Перайсці да зместу

Arch Linux

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Версія ад 21:21, 19 ліпеня 2025, аўтар MocnyDuham (размовы | уклад) (Гэтыя звесткі ёсць на Вікіданых. Лепш там абнаўляць карткі, каб імёны былі перакладзены ва ўсіх артыкулах.)
(розн.) ← Папярэдн. версія | Актуальная версія (розн.) | Навейшая версія → (розн.)
Arch Linux
Выява лагатыпа
Распрацоўшчык Ааран Грыфін[d][1], Алан Макрэй[d][1], Анатолій Памозаў[d][1] і Фелікс Ян[d]
Сямейства АС Linux
Першы выпуск сакавік 2002[2]
Метад абнаўлення Rolling Release
Менеджары пакетаў Pacman
Падтрымлівае платформы x86-64, ARM и RISC-V
Тып ядра Linux
Ліцэнзія GNU GPL
Стан актыўны
Рэпазітар зыходнага коду git.archlinux.org
Вэб-сайт archlinux.org
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Arch Linux — незалежны дыстрыбутыў GNU / Linux, аптымізаваны для архітэктуры x86-64. Для ўстаноўкі, выдалення і абнаўлення пакетаў выкарыстоўваецца пакетны менеджэр Pacman[3][4][5][6][7][8][9].

У афіцыйных рэпазіторыях Arch Linux змяшчаецца пераважна праграмы са свабоднай ліцэнзіяй. GNU рэкамендуе да ўсталёўкі разроблены на Arch Linux дыстрыбутыў Parabola[10]. У афіцыйных рэпазіторыяз налічваецца больш за 14 500 пакетаў[11], у AUR[12] — больш за 93 500[13].

Arch Linux мае шырокі раздзел дакументацыі ў паддамене ArchWiki[14], заснаванай на MediaWiki. Дакументацыя перакладзеная на дзясяткі моў, аднак асноўнай з’яўляецца англійская. У дакументацыі таксама можна знайсці афіцыйны мануал па ўстаноўцы[15].

У канцы студзеня 2017 года распрацоўшчыкі паведамілі, што спыняюць падтрымку 32-разраднай версіі[16]. Падтрымка малюнкаў і пакетаў для працэсараў x86 будзе працягвацца супольнасцю[17]. Як высветлілася пазней, супольнасць Parabola GNU/Linux-libre неафіцыйна працягнула падтрымку x86[18].

Асаблівасці Arch

[правіць | правіць зыходнік]

Філасофія Arch Linux грунтуецца на некалькіх асноўных прынцыпах[19]:

  • Прастата
  • Сучаснасць
  • Прагматызм
  • Нацэленасць на пэўных карыстальнікаў (user-centric, а не user-friendly)
  • Гнуткасць

Устаноўка

[правіць | правіць зыходнік]

У адрозненне ад большасці дыстрыбутываў, ўстаноўка Arch Linux адбываецца практычна «ўручную». Замест графічнага ўсталёўшчыка прадастаўляецца Grml-кастамізаваны[20] zsh у якасці каманднай абалонкі і набор спецыялізаваных скрыптоў (англ.: Arch Install Scripts). Для рэдагавання канфігурацыйных файлаў падчас ўстаноўкі даступныя тэкставыя рэдактары vi, vim і nano. Больш раннія версіі сістэмы ўключалі ўсталёўшчык з псеўдаграфічным інтэрфейсам, але яго афіцыйная падтрымка скончана. Таксама ў 2021 годзе распрацоўшчыкі прадставілі кансольную праграму ўстаноўкі archinstall, якая дазваляе цалкам аўтаматызаваць працэс ўстаноўкі за кошт скрыптоў.

Pacman

[правіць | правіць зыходнік]

Адной з галоўных асаблівасцяў Arch з’яўляецца пакетны менеджэр Pacman, які імкнецца спрасціць кіраванне пакетамі. Па аналогіі з іншымі пакетнымі мэнэджэрамі, для падтрымання сістэмы ў актуальным стане, Pacman сінхранізуе спісы (базы дадзеных) пакетаў з галоўным серверам Arch, звычайна з дапамогай люстэркаў.

Pacman забяспечвае просты і адначасова вельмі магутны CLI з мноствам пашыраных магчымасцяў (напрыклад такіх як выяўленне пакетных файлаў, якія былі зменены карыстальнікам або сістэмай).

Pacman здольны самастойна знайсці залежнасці, аўтаматычна загрузіць і ўсталяваць усе неабходныя пакеты. Як правіла, карыстачу дастаткова выканаць толькі адну каманду для поўнага абнаўлення ўсёй сістэмы.

