a>
↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2016/bul_dr/mun_obr2016.rar
↑ http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar
↑ 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Federal State Statistics Service. Праверана 23 студзеня 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>
↑ https://web.archive.org/web/20200822004543/https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/CcG8qBhP/mun_obr2020.rar
↑ Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года (по состоянию на 1 октября 2021 года)
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126684906"></a>
↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2023 года — Росстат, 2023.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126719912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>
↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2024 года — Росстат, 2024.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126076461"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>
↑ Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — 583 с., іл. — 10 000 экз.
↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к ^л https://www.izh.ru/i/info/16265.html
↑ https://city-brest.gov.by/города-побратимы-партнеры-бреста/
↑ https://www.izh.ru/i/info/16293.html

Літаратура

Іжэ́ўск // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 7. — С. 173. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0130-3 (т. 7).
Иже́вск // Большой словарь географических названий (руск.) / Гл. ред. В. М. Котляков. — Екатеринбург: У-Фактория, 2003. — С. 238. — 832 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-94799-148-9.

[_d270c3363b57f66e-1] а ^б Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2025 года — М.: Росстат, 2025.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q133797648"></a>

[FOOTNOTEБелЭн1998-2] БелЭн 1998.

[FOOTNOTEБСГН2003-3] БСГН 2003.

[_c61838cd3ce30667-4] Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.7: Застаўка — Кантата — С. 173.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13028710"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q24038849"></a>

[_aced61cfa60d1ea3-5] Большой словарь географических названий / под ред. В. М. Котляков — Екатеринбург: Русское географическое общество, 2003. — С. 238. — 832 с. — ISBN 5-94799-148-9
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q113510146"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q726762"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q887"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4236098"></a>

[_a6c69caaa3f3b138-6] Большая российская энциклопедия — М.: Большая российская энциклопедия, 2004. Праверана 25 чэрвеня 2024.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1768199"></a>

[_a2fbff68e2104a88-7] ttp://www.gks.ru/free_doc/doc_2016/bul_dr/mun_obr2016.rar

[_0e7135a15e428de4-8] ttp://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar

[_b58ef8497511dca6-9] 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Federal State Statistics Service. Праверана 23 студзеня 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>

[_b0702ecae34b55f4-10] ttps://web.archive.org/web/20200822004543/https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/CcG8qBhP/mun_obr2020.rar

[_dcc8b45e2508adcc-11] Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года (по состоянию на 1 октября 2021 года)
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126684906"></a>

[_97a45155566a57c4-12] Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2023 года — Росстат, 2023.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126719912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>

[_85db9213154374fd-13] Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2024 года — Росстат, 2024.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126076461"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>

[ЭПБ5-14] Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — 583 с., іл. — 10 000 экз.

[_276dcbb69d078dde-15] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^і ^к ^л https://www.izh.ru/i/info/16265.html

[_aa551932ad9cc88a-16] ttps://city-brest.gov.by/города-побратимы-партнеры-бреста/

[_3c6e0768cfc8bc50-17] ttps://www.izh.ru/i/info/16293.html

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

Г Р П Гарады Удмурціі
text-align:[center];	Адміністрацыйны цэнтр	Іжэўск
text-align:[center];	Іншыя гарады	Воткінск \| Глазаў \| Камбарка \| Мажга \| Сарапул

Слоўнікі і энцыклапедыі	Вялікая каталанская · Вялікая расійская (старая версія) · Бракгаўза і Эфрона · Ваенная Сыціна · Малы Бракгаўза і Эфрона · Britannica (11-th) · Britannica (онлайн)
Нарматыўны кантроль	GND: 4408789-5 · LCCN: n80146752 · NKC: ge563581 · VIAF: 132526132