Jump to content

User:Projectschoolshehi/Sample page

From Wikipedia, the free encyclopedia

Funksionimi i institucioneve demokratike dhe reforma e administratës publike ne vendet e ballkanit perendimor në vitet 2018-2020

Punoi: Shehi. M

Struktura

·        Hyrje

·        Zhvillimi

Ø Sa i kanë adresuar vendet e Ballkanit Perëndimor mangësitë në zgjedhje

Ø Karaktristikat e funksionimit të parlamentit në vendet e Ballkanit Perëndimor

Ø Përparimet e bëra lidhur me krijimin e një mjdisi të mundshëm për zhvillim dhe funksionim të shoqerisë civile në vendet e Ballkanit Perëndimor

Ø Përparimet e bëra nga shtetet në reformën e administratës publike në vendet e Ballkanit Perëndimor.

·        Përfundimet  

·        Bibliografia


Qëllimi: Analizim i funksionimit të institucioneve demokratike dhe reformës së administratës publike në vendet e Ballkanit Perëndimor.

Pyetja kërkimore: Sa kanë evoluar vendet e Ballkanit Perëndimor gjatë viteve 2018-2020 në aspektin e funksionimit të institucioneve demokratike dhe reformës së administratës publike?

Metodologjia:

Për realizimin e kësaj detyre kam ndjekur disa hapa;

Ø  Identifikimi i tematikës si një cështje me rëndësi për tu marrë në studim

Ø  Hulumtim dhe analizim i raporteve të Komisionit Evropian gjatë viteve të marra në shqyrtim

Ø  Rishikimi  i literaturës në lidhje me objektin e studimit.

Ø  Metoda krahasuese për të gjithë indikatorët e marrë në shqyrtim gjatë këtij studimi

Fjalë kyqe: Ballkan Perëndimor, Zgjedhjet, Parlameni, Shoqeria civile, Adminisrata publike, Reforma, Përparim, Adresim i problemeve, Mangësi.

Hyrja

Me Ballkan Perëndimor kuptohen ato shtete të Ballkanit që janë në proces e sipër për integrimin në Bashkimin Evropian. Integrimi në Bashkimin Evropian si element i përbashkët i këtyre shteteve, është gur themeli i mbajtjes së paqes dhe stabilitetit në rajon. 25 vjet pas rënies së Murit të Berlinit vendet e Ballkanit perëndimor vazhdojnë rrugën e vështirë të tranzicionit drejt një integrimi të plotë demokratik. BE-ja ripohon mbështetjen për perspektivën evropiane të Ballkanit Perëndimor. Partnerët e Ballkanit Perëndimor janë riangazhuar për perspektivën evropiane si zgjedhjen e tyre strategjike të qëndrueshme, duke përforcuar përpjekjet e tyre dhe mbështetjen e ndërsjellë.  Megjithë kritikat për përparim të ngadaltë dhe reforma të mangëta, rajoni ka shënuar sukses, thonë ekspertë të zhvillimeve evropiane. BE-ja mirëpret angazhimin e partnerëve të Ballkanit Perëndimor për parësinë e demokracisë, institucioneve demokratike dhe sundimin e ligjit, veçanërisht për luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, qeverisjen e mirë dhe respektimin e të drejtave të njeriut dhe të personave, që u përkasin minoriteteve.  Duke qenë se Bashkimi Evropian ka si shtyllë përmbushjen e vlerave dhe parimeve demokratike dhe vendet që synojnë të bëhen pjesë e BE duhet t’iu përmbahen këtyre vlerave. Ndaj në këtë punim mu duk me interes të shqyrtoj funksionimin e institucioneve demokratike dhe reformën në administratën publike duke qenë se janë ndër indikatorët me rëndësi që vendet e ballkanit perëndimor duhet të zhvillojnë dhe përmisojnë me qëllim aderimin në BE.

Ky punim fokusohet në katër element zgjedhjet, parlamenti, shoqeria civile dhe administrata publike. Shqyrtohen  përparimet dhe mangësitë e bëra nga shtetet e Ballkanit Perëndimor lidhur me këto element. Si fillim shqërtohet se sa i kanë adresuar vendet e Ballkanit Perëndimor mangësitë në zgjedhje. Më pas analizohen karaktristikat e funksionimit të parlamentit në vendet e Ballkanit Perëndimor. Shqyrtohen përparimet e bëra lidhur më krijimin e një mjdisi të mundshëm për zhvillim dhe funksionim të shoqerisë civile. Jepen përparimt e bëra nga shtetet në reformën e administratës publike. Bëhet një krahasim mes vendeve se cilët janë elementët që i përbashkojnë dhe përparimet që karakterizojnë vende të ndryshme si dhe jepen konkluzionet në të cilat është arritur përmes këtij punimi.

Sa i kanë adresuar vendet e Ballkanit Perëndimor mangësitë në zgjedhje

Çdo demokraci ka nevojë që herë pas here të testojë funksionalitetin dhe efikasitetin e institucioneve të saj, e zgjedhjet janë ato që pikërisht e mundësojnë këtë. Si një prej instrumenteve më të rëndësishme të demokracisë sot, zgjedhjet shërbejnë si rrugë për pjesëmarrje të qytetarëve në procese politike. Duke i zgjedhur zyrtarët që përfaqësojnë më së miri vlerat dhe interesat e popullit, votuesit mund të ndikojnë në formësimin e politikave që përmirësojnë kualitetin e jetës së tyre. Më poshtë do të shqyrtojmë se sa janë përmirsuar zgjedhjet në vendet e Ballkanit Perëndimor gjatë vitit 2018-2020.

Përsa i përket zhvillimit që ka pasur Serbia në aspektin e përmirësimit të indikatoreve te cilësisë së zgjedhjeve si gjatë vitit 2018 dhe gjatë vitit 2019 vërehet se nuk janë adresuar plotësisht rekomandimet e bëra. Në zgjedhjet presidenciale në Prill 2017, OSBE / ODIHR vuri në dukje se fushata ishte e dominuar nga kandidati nga koalicioni qeverisës si dhe raportoi pretendime të besueshme për presion mbi votuesit dhe punonjësit e strukturave të lidhura me shtetin.[1] Në raportin e vitit pasardhës thuhet se pothuajse të gjitha rekomandimet e OSBE / ODIHR që rrjedhin nga zgjedhjet e mëparshme ende nuk janë adresuar. Një numër i kufizuar rekomandimesh janë zbatuar pjesërisht, siç janë ato në lidhje me regjistrimin e kandidatëve, votimin e fshehtë, trajnimin e standardizuar të anëtarëve të bordit të votimit dhe publikimin e rezultateve të zgjedhjeve.[2] Krijimi i Bordit Mbikëqyrës të Asamblesë Kombëtare u shënua si një masë e rëndësishme në favor të përmirësimit të kushteve zgjedhore. Problem i kushteve zgjedhore në Serbi është dhe përdorimi i burimeve publikeqë u përkasin të gjithë qytetarëve. Përsa i përket këtij viti gjatë periudhës së pandemisë 15 mars dri 6 maj anëtarët e opozitës kishin dominuar 91% të kohës televizive.[3] Mbukimi mendiatik eshte tregues i pushtetit. Këtë vit zgjedhjet në Serbi ishin zgjedhjet e para kombëtare të mbajtura në Evropë që kur shpërtheu pandemia e koronavirusit dhe u dominuan nga udhëheqësi i Partisë Progresive, Presidenti Serb Aleksandar Vuçiç, emri i të cilit ishte në fletëvotim, megjithëse ai nuk ishte një kandidat në zgjedhje. Koalicioni i partive të opozitës që bojkotuan zgjedhjet, të mbledhur në Aleancën për Serbinë, njoftoi se bojkoti i tyre kishte qenë i suksesshëm sepse, thanë ata, më pak se 50 përqind e votuesve dolën në votime.

