Αβγό
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Το αβγό, ή αυγό, είναι δομή που παράγουν, ως αναπαραγωγικό μέσο, τα θηλυκά ορισμένων ειδών ζώων (πτηνών, ερπετών, ψαριών και εντόμων)[1], η οποία έχει σφαιρικό ή ωοειδές σχήμα και συνήθως περιβάλλεται από κέλυφος. Το αβγό γενικά χρησιμοποιείται για την εξωμήτρια ανάπτυξη αυτών των οργανισμών κατά τα πρώτα στάδια της ζωής τους, αν και υπάρχουν οργανισμοί, όπως η οχιά που κυοφορούν αβγά.
Τα αβγά διακρίνονται σε γονιμοποιημένα, αυτά δηλαδή στα οποία υπάρχει ζυγωτό που αναπτύσσεται και στα μη γονιμοποιημένα. Τα αβγά ειδικά τα μη γονιμοποιημένα θεωρούνται κύτταρα, αφού αποτελούν ουσιαστικά ένα ωάριο. Το κολοσσιαίο σχετικά με τα υπόλοιπα κύτταρα μέγεθος οφείλεται στις θρεπτικές ουσίες που περιέχουν, οι οποίες προορίζονται για την ανατροφή των οργανισμών των γονιμοποιημένων ωαρίων. Ωστόσο, οι θρεπτικές αυτές ουσίες εξακολουθούν να υπάρχουν και στα μη γονιμοποιημένα αβγά, ώστε τα αβγά να αποτελούν τροφή μεγάλης διατροφικής αξίας και τμήμα της ανθρώπινης και όχι μόνο διατροφής.
Το αβγό γονιμοποιημένο ή όχι χρησιμοποιείται στη διατροφή πολλών οργανισμών. Τα μη γονιμοποιημένα αβγά της κότας χρησιμοποιούνται από τον άνθρωπο για τροφή, ενώ τα γονιμοποιημένα για καλλιέργεια εμβολίων και φυσικά για να αναπαραχθούν οι κότες. Επίσης, το αβγό χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη στην παρασκευή αβγοτέμπερας.
Η ανατομία του αβγού κότας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Εσωτερικά βρίσκονται τρία κύρια μέρη:[2]
- Ο κρόκος, ο οποίος περιέχει το μεγαλύτερο μέρος των θρεπτικών ουσιών και είναι μια πορτοκαλοκίτρινη ημίρρευστη σφαίρα.
- Το ασπράδι, το οποίο είναι ένα παχύρρευστο διαφανές υγρό που αποτελείται κυρίως από την πρωτεΐνη αλβουμίνη.[3]
- Τη χάλαζα που συγκρατεί τον κρόκο στο κέντρο του αβγού[4].
Εξωτερικά:
Το κέλυφος αποτελείται από ανθρακικό ασβέστιο, την ίδια ουσία από την οποία δομούνται τα μάρμαρα και η κιμωλία![5]
Διατροφική αξία του αβγού κότας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σύνθεση του λευκώματος (ασπράδι):
- Νερό 85-90%
- Πρωτεΐνες (αλβουμίνες (λευκωματίνες)) 12%
- Λίπος 0,25%
- Τέφρα 0,6%
- Υδατάνθρακες (κυρίως λακτόζη) 0,7%
- Μικρές ποσότητες λεκιθίνης, χοληστερόλης, βιταμινών Β και ενζύμων
Συστατικά κρόκου:
- Νερό 45-51%
- Πρωτεΐνες 16-17%
- Λίπος 31-36%
- Τέφρα 1,3%
- Υδατάνθρακες 0,2-1,1%
Είδη Αυγών Πουλερικών
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στην πτηνοτροφία, εκτρέφονται διάφορα είδη πτηνών με σκοπό την παραγωγή αυγών. Ανάλογα με το είδος του πτηνού, τα αυγά διαφέρουν σε μέγεθος, θρεπτική αξία, γεύση και χρήση.[6]
Αυγά κότας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα αυγά κότας είναι τα πιο διαδεδομένα στην παγκόσμια αγορά. Αποτελούν πηγή υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεϊνών, βιταμινών του συμπλέγματος Β (όπως Β12 και ριβοφλαβίνη), σεληνίου, φωσφόρου και καλών λιπαρών οξέων. Το χρώμα του κελύφους –λευκό ή καφέ– εξαρτάται από τη φυλή της κότας και δεν επηρεάζει τη γεύση ή τη διατροφική τους αξία.[6]
- Λευκά αυγά προέρχονται συνήθως από φυλές όπως οι White Leghorn.
