İçeriğe atla

Delta Aquarii

Koordinat:Sky map 22sa 54d 39,0125s; -15º 49' 14,953″
Vikipedi, özgür ansiklopedi
δ Aquarii
δ Aquarii'nin konumu (daire içine alınmıştır)
Gözlem verisi
Dönem J2000      Ekinoks J2000
Takımyıldız Kova[1]
Sağ açıklık 22sa 54d 39,0125s[2]
Dik açıklık -15° 49′ 14,953″[2]
Görünür büyüklük (V) 3,28[3]
Özellikler
Tayfsal sınıf A3Vp[4]
U−B renk ölçeği +0,08[5]
B−V renk ölçeği +0,05[5]
Astrometri
Dikey hız (Rv)+17,4±0,9[6] km/s
Özdevinim (μ) RA: -38,904 mys/y[7]
Dec.: -33,027 mys/y[7]
Iraklık açısı (π)28,7936 ± 0,7289 mys[7]
Uzaklık113 ± 3 ly
(34,7 ± 0,9 pc)
Mutlak büyüklük (MV)-0,17[1]
Ayrıntılar
Kütle3,19[8] M☉
Yarıçap4,16[8] R☉
Işıma gücü100[8] L☉
Yüzey kütle çekimi (log g)3,73[9] cgs
Sıcaklık8.650[10] K
Metallik [Fe/H]-0,21[11] dex
Dönüş hızı (v sin i)81[12] km/s
Yaş300[13] Milyon yıl
Katalog belirtmeleri
Skat, Scheat, 76 Aquarii, BD−16 6173, FK5 866, HD 216627, HIP 113136, HR 8709, SAO 165375[14]
Veritabanı kaynakları
SIMBADveri

Delta Aquarii, Kova takımyıldızında yer alan ikili yıldız sistemidir. Yıldızın bu adı, Bayer belirtmesi olan δ Aquarii'nin romanizasyonuyla elde edilir ve sırasıyla Delta Aqr veya δ Aqr olarak kısaltılır. Sistemin resmi adı Skat'tır.[15] Görünür görsel büyüklüğü 3,3 kadir olan yıldız,[16] Kova takımyıldızının en parlak üçüncü yıldızıdır ve geceleri çıplak gözle rahatlıkla görülebilir. Paralaks ölçümlerine dayanılarak yapılan hesaplamalara göre, sistemin uzaklığı yaklaşık 113 ışık yılıdır (35 parsek) ve saniyede +17 kilometrelik bir radyal hızla Güneş'ten uzaklaşmaktadır.[6]

Adlandırma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıldızın Bayer belirtmesi δ Aquarii (Delta Aquarii olarak Latinleştirilir), Flamsteed belirtmesi ise 76 Aquarii'dir.

Yıldız, geleneksel olarak Skat adıyla anılır; bu isim (Scheat, Seat, Sheat vb. şekillerde de yazılmıştır) Arapçada "kaval kemiği" manasına gelen al-sāq (Arapça: الساق) kelimesinden türemiştir, fakat geç ortaçağ döneminde yanlışlıkla Beta Pegasi için de kullanılmıştır.[17]

Uluslararası Astronomi Birliği (IAU), yıldızların özel adlarını kataloglamak ve standartlaştırmak amacıyla 2016 yılında bir Yıldız Adları Çalışma Grubu (WGSN) oluşturmuştur.[18] WGSN, bu yıldıza Skat adının verilmesini 21 Ağustos 2016'da onaylamış ve bu isim, o tarihten itibaren IAU Onaylı Yıldız Adları Listesi'ne dahil edilmiştir.[15]

Çincede Saray Muhafızları anlamına gelen 羽林軍 (Yǔ Lín Jūn), Delta Aquarii, 29 Aquarii, 35 Aquarii, 41 Aquarii ve diğer 41 yıldızdan oluşan bir asterizmi ifade eder. Bu nedenle Delta Aquarii'nin Çincedeki özel adı 羽林軍二十六 (Yǔ Lín Jūn èrshíliù), Türkçe: "Saray Muhafızlarının Yirmi Altıncı Yıldızı"dır.[19]

Gözlem bilgisi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Delta Aquarii Güney Göksel Yarımküre'de yer alır. Gök ekvatoruna olan yakınlığı sayesinde Dünya'nın büyük bir kısmından gözlemlenebilse de, Güney Yarımküre'deki gözlemciler daha avantajlıdır. Antarktika yakınlarında sirkumpolar (kutup-çevresi) özellik gösterirken, Kuzey Kutup Dairesi civarında ise asla ufkun üzerine çıkmaz. Yaklaşık 3. kadirden parlaklığıyla küçük şehirlerden bile kolayca görülebilir. Yine de, net bir gözlem için ışık kirliliğinin az olduğu bir gökyüzü daha uygundur.

Gece gökyüzünde gözlem için en uygun dönem, Ağustos sonu ile Aralık ayları arasındadır. Gök ekvatoruna çok da uzak olmayan konumu sayesinde, her iki yarımküreden de görülebilme süresi aşağı yukarı aynıdır.