Përsa i përket analizës së bërë për Shqipërinë në raportin e vitit 2018 raportohet se zgjedhjet parlamentare të vitit 2017 u mbajtën në mënyrë të rregullt dhe rezultatet e saj u pranuan nga të gjitha partitë. Marrëveshja politike ndërpartiake e majit 2017 rezultoi në pjesëmarrjen e opozitës në zgjedhje dhe një fushatë elektorale më pak agresive. Në raportin e saj, Zyra për Institucione Demokratike dhe të Drejtat e Njeriut e Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE / ODIHR) theksoi politizimin e vazhdueshëm të organeve zgjedhore, pretendimet e përhapura për blerjen e votave dhe presionin ndaj votuesve.[4] Ndërkoh që pritej që në vitin pasardhës të bëhëeshin ndryshime sipas raportit të vitit 2019 thuhet se nuk është arritur asnjë përparim në adresimin e rekomandimeve të pazgjidhura nga Zyra për Institucione Demokratike dhe të Drejtat e Njeriut (ODIHR) e Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE). Partitë kryesore të opozitës vendosën të mos paraqesin listat e tyre të kandidatëve për zgjedhjet e ardhshme lokale.[5] Gjatë këtij viti një hap pozitiv i bërë lidhur me zgjedhjet është që, partitë politike nënshkruan më datë 5.05.2020 marrëveshjen që synon garantimin e zgjedhjeve të lira dhe të ndershme në Shqipëri, si një kusht kryesor i BE për hapjen e negociatave të anëtarësimit.

Në kosovë zgjedhjet e mbajtura në vitin 2017, ishin përgjithësisht konkurruese dhe të administruara mirë në shumicën e vendeve. Një numër dobësish, në veçanti financimi i partive politike, pjesëmarrja e grave, mekanizmat e mosmarrëveshjeve elektorale, listat e pasakta të votuesve dhe një sistem kryesisht i dëmtuar i votimit për qytetarët e Kosovës që banojnë jashtë vendit nuk u adresuan gjatë vitit 2018.[6] Shumica e rekomandimeve të bëra pas misioneve të vëzhgimit zgjedhor të BE-së gjatë vitit 2019 nuk u adresuan. Është bërë përparim në forcimin e procesit zgjedhor, në përputhje me rekomandimet e misioneve të vëzhgimit zgjedhor të BE (MVZ). Dobësitë që karakterizonin sistemin zgjedhor në vitin 2019 nuk janë adresuar dhe mbeten prioritete për tu përmbushur.[7] Mbajtja e zgjedhjeve të parakohshme ka ndikuar negativisht në stabilitetin politik dhe ekonomik të vendit. Stabiliteti zgjedhor do te kishte impakt pozitiv dhe ne fushat e tjera. Në këtë ndikim të madh ka vullneti i partive politike të cilat si pjesë e sistemit duhet të ndikojnë pozitivisht.[8]

Sipas raportit të Komisionit Evropian të Bosnja dhe Herzegovina lidhur me zgjedhjet, në Dhjetor 2016, Gjykata Kushtetuese e Bosnje dhe Herzegovinës deklaroi si jokushtetuese dispozitat e Ligjit Zgjedhor që kanë të bëjnë me zgjedhjen e delegatëve në njësinë e Federatës Shtëpia e Popujve. Për shkak të dështimit të Parlamentarit, Asambleja për të zbatuar vendimin brenda një afati kohor të dhënë prej gjashtë muajsh, Gjykata Kushtetuese, në korrik 2017, shfuqizoi dispozitat antikushtetuese duke krijuar kështu një boshllëk ligjor që potencialisht pengoi zbatimin e rezultateve të zgjedhjeve të përgjithshme 2018.[9] Ndërkoh në raportin e vitit pasardhës raportohet se zgjedhjet në Bosnje dhe Hercegovinë janë të organizuara në mënyrë të rregullt dhe me të vërtetë konkurruese, por karakterizohen nga ndarje përgjatë vijave etnike. Kuadri ligjor në përgjithësi është i favorshëm për mbajtjen e zgjedhjeve demokratike, por ushtrimi efektiv i të drejtave të votimit të të gjithë qytetarëve nuk është siguruar plotësisht. Disa nga mangësitë e identifikuara nga OSBE / ODIHR dhe Grupi i Shteteve të Këshillit të Evropës kundër Korrupsionit (GRECO) për financimin e fushatës, procesin e çregjistrimit të partive dhe kandidatëve të pavarur, pragun për shpërndarjen e mandateve në listat e kandidatëve dhe gjobat për shkeljen e procesit zgjedhor vazhdojnë.[10]

Përsa i përket Mali të zi sipas raportit të vitit 2018 thuhet se gjatë këtij viti është vërejtur  nivel i ulët besimi në kornizën zgjedhore dhe zhvillimin e zgjedhjeve. Në dhjetor 2017, pa konsultime të duhura publike, parlamenti miratoi një sërë ligjesh, të cilat adresojnin vetëm pjesërisht rekomandimet e (OSBE / ODIHR). Parlamenti miratoi një sërë ligjesh në lidhje me zgjedhjet në Dhjetor 2017: ndryshimet në Ligjin për Mediat, Ligjin për regjistrin e votuesve dhe Ligjin për financimin e subjekteve politike dhe fushatave zgjedhore.[11] Në Tetor 2018, Parlamenti themeloi një komitet të përkohshëm për reformimin e mëtutjeshëm të legjislacionit zgjedhor dhe të tjerë por ky komiteti u  bojkotuar nga opozita, ende nuk ka ofruar, një reformë gjithëpërfshirëse zgjedhore përpara zgjedhjeve të ardhshme parlamentare. Gjatë vitit 2019 vërehet se rekomandime të rëndësishme prioritare nga (ODIHR) e (OSBE) mbeten pa adresuar Raporti i misionit përsëriti nevojën për të rritur transparencën e punës, profesionalizmit dhe paanshmërisë së Komisionit Shtetëror të Zgjedhjeve (KSHZ). Ai gjithashtu theksoi nevojën për të forcuar pavarësinë e transmetuesit publik dhe rregullatorit të mediave.[12] Dhe gjatë zgjedhjeve të mbajtura në gusht 2020 korniza ligjore zgjedhore mbeti e pandryshuar. Një numër rekomandimesh të ODIHR mbeten të pa adresuara, përfshirë futjen e një auditimi të Regjistrit të Votuesve (VR) dhe masat kundër keqpërdorimit të burimeve shtetërore si dhe rishikimin e kërkesave për të drejtat e votës. ODIHR  vendosi kontakte të rregullta me KSHZ-në, institucionet qeveritare të përfshira në procesin zgjedhor, zyrat e fushatës së garuesve, partitë politike, shoqërinë civile, mediat dhe komunitetin diplomatik.[13]

Në Maqedoninë e Veriut gjate vitit 2018 disa përparime janë bërë në adresimin e rekomandimeve të (OSBE / ODIHR) dhe rivendosjen e besimit të qytetarëve në proceset zgjedhore.[14] Në raportin e vitit pasardhës raportohet se progresi ka vijuar. OSBE / ODIHR vlerësoi se të dy raundet e zgjedhjeve presidenciale (21 prill dhe 5 maj 2019) ishin të organizuara mirë dhe liritë themelore u respektuan, duke lejuar qytetarët të bëjnë një zgjedhje të informuar midis kandidatëve. Një referendum konsultativ u mbajt në 30 Shtator 2018. Nga 36.9% e votuesve që votuan, 91.5% mbështesin anëtarësimin në BE dhe NATO duke pranuar marrëveshjen e Prespës. Qeveria ndërmori hapa, në bashkëpunim me shoqërinë civile dhe partitë politike, drejt një reforme gjithëpërfshirëse të legjislacionit zgjedhor. Referendumi dhe zgjedhjet presidenciale nxorën në pah që disa aspekte, siç është financimi i fushatës, mbeten të pa adresuara.[15] Në Shkurt 2020, ndryshime të gjëra u futën në Kodin Zgjedhor. Ndryshimet përfshinë shumicën e procedurave zgjedhore dhe rishpërndanë disa përgjegjësi kryesore midis administratës zgjedhore dhe agjencive shtetërore.[16]

