Waalsdorpervlakte
thumb|right|250px|De bekende klok op de Waalsdorpervlakte Op de Waalsdorpervlakte in het duingebied Meijendel bij Den Haag zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog meer dan 250 mensen (het precieze aantal is niet bekend) ter dood gebracht door de Duitse bezetter. De Waalsdorpervlakte is een van de belangrijkste Nederlandse herdenkingsplaatsen van de oorlog.
Geschiedenis
Het gebied maakte oorspronkelijk deel uit van een uitgestrekte strandvlakte en kreeg door zandverstuivingen in onder meer de 13e en 14e eeuw zijn huidige aanblik. De vroegste bewoners waarvan archeologen sporen hebben aangetroffen zijn half-nomadische jagers in de late Bronstijd. In de Romeinse tijd en Middeleeuwen waren er op de vlakte meer permanente nederzettingen en landbouwactiviteiten te vinden. In de 18e eeuw deed de Waalsdorpervlakte dienst als militair oefenterrein.
De sterke associatie met de Tweede Wereldoorlog kreeg het gebied toen het tijdens de bezettingsjaren door de Duitsers werd gebruikt als fusilladeplaats. Met name verzetsstrijders uit een nabijgelegen gevangenis die het Oranjehotel werd genoemd, werden door de Duitsers op de Waalsdorpervlakte ter dood gebracht. Na de oorlog werd Anton Mussert, leider van de NSB, hier gefusilleerd op 7 mei 1946.
Monument
Op de Waalsdorpervlakte bevindt zich een monument dat eigenlijk tweeledig is: het monument zelf, bestaande uit een eenvoudige betonnen rand met de tekst '1940 - 1945'; achter het monument staan vier fusilladekruisen. Op de betonnen rand is een tegel met de tekst:
'Hier brachten vele landgenoten het offer van hun leven voor uw vrijheid. Betreed deze plaats met gepaste eerbied'.
Op 4 mei wordt tegen de betonnen rand de Nederlandse vlag gevormd, vroeger met bloemen, de laatste jaren met geverfde dennenappels. Aan weerszijden van het monument worden fakkels geplaatst en er staat een erewacht van 6 personen.
Het andere deel van het monument bestaat uit de Bourdonklok, die onder een rede van minister-president Gerbrandy als geschenk van de burgers van Den Haag op 30 april 1959 aan de gemeente 's-Gravenhage werd overgedragen. Hij werd meteen in gebruik genomen en vormt sindsdien een belangrijk onderdeel van de Dodenherdenking: de klanken van deze klok blijven immers bij velen nog lang nagalmen. Op de rand van de klok staat een tekst van prof. mr. R.P. Cleveringa:
Ik luid tot roem en volging van die hun leven gaven tot wering van onrecht, tot winning der vrijheid en tot waring en verheffing van al Neerlands geestelijk goed.
Herdenking
Op 4 mei wordt er over de Waalsdorpervlakte een zogenaamde Stille Tocht gelopen. Deze stoet vormt zich vanaf het verlengde van de Oude Waalsdorperweg. Het voorste deel van de stoet is gereserveerd voor nabestaanden van de op de Waalsdorpervlakte gefusilleerde Verzetsstrijders en genodigden van de Stichting Nationale Herdenking. Daarachter volgen de belangstellenden. Op de Waalsdorpervlakte luidt de Bourdonklok tot even voor 20.00 uur. Na het Signaal Taptoe volgen twee minuten stilte. Daarna klinkt het Wilhelmus. De deelnemers aan de Stille Tocht lopen vervolgens langs het monument en kunnen bloemen en kransen neerleggen. De Bourdonklok wordt weer geluid totdat de laatste belangstellende het monument heeft gepasseerd.
De organisatie van deze herdenking is in handen van de leden van de Vereniging Erepeloton Waalsdorp.
De dodenherdenking op de Waalsdorpervlakte werd tot en met 1986 door de NOS uitgezonden op televisie. Sinds 1995 zendt RTL de herdenking uit.