Пачынаючы з сакавіка 2010 года[21] усе пакеты Pacman ўяўляюць сабой tar- архівы, сціснутыя па алгарытме сціску LZMA2, кожны з якіх змяшчае праграмы ў скампіляваным выглядзе і дадатковую інфармацыю. Аднак алгарытм сціску GZIP, які выкарыстоўваецца раней, па-ранейшаму падтрымліваецца[22]. З нагоды наймення і фармату пакетаў вяліся дэбаты. Было прынята рашэнне пакінуць пакеты звычайнымі архівамі, так як гэта дазваляе лёгка атрымаць і прааналізаваць змесціва пакета. Імя файла пакета выглядае так: {імя пакета}-{версія}-{архітэктура}.pkg.tar.xz, напрыклад: linux-4.14.13-1-x86_64.pkg.tar.xz

Таксама любыя пакеты могуць быць сабраны з зыходных кодаў (уключаючы бінарныя) з дапамогай «makepkg».

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ а б в Arch Linux Developers Праверана 22 мая 2020.
  2. ↑ Vinet J. Arch Linux 0.1 (Homer) released — 2002. Праверана 22 мая 2020.
  3. ↑ About. Arch Linux. Архівавана з першакрыніцы 2 студзеня 2017. Праверана 11 студзеня 2019.
  4. ↑ Fallen Under the Spell of Arch Voodoo | Tux Machines. Архівавана з першакрыніцы 20 чэрвеня 2018. Праверана 20 чэрвеня 2018.
  5. ↑ DistroWatch Weekly, Issue 286. DistroWatch (19 студзеня 2009). Архівавана з першакрыніцы 20 чэрвеня 2018. Праверана 11 студзеня 2019.
  6. ↑ DistroWatch Weekly, Issue 320. DistroWatch (14 верасня 2009). Архівавана з першакрыніцы 20 чэрвеня 2018. Праверана 11 студзеня 2019.
  7. ↑ Rolling with Arch Linux [LWN.net]. Архівавана з першакрыніцы 20 кастрычніка 2011. Праверана 20 чэрвеня 2018.
  8. ↑ The grumpy editor’s Arch Linux experience [LWN.net]. Архівавана з першакрыніцы 15 лістапада 2019. Праверана 20 чэрвеня 2018.
  9. ↑ DistroWatch Weekly, Issue 641. DistroWatch (21 снежня 2015). Архівавана з першакрыніцы 12 верасня 2018. Праверана 11 студзеня 2019.
  10. ↑ List of Free GNU/Linux Distributions — GNU Project — Free Software Foundation. Архівавана з першакрыніцы 25 снежня 2015. Праверана 4 красавіка 2024.
  11. ↑ Arch Linux — Package Search. Архівавана з першакрыніцы 5 лютага 2021. Праверана 4 красавіка 2024.
  12. ↑ AUR (en) - Home (англ.). aur.archlinux.org. Праверана 15 ліпеня 2025.
  13. ↑ AUR (en) — Packages. Архівавана з першакрыніцы 27 студзеня 2018. Праверана 26 студзеня 2018.
  14. ↑ Main page (Русский) - ArchWiki (англ.). wiki.archlinux.org. Архівавана з першакрыніцы 1 снежня 2017. Праверана 26 лістапада 2017.
  15. ↑ Official Installation Guide — ArchWiki. Архівавана з першакрыніцы 19 кастрычніка 2020. Праверана 19 жніўня 2010.
  16. ↑ Arch Linux - News: Phasing out i686 support (англ.). www.archlinux.org. Архівавана з першакрыніцы 27 студзеня 2017. Праверана 25 мая 2017.
  17. ↑ Arch Linux 32 (англ.). archlinux32.org. Архівавана з першакрыніцы 26 студзеня 2021. Праверана 24 лістапада 2017.
  18. ↑ Parabola GNU/Linux-libre - News: Continuation of i686 support (англ.). www.parabola.nu. Архівавана з першакрыніцы 18 лютага 2018. Праверана 18 лютага 2018.
  19. ↑ Arch Linux — ArchWiki. Архівавана з першакрыніцы 11 лістапада 2019. Праверана 25 студзеня 2018.
  20. ↑ grml.org — Zsh. Архівавана з першакрыніцы 25 студзеня 2018. Праверана 25 студзеня 2018.
  21. ↑ Arch Linux — News: Switching to xz compression for new packages. Архівавана з першакрыніцы 1 лістапада 2011. Праверана 29 лістапада 2011.
  22. ↑ Pacman (англ.). ArchWiki. Архівавана з першакрыніцы 18 жніўня 2017. Праверана 7 сакавіка 2012.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Arch_Linux&oldid=5015835"