Özellikler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Delta Aquarii'nin spektrumu A3 Vp yıldız sınıflandırmasıyla eşleşir. Bu durum, yıldızın çekirdeğindeki hidrojeni nükleer füzyon yoluyla enerjiye çeviren kimyasal tuhaf bir A-tipi ana kol yıldızı olduğunu gösterir. Güneş'in üç katı kütleye ve 4,16 katı yarıçapa sahip olan bu yıldız, dış atmosferinden yaklaşık 9.000 K etkin sıcaklıkta,[20] Güneş'in 100 katı bir ışıma gücü yayar.[8] Bu ısı, yıldıza A-tipi yıldızların karakteristik özelliği olan beyaz tonlu parıltıyı kazandırır.[21] Yıldız, 81 km s−1'lik bir izdüşümsel dönme hızıyla görece yüksek bir dönüş oranına sahiptir.[12]

Delta Aquarii, çevresinde yıldızsal madde varlığına işaret edebilecek belirgin bir kızılötesi fazlalığı emisyonu sergilemez.[22] Yaklaşık 500 milyon yıl yaşında[23] olduğu tahmin edilen Büyük Ayı Hareketli Grubu'nun olası bir üyesi olarak görülmektedir.[24]

Hipparcos verileriyle yapılan analiz, yıldıza yakın bir yoldaş cismin varlığına işaret eden güçlü kanıtlar ortaya koymuştur. Bu cisim için 483 günlük bir periyoda, 0,12'lik bir dış merkezliğe ve 41°'lik eğikliğe sahip bir yörünge hesaplanmıştır. Ancak, Delta Aquarii'nin bir yoldaşı olup olmadığını belirlemek için yapılan ilk gözlemler sonuçsuz kalmıştır. 100 au'dan daha uzaktaki olası bir yoldaşın kütlesinin en fazla 0,07 M☉ olabileceği değerlendirilmiştir.[13] Nihayet 2017 yılında yapılan interferometrik kızılötesi gözlemler bir yoldaşın varlığını doğrulamıştır: Bu yoldaş, birincil yıldızdan yaklaşık 2 au mesafede bulunan ve büyük olasılıkla G5 tipi bir ana kol yıldızıdır.[25]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b Anderson, E.; Francis, Ch. (2012), "XHIP: An extended hipparcos compilation", Astronomy Letters, 38 (5), s. 331, arXiv:1108.4971 $2, Bibcode:2012AstL...38..331A, doi:10.1134/S1063773712050015. 
  2. ^ a b van Leeuwen, F. (Kasım 2007), "Validation of the new Hipparcos reduction", Astronomy and Astrophysics, 474 (2), ss. 653-664, arXiv:0708.1752 $2, Bibcode:2007A&A...474..653V, doi:10.1051/0004-6361:20078357. 
  3. ^ Ducati, J. R. (2002), "VizieR Online Data Catalog: Catalogue of Stellar Photometry in Johnson's 11-color system", CDS/ADC Collection of Electronic Catalogues, cilt 2237, Bibcode:2002yCat.2237....0D. 
  4. ^ Abt, Helmut A.; Morrell, Nidia I. (Temmuz 1995), "The Relation between Rotational Velocities and Spectral Peculiarities among A-Type Stars", Astrophysical Journal Supplement, cilt 99, s. 135, Bibcode:1995ApJS...99..135A, doi:10.1086/192182 Özgürce erişilebilir. 
  5. ^ a b Hoffleit, Dorrit; Jaschek, Carlos (1991), "The Bright star catalogue", New Haven, Bibcode:1991bsc..book.....H. 
  6. ^ a b Gontcharov, G. A. (2006), "Pulkovo compilation of radial velocities for 35495 stars in a common system", Astronomy Letters, 32 (11), ss. 759-771, arXiv:1606.08053 $2, Bibcode:2006AstL...32..759G, doi:10.1134/S1063773706110065. 
  7. ^ a b Brown, A. G. A.; ve diğerleri. (Gaia collaboration) (Ağustos 2018). "Gaia Data Release 2: Summary of the contents and survey properties". Astronomy & Astrophysics. 616. A1. arXiv:1804.09365 $2. Bibcode:2018A&A...616A...1G. doi:10.1051/0004-6361/201833051.  VizieR'de bu kaynak için Gaia DR2 kaydı.
  8. ^ a b c d Gáspár, András; Rieke, George H.; Ballering, Nicholas (1 Ağustos 2016), "The Correlation between Metallicity and Debris Disk Mass", The Astrophysical Journal, 826 (2), s. 171, arXiv:1604.07403 $2, Bibcode:2016ApJ...826..171G, doi:10.3847/0004-637X/826/2/171 Özgürce erişilebilir, ISSN 0004-637X.  Skat's database entry at VizieR.
  9. ^ David, Trevor J.; Hillenbrand, Lynne A. (2015), "The Ages of Early-Type Stars: Strömgren Photometric Methods Calibrated, Validated, Tested, and Applied to Hosts and Prospective Hosts of Directly Imaged Exoplanets", The Astrophysical Journal, 804 (2), s. 146, arXiv:1501.03154 $2, Bibcode:2015ApJ...804..146D, doi:10.1088/0004-637X/804/2/146. 
