ГӀалме шахьар
| Муниципальни шахьар | |
| ГӀалме шахьар | |
|---|---|
| эрс: Пригородный район | |
 | |
| 43°03′37″ с. ш. 44°44′06″ в. д.HGЯO | |
| Паччахьалкхе |
 Россе Федераци |
| ЮкъейоагӀ | ХӀирий мехка |
| Шийна чулоац | 19 муниципальни кхоллам |
| Админ. юкъ | Шолхи |
| Шахьара администрацен да | Есиев Руслан Асланбекович |
| Шахьара совета тхьамада | Гаглоев Алан Сардионович |
| Тархьари географии | |
| Лаьтта |
1422,42[1] км²
|
| Сахьата оаса | MSK (UTC+3) |
| Охлой | |
| Охлой |
↘101 655[2] саг (2020)
|
| Айхал | 71,47 чел./км² (5-е место) |
| Къамаш | гӀалгӀай, хӀирий, эрсий, гуржий |
| Ди лелабераш | православхой, бусалба (сунний) |
| Официальни метташ | гӀалгӀай, хӀирий |
| Дагарга идентификатораш | |
| ОКАТО | 90 240 000 000 |
| Телефоний код | 86738 |
|
|
|
| Официальни мазаоагӀув | |
.svg?lang=inh) |
|
 Медиафайлаш Викиларма чу | |
ГӀалме шахьар (хӀир. Горæтгæрон район, эрс: Пригородный район) — административни муниципальни шахьар я ХӀирий мехка доалахьа, амма законага дилача ГӀалгӀай Мехка хила езаш я[К. 1].(АЛЛАХӀО аьттув баьхка юха а ГӀалгӏай мехка юкъе йоагӏага я.)
Тархьар
[тоаде | тоаде чура].svg?lang=inh)
ГӀалгӀай шаьрача ӀокӀалбувла болабенна хьалхарча моттигех я ТӀаьрша аре (́название от аула Тарш, основанного выходцами из одноимённого Арамхинского ущелья). Географ хиннача Вахушти Багратиони яхача гуржий аьлас XVII-ча бӀаьшера Ангушт яхаш бусалба гӀалгӀай баха моттиг хьоаяьй[4], цу цӀера тӀара йоагӀа экзоэтноним «ингуши» яхар.
Россе Импере доалчено Къулбаседа Кавказе дӀахьоча политиках лоамарой шаьрачара боахаш хиннаб, цунга хьежжа гӀалгӀай хиннача лаьтташка гӀазакхий станицаш а ехкаш (Сунженская казачья линия), лоамареи шаьрачареи бола ГӀалгӀай мохк шин даькъе бекъаш хиннаб. XIX-гӀа бӀаьшере ахнега кхаьчача хана таханарча ГӀалме шахьаре яда дуккхача юрташкара гӀалгӀай дӀакхолхабеш хиннаб, цул тӀехьагӀа Онгушт йолча метте Тарская аьнна цӀи а тилла гӀазкхий станица йиллай (хӀанзе а латташ киназ долаш), Ахкий-Юрта когаметта — станица Сунженская йиллай, Товзан-Юрта́ когаметта — станица Воронцовско-Дашковская, Шолхена когаметта — хутор Тарский[5].