Gefusilleerd
Vorlage:Zie ook Op de Waalsdorpervlakte werden onder andere gefusilleerd:
| Datum | Aantal | Publieke reden | Verzetsgroep | Namen |
|---|---|---|---|---|
| 3 maart 1941 | 1 | eigenaar van ijssalon waar knokploegen bijeenkwamen | Ernst Cahn | |
| 13 maart 1941 | 15 | lid van verzetsgroep De Geuzen | De Geuzen | Jan Wernard van den Bergh, George den Boon, Reijer Bastiaan van der Borden, Nicolaas Arie van der Burg, Jacob van der Ende, Albertus Johannes de Haas, Bernardus IJzerdraat, Leendert Keesmaat, Arij Kop, Dirk Kouwenhoven, Jan Kijne, Leendert Langstraat, Frans Rietveld, Johannes Jacobus Smit, Hendrik Wielenga |
| 13 maart 1941 | 3 | organiseren van Februaristaking | CPN | Hermanus Mattheus Hendricus Coenradi, Joseph Eijl, Eduard Carel Frederik Hellendoorn |
| 19 september 1941 | 5 | hulp aan Britse piloten | Bastiaan Arie Barendregt, Joris de Heus, Pieter Wouter Kruijthoff, Arie van Steensel, Arie van der Stel | |
| 30 september 1941 | 1 | Neerschieten van Duitse spoorwegbeambte | Johannes Bierhuys | |
| 8 oktober 1941 | 1 | wapenbezit | Het Parool | Arie Teunis Addicks |
| 24 januari 1942 | 2 | Johannes Klingen, Hendricus Machiel Cornelis Schoenmaker | ||
| 27 januari 1942 | 1 | CPN | Jan Jongebreur | |
| 12 februari 1942 | 4 | Willem Johannes Bakkeren, Fokke Bleeker, Marinus Hendricus Gerardus Dubelaar, Jan Kwak | ||
| 23 februari 1942 | 3 | Vrij Nederland | Marinus Louis Bolk, Gerardus Cats, Arie Jan Willem Stoppelenburg | |
| 24 april 1942 | 1 | CPN | Dirk de Korte | |
| 21 maart 1942 | 1 | Herman Leonard Lucas | ||
| 13 juni 1942 | 3 | Adrianus Johannes Buijens, Willem Hienekamp, Jacob Tobias Poppers | ||
| 2 juli 1942 | 1 | Marcelis van Bemmel | ||
| 24 juli 1942 | 3 | Abraham Pots, Petrus Albertus van Dieren, Cornelis Nicolaas de Vries | ||
| 27 juli 1942 | 1 | August Theodorus van Batum | ||
| 30 juli 1942 | 1 | CPN | Arie de Haan | |
| 19 augustus 1942 | 2 | François van de Berghe, Elias Broches | ||
| 21 september 1942 | 3 | overval op distributiekantoor | Jan Pieter Catoen, Levie de Groot, Heiman Herman Meijer | |
| 2 oktober 1942 | 4 | CPN | Klaas den Braven, Franciscus Adolf Kolder, Leendert Roodenburg, Gerard Schuurman | |
| 20 oktober 1942 | 6 | wegens spionage, verboden wapenbezit, bevoordeling van de vijand en landloperij | Oranjegarde | Alexander Hermanus van den Berg, Franz Ernst van Kampen, Gerrit David van der Linden, Adrianus Jacobus Wilhelmus Simonis, John Frederik Zeldenrust |
| 4 november 1942 | 1 | Richard Alexander Henri Lambert Voitus van Hamme | ||
| 10 november 1942 | 1 | CPN | Andries Adrianus Rost | |
| 20 november 1942 | 1 | Cornelis Willem van Holst Pellekaan | ||
| 1 december 1942 | 1 | wapenbezit | CPN | Gerardus Marie Theodorus Putter |
| 12 januari 1943 | 1 | dodelijke aanslag | Bob Hellenberg | |
| 18 januari 1943 | 1 | Benedictus Hyman Hijmans | ||
| 22 januari 1943 | 1 | Vrij Nederland | Joannes Hendricus Amandus Kievit | |
| 15 februari 1943 | 2 | Hollandia-Kattenburg | CPN | Bernard Luza, Mijer Konijn |
| 18 februari 1943 | 2 | CPN | Cornelis van den Berg, Hendrik Adriaan Johannes Breeman | |
| 24 februari 1943 | 2 | CPN | Pieter Franciscus van der Kam, Hendrik Molenkamp | |
| 10 april 1943 | 1 | CPN | Simon Bertus Schuit | |
| 3 mei 1943 | 1 | April-Meistaking | Hendrikus Wilhelmus Bouwman | |
| 29 juni 1943 | 2 | doodslaan van NSB'er | Jan Willem Haije, Klaas Muller | |
