រឿងរាមកេរ្តិ៍
រាមកេរ្ដិ៍ (ខ្មែរ: រាមកេរ្តិ៍, UNGEGN: Réamkértĕ, ALA-LC: Rāmākerti ̊; Khmer pronunciation: [riəmkeː]) ជាកំណាព្យវីរភាពរបស់ខ្មែរដែលផ្អែកលើវីរភាពរាមានិយមភាសាសំស្ក្រឹត។ ឈ្មោះមានន័យថា "សិរីរុងរឿងរបស់រាមា" ។ វាជាវីរភាពជាតិនៃប្រទេសកម្ពុជា រួមជាមួយនឹងកំណែដែលមិនសូវល្បីឈ្មោះនៃរឿងត្រៃបិដក។ រាមាយណៈ ត្រូវបានគេបង្ហាញក្នុងសង្គមខ្មែរតាំងពីដើមសតវត្សទី៦ ឬទី៧។ យ៉ាងណាមិញ ប្រជាជនកម្ពុជាបានបំប្លែងរូបរាមាយណដើមមកជារាមកេរ្តិ៍ ដោយបង្ហាញរូបខ្មែរមួយចំនួន។ ជាក់ស្តែង មានភ័ស្តុតាងមួយចំនួនដែលបង្ហាញឱ្យឃើញជាក់ស្តែងនូវវត្តមានរបស់រឿងរាមកេរ្តិ៍ក្នុងសង្គមកម្ពុជា ឧទាហរណ៍ ចម្លាក់ ចម្លាក់ប្រាសាទ និងសិលាចារឹកបុរាណ។ តាមពិតនៅលើសិលាចារឹកវាលកុនតេ (K.359) ដែលត្រូវបានចារឹកក្នុងសតវត្សទី៧ បានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់អំពីទម្លាប់សូត្ររាមកេរ្តិ៍របស់ខ្មែរនៅក្នុងប្រាសាទ។ ដូចគ្នានេះដែរ មានចម្លាក់ និងចម្លាក់រាមកេរ្តិ៍ជាច្រើននៅលើប្រាសាទនានាក្នុងសម័យអង្គរ។ នៅក្នុងសង្គមខ្មែរ រឿងរាមកេរ្តិ៍ត្រូវបានឲ្យតម្លៃថាជាទេវកថាដ៏ពិសិដ្ឋ ហើយមានទំនៀមទំលាប់បានស៊ីជម្រៅ និងបណ្តុះចូលទៅក្នុងជំនឿខ្មែរគ្រប់ផ្នែក។ បច្ចុប្បន្នរឿងរាមកេរ្តិ៍បាននាំយកមកសម្តែងក្នុងទម្រង់ផ្សេងៗក្នុងគោលបំណងបន្សុទ្ធ និងបួងសួង។ កន្លែងសំដែងរឿងរាមកេរ្តិ៍ គឺសំដែងក្នុងរបាំព្រះរាជទ្រព្យខ្មែរ ដែលសំដែងដោយអ្នកសំដែងស្រី។ វាត្រូវបានបង្កើតឡើងដំបូងដោយតុលាការកម្ពុជា ហើយវាត្រូវបានធ្វើដោយគោលបំណងសម្រាប់ព្រះរាជពិធីបុណ្យចម្រើនព្រះជន្ម និងព្រះរាជពិធីផ្លូវការធំៗណាមួយ។ លើសពីនេះ ក៏មានការសម្តែងមួយទៀត ដែលហៅថា Lakhorn Khaol ឬ Mask Dance ដែលសំដែងផ្តាច់មុខរឿងរាមកេរ្តិ៍ ដោយអ្នកភូមិ។ អ្នកភូមិសំដែងរឿងរាមកេរ្តិ៍ ក្នុងបំណងថ្វាយព្រះវិញ្ញាណក្ខន្ធ ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ជាទូទៅថា របាំថ្វាយព្រះអង្គ។ លើសពីនេះ រឿងរាមកេរ្តិ៍ ត្រូវបានសម្តែងក្នុងទម្រង់សិល្បៈខ្មែរមួយទៀតហៅថា ល្ខោនស្បែកធំ (ល្ខោនស្បែកធំ)។ ការសម្តែងនេះពិតជាមានការពេញនិយមសម្រាប់សម្តែងក្នុងពិធីបុណ្យប្រពៃណីមួយចំនួនដូចជាបុណ្យចូលឆ្នាំប្រពៃណីខ្មែរជាដើម។ ទម្រង់មួយទៀតនៃការសម្តែងរឿងរាមកេរ្តិ៍ ដែលមានលក្ខណៈប្លែក និងពិសេសខ្លាំងនោះ គឺរឿងនិទាន ដែលមនុស្សជំនាន់មុន រៀបរាប់ពីដំណើររឿងទៅកាន់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ។ រាមាយណៈ បាននិងកំពុងក្លាយជារឿងអប់រំមួយ ក្នុងនាមជារឿងរាមកេរ្តិ៍ក្នុងសង្គមខ្មែរ ហើយយើងបានយករឿងនេះមកសំដែងក្នុងលក្ខណៈសិល្បៈផ្សេងៗ ទាក់ទងនឹងចំណូលចិត្តរបស់យើង។ ការសម្តែងពិសេសទាំងនេះគឺពាក់ព័ន្ធជាមួយទម្រង់ទីសក្ការៈបូជា និងជំនឿយ៉ាងមុតមាំរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។ ជាក់ស្តែង រឿងរាមកេរ្តិ៍ត្រូវបានចាត់ទុកថាជារឿងពិសិដ្ឋ ឬជារឿងសក្ការៈបូជាក្នុងជំនឿខ្មែរតាំងពីបុរាណកាលរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។