- Καφέ αυγά γεννώνται από φυλές όπως οι Rhode Island Red και Plymouth Rock. [7]
Αυγά πάπιας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα αυγά πάπιας είναι μεγαλύτερα από τα αυγά κότας, με παχύτερο κέλυφος και υψηλότερη περιεκτικότητα σε λίπος, πρωτεΐνες και χοληστερόλη. Έχουν πλούσια γεύση και χρησιμοποιούνται συχνά στη ζαχαροπλαστική. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να γίνονται ανεκτά από άτομα με αλλεργία στα αυγά κότας. Είναι δημοφιλή σε ασιατικές και ευρωπαϊκές κουζίνες.
Αυγά ορτυκιού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μικρότερα σε μέγεθος, με ιδιαίτερο φλοιοειδές κέλυφος, τα αυγά ορτυκιού χρησιμοποιούνται συχνά στη μαγειρική της Ιαπωνίας, της Κίνας και της Κορέας. Είναι πλούσια σε πρωτεΐνες και συχνά εντάσσονται σε γκουρμέ συνταγές ή χρησιμοποιούνται ως γαρνιτούρες.
Αυγά γαλοπούλας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σημαντικά μεγαλύτερα από τα αυγά κότας, τα αυγά γαλοπούλας περιέχουν σχεδόν διπλάσιες θερμίδες και λίπος. Έχουν ήπια γεύση και παρόμοια χρήση στη μαγειρική, αλλά είναι λιγότερο διαδεδομένα λόγω της περιορισμένης παραγωγής.
Αυγά χήνας
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα αυγά χήνας είναι μεγάλα, με σκληρό κέλυφος και υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος και πρωτεΐνες. Ένα αυγό χήνας αντιστοιχεί περίπου σε τρία έως τέσσερα αυγά κότας. Χρησιμοποιούνται κυρίως στη ζαχαροπλαστική.
Αυγά φασιανού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σπανιότερα στην αγορά, τα αυγά φασιανού έχουν μέγεθος μικρότερο από αυτό των αυγών κότας και ήπια γεύση. Η κατανάλωσή τους περιορίζεται σε περιοχές όπου εκτρέφονται φασιανοί.
Αυγά εμού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Με σκούρο πράσινο κέλυφος και πολύ μεγάλο μέγεθος, τα αυγά εμού περιέχουν υψηλά επίπεδα ωμέγα-3 λιπαρών οξέων. Είναι σχετικά σπάνια και χρησιμοποιούνται κυρίως στην αυστραλιανή κουζίνα ή σε ειδικά πιάτα.[6]
Αυγά στρουθοκαμήλου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα μεγαλύτερα αυγά πτηνών στον κόσμο, με βάρος που αντιστοιχεί σε περίπου 24 αυγά κότας. Έχουν ήπια, ελαφρώς γλυκιά γεύση και χρησιμοποιούνται κυρίως για ειδικές περιστάσεις ή στη μαζική εστίαση.
Αυγά περιστεριών
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Από τα μικρότερα αυγά πτηνών. Παρόλο το μέγεθός τους, έχουν σημαντική θρεπτική αξία και περιέχουν πρωτεΐνες, σίδηρο, βιταμίνη Α και ωμέγα-3 λιπαρά. Περιέχουν επίσης λιγότερη χοληστερόλη σε σύγκριση με άλλες κατηγορίες αυγών. [6]
Το αβγό στην ανθρωπότητα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μαγειρική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα συστατικά του αβγού αλλάζουν ιδιότητες μετά από ψήσιμο, τηγάνισμα ή κάποια άλλη διαδικασία. Τα αβγά των πτηνών και συνηθέστερα της κότας και της στρουθοκαμήλου, είναι το υλικό για την παρασκευή βραστού ή τηγανιτού αβγού, της ομελέτας, της μαρέγκας και της σαντιγί στη ζαχαροπλαστική, ενώ μπορεί να υπάρχει και σε φαγητά που στηρίζονται στον κιμά ή στο ζυμάρι. Το φαγώσιμο μέρος του αβγού είναι το εσωτερικό του και όχι το κέλυφος, το οποίο αποτελείται από ανθρακικό ασβέστιο η ίδια ουσία από την οποία δομούνται τα μάρμαρα και η κιμωλία.
