Zum Inhalt springen

Neustädter Markt (Toruń)

aus Wikipedia, der freien Enzyklopädie
Dies ist eine alte Version dieser Seite, zuletzt bearbeitet am 30. Mai 2017 um 22:13 Uhr durch pl>Mateuszgdynia (drobne redakcyjne, drobne techniczne, ilustracja). Sie kann sich erheblich von der aktuellen Version unterscheiden.

Vorlage:Ulica infobox Rynek Nowomiejski w Toruniu – centralny punkt Nowego Miasta, rozplanowany w 1264 roku wraz z lokacją miasta.

Lokalizacja

Rynek Nowomiejski znajduje się we wschodniej części Zespoły Staromiejskiego.

Charakterystyka

thumb|left|Pierzeja wschodnia thumb|left|Pierzeja południowa Jest to kwadratowy plac o wymiarach około 95 × 95 m, przy czym pierzeje mają długość ok. 70 m, a boki są usytuowane ukośnie względem głównych stron świata. Z każdego narożnika wybiegają po dwie prostopadłe ulice, będące przedłużeniami pierzei: z narożnika wschodniego ul. Szpitalna i Św. Jakuba, z południowego ul. Browarna i Ślusarska, z zachodniego ul. Królowej Jadwigi i Prosta, a z północnego ul. Sukiennicza i Św. Katarzyny. Przy wschodnim narożniku usytuowany jest kościół św. Jakuba.

Zabudowa rynku

Centrum Rynku od początku XIV wieku zajmował Ratusz Nowomiejski, mieszczący salę posiedzeń Rady Miejskiej, salę sądu ławniczego, pomieszczenia kancelarii i kamlarii, sukiennice, ławy chlebowe, a w piwnicach (jednymi zachowanymi do dziś pomieszczeniami gotyckiego Ratusza) piwiarnię i więzienie. Po połączeniu Starego Miasta z Nowym Miastem w 1454 roku, budynek stał się pomocniczą siedzibą władz miasta, a z czasem został przeznaczony na magazyn. Od 1668 roku, po utracie przez ewangelicką gminę nowomiejską kościoła św. Jakuba i niezbędnej adaptacji (m.in. usunięcie stropu pomiędzy parterem a 1 kondygnacją) został przeznaczony na świątynię luterańską pod wezwaniem św. Trójcy. Przekształcony na kościół, gotycki Ratusz zdołał przetrwać do początku XIX w., z powodu złego stanu technicznego budynku, postanowiono, iż na jego miejscu (projekt świątyni obejmował jednak wykorzystanie do budowy istniejących murów obwodowych razem z elewacją tylną pozbawioną jedynie schodkowego szczytu, do całkowitej rozbiórki przeznaczono elewację frontową) wybudowany zostanie nowy budynek kościelny zboru pw. Trójcy Świętej, ostatecznie budynek w stylu neoromańskim ukończono w 1824 roku. Służył on ewangelikom do 1918 roku, następnie od 1927 do 1939 roku pełnił funkcję cerkwi prawosławnej parafii toruńskiej. Obecnie mieści siedzibę Fundacji Tumult[1][2].

Wokół Rynku znajdowały się kamienice najbogatszych mieszczan Nowego Miasta, były one jednak stosunkowo skromniejsze od tych staromiejskich. Wskutek wielu zniszczeń miasta, między innymi pożarów z 1413 i 1455 roku, czy zniszczeń z okresu wojen szwedzkich i napoleońskich zachowało się stosunkowo niewiele obiektów z okresu średniowiecza. Większość zachowanych kamienic gotyckich i późnogotyckich z II połowy XIV i początku XV wieku, uległa w następnych latach wielu przekształceniom. Wśród zabudowy przyrynkowej dominują kamienice powstałe w XIX wieku[3][4]. Warto zaznaczyć iż wszystkie pierzeje Rynku Nowomiejskiego oraz fasady domów narożnych od 1961 roku figurują w rejestrze zabytków nieruchomych pod numerem A/1371[5].

Wyróżniające się kamienice

Pierzeja południowa

Nr Obiekt Lata budowy Styl architektoniczny Ewidencja zabytków Uwagi Zdjęcie
1. Rynek Nowomiejski 1/św. Jakuba 21 1911, 1912 klasycyzm Vorlage:Tak nr rejestru A/100 stiukowe dekoracje fasady center|60px
2. Rynek Nowomiejski 2 przed 1905, 1907 secesja Vorlage:Nie bogata secesyjna sztukateria została usunięta w latach 60 XX wieku – podobnie jak w przypadku kamienicy z nr 1. Od czasów przebudowy w 1907 roku do wybuchu wojny w 1939 roku mieścił się w niej Hotel Europa. center|60px
3. Rynek Nowomiejski 3 XV, II połowa XVII, 1865 klasycyzm Vorlage:Tak nr rejestru A/286 Kamienica od XVIII w. aż do II Wojny Światowej należała do szacownego toruńskiego rodu Körnerów. W latach 1847-1859 mieszkał w niej niemiecki pisarz, satyryk i etnograf Bogumil Goltz. center|60px
4. Rynek Nowomiejski 4 XVIII wiek klasycyzm Vorlage:Nie Na parterze kamienicy mieścił się jeden z dwóch sklepów firmowych Herrmanna Thomassa, prowadzącego drugą największą i najstarszą w Toruniu fabrykę pierników. center|60px pierwsza z prawej
5. Rynek Nowomiejski 5 XVI przebudowa XVII/XVIII wiek, 1891 barok Vorlage:Tak nr rejestru A/516 Do 1921 roku mieszkał w niej wybitny historyk i archiwista Artur Semrau, kustosz Muzeum Miejskiego w Ratuszu, a także w latach 1919-1921 pierwszy toruński konserwator zabytków. Był również redaktorem czasopisma naukowego „Mitteilungen des Coppernicus-Vereins für Wissenschaft und Kunst zu Thorn”, ukazującego się w latach 1878-1939. center|60px
6. Rynek Nowomiejski 6 XV, przebudowa początek XIX wieku gotyk, klasycyzm Vorlage:Tak nr rejestru A/517 Obecnie plebania kościoła św. Jakuba – fary nowomiejskiej. center|60px
7. Rynek Nowomiejski 7 XV, przebudowa XIX wiek gotyk Vorlage:Nie Od początku XX wieku przez ok. 30 lat mieściła Gospodę Nowomiejską. center|60px

