Перайсці да зместу

Рослаўль

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Горад
Рослаўль
руск.: Рославль
53°57′ пн. ш. 32°51′ у. д.HGЯO
Краіна  Расія
Суб’ект федэрацыі Смаленская вобласць
Муніцыпальны раён Рослаўльскі раён
Гісторыя і геаграфія
Заснаваны 1137
Першая згадка 1137
Горад з 1755
Плошча 43 км²
Вышыня цэнтра 200 м
Часавы пояс UTC+4
Насельніцтва
Насельніцтва ▼ 53 678[1] чалавек (2010)
Лічбавыя ідэнтыфікатары
Тэлефонны код +7 48134
Паштовы індэкс 216500
Аўтамабільны код 67
Код АКАТП 66236501
roslavl.ru
Рослаўль (Расія)
Рослаўль
Рослаўль
Рослаўль (Смаленская вобласць)
Рослаўль
Рослаўль

Рослаўль (руск.: Рославль) — горад (з 1755 года) у Расіі, адміністрацыйны цэнтр Рослаўльскага раёна Смаленскай вобласці. Насельніцтва 55,3 тыс. чалавек (2007). Заснаваны ў 1137 годзе.

Горад размешчаны на левым беразе ракі Асцёр (басейн Дняпра), за 123 км ад Смаленска, за 135 км ад Бранска. Лёгкая і харчовая прамысловасць, вытворчасць будматэрыялаў.

Назва

Рослаўль атрымаў назву ў гонар свайго заснавальніка — князя Расціслава Мсціславіча[2].

У 1130-х гг. Расціслаў забраў у чарнігаўскіх князёў тэрыторыі паміж Дзясной і Сажом, заснаваў гарады Рослаў і Мсціслаў, якім даў імёны, адпаведна,сваё і свайго бацькі.

У рэгіёне абапал сучаснай мяжы Беларусі і Расіі больш за два дзясяткі такіх назваў, што паходзяць ад стараславянскіх двухасноўных імёнаў (тыпу Хатовіж, Хіславічы (< Хаціславічы), Хацясловічы, Дабрахотаўка, Самахотаўка). Іх узнікненне імаверна адбылося ў той жа час і было звязанае з пасяленнямі Расціслававых дружыннікаў.

Паводле расійскага гісторыка Карамзіна, горад заснаваў муж полацкай князёўны Рагнеды — Уладзімір Святаславіч. Некаторыя гісторыкі прыпісваюць заснаванне Рослаўля Уладзіміру Манамаху.

Варыянты напісання назвы горада ў гістарычных крыніцах: Ростиславль, Rostislawl[3].

Гісторыя

Агульны выгляд, 1850 г.

Ранняе Сярэднявечча

Каля 1137 года князь Расціслаў Мсціславіч заснаваў Рослаўль як адзін з гарадоў на заваяваных у радзімічаў землях. Першы пісьмовы ўспамін пра Рослаўль датуецца 1150 годам, калі ён уваходзіў у склад Смаленскага княства.

Паміж Вялікім Княствам Літоўскім і Маскоўскай дзяржавай

Агульны выгляд, 1858 г.

У XIV стагоддзі Рослаўль далучыўся да Вялікага Княства Літоўскага. 15 ліпеня 1410 года рослаўльская харугва брала ўдзел у Грунвальдскай бітве. У 1493 годзе горада захапілі маскоўскія войскі.

У 1503 годзе Рослаўль вярнуўся ў склад Вялікага Княства Літоўскага. У 1508 годзе ён увайшоў у склад Смаленскага ваяводства. У 1515[удакладніць] годзе маскоўскі гаспадар Іван IV зноў захапіў горад. Пасля яго смерці, у «смутныя часы» рослаўцы падтрымалі войскі Ілжэдзмітрыя I, прагнучы вяртання ў Вялікае Княства Літоўскае.

