Жэмайце

	Юлія Бенюшэвіч-Жымонт
	па-летувіску: Julija Beniuševičiūtė-Žymantienė
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні	Юлія Бенюшэвіч
Псэўданімы	Жэмайце, Жэмойтка
Нарадзілася	4 чэрвеня 1845; Маёнтак Буканты, каля места Плунгяны, цяпер Летува
Памерла	7 сьнежня 1921 (76 гадоў); м. Мар'ямпаль, Летува
Пахаваная	Marijampolė old cemetery[d];
Дзеці	Antanas Žymantas[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	пісьменьніца
Жанр	рэалізм
Мовы	летувісая/жэмойцкая, польская
Дэбют	1894
Значныя творы	Marti (1896), Topylis (1897)
Подпіс
	Юлія Бенюшэвіч-Жымонт у Вікісховішчы

Жэма́йце (па-летувіску: Žemaitė), сапраўднае імя: Юлія Бэнюшавічýце-Жыманцене (лет. Julija Beniuševičiūtė-Žymantienė (або Юлія Бенюшэвіч-Жыманта); 4 чэрвеня [ст. ст. 23 траўня] 1845, паводле іншых зьвестках 31 (19) траўня^[2] або 12 чэрвеня (31 траўня)^[3]; маёнтак Буканты, каля места Плунгяны, Жмудзь, цяпер Летува — 7 сьнежня 1921, Мар’ямпаль, Летува) — летувіская пісьменьніца, драматургіня, асьветніца. Адна з галоўных удзельніцаў Летувіскага нацыянальнага Адраджэньня напрыканцы 19 — пачатку 20 стагодзьдзяў.

Жыцьцяпіс

Паходзіла зь зьбяднелай шляхты. З 1864 году працавала нянькай і пакаёўкай. У 1865 пабралася шлюбам з былым прыгоньнікам Лаўрынасам Жымантасам. Трыццаць год з мужам займалася сельскай гаспадаркай. Нарадзіла сем дзяцей. Толькі напярэдадні Першай сусьветнай вайны пераехала ў Вільню, дзе актыўна ўдзельнічала ў камітэце па дапамозе ўцекачам. З 1913 па 1915 гады рэдагавала газэту Жамойцкае жыцьцё (Lietuvos žinias). У 1916 годзе паехала ў ЗША для збору грошай на дапамогу пацярпелым у вайне. Вярнулася ў Летуву і ў 1921 годзе памерла ад пнэўманіі ў Мар’ямпалі^[4].

Псэўданім

Псэўданім Жэмайце ўзьнік дзякуючы мовазнаўцу Ёнасу Яблонскісу. У 1894 годзе пад уплывам пісьменьніка Повіласа Вышынскіса Юлія Жыманцене напісала першае апавяданьне «Сватаньне», якое даслалі Ё. Яблонскісу і Г. Пяткявічайце-Біце. Яны надрукавалі яго пад іншай назвай — «Восеньскі вечар» (па-летувіску: Rudens vakaras) ў Летувіскім каляндары 1895 году. З прапановы Ё. Яблонскаса рэдакцыя падпісала твор імем Жэмайце (то бок жамойтка, жмудзінка), бо апавяданьне было напісана на жамойцкай гаворцы^[5]. Так мянушка сталася псэўданімам пісьменьніцы.

Творчасьць

Пакінула больш за 350 твораў (аповесьці, апавяданьні, нарысы, п’есы і артыкулы)^[6]. Належыла да рэалістычнай літаратурнай плыні. Крытыкавала апалячаных летувісаў, рэлігійнікаў, царскую ўладу і Думу, за што ў 1915 годзе на два тыдні трапіла ў турму Лукішкі. Шмат пісала ў падтрымку жаночай эмансыпацыі. Шмат увагі надавала апісаньню жыцьця жанчыны. У творах пераважаюць нэгатыўныя жыцьцёвыя апісаньні, апавяданьні эпічныя, іранічныя^[7].

Па-беларуску некалькі апавяданьняў ("За зачыненымі аканіцамі" і "Верны пёс") пісьменьніцы ў перакладзе Ў. Гарбацкага публікаваліся ў 2021 годзе ў "Новым Часе"^[8].