Karaktristikat e funksionimit të parlamentit në vendet e Ballkanit Perëndimor

Në Serbi aktiviteti legjislativ i Parlamentit u pezullua midis marsit dhe prillit 2017 gjatë fushatës së zgjedhjeve presidenciale. Gjatë vitit 2018 përpjekjet vazhduan për të përmirësuar transparencën dhe konsultimet. Debati i mirëfilltë ndër-partiak dhe dialogu politik mbeten të dobëta dhe rrezikonin minimin e efektivitetit parlamentar dhe cilësinë e legjislacionit. Parlamenti nuk ushtroi mbikëqyrje efektive të ekzekutivit si dhe nuk ka miratuar planet e tij vjetore të punës për 2016 dhe 2017 dhe as në vitin 2018 nuk ka miratuar kodin e tij të sjelljes. Që nga viti 2014 dri ne 2018, parlamenti ka diskutuar vetëm një raport ne nje seancë dëgjimore publike është mbajtur në vitin 2018. [17] Në raportin e vitit 2019 nxirret ne pah nevoja për të krijuar hapësirë ​​për një debat ndërpartiak dhe kushte për opozitën të marrë pjesë në parlament dhe të adresojë problemet e shtetit. Praktikat e koalicionit qeverisës shpesh e penguan parlamentin që të ushtrojë si duhet funksionin e tij legjislativ. Që nga Marsi 2019, disa parti opozitare filluan bojkotimin e seancave parlamentare. Mbikëqyrja e parlamentit mbi ekzekutivin mbetet e dobët..[18] Mungesa e partive parlamentare pro-evropiane në bllokun e opozitës nuk duhet të dëmtojë vendosmërinë pro-evropiane të Serbisë dhe aspiratat e saj për t'u bashkuar me Bashkimin Evropian. Në tetor 2019, PE krijoi një dialog ndërpartiak me parlamentin serb në mënyrë që të adresohshin çështjet e pazgjidhura që motivuan një pjesë të opozitës për të deklaruar bojkotin. Kriza COVID-19 ka ngritur shqetësime në lidhje me dezinformimin në rritje të krijuar për të minuar mbështetjen e BE-së për Serbinë gjatë pandemisë.[19]

Sipas raportit të BE në Shqipëri polarizimi politik dhe bojkoti i zgjatur i opozitës penguan dialogun politik dhe punën parlamentare. Katër anëtarë të Parlamentit (dhe një kryetar i bashkisë) humbën mandatet e tyre nga procesi i dekriminalizimit në Dhjetor 2016 dhe Janar 2018. Lidhur me rolin legjislativ të Parlamentit, numri i ligjeve dhe ndryshimeve të paraqitura nga deputetët dhe rregullsia e dëgjimeve me qeverinë dhe grupet e interesit në nivelin e komisioneve është rritur. Në shkurt 2019, deputetët  nga partitë e opozitës hoqën dorë nga mandati i tyre. Kuvendi ka vazhduar të rrisë transparencën duke intensifikuar konsultat me grupet e interesit dhe publikun. Transparenca dhe kontrolli i financimit të partive politike duhet të përmirësohet. Zëvendësimet e deputetëve kanë respektuar dispozitat e kuotës gjinore, duke rezultuar në një rritje të mëtejshme të grave në Kuvend. Në maj të vitit 2018, Parlamenti themeloi një komision të pavarur për zbatimin e ligjit për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë. Komisionet për mbikëqyrjen telefonike, për çështjen që i përkasin një ish-Ministri të Brendshëm, dhe mbi privatizimin dhe riacionalizimin e operatorit të sistemit të shpërndarjes së energjisë elektrike nuk çuan në rezultate përfundimtare. Mekanizmat e tjerë të mbikëqyrjes mbetën përgjithësisht të keqpërdorur. Partitë politike kanë respektuar pjesërisht rekomandimet e OSBE / ODIHR për transparencën e financimit të partive.[20]  Aktualisht opozita ka bojkotuar parlamentin por parlamenti vazhdon të jetë funksional pasi pat zëvendësim të deputetëve. Nevoja për dialog dhe vullnet politik mbetet imediate në Shqipëri.

Kosova gjatë vitit 2018 sipas raportit te BE karakterizohet nga mungesa e shpeshtë e parlamentarëve në seancat plenare dhe polarizimi i vazhdueshëm politik. Ratifikimi nga Kuvendi i marrëveshjes për shënimin e kufirit / kufirit me Malin e Zi në Mars 2018 ishte një arritje e rëndësishme. Mbikëqyrja parlamentare e ekzekutivit mbeti e dobët. Gjatë kësaj periudhe u arrit progres në përmirësimin e transparencës dhe qasjes së publikut në punën e Kuvendit. Financat dhe shpenzimet e fushatave të partive politike vazhdojnë të kenë mungesë transparence dhe legjislacioni përkatës mbetet kryesisht i pazbatuar por  hap pozitiv është ndërmarrë ne vitin 2018 me publikimin e auditimeve të jashtme të financave të partive politike për herë të parë që nga viti 2013.[21] Dhe gjatë vitit 2019 vërehet kontekst i polarizuar politik. Kuvendi ishte në gjendje të ndërtojë shumicën për disa çështje kryesore strategjike për Kosovën, siç është ratifikimi i marrëveshjes së demarkacionit të kufirit / kufirit me Malin e Zi dhe miratimin e disa reformave kryesore legjislative të lidhura me BE-në. Shkeljet e shpeshta të rregullave të procedurës së Kuvendit vazhduan, duke përkeqësuar tensionet politike midis koalicionit qeverisës dhe opozitës. Mbikëqyrja parlamentare e ekzekutivit mbetet e dobët.Projektligji për financimin e partive politike nuk siguron ransparencë.[22] Një karakteristik tjetër e Kosovës që ka ndikuar në funksionimin jo të duhur të parlamentit është dhe ndërrimi i shpesht i qeverive.

Në Bosnje dhe Hercegovin miratimi i legjislacionit që buron nga Agjenda e Reformës gjatë vitit 2018 u ndikua negativisht nga tensionet midis partive të koalicionit qeverisës. Asambleja Kombëtare e entitetit të Republika Srpska vazhdoi të miratojë legjislacionin që synon zbatimin e Agjendës së Reformës me një fokus në sektorin e shëndetit dhe mbrojtjes sociale. Mosmarrëveshjet midis partive të koalicionit qeverisës të Federatës gjatë vitit 2018 ndikuan negativisht në miratimin e masave të Axhendës së Reformës.[23] Reforma të rëndësishme janë të nevojshme për të siguruar që të gjithë qytetarët të mund të ushtrojnë në mënyrë efektive të drejtën e tyre të votës dhe të zgjedhin. Kufizimet me bazë etnike për zgjedhjen në organet legjislative duhet të hiqen. Zgjedhjet lokale në Mostar, të cilat nuk janë mbajtur që nga viti 2008, duhet të organizohen. Rekomandimet e pazgjidhura të OSBE / ODIHR duhet të adresohen pa vonesë për të përmirësuar integritetin e zgjedhjeve.[24] Pra funksionimi i legjislativit në nivelet e duhura është një sfidë që pritet të përmbushet në ditët dhe vitet në vijim.

Gjatë vitit 2018 skena politike në Mal të Zi mbeti e fragmentuar, e polarizuar dhe e shënuar nga mungesa e dialogut politik. Me përjashtim të një grupi të koalicionit të opozitës dhe 3 deputetëve të pavarur, të cilët u kthyen në Parlament në Dhjetor 2017, opozita në tërësi ka bojkotuar aktivitetin e saj legjislativ që nga mbledhja e parlamentit në Nëntor 2016. Kapaciteti i Parlamentit për të kontrolluar legjislacionin e propozuar për pajtueshmërinë me BE mbetet e ulët.[25] Një përparim i kufizuar është bërë në vitin 2018 në rivendosjen e dialogut politik në parlament me kthimin e pjesshëm dhe të përkohshëm të një mazhorance të anëtarëve të opozitës së parlamentit (deputetët) dhe krijimin e një komiteti parlamentar për reformimin e mëtutjeshëm të zgjedhjeve dhe legjislacionit tjetër. Sa i përket rolit legjislativ të Parlamentit, bojkoti i opozitës ka dobësuar më tej cilësinë e debatit, me komitetet parlamentare që ofrojnë mbështetje kryesisht unanime për hartimin e legjislacionit të propozuar nga ekzekutivi.  Bojkoti gjithashtu ndikoi në vendimet për emërimet që kërkojnë shumicë të kualifikuar. Përveç kësaj, Parlamenti shkarkoi një anëtar të shoqërisë civile të Këshillit të Agjencisë Kundër Korrupsionit. Parlamenti mbante një nivel të lartë transparence në nivelin administrativ. Sidoqoftë, gjithëpërfshirja dhe pjesëmarrja e publikut ishin të mangëta në praktikë, mangësitë vazhdojnë në kornizën ligjore që rregullon partitë politike dhe financimin e tyre.[26]