У 1618 годзе Рослаўль стаў цэнтрам староства ў складзе Смаленскага павета Смаленскага ваяводства. 24 сакавіка 1623 года кароль і вялікі князь Жыгімонт Ваза надаў гораду магдэбургскае права[4] і герб «у блакітным полі выява збройнага Святога Жыгімонта, у руках якога скіпетар і яблык»[5]. З пачаткам вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай у 1654 годзе Рослаўль захапілі маскоўскія войскі.

Пад уладай Маскоўскай дзяржавы і Расійскай імперыі

Згодна з Андрусаўскім перамір’ем 1667 года Рослаўль апынуўся ў складзе Маскоўскай дзяржавы. У 1708 годзе ён увайшоў у склад Смаленскай губерні, дзе ў 1776 годзе стаў цэнтрам павета. У 1738 годзе ў Рослаўлі адкрылася школа з навучаннем на расійскай і польскай мовах.

Паводле афіцыйных звестак за 1866 год, беларусы складалі 94,7 % насельніцтва Рослаўльскага павета[6]. У канцы XIX стагоддзя ў Рослаўлі дзейнічалі 7 цэркваў, сярод іх саборная славілася абразам Маці Боскай (прывезены ў 1793 годзе з вострава Мальты), працавалі 2 прагімназіі, 5 вучылішчаў, сярод якіх духоўнае і чыгуначна-тэхнічнае, 2 багадзельні, 4 лякарні і 3 аптэкі. Агулам існавала 22 прамысловыя прадпрыемствы, з якіх вылучаліся 2 алейні і столькі ж гарбарняў. Гандлявалі канапланым і льняным алеем, пянькой, зернем, скурамі, тытунем, лыкам. Пункты адпраўкі — Рыга і Цэнтральная Расія. У гэты час беларусы складалі 94 % насельніцтва Рослаўльскага павета[5].

Найноўшы час

1 студзеня 1919 года згодна з пастановай I з’езда КП(б) Беларусі Рослаўль увайшоў у склад Беларускай ССР, дзе меў стаць цэнтрам павета («падраёна»)[7]. Аднак 16 студзеня горад разам з іншымі тэрыторыямі Смаленскай губерні быў перададзены ў склад РСФСР.

У Вялікую Айчынную вайну з 3 жніўня 1941 да 25 верасня 1943 года Рослаўль знаходзіўся пад нацысцкай акупацыяй.

  • Горад на старых здымках
  • Касцёл
    Касцёл
  • Царква Звеставання Багародзіцы
    Царква Звеставання Багародзіцы
  • Чыгуначная станцыя
    Чыгуначная станцыя

Геаграфія

Клімат

Клімат Рослаўля
Паказчык Сту Лют Сак Кра Май Чэр Ліп Жні Вер Кас Ліс Сне
Абсалютны максімум, °C 8,5 9,4 18,3 28,7 31,0 31,4 36,4 37,3 29,4 25,9 15,2 10,1
Сярэдні максімум, °C −4 −3,3 2,7 11,7 18,5 21,5 23,7 22,3 16,5 9,5 1,7 −2,3
Сярэдняя тэмпература, °C −6,9 −6,6 −1,2 7,0 13,2 16,4 18,5 17,1 11,7 5,7 −0,5 −4,8
Сярэдні мінімум, °C −9,7 −10 −5,1 2,2 7,8 11,3 13,3 11,9 6,9 1,9 −2,7 −7,2
Абсалютны мінімум, °C −36,6 −32,3 −26,9 −7,4 −4,9 −0,1 5,0 1,8 −4 −12,6 −23,3 −27,9
Крыніца: meteolabs.ru: Рославль

Насельніцтва

  • XIX стагоддзе: 1856 год — 6,3 тыс. чал.; 1897 год — 17 776 чал.
  • XX стагоддзе: 1910 год — 28 тыс. чал.; 1939 год — 41 480 чал.; 1974 год — 54 тыс. чал.[8]; 1993 год — 60,7 тыс. чал.[9]; 1998 год — 60,0 тыс. чал.[10]; 2000 год — 59,8 тыс. чал.
  • XXI стагоддзе: 2007 год — 55,3 тыс. чал.; 2017 год — 50 870 чал.