  10. ^ Zorec, J.; Royer, F. (2012), "Rotational velocities of A-type stars. IV. Evolution of rotational velocities", Astronomy & Astrophysics, cilt 537, ss. A120, arXiv:1201.2052 $2, Bibcode:2012A&A...537A.120Z, doi:10.1051/0004-6361/201117691. 
  11. ^ Takeda, Yoichi; Kang, Dong-Il; Han, Inwoo; Lee, Byeong-Cheol; Kim, Kang-Min (2009), "Can Sodium Abundances of A-Type Stars be Reliably Determined from Na I 5890/5896 Lines?", Publications of the Astronomical Society of Japan, 61 (5), ss. 1165-1178, arXiv:0907.1329 $2, Bibcode:2009PASJ...61.1165T, doi:10.1093/pasj/61.5.1165. 
  12. ^ a b Royer, F.; Zorec, J.; Gómez, A. E. (Şubat 2007), "Rotational velocities of A-type stars. III. Velocity distributions", Astronomy and Astrophysics, 463 (2), ss. 671-682, arXiv:astro-ph/0610785 $2, Bibcode:2007A&A...463..671R, doi:10.1051/0004-6361:20065224. 
  13. ^ a b Ehrenreich, D.; Lagrange, A.-M.; Montagnier, G.; Chauvin, G.; Galland, F.; Beuzit, J.-L.; Rameau, J. (Kasım 2010), "Deep infrared imaging of close companions to austral A- and F-type stars", Astronomy and Astrophysics, cilt 523, s. A73, arXiv:1007.0002 $2, Bibcode:2010A&A...523A..73E, doi:10.1051/0004-6361/201014763. 
  14. ^ "del Aqr". SIMBAD. Centre de données astronomiques de Strasbourg. Erişim tarihi: 30 Ocak 2012. 
  15. ^ a b Naming Stars, IAU.org, 10 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi18 Haziran 2018. 
  16. ^ Celis S., L. (Ekim 1975), "Photoelectric photometry of late-type variable stars", Astronomy and Astrophysics Supplement Series, cilt 22, ss. 9-17, Bibcode:1975A&AS...22....9C. 
  17. ^ Kunitzsch, Paul; Smart, Tim (2006), A Dictionary of Modern star Names: A Short Guide to 254 Star Names and Their Derivations (2nd rev. bas.), Cambridge, Massachusetts: Sky Pub, ISBN 978-1-931559-44-7. 
  18. ^ IAU Working Group on Star Names (WGSN), International Astronomical Union, 23 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi22 Mayıs 2016. 
  19. ^ AEEA (Activities of Exhibition and Education in Astronomy) 天文教育資訊網 2006 年 7 月 7 日 21 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  20. ^ Hill, G. M. (Şubat 1995), "Compositional differences among the A-type stars. 2: Spectrum synthesis up to V sin i = 110 km/s", Astronomy and Astrophysics, 294 (2), ss. 536-546, Bibcode:1995A&A...294..536H. 
  21. ^ "The Colour of Stars", Australia Telescope, Outreach and Education, Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation, 21 Aralık 2004, 18 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi16 Ocak 2012. 
  22. ^ Su, K. Y. L.; Rieke, G. H.; Stansberry, J. A.; Bryden, G.; Stapelfeldt, K. R.; Trilling, D. E.; Muzerolle, J.; Beichman, C. A.; Moro-Martin, A. (Aralık 2006), "Debris Disk Evolution around A Stars", The Astrophysical Journal, 653 (1), ss. 675-689, arXiv:astro-ph/0608563 $2, Bibcode:2006ApJ...653..675S, doi:10.1086/508649. 
  23. ^ Monier, R. (Kasım 2005), "Abundances of a sample of A and F-type dwarf members of the Ursa Major Group", Astronomy and Astrophysics, 442 (2), ss. 563-566, Bibcode:2005A&A...442..563M, doi:10.1051/0004-6361:20053222 Özgürce erişilebilir. 
  24. ^ King, Jeremy R.; Villarreal, Adam R.; Soderblom, David R.; Gulliver, Austin F.; Adelman, Saul J. (Nisan 2003), "Stellar Kinematic Groups. II. A Reexamination of the Membership, Activity, and Age of the Ursa Major Group", The Astronomical Journal, 125 (4), ss. 1980-2017, Bibcode:2003AJ....125.1980K, doi:10.1086/368241 Özgürce erişilebilir, 5 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi15 Haziran 2025. 
  25. ^ Borgniet, S.; Lagrange, A.-M.; Meunier, N.; Galland, F. (2017), "Extrasolar planets and brown dwarfs around AF-type stars", Astronomy & Astrophysics, cilt 599, ss. A57, arXiv:1608.08257 $2, Bibcode:2017A&A...599A..57B, doi:10.1051/0004-6361/201628805. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Delta_Aquarii&oldid=35977358" sayfasından alınmıştır