Наха баха моттигаш
[тоаде | тоаде чура]Малхбоалера оагӀув:
| Шахьара юкъейоагӀа юрташ | ||||
|---|---|---|---|---|
| № | Юрт | Тайпа | Охлой | Муниципальни кхоллам |
| 1 | Яндакъонгий-Юрт | юрт | ↘3851[6] | Куртатское сельское поселение |
| 2 | Цхьорой-Юрт | юрт | ↘1160[2] | Донгаронское сельское поселение |
| 3 | ЖӀайрахой-Юрт | юрт | ↘3657[2] | Ирское сельское поселение |
| 4 | ГӀалгӀай-Юрт | юрт | ↘6720[2] | Камбилеевское сельское поселение |
| 5 | Товзан-Юхе | юрт | ↗1573[2] | Комгаронское сельское поселение |
| 6 | Гадаборшкъонгий-Юрт | юрт | ↗3183[6] | Куртатское сельское поселение |
| 7 | Бекъий-Юрт | юрт | ↘6163[2] | Майское сельское поселение |
| 8 | Новое | юрт | 3258[6] | Черменское сельское поселение |
| 9 | Шолхи | юрт | ↗10 076[2] | Октябрьское сельское поселение |
| 10 | Первомайский | посёлок | 494[6] | Михайловское сельское поселение |
| 11 | Ахка-Юрт | юрт | ↗12 114[2] | Сунженское сельское поселение |
| 12 | Ангушт | юрт | ↘2531[2] | Тарское сельское поселение |
| 13 | Мочкъий-Юрт | юрт | ↗8508[6] | Черменское сельское поселение |
| 14 | Ӏаьржа-АтагӀе | дӀаяьккхай 2008 шера | 0 | |
| 15 | ДӀаьха Къух | дӀаяьккхай 2008 шера | 0 | |
Малхбузера оагӀув:
| Шахьара юкъейоагӀа юрташ | ||||
|---|---|---|---|---|
| № | Юрт | Тайпа | Бахархой | Муниципальни кхоллам |
| 1 | Алханчурт | посёлок | ↗1155[6] | Михайловское сельское поселение |
| 2 | Архонская | станица | ↘8338[2] | Архонское сельское поселение |
| 3 | Верхний Кани | юрт | ↗57[6] | Кармадонское сельское поселение |
| 4 | Верхняя Саниба | юрт | ↘1936[2] | Верхнесанибанское сельское поселение |
| 5 | ГӀазалтӀе | юрт | ↗8178[2] | Гизельское сельское поселение |
| 6 | Даргавс | юрт | →155[6] | Даргавское сельское поселение |
| 7 | Джимара | юрт | ↘34[6] | Даргавское сельское поселение |
| 8 | Какадур | юрт | →14[6] | Даргавское сельское поселение |
| 9 | Кармадон | юрт | ↘91[6] | Кармадонское сельское поселение |
| 10 | Кобан | юрт | ↘407[2] | Кобанское сельское поселение |
| 11 | Ламардон | юрт | ↗48[6] | Даргавское сельское поселение |
| 12 | Михайловское | юрт | ↘9217[6] | Михайловское сельское поселение |
| 13 | Нижний Кани | юрт | ↗13[6] | Кармадонское сельское поселение |
| 14 | Нижняя Саниба | юрт | ↘1782[2] | Нижнесанибанское сельское поселение |
| 15 | Ногир | юрт | ↗11 860[2] | Ногирское сельское поселение |
| 16 | Старая Саниба | юрт | ↗175[6] | Кармадонское сельское поселение |
| 17 | Тменикау | юрт | ↘12[6] | Кармадонское сельское поселение |
| 18 | Фазикау | юрт | ↘63[6] | Даргавское сельское поселение |
Белгалдаккхар
[тоаде | тоаде чура]- Комментареш
- ↑ РСФСР 1991 шера бекарга бетта 26 дийнахьа тӀаийца № 1107-1 йолча «О реабилитации репрессированных народов» яхача закона 3-гӀчеи 6-гӀчеи статьяша яхачох ГӀалме шахьар ГӀалгӀай Мехка доалахьа юхаметтаоттае езаш я паччахьалкхено[3].
- Бовхамаш
- ↑ Республика Северная Осетия. Общая площадь земель муниципального образования
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 Россе Федерацен бахархой дукхал муниципальни кхолламашка гӀолла 2020 шера наджгоанцхой бетта 1 денга (эрс.) (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 17.10.2020. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 17.10.2020.
- ↑ Закон «О реабилитации репрессированных народов», 1991.
- ↑ Царевич Вахушти. География Грузии // «Записки Кавказского отдела русского географического общества». — Тифлис, 1904. — Т. XXIV. — С. 15.
- ↑ 4. Краткий очерк о населении, территории конфликта, истории (тӀакхача вӀаштехьа доаца тӀатовжам — тархьар). ТӀеххьара техка хиннад укх дийнахьа: 6.01.2011. Архиве оттадаьд хьалхара хьаста чура укх дийнахьа: 30.07.2009.
- ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 6,11 6,12 6,13 6,14 6,15 6,16 Итоги Всероссийской переписи населения 2010 года по РСО-Алания. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений и населённых пунктов
ТӀатовжамаш
[тоаде | тоаде чура]- Закон РСФСР «О реабилитации репрессированных народов» от 26 апреля 1991 г. № 1107-1 : [рус.] / Верховный Совет РСФСР. — Электронный фонд правовых и нормативно-технических документов. — 1991.