Адукацыя

У Рослаўлі працуюць 10 сярэдніх школ.

Сярэднія спецыяльныя ўстановы адукацыі
Вышэйшыя навучальныя ўстановы

Культура

Дзейнічаюць 2 бібліятэкі, палац і дом культуры.

Прамысловасць

Хімічная
Харчовая
Машынабудаванне
Шкляная
Лёгкая

Транспарт

Чыгуначная станцыя

Праз Рослаўль праходзяць аўтамабільныя дарогі А141 Рудня — Арол (ад Віцебска праз Смаленск і Бранск), А101 (Масква — Шэры Камень і далей на Бабруйск), і P137.

Горад стаіць на гістарычнай чыгуначнай Рыжска-Арлоўскай лініі. Тут знаходзіцца станцыя Рослаўль-I, вузлавая, аднесеная да другога класа.

Рослаўль злучаецца прыгыраднай чыгункай з Смаленскам, Жукаўкай і Фаянсавай (г. Кіраў Калужскай вобласці). Гарадскі транспарт прадстаўляюць дзясятак аўтобусных маршрутаў, таксі і маршрутныя таксі. Гарадская аўтастанцыя суседнічае з чыгуначным вакзалам і забяспечвае працу значнай колькасці маршрутаў прыгарадных і міжгародніх аўтобусаў.

Турыстычная інфармацыя

У горадзе захавалася дастаткова вялікая колькасць архітэктурных пабудоў XIX стагоддзя. Сярод іх асабнякі, сядзібы, гасцініцы, жылыя дамы і гаспадарчыя пабудовы. Але і культавых збудаванняў старажытнай пабудовы ў Рослаўлі нямала. Гэта каменныя цэрквы, саборы, манастыры, большасць з якіх былі пабудаваны ў канцы XVIII стагоддзя.

Славутасці

Страчаная спадчына

Галерэя

  • Краявіды Рослава
  • Гарадзішча «Бурцава Гара»
    Гарадзішча «Бурцава Гара»
  • Царква Ушэсця Гасподняга
    Царква Ушэсця Гасподняга
  • Царква Раства Багародзіцы
    Царква Раства Багародзіцы
  • Спаскі манастыр
    Спаскі манастыр
  • Спаса–Праабражэнская царква
    Спаса–Праабражэнская царква
  • Царква Аляксандра Неўскага
    Царква Аляксандра Неўскага
  • Земскі склад
    Земскі склад
  • Сход міравых суддзяў
    Сход міравых суддзяў

Гарады-пабрацімы

Вядомыя асобы

Асноўны артыкул: Вядомыя асобы Рослаўля

Зноскі

Літаратура

Спасылкі

  1. ↑ Колькасць насельніцтва Расійскай Федэрацыі па гарадах, пасёлках гарадскога тыпу і раёнах на 1 студзеня 2010 года (руск.)
  2. ↑ Смоленская область. Энцикл. Т. 2. — Смоленск, 2003.
  3. ↑ Krzywicki J. Rosław // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IX: Poźajście — Ruksze (польск.). — Warszawa, 1888. — S. 758.
  4. ↑ Рославль, Адміністрацыя МУ «Рослаўскі раён» (руск.)
  5. ↑ а б Цітоў А. Геральдыка беларускіх местаў (XVI — пачатак XX ст.). — Мн.: Полымя, 1998. — 287 с. — ISBN 985-07-0131-5. С. 227.
  6. ↑ Списки населенных мест Российской империи, составленные и издаваемые Центральным статистическим комитетом Министерства внутренних дел. Вып. 40: Смоленская губерния. — СПб., 1868. С. 60.
  7. ↑ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002.
  8. ↑ Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)
  9. ↑ Большой энциклопедический словарь (руск.) / Гл. ред. В. П. Шишков. — М.: НИ «Большая Российская энциклопедия», 1998. — 640 с.: ил. — ISBN 5-85270-262-5.
  10. ↑ Энциклопедический словарь
  11. ↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 2: Аршыца — Беларусцы / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 2. — С. 250. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0061-7 (т. 2).
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Рослаўль&oldid=4487920"