Ashtu si vendet e tjera dhe në Maqedoninë e Veriut hasen një serë problematikash përsa i përket funksionimit të parlamentit.  Dhuna e kryer në Parlament në Prill 2017 ishte një sulm ndaj demokracisë. Parlamenti i ri  bëri përpjekje për të rivendosur gradualisht kontrollet dhe ekuilibrat në pushtetin ekzekutiv, për të përqendruar aktivitetet e tij në reforma të vonuara, për të rritur kapacitetin e tij të mbikëqyrjes dhe për të rritur transparencën e tij. Partitë politike gjatë vitit 2018 nuk arritën të përmirësojnë proceset e tyre të brendshme demokratike, të cilat mund të çojnin në procese politike më demokratike në vend.[27] Gjatë vitit 2019 Parlamenti përmirësoi performancën e tij si një forum për dialog politik konstruktiv dhe përmirësoi funksionin e tij legjislativ kriter ky i vvendosur nga Bashkimi Evropian. Ajo ka bërë disa përparime në rivendosjen e kontrolleve dhe ekuilibrave mbi fuqinë ekzekutive. Parlamenti kreu procesin e ratifikimit të marrëveshjes së Prespës, përfshirë shpalljen e ndryshimeve kushtetuese.  Gjithashtu u angazhua në mënyrë konstruktive në 'Dialogun Jean Monnet' me Parlamentin Evropian. Përpjekje të mëtejshme janë të nevojshme për të adresuar çështjet e lidhura me sigurinë. Një mbikëqyrje funksionale e punës së qeverisë dhe shërbimeve të inteligjencës, si dhe aftësia për të monitoruar mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe lirive themelore, duhet të forcohen më tej. Partitë politike duhet të përmirësojnë më tej proceset e tyre të brendshme demokratike.[28]

Përparimet e bëra lidhur me krijimin e një mjdisi të mundshëm për zhvillim dhe funksionim të shoqerisë civile

Një shoqëri civile e fuqizuar është një përbërës thelbësor i çdo sistemi demokratik dhe duhet të njihet dhe trajtohet si i tillë nga institucionet shtetërore. Shoqëria civile është një element kryesor i çdo sistemi demokratik, dhe kontrollet dhe ekuilibrat e tij.

Në Serbi gjatë viteve  2018- 2019 asnjë përparim nuk u bë drejt krijimit të një mjedisi të mundshëm për zhvillimin dhe financimin e shoqërisë civile Një strategji kombëtare për një mjedis të mundshëm për organizatat e shoqërisë civile dhe planin shoqërues të veprimit nuk u miratua gjatë vitit 2018 dhe pse ishte i nevojshëm.[29]. Është i nevojshëm një bashkëpunim sistematik midis qeverisë dhe shoqërisë civile. Organizatat e shoqërisë civile (OSHC) dhe mbrojtësit e të drejtave të njeriut vazhduan të rritin vetëdijen për të drejtat civile dhe politike. Duhet të ngrihet një këshill për bashkëpunimin e shoqërisë civile. Komiteti parlamentar përgjegjës për këtë detyrë vazhdoi të rishikojë aktivitetet e shërbimeve të sigurimit informacionit, ushtrisë dhe mbrojtjes.[30] Gjatë periudhës në pandemisë Serbia me vendosjen e gjendjes së jashtëzakonshme në 15 mars vendosi masa mjaft kufizuese në luftën për të ruajtur shëndetin publik. Gjatë kësaj periudhe donatorët dhe mbështetësit ju duhej të veprojonin për të siguruar qëndrueshmëri të shoqërisë civile kundër pandemisë COVID-19. Situata tashmë po shkon drejt normalizimi Iniciativat Qytetare vazhdojnë të hartojnë të gjitha nevojat e vazhdueshme dhe aktivitetet e mundshme të shoqërisë civile, pas së cilës ideja është krijimi i një platforme koordinimi, në mënyrë që të lehtësojë punën e njëri-tjetrit dhe përfundimisht të bashkojë forcat.[31]

Në Shqiperi gjatë vitit 2018 disa përparime u bënë drejt përmirësimit të funksionimit të Këshillit Kombëtar për Shoqërinë Civile dhe përmes miratimit të Ligjit për Ndërmarrjet Sociale. Qëndrueshmëria financiare e organizatave të shoqërisë civile mbetet një sfidë për shkak të kornizave fiskale dhe ligjore. Zbatimi i ligjeve për vullnetarizmin dhe ndërmarrjet shoqërore gjatë vitit 2018 u pengua nga mungesa e akteve nënligjore. Asnjë zhvillim i rëndësishëm nuk ndodhi në kornizën ligjore dhe rregullatore të regjimit tatimor për organizatat e shoqërisë civile.[32] Edhe gjatë vitit 2019 nuk u arrit përparim në zbatimin e hartës rrugore për një mjedis të mundshëm për shoqërinë civile. Ligji për Këshillin Kombëtar për Shoqërinë Civile duhet të ndryshohet që të sigurojë përfaqësimin e duhur në Këshillin Kombëtar për Shoqërinë Civile. Janë të nevojshme konsultime kuptimplote dhe sistematike me shoqërinë civile, si pjesë e një dialogu gjithëpërfshirës të politikave për reformat. Qëndrueshmëria financiare e organizatave të shoqërisë civile mbetet një sfidë për shkak të kornizave fiskale dhe ligjore.[33]

Përsa i përket shtetit të Kosovës gjatë vitit 2018 disa përparime u bënë në përmirësimin e bashkëpunimit midis shoqërisë civile dhe qeverisë qendrore. Në Shtator 2017, një vlerësim sektorial i rrezikut për OJQ-të u iniciua nga Njësia e Inteligjencës Financiare të Kosovës për të identifikuar se në çfarë mase sektori i OJQ-ve rrezikon të financojë terrorizmin.[34] Gjatë vitit 2019 miratimi i një Ligji të ri për Lirinë e Asocimit në organizatat joqeveritare (OJQ), në përputhje me standardet dhe praktikat më të mira ndërkombëtare, ishte një hap i rëndësishëm përpara. Publikimi i një raporti të parë qeveritar për financimin publik të organizatave joqeveritare rezultoi në më shumë transparencë. Kuvendi më në fund miratoi në Prill 2019 një Ligj të ri për lirinë e në organizatat joqeveritare, i cili përmirëson mbrojtjen ligjore të OJQ-ve, në përputhje me standardet dhe praktikat më të mira ndërkombëtare. U përgatit një strategji e re 2019-22 për bashkëpunim të strukturuar midis qeverisë së Kosovës dhe shoqërisë civile që synojnë të zgjerojnë pjesëmarrjen në OJQ me bazë komunitare dhe të sigurojnë qëndrueshmërinë e organizatave. Ende ekziston nevoja për një transparencë sistematike në shpërndarjen e fondeve publike për OJQ-të.[35] OJQ-të kanë raportuar sfida të ndryshme me të cilat janë përballur në mes të krizës, sipas një studimi të zbatuar nga Fondacioni Kosovar i Shoqërisë Civile (KCSF).[36]

Lidhur me shoqërinë civile në Bosnie dhe Hercegovin ka pasur pak progres në krijimin e mekanizmave institucionalë për bashkëpunim midis qeverive dhe organizatave të shoqërisë civile (OSHC), si dhe në financimin publik të OSHC-ve. Një Kartë mbi Bashkëpunimin midis Këshillit të Ministrave të Bosnjës dhe Hercegovinës dhe OJF-ve u nënshkrua në nëntor 2017. Gjatë vitit 2019 raportohet se nuk ka pasur ndonjë ndjekie domethënëse për nënshkrimin e kësaj karte. Në mbikëqyrjen civile të forcave të sigurisë, sasi të mëdha municionesh, armësh dhe eksplozivësh të magazinuar në mënyrë të pasigurt dhe të paqëndrueshme vazhduan të paraqesin rrezik.[37] Gjithashtu korniza legjislative për konsultimet publike ndryshon në të gjitha nivelet e qeverisjes dhe nuk ka asnjë kornizë strategjike për bashkëpunim me shoqërinë civile. Vërehen disa mangësi si: Jo të gjithë institucionet në të gjitha nivelet e qeverisë kanë caktuar organe specifike ose pika kontakti përgjegjëse për dialog dhe bashkëpunim me organizatat e shoqërisë civile; Shpërndarja e fondeve publike në organizatat e shoqërisë civile nuk është plotësisht transparente dhe sistematik; Thirrjet e fondeve publike dhe, rezultatet e seleksionimeve, kanë qenë në dispozicion të publikut, por disa mekanizma për shpërndarjen e fondeve nuk janë të detyrueshme me ligj dhe nuk janë zbatuar plotësisht.[38] Gjatë vitit 2020 vlen të theksohet se përhapja e COVID-19 ka ndikuar kryesisht në punën e organizatave, shumica e të cilave janë detyruar të ndërpresin aktivitetet e tyre duke kufizuar potencialisht mundësinë e tyre për të dhënë një përgjigje optimale ndaj krizës.[39]