Υπάρχουν λαοί που καταναλώνουν και αβγά άλλων οργανισμών όπως της στρουθοκαμήλου. Επιπλέον, το χαβιάρι είναι αβγά οξύρρυγχου και αποτελεί ακριβό έδεσμα.
Πάσχα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στον ορθόδοξο χριστιανικό κόσμο υπάρχει το έθιμο το Πάσχα να βάφονται τα κόκκινα αβγά τη μεγάλη Πέμπτη, τα οποία τσουγκρίζονται μετά την Ανάσταση.[8]
Περιστατικά με αβγά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μυθολογία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Πολλοί λαοί στη μυθολογική κοσμολογία τους περιλαμβάνουν τη γέννηση του Σύμπαντος ως ένα αβγό που εκρήγνυται ή εκκολάπτεται.[9]
- Η Ελένη σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία γεννήθηκε από ένα αβγό που γέννησε η μητέρα της, γιατί είχε συλληφθεί με τον Δία να είχε πάρει τη μορφή κύκνου.
Το αβγό του Κολόμβου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το αβγό του Κολόμβου είναι μια λογοτεχνική παράδοση και πιθανό ιστορικό γεγονός σχετικά με τη σημασία της περιόδου των μεγάλων ανακαλύψεων, με πρωταγωνιστή τον ίδιο τον Χριστόφορο Κολόμβο.[10]
Μετά την επιστροφή του Κολόμβου από το πρώτο του ταξίδι στην Αμερική, αφού είχαν γίνει γνωστές οι ανακαλύψεις του βρέθηκε σε ένα γεύμα με μερικά άλλα σημαίνοντα πρόσωπα της εποχής. Στη συζήτηση κατά τη διάρκεια του γεύματος γινόταν λόγος για τη σημασία της ανακάλυψης του Κολόμβου και κάποιοι συνομιλητές υποβίβαζαν την ανακάλυψη με το επιχείρημα «αρκεί να σκεφτεί κανείς, για να καταλάβει ότι υπάρχει γη μετά τον ωκεανό». Τότε ο Κολόμβος έθεσε το εξής πρόβλημα: «Πώς θα στηριχθεί ένα αβγό στη μύτη του;» Κανένας από το τραπέζι δε μπορούσε να λύσει το πρόβλημα και ο Κολόμβος το στήριξε σπάζοντας τη μύτη του βραστού αβγού λέγοντας ότι «αρκεί να σκεφτεί κανείς!».[11]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Biology Online
- ↑ «Auga.gr».
- ↑ Αθανάσιος Καψάλης· Ιωάννης Ευάγγελος Μπουρμπουχάκης· Βασιλική Περάκη· Στέργιος Σαλαμαστράκης (17 Ιουλίου 2007). «1.2 ΜΑΚΡΟΜΟΡΙΑ». Στο: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, επιμ. Βιολογία Γενικής Παιδείας Β΄Γενικού Λυκείου (2007 έκδοση). Αθήνα: Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων. σελ. 25. ISBN 960-06-0657-9.
- ↑ User, Super. «Το αυγό». Kyrmizas Farm. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2020.
- ↑ «Αβγό». www.hellenicaworld.com. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2020.
- 1 2 3 4 «Είδη Αυγών Πουλερικών». Wikifarmer. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2025.
- ↑ «Why are chicken eggs different colors?». MSU Extension (στα Αγγλικά). 29 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2025.
- ↑ IEFIMERIDA.GR, NEWSROOM (5 Απριλίου 2018). «Γιατί βάφουμε τα αυγά κόκκινα σήμερα, Μεγάλη Πέμπτη | STORIES». iefimerida.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2020.
- ↑ «Η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα;». UrbanLife.gr (στα Αγγλικά). 22 Μαρτίου 2018. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2020.
- ↑ «Αβγό :: Κυνηγώντας την ποιότητα στο αυγό». kynigontas-tin-poiotita-sto-aygo.webnode.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2020.
- ↑ «Το αβγό του Κολόμβου». BitterBooze. 3 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2020.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
 |
Αυτό το λήμμα σχετικά με τη Βιολογία χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |