Прагляд зыходнага тэксту старонкі Cuneus Prophetarum

{{Картка кнігі}}
'''''Cuneus Prophetarum''''' ({{Lang-sq|Çeta e profetëve}} — «Жыціі святых»<ref>{{Кніга|аўтар=Бихику, Кочо.|загаловак=История албанской литературы|адказны=|выданне=|месца=Тирана|выдавецтва=8 Нентори|год=1983|старонкі=|старонак=|isbn=|isbn2=}}</ref>) — філасофскі, тэалагічны і навуковы [[трактат]], напісаны [[Албанцы|албанскім]]<ref name="Elsie2003">{{Harvard citation no brackets|Elsie|2003|p=248}}</ref> філосафам [[Петэр Багдані|Петэрам Багдані]]. Апублікаваны ў [[Падуя|Падуі]] ў 1685 годзе на [[Албанская мова|албанскай]] і [[Лацінская мова|лацінскай]] мовах. Лічыцца найбольш значным помнікам ранняй [[албанская літаратура|албанскай літаратур]]ы<ref name="Elsie p. 30">{{harvnb|Elsie|2005|p=30}}</ref>.

== Гісторыя ==
Петэр Багдані скончыў пісаць ''Cuneus Prophetarum'' у 1675, але [[Кангрэгацыя евангелізацыі народаў]] не дазволіла апублікаваць працу, пакуль не будзе зроблены пераклад на латынь. Праз дзесяць гадоў кніга была выдадзена ў Падуі пры падтрымцы [[Грэгорыа Барбарыга]], [[кардынал]]а [[Падуя|Падуі]]<ref name="Elsie pp. 54-55">{{harvnb|Elsie|2005|pp=54–55}}</ref>.

Поўная лацінская назва трактата — «Cuneus prophetarum de Christo salvatore mundi et eius evangelica veritate, italice et epirotice contexta, et in duas partes diuisa a Petro Bogdano Macedone, Sacr. Congr. de Prop. Fide alumno, Philosophiae & Sacrae Theologiae Doctore, olim Episcopo Scodrensi & Administratore Antibarensi, nunc vero Archiepiscopo Scuporum ac totius regni Serviae Administratore».

Трактат быў перавыданы на [[Італьянская мова|італьянскай]] і албанскай мовах у [[1691]] і [[1702]] гадах адпаведна пры падтрымцы сям’і [[Альбіццы]]. Італьянскі загаловак — «L' infallibile verità della cattolica fede».

== Змест ==
''Cuneus Prophetarum'' падзелены на два тамы, у кожным з якіх чатыры главы. Тэкст у главе набраны ў дзве калонкі: адна — на албанскай мове, іншая — на латыні. У перавыданнях месца латыні заняў італьянскі пераклад. Уступная частка першага тома змяшчае прысвячэнні і панегірыкі на албанскай, італьянскай, лацінскай і сербскай мовах. Таксама ў ёй прыведзены два вершы па восем радкоў на албанскай мове. Першы верш, напісаны Лукам Багдані, стрыечным братам Петэра Багдані, прысвечаны аўтару трактата. Другі верш — філасофскі, яго склаў Лука Сума, манах са [[Шкодэр]]а. Асноўныя тэмы першага тома ўзяты са [[Стары Запавет|Старога Запавету]]. Чатыры главы носяць назвы:
# Як Бог стварыў чалавека.
# Прарокі і іх метафары пра прышэсце Месіі.
# Жыціе прарокаў і іх прароцтвы.
# Жыціе дзесяці [[Сівілы|сівіл]].
Другі том азагалоўлены «De vita Jesu Christi salvatoris mundi», яго асноўныя багаслоўскія тэмы ўзяты з [[Новы Запавет|Новага Запавету]]. Чатыры главы носяць назвы:
# Жыціе Ісуса Хрыста.
# [[Цуды Ісуса Хрыста]].
# Мукі і смерць Ісуса Хрыста.
# [[Уваскрэсенне Ісуса Хрыста|Уваскрэсенне]] і [[другое прышэсце Хрыста]]<ref name="Elsie pp. 54-55" />.
У чацвёртую главу другога тома ўключаны пераклад з [[Кніга прарока Данііла|Кнігі Данііла]] на албанскую, [[Арабская мова|арабскую]], [[Армянская мова|армянскую]], [[Грэчаская мова|грэчаскую]], [[іўрыт]], [[Італьянская мова|італьянскую]], [[Лацінская мова|лацінскую]] і [[сірыйская мова|сірыйскую мов]]ы. Таксама ў гэтым томе маецца глава, прысвечаная жыцію Антыхрыста, індэкс на албанскай і італьянскай мовах і тры старонкі дадатку пад назвай «Antichita della Casa Bogdana», прысвечанага генеалогіі сям’і Багдані.

== Значэнне ==
''Cuneus Prophetarum'' лічыцца найбольш выдатным творам ранняй [[Літаратура Албаніі|албанскай літаратуры]]. У ім разглядаюцца пытанні філасофіі, навукі і тэалогіі, а таксама пытанні астраноміі, фізікі, геаграфіі і гісторыі. Паэтычныя творы і проза закранаюць літаратурную тэорыю. ''Cuneus Prophetarum'' прылічаецца да [[Гуманізм|гуманістычных]] прац барочнай літаратуры. Мова, якая выкарыстоўваецца Багдані — архаічная форма албанскай, яна разглядаецца як адна з ранніх літаратурных формаў мовы<ref name="Elsie pp. 54-55" />.

У [[1855]] годзе [[Антан Санторы]] апублікаваў у Неапалі працу ''Kryshten i shyityruory'', якая змяшчала выняткі з ''Cuneus Prophetarum''. Санторы ўключыў іх у сваё выданне, каб прадэманстраваць пераемнасць албанскі рэлігійнай літаратуры<ref name="Elsie pp. 54-55" />.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Cite book|year=2003|last=Elsie|editor=Peter Jordan|first=Robert|chapter=Albanian Literature - an overview of its history and development|title=Albanien: Geographie - Historische Anthropologie - Geschichte - Kultur - Postkommunistische Transformation|location=Vienna|publisher=Lang|pages=243–276}}
* {{Cite book|year=2005|last=Elsie|first=Robert|title=Albanian literature: a short history|url=https://books.google.com/books?id=ox3Wx1Nl_2MC&pg=PA27&dq=cuneus+prophetarum&hl=en&cd=1#v=onepage&q=cuneus%20prophetarum&f=false|edition=2005|publisher=I.B.Tauris|isbn=978-1-84511-031-4|allpages=291}}

== Спасылкі ==
* [http://www.shqiptarortodoks.com/tekste/albanologji/Bogdani_1685_1.pdf Першы том Cuneus Prophetarum] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160304061701/http://www.shqiptarortodoks.com/tekste/albanologji/Bogdani_1685_1.pdf |date=4 сакавіка 2016 }}
* [http://www.shqiptarortodoks.com/tekste/albanologji/Bogdani_1685_2.pdf Другі том Cuneus Prophetarum] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160304044055/http://www.shqiptarortodoks.com/tekste/albanologji/Bogdani_1685_2.pdf |date=4 сакавіка 2016 }}

{{ізаляваны артыкул}}

[[Катэгорыя:Літаратура Албаніі]]
[[Катэгорыя:З’явіліся ў 1685 годзе]]
[[Катэгорыя:Творы на албанскай мове]]
[[Катэгорыя:Творы на лацінскай мове]]