Në Mali të zi është arritur progres gjatë vitit 2018 dhe 2019 në përmirësimin e kornizës ligjore dhe institucionale për bashkëpunim midis qeverisë dhe organizatave të shoqërisë civile, veçanërisht në vendosjen e bazës ligjore për financimin publik të organizatave joqeveritare. Bashkëpunimi midis OJQ-ve dhe qeverive lokale ende nuk u zhvillua mjaftueshëm.[40] Nevojiten përpjekje thelbësore për të siguruar konsultime kuptimplota me aktorët e shoqërisë civile si pjesë e një dialogu gjithëpërfshirës të politikave, si në nivelin qendror ashtu edhe në atë sektorial. Kuadri ligjor që rregullon punën e organizatave të shoqërisë civile u forcua me miratimin e pesë pjesëve të legjislacionit sekondar që synojnë zbatimin e Ligjit për OJQ-të. Dialogu mbi bashkëpunimin midis institucioneve publike dhe shoqërisë civile është përmirësuar ndjeshëm që kur Këshilli për Zhvillimin e OJQ-ve ka rifilluar punën e tij në shtator.  Fushatat mediatike që synojnë diskreditimin e përfaqësuesve të OJQ-ve nuk janë të favorshme për krijimin e një ambienti të besueshëm dhe të mundshëm për shoqërinë civile. Rregullat për financimin publik të OJQ-ve janë në fuqi. Disa hapa janë ndërmarrë për të përmirësuar transparencën e procesit të financimit të tyre.[41] Gjatë vitit 2020 sipas një studimi të zbatuar nga Qendra për Zhvillimin e OJQ-ve (CRNVO), një shumicë dërrmuese e të anketuarve (85.9%) pohuan se pandemia e ndikoi në mënyrën e tyre të punës. Mbi 42% e tyre referuan se kishte një vonesë në zbatimin e marrëveshjeve të financimit.[42]

Sipas raportit të vitit 2018 ambienti në të cilin vepronte shoqëria civile në Maqedoninë e Veriut  u përmirësua ndjeshëm. Disa organizata të shoqërisë civile raportuan presion të shtuar, inspektime dhe hetime nga agjencitë e zbatimit të ligjit midis dhjetorit 2016 dhe 2017.[43] Gjatë vitit 2019 mjedisi në të cilin vepron shoqëria civile ka vazhduar të përmirësohet, me përfshirjen e saj në politikëbërje dhe procese legjislative. Është bërë përparim i mirë drejt funksionimit të rregullt të Këshillit për Bashkëpunim midis Qeverisë dhe Shoqërisë Civile dhe miratimit të strategjisë 2018-2020, përfshirë planin e tij të veprimit. Nevojiten përpjekje të mëtejshme për të adresuar transparencën e kufizuar, përfshirë përmes një procesi konsultimi më të gjerë të brendshëm dhe sektorial brenda Këshillit, përpjekje për të adresuar qëndrueshmërinë financiare të organizatave të shoqërisë civile siç është një taksë më e gjerë harmonizimi dhe buxhetimi i parashikueshëm publik.[44]

Përparimet e bëra nga shtetet në reformën e administratës publike.

Një administratë publike që funksionon mirë kërkon një shërbim civil profesional; zhvillimin gjithëpërfshirës dhe të bazuar në prova dhe zhvillimin legjislativ; llogaridhënia e përcaktuar mire, kapaciteti për të ofruar shërbime për qytetarët dhe bizneset; dhe një sistem i shëndoshë i menaxhimit të financave publike. Më poshtë do të shikojmë se sa kanë arritur ti përmbushin vendet e Ballkanit Perendimor keto kritere.

Si në raportin e vitit 2018 dhe në atë të vitit 2019 tregohet se Serbia ka qenë mesatarisht e përgatitur me reformën e administratës së saj publike. Gjatë vitit 2018 raportohet se Serbia ka bërë disa përparime në fushën e ofrimit të shërbimeve dhe me miratimin e disa ligjeve të reja për pagat e shërbimit publik dhe marrëdhëniet e punës. Këto përparime vijuan më tej dhe gjatë vitit 2019.[45]  Gjatë 2019 vërehet se disa përparime u bënë dhe me miratimin e ligjeve të reja që rregullojnë planifikimin e politikave, konsultimet publike, qeverisjen elektronike dhe sistemin e pagave në sektorin publik. Sidoqoftë, rekomandimet e Komisionit të bëra gjatë viteve të fundit nuk janë adresuar plotësisht, veçanërisht në lidhje me de-politizimin dhe profesionalizimin e shërbimit publik, dhe për këtë arsye mbeten të vlefshme. Në fushën e shërbimit publik dhe menaxhimit të burimeve njerëzore ndikimi politik mbi rekrutimet në pozitat e larta të shërbimit civil vazhdon të jetë një çështje shqetësuese serioze. Në veçanti, ndikimi politik në menaxherët e lartë emërimet mbetet një çështje shqetësuese. Në fushën e zhvillimit dhe koordinimit të politikave ka dobësi për shkak të përqendrimit të vazhdueshëm në çështjet formale dhe procedurale.  Sa i përket menaxhimit të financave publike programi i reformës në menaxhimin e financave publike 2016-2020 po zbatohet. Institucionet vazhdojnë të kenë një qasje burokratike dhe të orientuar drejt procesit të planifikimit, buxhetimit dhe raportimit të aktiviteteve të tyre.[46]

Në Shqipëri gjatë vitit 2018 është bërë njëfarë progresi, veçanërisht në përmirësimin e efikasitetit dhe transparencës së ofrimit të shërbimeve publike, trajnimin e nëpunësve civilë, krijimin e procedurave më transparente të rekrutimit dhe forcimin e aftësive të administratës për të ndërmarrë rekrutime të bazuara në merita.[47] Përmirsimet kanë vijuar dhe gjatë vitit 2019 ku ka pasur përmirësime sa u përket; rekrutime të bazuara në merita dhe azhurnimin e kornizës rregullatore për vlerësimet e ndikimit. Zbatimi i reformës së administratës publike dhe strategjitë e reformës së administrimit të financave publike ka vazhduar, megjithëse riorganizimi i ministrive portofolet dhe strukturat kanë ndikuar në ritmin dhe efektivitetin e tij. Sa i përket kuadrit strategjik për reformën e administratës publike gjatë vitit 2018, qeveria ka  monitoruar zbatimin e strategjisë së reformës së administratës publike 2015-2020 dhe strategjisë së reformës për menaxhimin e financave publike 2014-2020. Qëndrueshmëria financiare duhet të përmirësohet. Baza ligjore dhe struktura institucionale janë pjesërisht të vendosura për të siguruar një sistem të qëndrueshëm të politikëbërjes. Progresi u arrit me përgatitjen e buxhetit 2018 dhe 2019. Respektimi i rregullave fiskale është përmirësuar.  Transparenca e buxhetit është përmirësuar me publikimin në kohë të të gjitha dokumenteve kryesore buxhetore.[48]

Kosova ka arritur një farë niveli të përgatitjes në reformën e administratës publike. Disa përparime janë bërë veçanërisht me rishikimin e agjencive dhe organeve (gjysëm) të pavarura, siç rekomandohet nga Komisioni në vitin 2016. Gjatë vitit 2018 mbeten shqetësime rekrutimet e pa merituara, të cilat ndikojnë në efikasitetin dhe pavarësinë profesionale të administratës publike. Kosova është e përkushtuar për të përmirësuar transparencën e buxhetit.[49] Gjatë vitit 2019 në përgjithësi është bërë njëfarë progresi. Ka pasur progres të mirë me miratimin e paketës së ligjeve për funksionimin dhe organizimin e administratës publike, për zyrtarët publikë dhe për pagat.. Kuadri ligjor për rekrutimin, ngritjen në detyrë dhe shkarkimin e bazuar në merita dhe shpërblimin e nëpunësve civilë është përmirësuar pas miratimit të një Ligji për Zyrtarët Publikë dhe një Ligji për Pagat në Shkurt 2019.  Ndikimi politik në rekrutimet në pozitat e larta të shërbimit civil dhe rekrutimet jo të bazuara në merita mbeten çështje shqetësuese serioze. Në përgjithësi, koordinimi i dobët qendror dhe ndërministror pengon zbatimin e reformave ndërsektoriale. Sistemi i hartimit të politikave, përfshirë reformat e lidhura me BE, është i vendosur, por ka dobësi. Përpos këyre Kosova duhet të rrisë kapacitetin gjyqësor për të forcuar të drejtën e qytetarëve për drejtësi administrative.[50]