| 30 juni 1943 | 3 | brandstichting Wehrmachtopslagplaats | CPN | Gerard van der Laan, Dominicus Hendrik Cornelis Middendorp, Evert Ruivenkamp |
| 2 juli 1943 | 2 | bomaanslagen in Kalverstraat in Amsterdam | CPN | Douwinus Johannes Janse, Karel Jacobus Walet |
| 2 juli 1943 | 1 | wapenbezit | Eliazer Pachter | |
| 5 augustus 1943 | 1 | brandstichting in Wehrmachtopslagplaats | CPN | Jan van Kalsbeek |
| 10 augustus 1943 | 7 | CPN | Cornelis Aarnouts, Nicolaas Johannes Bergsma, Hendrikus Godfroid, Johan Hinrik Janzen, Bernardus Gerardus Mulder, Jelle Posthuma, Cornelis Schuurman | |
| 10 augustus 1943 | 1 | Maarten Slort | ||
| 23 september 1943 | 2 | CPN | Jacob Boekman, Adrianus Reinardus Nas | |
| 9 oktober 1943 | 2 | CPN | Jan Dieters, Louis Jansen | |
| 10 november 1943 | 2 | Arnold Oswald Knipscheer, Cornelis van Westen | ||
| 7 december 1943 | 1 | poging naar Engeland te gaan | Curt Christian Heinrich Peters | |
| 4 januari 1944 | 1 | Christiaan de Jong | ||
| 7 januari 1944 | 1 | CS6 | CPN | Jan Verleun |
| 7 januari 1944 | 3 | Overval op Arbeidsbureau | Hermanus Matthias Kok, Jan Ludema, Krijn Vreugdenhil | |
| 12 januari 1944 | 1 | CS6 | CPN | Marinus Spronk |
| 13 januari 1944 | 5 | CPN | Maarten van Baarle, Nicolaas Beuzemaker, Remmert Huibert van Mil, Maarten Pronk, Cornelis Johannes Pieter Schalker | |
| 13 januari 1944 | 3 | Arthur Franciscus de Clerck, Deodatus Edmond Phielmondus de Clerck | ||
| 24 januari 1944 | 1 | Kees Dutilh | ||
| 9 februari 1944 | 1 | wapenbezit | Max Werkendam | |
| 29 februari 1944 | 20 | Oranje Vrijbuiters | Roger Henri René Abma, Andries van Beek, Leo Fischer, Antonius Josephus Rudolphus Hegge, Cornelis Heij, Leonardus Cornelis Heij, Johannes Holswilder, Christiaan Kerkhof, Karel Keizer, Hans van Koetsveld, Heinz Loewenstein, Jacobus Alexander Martens, Egbertus Maria Meulenkamp, Hubert Johan van Oorschot, Klaas Postma, Herman Frans van Roon, Thomas Franciscus Hendrikus Spoelstra, Pieter Verhage. | |
| 7 maart 1944 | 1 | Friedrich Wilhelm Schäfer | ||
| 11 maart 1944 | 1 | Hendrik Jan Muetgeert | ||
| 22 maart 1944 | 1 | Petrus Johannes Maria Vloet | ||
| 30 maart 1944 | 1 | Jan Frederik Dalemans | ||
| 13 april 1944 | 1 | CPN | Karel Matheus Schipper | |
| 14 april 1944 | 10 | Gerrit Jan van den Berg, Hendrik Drogt, Jan Hoberg, Fokke Jagersma, Gerard Jansen, Johannes Kippers, Jacob Kraal, Willem Lengton, Jan Daniël Rijkmans, Wiepke Harm Timersma | ||
| 24 april 1944 | 1 | Tjalling Bakker | ||
| 24 april 1944 | 2 | Johannes Meijer, Hendrik de Vries | ||
| 11 mei 1944 | 2 | Vrij Nederland | Hendrik Pieter Hos , Thies Jan Jansen | |
| 20 mei 1944 | 6 | CPN | Johan Hissink, Johannes Hoogendoorn, Willem Jorritsma, Abraham de Kriek, Petrus Gerardus Frederik Snelleman, Jan van der Zwaag | |
| 20 mei 1944 | 1 | Trouw | Dirk Eliza Wierenga | |
| 20 mei 1944 | 6 | CPN | Wouter Jaspers, Anton Kranenburg, Gerrit Joseph Roukens, Izaak Hendrik Ruppert, Cornelis Antonius Spitters, Jan Zeeuw | |
| 31 juli 1944 | 1 | CPN | Jan Postma | |
| 5 augustus 1944 | 1 | Wilhelm Herman Gerard Giesen | ||
| 5 september 1944 | 1 | Robert Bloemendal | ||
| 9 september 1944 | 1 | Simon Koning | ||
| 28 oktober 1944 | 6 | Hendrik de Bont, Hendrik Coenraad Buning, Stefanus Jacobus Driesprong, Albertus Dirk Kleisen, Vilmos Obermeijer, Franz Gerhardus Frederik Pril | ||
| 28 oktober 1944 | 2 | OD | Pieter Cristiaan Colthoff, Antoon Frederik Wiegel | |