Pierzeja zachodnia

Nr Obiekt Lata budowy Styl architektoniczny Ewidencja zabytków Uwagi Zdjęcie
1. Gospoda Pod Modrym Fartuchem

Rynek Nowomiejski 8

XV, gruntowna przebudowa 1 połowa XVIII wieku, 1957-1959 barok Vorlage:Tak nr rejestru A/1376 Według tradycji założona w 1489 roku. Przez kilkaset lat pozostawała w posiadaniu rodziny Szalitów. Według tradycji odwiedzana między innymi przez królów polskich, czy samego Napoleona. Więcej w osobnym artykule. center|60px
2. Rynek Nowomiejski 9 1 połowa XIX wieku klasycyzm Vorlage:Nie
3. Rynek Nowomiejski 10 1 połowa XIX wieku klasycyzm Vorlage:Nie Mieszkał tu Ignacy Danielewski (1829-1907), zasłużony wydawca, literat i dziennikarz, redaktor m.in. Gazety Toruńskiej[6]. center|60px
4. Rynek Nowomiejski 11 lata 80 XIX wieku klasycyzm Vorlage:Nie center|60px
5. Rynek Nowomiejski 12 1847 klasycyzm Vorlage:Nie center|60px
6. Apteka Pod Złotym Lwem w Toruniu

Rynek Nowomiejski 13

XV, 1624, 1830 gotyk, klasycyzm Vorlage:Tak nr rejestru A/569 więcej w osobnym artykule center|60px

Pierzeja północna

Nr Obiekt Lata budowy Styl architektoniczny Ewidencja zabytków Uwagi Zdjęcie
1. Gospoda Bractwa Murarskiego w Toruniu

Rynek Nowomiejski 17

XV, przebudowa XVIII wiek barok Vorlage:Tak nr rejestru A/275 Mieści wojewódzką instytucję kultury – Galerię i Ośrodek Plastycznej Twórczości Dziecka. Więcej w osobnym artykule. center|60px

Pierzeja wschodnia

Nr Obiekt Lata budowy Styl architektoniczny Ewidencja zabytków Uwagi Zdjęcie
1. Rynek Nowomiejski 22 XIX wiek klasycyzm Vorlage:Nie W 1939 roku siedziba sztabu Armii Pomorze. Od 1936 roku gen. Władysław Bortnowski (1891-1966), późniejszy dowódca Armii "Pomorze" w czasie kampanii wrześniowej. W czerwcu 1938 roku zatrzymał się u niego marszałek Edward Rydz-Śmigły, przybyły tu na uroczystości patriotyczne[7]
2. Rynek Nowomiejski 23 XVI, przebudowa XIX renesans Vorlage:Nie To dawny dom parafii św. Jerzego. Podczas ostatnich prac restauratorskich nadano całej fasadzie wystrój renesansowy, odkryto w szczycie kartusz z datą przeprowadzonej w 1887 roku konserwacji oraz napis, który mówi o własności parafii. Posiada charakterystyczny ornamentowy szczyt, zwieńczony gryfem pomorskim. center|60px
3. Rynek Nowomiejski 25 XV, przebudowa XIX klasycyzm Vorlage:Tak nr rejestru A/1392/1-2 center|60px
4. Rynek Nowomiejski 26 XIX wiek klasycyzm Vorlage:Nie Wzniesiona na starszych murach, dwupiętrowa. center|60px
5. Rynek Nowomiejski 27 1724, II połowa XIX wieku klasycyzm Vorlage:Tak nr rejestru A/54 Jest to kamienica narożna. Dodatkowy adres ul. Szpitalna 10. center|60px

Galeria

Vorlage:Grafika rozwinięta

Zobacz też

Vorlage:Przypisy

Bibliografia

  • Joanna Szot, Pierzeje Rynku Nowomiejskiego w Toruniu – historia przekształceń [w:] "Rocznik Toruński" 2007 r., t. 34, s. 7-40

Kategoria:Ulice i place w Toruniu Toruń

  1. ↑ Toruń nieistniejący-Ratusz Nowomiejski [Dostęp 2013-08-30]
  2. ↑ Historia budynku na stornie Fundacji Tumult [Dostęp 2013-08-30]
  3. ↑ Szot Andrzej, Wójtowicz Magdalena, Toruń przewodnik informator, Toruń 2007
  4. ↑ Toruń e-przewodnik [Dostęp 2013-08-31]
  5. ↑ [1] Zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytków Toruń – Miasto [Dostęp 2013-08-31]
  6. ↑ Kamienica Rynek Nowomiejski 10 [Dostęp 2012-04-21]
  7. ↑ Toruń e-przewodnik [Dostęp 2013-08-31]
Abgerufen von „https://de.wikipedia.org/w/index.php?title=Neustädter_Markt_(Toruń)&oldid=201742730“