Bosnja dhe Hercegovina gjatë vitit 2018 ishte në një fazë të hershme me reformën në administratën e saj publike. Asnjë progres nuk u arrit në vitin 2018 dhe rekomandimet e Komisionit nga 2016 nuk u zbatuan. Ka pasur një rritje të mbështetjes politike për zhvillimin e një strategjie të reformës në administratën publike në të gjithë vendin.[51] Bosnja dhe Hercegovina duhet të miratojë një plan të përbashkët veprimi për të gjitha nivelet e qeverisjes. Qëndrueshmëria financiare nuk është siguruar dhe reformat kryesisht drejtohen nga donatorët. Sistemi i politikëbërjes në Bosnjë dhe Hercegovinë është i copëtuar, mungojnë dispozitat ligjore dhe udhëzimet e harmonizuara për planifikimin strategjik në të gjithë vendin.  Sigurimi i një shërbimi civil jo i politizuar, i bazuar në merita dhe profesional në të gjithë vendin mbetet një sfidë e madhe. Bosnja dhe Hercegovina është në një fazë të hershme me reformën e administratës publike.[52]

Mali i Zi është mesatarisht i përgatitur me reformën e administratës së tij publike. Progres i mirë është bërë, veçanërisht përmes miratimit të ligjeve të reja për nëpunësit civilë dhe punonjësit e shtetit dhe për vetëqeverisjen lokale që synojnë zbatimin e rekrutimeve të bazuara në merita në të gjithë sektorin publik, në përputhje me rekomandimet e Komisionit 2016. Sistemi I planifikimit dhe raportimit të politikave afatmesme të Malit të Zi u përmirësua në vitin 2018.[53] Gjetë vitit 2019 pati përparim të mirë në kornizën e planifikimit të politikave afatmesmeme. Mali i Zi ka vijuar zbatimin e dy strategjive të reformës së administratës publike dhe programin e reformës së menaxhimit të financave publike megjithëse me disa vonesa. Kuadri ligjor dhe institucionet ekzistojnë për të siguruar një sistem koherent të politikëbërjes, përfshirë integrimin evropian. Qeveria vazhdon të sigurojë njëfarë niveli të transparencës së buxhetit duke publikuar propozimin e buxhetit, buxhetin përfundimtar dhe raportet e ekzekutimit.  Ligji për Nëpunësit Administrativ dhe Ligji për Punonjësit e Sektorit Publik nuk zbatohen plotësisht në të gjithë administratën.[54]  

Maqedonia e veriut është mesatarisht e përgatitur me reformën e administratës së tij publike. Strategjia e reformës së administratës publike dhe programi i reformës së menaxhimit të financave publike u miratuan që të dy. Gjithashtu u bënë përpjekje konkrete për të rritur transparencën, llogaridhënien dhe përfshirjen e aktorëve të jashtëm në politikëbërje. Progres u arrit me zbatimin e kornizës strategjike të reformës së administratës publike dhe në fushën e zhvillimit dhe koordinimit të politikave Angazhimi i fortë politik për të garantuar profesionalizmin e administratës publike, veçanërisht për emërimet e drejtuesve të lartë, dhe respektimi i parimeve të transparencës, meritës dhe përfaqësimit të drejtë mbetet thelbësor.[55]. Komisioni Shtetëror për Parandalimin e Korrupsionit ka filluar për të adresuar rastet e emërimeve të politizuara nga qeveritë  aktuale dhe ato të mëparshme. Në periudhën e ardhshme, vendi duhet, në veçanti: të sigurojë respektimin e plotë të rekrutimit të bazuar në merita për shërbimin civil të lartë dhe pozicione të tjera dhe të sigurojë zbatimin e plotë të Ligjit për Procedurat e Përgjithshme Administrative. Nevojiten përpjekje të mëtejshme për të rritur llogaridhënien e administratës dhe për të parandaluar politizimin e shërbimit publik.[56]

Përfundimet

Përsa u përket zgjedhjeve karakteristik e përbashkët për të gjitha vendet e ballkanit është se gjatë periudhës 2018- 2020 nuk kanë arritur që ti adresojnë plotësisht rekomandimet e OSBE. Sipas raporteve të Komisionit Evropian  të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor  karakterizohen nga: Dominim i fushatës  nga koalicioni qeverisës, kjo më e theksuar ka qenë në Serbi gjatë vitit 2018 dhe gjatë periudhës së pandemisë 2019;  Ka pretendime të besueshme për presion mbi votuesit dhe punonjësit e strukturave të lidhura me shtetin gjë që e bën të drejtën e votës si një element të munguar të sistemit demokratik. Pretendime për blerjen e votave dhe presionin ndaj votuesve. Elementi i mungeses se lire karakterizon te gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor.  Bojkoti është një tjetër element që përbashkon vendet e Ballkanit. Në Serbi opozita bojkotoi zgjedhjet e vitit 2020 e njëjta gjë ndodhi dhe në Shqipëri zgjedhjet e fundit ku opozita bojkotoi zgjedhjet lokale dhe mbajti të njëjtën qasje si opozita në Serbi në zgjedhjet e fundit duke i konsideruar ato si jo legjitime për shkak të numrit të pjesmarrësve në zgjedhje.  Në Mal të zi Komiteti për reformën zgjedhore u bojkotua nga opozita.  Për të gjitha vendet financimi I fushatës ka mbetur një problem i paidentifikuar. Ne Bosnja dhe Hercegovina  raportohet se zgjedhjet janë të organizuara në mënyrë të rregullt dhe me të vërtetë konkurruese, por karakterizohen nga ndarje përgjatë vijave etnike. Maqedonia e Veriut ku raportohet  se OSBE / ODIHR vlerësoi se të dy raundet e zgjedhjeve presidenciale (21 prill dhe 5 maj 2019) ishin të organizuara mirë dhe liritë themelore u respektuan. Një hap pozitiv i bërë lidhur me zgjedhjet në Shqipëri është që, partitë politike nënshkruan më datë 5.05.2020 marrëveshjen që synon garantimin e zgjedhjeve të lira dhe të ndershme në Shqipëri, si një kusht kryesor i BE për hapjen e negociatave të anëtarësimit. Në kosovë është bërë përparim për forcimin e procesit zgjedhor. Në Maqedoninë e Veriut në Shkurt 2020, ndryshime të gjëra u futën në Kodin Zgjedhor.

Sa i përket funksionimit të parlamentit debati i mirëfilltë ndër-partiak, dialogu politik dhe puna parlamentare nuk ka qenë në nivelet e duhura si në Serbi, Shqipëri të cilat kanë ardhur si rezultat i bojkoit të bërë nga partitë. Dhe në kosovë ka pasur munges te shpeshtë te parlamentarëve nga seancat plenare.  Polarizimi i vazhdueshëm politik pengoi aktivitetin legjislativ. Kuvendi vazhdoi të funksionojë në një kontekst mjaft të polarizuar politik.  Dhe në Bosnjë dhe Hercegovinë mosmarrëveshjet midis partive të koalicionit qeverisës të Federatës ndikuan negativisht. Po në të njëjtën situatë gjendet dhe Mali i zi sa i përket dialogut politk, skena politike mbetei e fragmentuar, e polarizuar dhe e shënuar nga mungesa e dialogut politik. Në Maqedoninë e Veriut parlamenti përmirësoi performancën e tij si një forum për dialog politik konstruktiv dhe përmirësoi funksionin e tij legjislativ. Ajo ka bërë disa përparime në rivendosjen e kontrolleve dhe ekuilibrave mbi fuqinë ekzekutive, duke u përqëndruar në thellimin e reformave, duke rritur më tej aftësinë e saj mbikëqyrëse dhe transparencën e saj.  Për të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor ëshët i nevojshëm që fnancimi për partitë politike dhe fushatat elektorale duhen të bëhet më transparent. Mirëfunksionimi i parlamentit sic mund të shikojmë mbetet një sfidë për të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor.  Përsa i përket impaktit më pozitiv që është dhënë lidhur me parlamentin mund të themi se në Shqipëri lidhur me rolin legjislativ të parlamentit, numri i ligjeve dhe ndryshimeve të paraqitura nga deputetët dhe rregullsia e dëgjimeve me qeverinë dhe grupet e interesit në nivelin e komisioneve është rritur. Kuvendi ka rritur transparencën. Për në Bosnje dhe Hercegovinë vlen të përmendet se kufizimet me bazë etnike për zgjedhjen në organet legjislative duhet të hiqen gjithashtu zgjedhjet lokale në Mostar, të cilat nuk janë mbajtur që nga viti 2008 mbeten një tregues negativ. Sa i përket institucionit të parlamentit Maqedonia e Veriut ka bërë disa përparime në rivendosjen e kontrolleve dhe ekuilibrave mbi fuqinë ekzekutive, duke u përqëndruar në thellimin e reformave, duke rritur aftësinë mbikëqyrëse dhe transparencën e saj. Gjatë viteve të marra në shqyrtim mund të themi se Maqedonia e Veriut ëshët ndër vendet e ballkanit që ka bërë më tepër përparim.

