Komnenen
Erscheinungsbild
Die Komnenen (griechisch Komnenos, Plural Komnenoi) waren eine Adelsdynastie im Byzantinischen Reich. Sie stellten 1057 bis 1059 und dann von 1081-1185 die byzantinischen Kaiser, sowie von 1204 bis 1461 mit dem Titel Großkomnene im Kaiserreich Trapezunt.
Die Komnenen waren eine Offiziersfamilie, die aus dem Dorf Komne stammend (Lokalisierung umstritten: eventuell in Thrakien, wahrscheinlicher aber in Kleinasien), in Paphlagonien ansässig geworden waren und seit der Zeit Kaiser Basileios II. Großgrundbesitzer gewesen sind. Ihre Herrschaft ging mit dem fortschreitenden Verfall von Wirtschaft und Verwaltung bei gleichzeitiger kultureller Blüte einher. Die Bewertung der Komnenenherrschaft ist in der Forschung jedoch ambivalent.
Byzantinische Kaiser aus der Familie Komnenos
- Isaak I. Komnenos (1057-1059)
- Alexios I. Komnenos (1081-1118)
- Johannes II. Komnenos (1118-1143)
- Manuel I. Komnenos (1143-1180)
- Alexios II. Komnenos (1180-1183)
- Andronikos I. Komnenos (1183-1185)
Kaiser von Trapezunt aus der Familie Komnenos
- Alexios I. Komnenos (1204-1222)
- Andronikos I. (1222-1235), Schwager des vorigen
- Johannes I. Komnenos (1235-1238)
- Manuel I. Komnenos (1238-1263)
- Andronikos II. Komnenos (1263-1266)
- Georg Komnenos (1266-1280)
- Johannes II. Komnenos (1280-1297)
- Theodora Komnene (1285)
- Alexios II. Komnenos (1297-1330)
- Andronikos III. Komnenos (1330-1332)
- Manuel II. Komnenos (1332-....)
- Basilios Komnenos (1332-1340)
- Anna Anachutu Komnene (1341-1342)
- Johannes III. Komnenos (1342-1344)
- Michael Komnenos (1344-1349)
- Alexios III. Komnenos (1349-1390)
- Manuel III. Komnenos (1390-1417)
- Alexios IV. Komnenos (1417-1447)
- Johannes IV. Komnenos (1447-1458)
- David Komnenos (1458-1462)
Familienbeziehungen
Isaak I. bis Johannes II.
- Manuel (oder Michael) Erotikos Komnenos
- Isaak I. Komnenos, Kaiser von Byzanz 1057-1059 ∞ Katharina von Bulgarien, Tochter des Zaren Wladislaw
- Johannes Komnenos († 1067)
- Alexios I. Komnenos (1048-1118), Kaiser von Byzanz 1081-1118 ∞ 1077/8 Irene, Tochter des Andronikos Dukas
- Anna Komnene (1083-nach1148) ∞ 1118 Nikephoros Bryennios († 1137)
- Johannes II. Komnenos (1087-1143), Kaiser von Byzanz 1118-1143 ∞ 1104 Prisca/Irene († 1133), Tochter des Königs Ladislaus von Ungarn (Nachkommen siehe unten)
- Theodora Komnene ∞ Konstantin Angelos
- Isaak Komnenos (Nachkommen siehe unten)
- Alexios I. Komnenos (1048-1118), Kaiser von Byzanz 1081-1118 ∞ 1077/8 Irene, Tochter des Andronikos Dukas
Johannes II. bis Alexios II.
- Johannes II. Komnenos (1087-1143), Kaiser von Byzanz 1118-1143
- Johannes (Isaak) Komnenos
- Theodora Komnene (* 1144) ∞ 1) Balduin III. (1129/30-1162), König von Jerusalem, ∞ 2) 1167 Andronikos I. Komnenos (1110-1185), Kaiser von Byzanz 1183-1185
- (Sohn)
- Theodora Komnene († 1184) ∞ 1148/9 Heinrich II. Herzog von Österreich (um 1112-1177)
- Andronikos Komnenos († 1141)
- Alexios Komnenos, Regent 1180/2
- Theodora Komnena ∞ Boemund III. (um 1142-1201) Fürst von Antiochien
- Manuel I. Komnenos (1122-1180), Kaiser von Byzanz 1143-1180 ∞ 1) 1146 Berta von Sulzbach († 1160), Tochter des Grafen Berengar I., ∞ 2) 1161 Maria von Antiochien (1145-1182), Tochter des Fürsten Raimund von Antiochien
- Maria Komnene († 1183) ∞ 1) 1164, geschieden 1168, Bela III., König von Ungarn, ∞ 2) 1179 Rainer († 1183) Markgraf von Montferrat
- Eudokia Komnene (* um 1162) ∞ 1174, geschieden 1187, Wilhelm VIII. von Montpellier († 1202)
- Alexios II. Komnenos (1167-1183), Kaiser von Byzanz 1180-1183 ∞ 1180 Agnes von Frankreich (1171-nach 1240), Tochter des Königs Ludwig VII.
- Johannes (Isaak) Komnenos
Andronikos I. bis Johannes II. von Trapezunt
- Isaak Komnenos (siehe oben)
- Andronikos I. Komnenos (1110-1185), Kaiser von Byzynz 1183-1185, ∞ 1) NN, ∞ 2) Philippa von Antiochien, Tochter des Fürsten Raimund von Antiochien, ∞ 3) 1167 Theodora Komnene (* 1144), Tochter des Johannes (Isaak) Komnenos, ∞ 4) 1183 Agnes von Frankreich (1171-nach1240), Tochter des Königs Ludwig VII., Witwe von Alexios II. Komnenos
- Manuel Komnenos († 1186)
- Alexios I. Komnenos (1182-1222), Kaiser von Trapezunt 1204-1222
- Johannes I. Komnenos, Kaiser von Trapezunt 1235-1238
- Manuel I. Komnenos, Kaiser von Trapezunt († 1263) 1238-1263
- Andronikos II. Komnenos († 1266) Kaiser von Trapezunt 1263-1266
- Andronikos II. Komnenos († 1266) Kaiser von Trapezunt 1263-1266
- Georg Komnenos († 1280) Kaiser von Trapezunt 1266-1280
- Johannes II. Komnenos († 1297) Kaiser von Trapezunt 1280-1297, ∞ 1282 Eudokia Palaiologa († 1302), Tochter des Kaisers Michael VIII. von Byzanz (Nachkommen siehe unten)
- Theodora Komnene, Kaiserin von Trapezunt 1285
- Tochter ∞ Andronikos I. Kaiser von Trapezunt 1222-1235
- Alexios I. Komnenos (1182-1222), Kaiser von Trapezunt 1204-1222
- Irene Komnene ∞ Isaak II. Angelos (um 1155-1204), Kaiser von Byzanz
- Manuel Komnenos († 1186)
- Andronikos I. Komnenos (1110-1185), Kaiser von Byzynz 1183-1185, ∞ 1) NN, ∞ 2) Philippa von Antiochien, Tochter des Fürsten Raimund von Antiochien, ∞ 3) 1167 Theodora Komnene (* 1144), Tochter des Johannes (Isaak) Komnenos, ∞ 4) 1183 Agnes von Frankreich (1171-nach1240), Tochter des Königs Ludwig VII., Witwe von Alexios II. Komnenos
Alexios II. bis David
- Johannes II. Komnenos († 1297) Kaiser von Trapezunt 1280-1297 (siehe oben)
- Alexios II. Komnenos (1283-1330), Kaiser von Trapezunt 1297-1330
- Andronikos III. Komnenos, Kaiser von Trapezunt 1330-1332
- Manuel II. Komnenos (* 1324), Kaiser von Trapezunt 1332
- Basilios Komnenos (1315-1340), Kaiser von Trapezunt 1332-1340 ∞ 1) geschieden 1339, Irene, Tochter des Kaisers Andronikos III. von Byzanz, ∞ 2) 1339 Irene
- Alexios III. Komnenos (1339-1390) Kaiser von Trapezunt 1349-1390, ∞ 1352 Theodora Kantakuzena
- Manuel III. Komnenos (1364-1417) Kaiser von Trapezunt 1390-1417
- Alexios IV. Komnenos (1382-1447) Kaiser von Trapezunt 1417-1447 ∞ 1396 Theodora Kantakuzena († 1426)
- Johannes IV. Komnenos († 1458), Kaiser von Trapezunt 1447-1458
- David Komnenos († 1466), Kaiser von Trapezunt 1458-1462
- Maria Komnene (&dagger 1439) ∞ 1427 Johannes VIII. (1391-1448), Kaiser von Byzanz
- Alexios IV. Komnenos (1382-1447) Kaiser von Trapezunt 1417-1447 ∞ 1396 Theodora Kantakuzena († 1426)
- Manuel III. Komnenos (1364-1417) Kaiser von Trapezunt 1390-1417
- Alexios III. Komnenos (1339-1390) Kaiser von Trapezunt 1349-1390, ∞ 1352 Theodora Kantakuzena
- Anna Anachutu Komnene, Kaiserin von Trapezunt 1341-1342
- Andronikos III. Komnenos, Kaiser von Trapezunt 1330-1332
- Michael Komnenos (1284-1349), Kaiser von Trapezunt 1344-1349
- Johannes III. Komnenos (1319-1361), Kaiser von Trapezunt 1342-1344
- Alexios II. Komnenos (1283-1330), Kaiser von Trapezunt 1297-1330
Literatur
- A. Kazhdan: Komnenen, in: Lexikon des Mittelalters, Bd. 5, Sp. 1289 f. (Literatur)