Тверь

Тверь
Тверь
	рус. Тверь
	Байрак[d]
Нигезләнү датасы	1135
Рәсми исем	Тверь
... хөрмәтенә аталган	Тверца
Дәүләт	Россия
Нәрсәнең башкаласы	Тверь өлкәсе һәм Калинин районы (Тверь өлкәсе)
Административ-территориаль берәмлек	Тверь өлкәсе
Сәгать поясы	UTC+03:00
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы	Идел
Башкарма хакимият башлыгы	Алексей Валентинович Огоньков[d]
Халык саны	412 806 (1 гыйнвар 2025)
Административ бүленеше	Заволжский район[d], Московский район[d], Пролетарский район[d] һәм Центральный район[d]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек	135 метр
Кардәш шәһәр	Бергамо, Оснабрүк, Безансон, Велико-Тырново, Хмелнытскый, Велико-Тырново[d], Капошвар һәм Баффало
Бүләкләр
Мәйдан	152,22 км²
Почта индексы	170000–179999
Рәсми веб-сайт	tver.ru(рус.)(ингл.)
Җирле телефон коды	4822
Шәрәфле ватандашлар төркеме	[d]
Монда җирләнгәннәр төркеме	[d]
	Тверь Викиҗыентыкта

Тверь (рус. Тверь (тыңларга (info)), кар. Tveri, 1931–1990 елларда — Кали́нин) — Россия шәһәре, Тверь өлкәсенең һәм Калинин районының мәркәзе. Иделгә Тверца һәм Тьмака елгалары кушылган урында, Мәскәүдән 158 километр ераклыкта урнашкан.

2010 ел җанисәбе буенча шәһәрдә 403 606 кеше яши^[4].

Тарих

Елъязмаларда беренче тапкыр 1135 елда телгә алына. 1247 елдан Тверь кенәзлегенең мәркәзе. Борынгы Россиянең икътисади, сәяси һәм мәдәни мәркәзләрдән бере. Алтын Урда дәверендә Русьның үзәге булу өчен Мәскәү белән көндәшлек иткән һәм монголларга каршы хәрәкәтенең үзәге булып торган. 1327 елда шәһәрдә монголларга каршы эре күтәрелеш булган. 1466 елда тверле Афанасий Никитин Һиндстанга сәяхәт кылган.

1485 елдан Мәскәү дәүләте составында. 1775 елдан Тверь калгайлыгы, 1796 елдан Тверь губернасы үзәге. 1941 елның октябрь-декбарь айларында алман оккупациясе астында булган.

Твердә машиналар төзү (вагоннар, экскаваторлар, электр аппаратурасы һ.б.), җиңел, химия (химия җепселләре, ясалма күн әйберләре һ.б.), полиграфия, азык-төлек сәнәгатьләре ширкәтләре бар, төзелеш материаллары да җитештерелә.

Халык

1897^[5]	1926^[6]	1931^[7]	1939^[8]	1959^[9]	1970^[10]	1979^[11]	1989^[12]	2002^[13]	2010^[4]
~54 000	~108 000	~133 100	216 131	260 974	345 112	411 548	450 941	408 903	403 606

Милләтләр (2010): руслар — 93,1 %, украиннар — 1,5 %.

Идарә-җир төзелеше

Шәһәр 4 районга бүленгән:

Идел аръягы районы
Мәскәү районы
Пролетар районы
Үзәк районы

Искәрмәләр

[_7068562dea8f2348-1] ОКТМО. 179/2016. Центральный ФО
https://wikidata.org/wiki/Track:Q26878024

[_b1d0c7190f242166-2] Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2025 года — Москва: Росстат, 2025.
https://wikidata.org/wiki/Track:Q133797648https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680https://wikidata.org/wiki/Track:Q649

[_2132356a9456ebb0-3] ttps://web.archive.org/web/20191222141646/https://www.buffalony.gov/645/Buffalo-Sister-Cities

[demoscope.ru-4] 4,0 ^4,1 2010 елгы Бөтенрусия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[5] архив күчермәсе, archived from the original on 2013-08-17, retrieved 2018-10-13

[6] архив күчермәсе (PDF), archived from the original (PDF) on 2016-03-04, retrieved 2018-10-13

[7] ttp://www.mojgorod.ru/tversk_obl/tver/index.html

[8] ttp://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_pop_39_3.php

[9] ttp://demoscope.ru/weekly/ssp/rus59_reg2.php

[10] 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[11] 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[12] 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[13] 2002 елгы Бөтенрусия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

к б ү Русиянең 50 иң зур шәһәре
1 000 000-нан артык кеше	Мәскәү • Санкт-Петербург • Новосибирск • Екатеринбург • Казан • Нижгар • Чиләбе • Самар • Омск • Ростов-на-Дону • Уфа • Красноярск • Воронеж • Пермь • Волгоград
500 000 — 1 000 000 кеше	Краснодар • Сарытау • Төмән • Тольятти • Ижау • Барнавыл • Сембер • Владивосток • Ярыслау • Өркет • Махачкала • Хабарау • Новокузнецк • Ырынбур • Кемерово • Рәзән • Тум • Әстерхан • Пенза • Яр Чаллы • Липецк • Тула
250 000 — 500 000 кеше	Киров • Чабаксар • Калининград • Брянск • Курск • Иваново • Магнитогорски • Улан-Удэ • Тверь • Ставрополь • Акмәсҗит* • Акъяр* • Түбән Тагил • Смоленск • Белгород
Шәһәрләрнең халык саны 2010 халык исәбе буенча китерелгән. * Кырым шәһәрләренең халык саның 2012 елгы мәгълүматлары буенча китерелгән.