Сьпіс твораў

Апавяданьні

Laimė nutekėjimo (1896—1898)
Marti (1896)
Petras Kurmelis (1896—1898)
Topylis (1897)
Neturėjo geros motynos (1895)
Sutkai (1891)
Sučiuptas velnias (1898)
Paveikslai (1899—1901)

П’есы

Trys mylimos (1897)
Piršlybos (1898)
Mūsų gerasis (1899)
Valsčiaus sūde (1900)

Дом у Буканты, дзе нарадзілася і расла Юлія Бэнюшавічуце
Дом, адзначаны мэмарыяльнай дошкай, у якім Жэмайце жыла ў 1913 годзе (вуліца Л. Стуакас-Гуцявічаўс, 5)
Дошка на доме ў Вільні, дзе пісьменьніца жыла ў 1913—1914 гадох (вуліца Басанавічаўс, 19)
Рукапіс Жэмайце
Жэмайце на паштовай марцы СССР, 1956 год

Крыніцы

^ Find a Grave (анг.) — 1996.
^ Довейка, К. Жемайте Краткая литературная энциклопедия. ФЭБ. Праверана 2016-12-15 г.
^ Довейка, К. Жемайте Большая советская энциклопедия Праверана 2016-12-15 г.
^ Rasa Gečienė, Ugningos prigimties Žemaitė anksti ištekėjo ir pagimdė 7 vaikus, tačiau tikrą meilę pažino tik perkopusi per 60 metų, у Moteris, https://www.moteris.lt/lt/psichologija/g-58440-ugningos-prigimties-zemaite-anksti-istekejo-ir-pagimde-7-vaikus-taciau-tikra-meile-pazino-tik-perkopusi-per-60-metu
^ Valstybinė grožinės literatūros leidykla. «Žemaitė gyvenime ir kūryboje» Vilnius, 1956 m.
^ Viktorija Daujotytė, Žemaitė, Nuostabos laukas, https://web.archive.org/web/20210920043040/http://www.xn--altiniai-4wb.info/files/literatura/LG00/Viktorija_Daujotyt%C4%97._%C5%BDemait%C4%97.LG8702A.pdf
^ Brigita Speičytė, Žemaitė, https://web.archive.org/web/20200702154816/http://www.xn--altiniai-4wb.info/index/details/1107
^ Уладзіслаў Гарбацкі (2021-12-07) Феміністка ў хустцы. Памяці летувіскай пісьменніцы Жэмайце (бел.) Новы час Архіўная копія

[_b6b20e7e7edcc840-1] Find a Grave (анг.) — 1996.

[2] Довейка, К. Жемайте Краткая литературная энциклопедия. ФЭБ. Праверана 2016-12-15 г.

[3] Довейка, К. Жемайте Большая советская энциклопедия Праверана 2016-12-15 г.

[4] Rasa Gečienė, Ugningos prigimties Žemaitė anksti ištekėjo ir pagimdė 7 vaikus, tačiau tikrą meilę pažino tik perkopusi per 60 metų, у Moteris, https://www.moteris.lt/lt/psichologija/g-58440-ugningos-prigimties-zemaite-anksti-istekejo-ir-pagimde-7-vaikus-taciau-tikra-meile-pazino-tik-perkopusi-per-60-metu

[5] Valstybinė grožinės literatūros leidykla. «Žemaitė gyvenime ir kūryboje» Vilnius, 1956 m.

[6] Viktorija Daujotytė, Žemaitė, Nuostabos laukas, https://web.archive.org/web/20210920043040/http://www.xn--altiniai-4wb.info/files/literatura/LG00/Viktorija_Daujotyt%C4%97._%C5%BDemait%C4%97.LG8702A.pdf

[7] Brigita Speičytė, Žemaitė, https://web.archive.org/web/20200702154816/http://www.xn--altiniai-4wb.info/index/details/1107

[8] Уладзіслаў Гарбацкі (2021-12-07) Феміністка ў хустцы. Памяці летувіскай пісьменніцы Жэмайце (бел.) Новы час Архіўная копія

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]