| 28 oktober 1944 | 1 | Voor God en Koning | Nicolaas Corstanje | |
| 28 oktober 1944 | 1 | RVV | Pieter Cornelis Jacobus Marie Smits | |
| 2 november 1944 | 1 | Franciscus Aloysius Henricus Keve | ||
| 6 november 1944 | 8 | LKP | Bernard Cramer, Arnold Drughorn, Segundo Jorge Adelberto Ecury, Hendrikus Martinus Jan Gottlieb, Willem Hanegraaf, Frank Rijk van Ommeren | |
| 6 november 1944 | 1 | LO | Jan van der Sloot | |
| 6 november 1944 | 1 | Pieter Arnoud Fentener van Vlisingen | ||
| 8 november 1944 | 1 | Bastiaan van der Waal | ||
| 9 november 1944 | 2 | Trouw | Bastiaan Dingeman van Duin, Jan Adrianus 't Hart | |
| 9 november 1944 | 4 | Ids Haagma, Frans Nicolaas Ludwig, Frans Bernard de Ruijter, Jacob Arij Verolme | ||
| 13 november 1944 | 1 | RVV | Gijsbert Jansen | |
| 13 november 1944 | 2 | Anne Willem Arie Koopman, Paulus Visser, Hendrik Theodoor Zwaan | ||
| 19 november 1944 | 4 | Jan la Graauw, Johannes la Graauw, Jacobus Adrianus van Spronsen, Johannes van Spronsen | ||
| november 1944 | 1 | Christiaan Johan Eenstroom | ||
| november 1944 | 1 | spionage | Hanso Schotanus à Steringa Idzerda | |
| 17 februari 1945 | 2 | Jan Dirk van Bilderbeek, Dirk Theodorus Geerlings | ||
| 17 februari 1945 | 1 | Het Parool | Hugo van Lennep | |
| 8 maart 1945 | 29 | represaille voor aanslag op Rauter | ruim tien Trouw | Petrus Aarssen, Richard Barmé, Geurt Bosch, Jan Bronmeijer, Ellerius Pieter Busscher, Hendrikus Franciscus Grijpink, Willem Hermanus Arij Johannes Hartman, Marinus Johannes Henkes, Andries de Jonge, Dirk Koele, Johannes Nicolaas Koernap, Antonie Adriaan van Mansum, Wilhelmus Cornelis Meere, Hendrik Albertus Minderman, Johannes Adolf Obert, Adrianus Petrus van Oosten, Gerardus Oudshoorn, Gerardus Bernardus Reijns, Petrus Franciscus Samuels, Nicolaas Hendrik van der Schaft, Gerardus Johannes Franciscus Sletering, Willem Johannes Spang, Jacob Willem Adriaan Stuyver, Frederik Teunisse, Klaas Leendert Timmer, Jacob Tromp, Bernardus Hendrik Jan Veldhoven, Johannes Gerardus Vet, Hermanus Windsant |
| 8 maart 1945 | 4 | represaille voor aanslag op Rauter | LKP | Carl Wilhelm Alexander Bischoff, Cornelis Helder, Cornelis Jue, Frans Pieter Sluik |
| 8 maart 1945 | 2 | represaille voor aanslag op Rauter | OD | Hugo Anne Cornelis Denier van der Gon, Heinrich Ernst Oudwater |
| 8 maart 1945 | 1 | represaille voor aanslag op Rauter | BBO | Willem Frederik Hoogewerff |
| 8 maart 1945 | 1 | represaille voor aanslag op Rauter | groep Albrecht | Frederik Johannes Hoogewooning |
| 8 maart 1945 | 1 | represaille voor aanslag op Rauter | Charles Godefroid Kranz |
thumb|250px|Rauter-kruis Na de oorlog werden er een aantal veroordeelde oorlogsmisdadigers ter dood gebracht, waaronder:
- 16 maart 1946: Max Blokzijl
- 7 mei 1946: Anton Mussert
- 25 maart 1949: Hanns Albin Rauter
- 21 maart 1952: Andries Pieters en Wilhelm Artur Albrecht
Er staan twee kleine herdenkingstekens niet ver van bovengenoemd monument. Het grootste is een kruis zonder tekst, op het kleinste staat slecht leesbaar "Ernst Jacob" en de datum 6 mei 1945. Na de oorlog heeft iemand die plekken aangewezen, zodat de twee stoffelijke resten terug gevonden konden worden.
Externe links
categorie:Verzetsmonument Categorie:Tweede Wereldoorlog-monument categorie:Plaats in de Tweede Wereldoorlog in Nederland categorie:Geschiedenis van Den Haag categorie:Monument in Den Haag categorie:Duin