Zhvillimi i shoqerisë civile është një element i domosdoshëm për mirëfunksionimin e një shteti demokratik. Sa u përket vendeve të ballkanit qasja që kanë pasur vendet ka qenë pozitive. Gjatë vitit 2018 nuk ka pasur shumë përparime në mirëfunksionimin e shoqerisë civile. Si në Serbi dhe në vendet e tjera organizatat e shoqërisë civile (OSHC) dhe mbrojtësit e të drejtave të njeriut vazhduan të rritin vetëdijen për të drejtat civile dhe politike. Nga ana tjetër vërehet një nevojë për të përmirësuar qëndrueshmërinë financiare të organizatave të shoqerisë civile. Në Shqipëri dhe Mal të Zi nevojiten përpjekje për të siguruar konsultime kuptimplota me aktorët e shoqërisë civile si pjesë e një dialogu gjithëpërfshirës të politikave. Në Kosovë miratimi i një Ligji të ri për Lirinë e Asociimit në organizatat joqeveritare (OJQ), në përputhje me standardet dhe praktikat më të mira ndërkombëtare, ishte një hap i rëndësishëm përpara ndërkoh që nevojiten më shumë përpjekje për të siguruar një përfshirje dhe bashkëpunim domethënës gjithashtu në nivelin lokal. Në Maqedoninë e veriut ambienti në të cilin vepron shoqëria civile është përmirësuar ndjeshëm.

Përsa i përket reformës në administratën publike karakteristik për të gjitha vendet nevoja për de-politizimin dhe profesionalizimin e shërbimit publik, ka shqetësime lidhur me rekrutimet e pa merituara, të cilat ndikojnë në efikasitetin dhe pavarësinë profesionale të administratës publike. Në fushën e zhvillimit dhe koordinimit të politikave ka dobësi si në Serbi dhe në Bosnje Hercegovinë. Maqedonia e Veriut dhe Shqipëria janë dy vendet të cilat kanë pasur performancë më të mirë sa i përket reformës së administratës publike gjatë harkut kohorë të marrë në shqyrtim.  Në Shqipëri ka pasur progres në përmirësimin e efikasitetit dhe transparencës së ofrimit të shërbimeve publike, trajnimin e nëpunësve civilë, krijimin e procedurave më transparente të rekrutimit dhe forcimin e aftësive të administratës për të ndërmarrë rekrutime të bazuara në merita si dhe ransparenca e buxhetit është përmirësuar. Në Maqedoninë e Veriut angazhimi i fortë politik për të garantuar profesionalizmin e administratës publike, veçanërisht për emërimet e drejtuesve të lartë, dhe respektimi i parimeve të transparencës, meritës dhe përfaqësimit të drejtë mbetet thelbësor ka qenë i lartë. Kosova gjithashtu ka bere perpjekie te vazhdueshme per permiresim.

Si përfundim mund të them se të gjitha shtetet e Ballkanit perëndimor kanë pasur përparime në aspekte specifike sa iu përket funksionimit të institucioneve demokratike dhe reformës në administratën publike. Bazuar në cka u tha më sipër  do të thoja se kur flitet për problemet që karakterizonjë vendet e Ballkanit Perëndimor duket sikur flasim për një shtet të vetëm pasi problematikat dhe hendeqet që i karakterizojnë janë thuajse të njëjta. Niveli në të cilin funksionojnë institucionet demokratike dhe përmirësimet e bëra në këto vende do ta konsideroja si mesatar por ndër to, Maqedonia e Veriut dhe Shqipëria kanë bërë më tepër përparime dhe sipas meje kanë nivel më të lartë të funksionimit, më pas Mali i Zi dhe Serbia dhe pas tyre mund të rëndisim Bosnja dhe Hercegovina dhe Kosova.

                                                                                                                           Bibliografia


1.     Commission staff working document Serbia 2018 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-serbia-report.pdf Europian Komision. Strasbourg, 17.4.2018

  1. Commission staff working document Serbia 2019 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-serbia-report.pdf. Europian Komision. Brussels, 29.5.2019
  2. Aleksandar Ivković . Elections in Serbia: Measures adopted in EP-mediated dialogue prove to be insufficient. https://europeanwesternbalkans.com/2020/06/10/elections-in-serbia-measures-adopted-in-ep-mediated-dialogue-prove-to-be-insufficient
  3. Commission staff working document, Albania 2018 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-albania-report.pdf. Europian Komision Strasbourg, 17.4.2018
  4. Commission staff working document, Albania 2019 Report https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-albania-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019
  5. Commission staff working document Serbia 2018 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-kosovo-report.pdf. Europian Komision Strasbourg, 17.4.2018
  6. Commission staff working document, Kosovo, 2019 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-kosovo-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019
  7. Grupi për Ballkan dhe Instituti për Politika Zhvillimore.  Kosova dhe zgjedhjet çfarë mund të përmirësohet. https://indep.info/ëp-content/uploads/2019/05/Kosova-dhe-zgjedhjet-%C3%A7far%C3%AB-mund-t%C3%AB-p%C3%ABrmir%C3%ABsohet-ëeb.pdf . Balkan research group.

9.      Commission staff working document Bosnia and Herzegovina 2018 Report  https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-bosnia-and-herzegovina-report.pdf.  Europian Komision Strasbourg, 17.4.2018

10.  Commission staff working document, Analytical Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-bosnia-and-herzegovina-analytical-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019


11.   Commission staff working document Montenegro 2018 Report  https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-montenegro-report.pdf. Europian Komision Strasbourg, 17.4.2018

  1. Commission staff working document Montenegro 2019 Report  https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-montenegro-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019
  2. OSCE Office for Democratic Institutions and Human Rights Limited Election Observation Mission Montenegro Parliamentary Elections, 30 August 2020 https://www.osce.org/files/f/documents/b/b/460846.pdf
  3.   Commission staff working document The former Yugoslav Republic of Macedonia 2018 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-the-former-yugoslav-republic-of-macedonia-report.pdf. Europian Komision Strasbourg, 17.4.2018

15.  Commission staff working document North Macedonia 2019 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-north-macedonia-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019  

  1.   OSCE Office for Democratic Institutions and Human Rights Election Observation Mission Republic of North Macedonia Early Parliamentary Elections, 12 April 2020
  2. State of civil society in Serbia potential covid- 19 impact. https://www.gradjanske.org/ëp-content/uploads/2020/04/State-of-Civil-Society-in-Serbia-Potential-COVID-impact.pdf. Balkan Civil Society Development Network
  3. COVID-19: The Effects to and the Impact of Civil Society in the Balkan Region. http://civicspacewatch.eu/wp-content/uploads/2020/06/78-6-Balkan-Civil-Society-in-the-COVID-19-Crisis-Part-II.pdf. Balkan Civil Society Development Network/ http://www.balkancsd.net/
  4. MEPs committed to work with the new Serbian Parliament.. https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20200622IPR81703/meps-committed-to-work-with-the-new-serbian-parliament.  Europian Parliament

[1] Commission staff working document Serbia 2018 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-serbia-report.pdf Europian Komision. Strasbourg, 17.4.2018

[2] Commission staff working document Serbia 2019 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-serbia-report.pdf. Europian Komision. Brussels, 29.5.2019

[3] Aleksandar Ivković . Elections in Serbia: Measures adopted in EP-mediated dialogue prove to be insufficient

https://europeanwesternbalkans.com/2020/06/10/elections-in-serbia-measures-adopted-in-ep-mediated-dialogue-prove-to-be-insufficient/

[4] Commission staff working document, Albania 2018 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-albania-report.pdf. Europian Komision Strasbourg, 17.4.2018

[5] Commission staff working document, Albania 2019 Report https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-albania-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019

[6] Commission staff working document Kosova 2018 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-kosovo-report.pdf. Europian Komision Strasbourg, 17.4.2018

[7] Commission staff working document, Kosovo, 2019 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-kosovo-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019

[8] Grupi për Ballkan dhe Instituti për Politika Zhvillimore.  Kosova dhe zgjedhjet çfarë mund të përmirësohet. https://indep.info/wp-content/uploads/2019/05/Kosova-dhe-zgjedhjet-%C3%A7far%C3%AB-mund-t%C3%AB-p%C3%ABrmir%C3%ABsohet-web.pdf . Balkan research group.

[9] Commission staff working document Bosnia and Herzegovina 2018 Report  https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-bosnia-and-herzegovina-report.pdf. Europian Komision Strasbourg, 17.4.2018

[10] Commission staff working document, Analytical Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-bosnia-and-herzegovina-analytical-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019

[11] Commission staff working document Montenegro 2018 Report https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-montenegro-report.pdf. Europian Komision Strasbourg, 17.4.2018

[12] Commission staff working document Montenegro 2019 Report https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-montenegro-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019

[13]OSCE Office for Democratic Institutions and Human Rights Limited Election Observation Mission Montenegro Parliamentary Elections, 30 August 2020  https://www.osce.org/files/f/documents/b/b/460846.pdf

[14] Commission staff working document The former Yugoslav Republic of Macedonia 2018 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-the-former-yugoslav-republic-of-macedonia-report.pdf. Europian Komision Strasbourg, 17.4.2018

[15] Commission staff working document North Macedonia 2019 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-north-macedonia-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019

[16] OSCE Office for Democratic Institutions and Human Rights Election Observation Mission Republic of North Macedonia Early Parliamentary Elections, 12 April 2020

[17]Commission staff working document Serbia 2018 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-serbia-report.pdf Europian Komision. Strasbourg, 17.4.2018

[18] Commission staff working document Serbia 2019 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-serbia-report.pdf. Europian Komision. Brussels, 29.5.2019

[19] MEPs committed to work with the new Serbian Parliament.

https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20200622IPR81703/meps-committed-to-work-with-the-new-serbian-parliament. Europian Parliament

[20] Commission staff working document, Albania 2019 Report https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-albania-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019

[21] Commission staff working document Kosova 2018 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-kosovo-report.pdf. Europian Komision Strasbourg, 17.4.2018

[22] Commission staff working document, Kosovo, 2019 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-kosovo-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019

[23] Commission staff working document Bosnia and Herzegovina 2018 Report  https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-bosnia-and-herzegovina-report.pdf. Europian Komision Strasbourg, 17.4.2018

[24] Commission staff working document, Analytical Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-bosnia-and-herzegovina-analytical-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019

[25] Commission staff working document Montenegro 2018 Report https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-montenegro-report.pdf. Europian Komision Strasbourg, 17.4.2018

[26] Commission staff working document Montenegro 2019 Report https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-montenegro-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019

[27]    Commission staff working document The former Yugoslav Republic of Macedonia 2018 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-the-former-yugoslav-republic-of-macedonia-report.pdf. Europian Komision Strasbourg, 17.4.2018

[28] Commission staff working document North Macedonia 2019 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-north-macedonia-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019 

[29] Commission staff working document Serbia 2018 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-serbia-report.pdf Europian Komision. Strasbourg, 17.4.2018

[30] COMMISSION STAFF WORKING DOCUMENT Serbia 2019 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-serbia-report.pdf. Europian Komision. Brussels, 29.5.2019

[31]State of civil society in Serbia potential covid- 19 impact. https://www.gradjanske.org/ëp-content/uploads/2020/04/State-of-Civil-Society-in-Serbia-Potential-COVID-impact.pdf. Balkan Civil Society Development Network

[32] Commission staff working document, Albania 2018 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-albania-report.pdf. Europian Komision Strasbourg, 17.4.2018

[33] Commission staff working document, Albania 2019 Report https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-albania-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019

[34] Commission staff working document Kosova 2018 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-kosovo-report.pdf. Europian Komision Strasbourg, 17.4.2018

[35] Commission staff working document, Kosovo, 2019 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-kosovo-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019

[36] COVID-19: The Effects to and the Impact of Civil Society in the Balkan Region. http://civicspacewatch.eu/wp-content/uploads/2020/06/78-6-Balkan-Civil-Society-in-the-COVID-19-Crisis-Part-II.pdf. Balkan Civil Society Development Network/

[37] Commission staff working document Bosnia and Herzegovina 2018 Report  https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-bosnia-and-herzegovina-report.pdf. Europian Komision Strasbourg, 17.4.2018

[38] Commission staff working document, Analytical Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-bosnia-and-herzegovina-analytical-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019

[39]  COVID-19: The Effects to and the Impact of Civil Society in the Balkan Region. http://civicspacewatch.eu/wp-content/uploads/2020/06/78-6-Balkan-Civil-Society-in-the-COVID-19-Crisis-Part-II.pdf. Balkan Civil Society Development Network

[40]  Commission staff working document Montenegro 2018 Report.   https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-montenegro-report.pdf. Europian Komision Strasbourg, 17.4.2018

[41] Commission staff working document Montenegro 2019 Report https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-montenegro-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019

[42] COVID-19: The Effects to and the Impact of Civil Society in the Balkan Region. http://civicspacewatch.eu/wp-content/uploads/2020/06/78-6-Balkan-Civil-Society-in-the-COVID-19-Crisis-Part-II.pdf. Balkan Civil Society Development Network

[43] Commission staff working document The former Yugoslav Republic of Macedonia 2018 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-the-former-yugoslav-republic-of-macedonia-report.pdf. Europian Komision Strasbourg, 17.4.2018

[44] Commission staff working document North Macedonia 2019 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-north-macedonia-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019

[45]  Commission staff working document Serbia 2018 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-serbia-report.pdf Europian Komision. Strasbourg, 17.4.2018

[46] Commission staff working document Serbia 2019 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-serbia-report.pdf. Europian Komision. Brussels, 29.5.2019

[47]Commission staff working document Albania 2019 Report https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-albania-report.pdf. Europian Komision. Brussels, 29.5.2019

[48] Commission staff working document, Albania 2019 Report https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-albania-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019

[49]Commission staff working document Kosova 2018 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-kosovo-report.pdf. Europian Komision Strasbourg, 17.4.2018

[50] Commission staff working document, Kosovo, 2019 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-kosovo-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019

[51] Commission staff working document Bosnia and Herzegovina 2018 Report  https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-bosnia-and-herzegovina-report.pdf. Europian Komision Strasbourg, 17.4.2018

[52] Commission staff working document, Analytical Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-bosnia-and-herzegovina-analytical-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019

[53] Commission staff working document Montenegro 2018 Report https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-montenegro-report.pdf. Europian Komision Strasbourg, 17.4.2018

[54]  Commission staff working document Montenegro 2019 Report  https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-montenegro-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019

[55] Commission staff working document The former Yugoslav Republic of Macedonia 2018 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20180417-the-former-yugoslav-republic-of-macedonia-report.pdf. Europian Komision Strasbourg, 17.4.2018

[56] Commission staff working document North Macedonia 2019 Report. https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/sites/near/files/20190529-north-macedonia-report.pdf. Europian Komision Brussels, 29.5.2019


Welcome to Wikipedia! This page is a sandbox, an area where you can experiment and test edits. It contains simple examples of various elements you'll find around Wikipedia.

This is a section heading

[edit]
This is the caption for the image.

Here is a citation to a website.[1]

Here is a citation to a news article.[2]

Here is a template for facts that lack a citation.[citation needed]

Here is a link to the page for Wikipedia founder Jimmy Wales. The text displayed for the link can be customized like this. When links go to pages that do not exist, they appear red, like this.

This is a subsection heading

[edit]
  • Bulleted list item 1
  • Bulleted list item 2

You can make text bold or italic when needed.

  1. Numbered list item 1
  2. Numbered list item 2

Reference section

[edit]
  1. ^ Smith, Jane. "Sample title". Sample website. Sample publisher. Retrieved 24 November 2020.
  2. ^ Jones, Bob (7 April 2020). "Sample headline". The Sample Times. Retrieved 24 November 2020.
[edit]

Example external link


Return to the tutorial

Retrieved from "https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=User:Projectschoolshehi/Sample_page&oldid=990434825"