NOS Journaal

Vorlage:Infobox televisieprogramma Vorlage:Gesproken Wikipedia klein NOS Journaal is de overkoepelende benaming van de nieuwsuitzendingen van de NOS op radio en televisie. De centrale redactie van het NOS Journaal is gehuisvest in het videocentrum op het Media Park in Hilversum. In Den Haag zit de Haagse redactie, waar politiek redacteuren werkzaam zijn en een volledig uitgeruste radio- en een televisiestudio aanwezig is.

Geschiedenis

Algemeen

[[Bestand:NOS Journaal met Rien Huizing.png|thumb|240px|Een opname van het NOS Journaal in 1974. De nieuwslezer is Rien Huizing.]]Het eerste televisiejournaal in Nederland werd op 5 januari 1956 uitgezonden als NTS-journaal, naar de NTS, de voorloper van de NOS. De eerste uitzendingen waren driemaal per week, duurden een kwartier en kenden geen presentator. Coen van Hoewijk was pas een jaar na de oprichting de eerste journaallezer die in beeld verscheen. In 1965 volgde de eerste vrouwelijke presentator, Eugènie Herlaar.

Het NOS Journaal was ruim 33 jaar lang (afgezien van het NOS Jeugdjournaal) het enige dagelijkse nieuwsoverzicht op de Nederlandse televisie. In 1989 kreeg het journaal concurrentie van het RTL Nieuws en in 1995 van Hart van Nederland. Later ontstonden er nog veel meer nieuwsprogramma's.

Sinds 2004 is er op werkdagen overdag elk uur een uitzending tussen 7.00 en 17.00 uur met tussendoor herhalingen van de laatst uitgezonden editie, en sinds september 2005 worden op de drie zenders, Nederland 1, Nederland 2 en Nederland 3 op willekeurige tijdstippen korte bulletins uitgezonden. Sinds 2004 heeft het NOS Journaal een eigen website. Op 5 januari 2006 vierde het Journaal zijn 50-jarig bestaan. De bulletins overdag werden bij die gelegenheid gelezen door oud-nieuwslezers. De NOS zond die dag ook de documentaire Het schitterende scherm over 50 jaar het Journaal uit, gemaakt door Pieter Fleury.

Jeugdjournaal

Speciaal voor de jeugd werd in 1981 het Jeugdjournaal opgericht. Het was toen een cadeautje van het journaal aan zijn jeugdige kijkers, vanwege het 25-jarig jubileum van de nieuwsrubriek. Leontien Ceulemans was de eerste presentatrice. In 2013 zijn Milouska Meulens, Roos Moggré, Tamara Seur, Siham Raijoul en Joris Marseille de presentatoren.

Halfzesjournaal

In 1984 kwam er op de werkdagen om 17.30 uur een bulletin dat qua format en decor afweek van de bestaande bulletins in die tijd. Het halfzesjournaal, zoals dat bulletin heette, werd gepresenteerd door Maartje van Weegen. In dit bulletin zat Van Weegen achter een ronde tafel, waar gasten konden aanschuiven om door haar geïnterviewd te worden. In het weekeinde was er ook een halfzesjournaal, maar dit was een kort bulletin met het oude vertrouwde decor en een andere presentator.

In 1988 werd Maartje van Weegen in dit bulletin opgevolgd door Henny Stoel. Nog later werden de tijden van het journaal gewijzigd, waarbij het halfzesjournaal verdween. Gaandeweg werd het format van het halfzesjournaal vermengd met de andere bulletins.

Weekjournaal

Er was in 1988 ook een weekjournaal. Dit was een journaal op zondag, waarin het nieuws van de afgelopen week werd doorgenomen. Het waren aaneengesloten beelden van dag tot dag en er was geen presentator voor dit journaal. De formule werd nieuw leven ingeblazen in 2009. Sinds dat jaar zendt de NOS op zaterdag en zondag een weekoverzicht uit op het digitale themakanaal Journaal 24. Dit weekoverzicht, verdeeld in een binnenland- en een buitenlandblok, wordt door verschillende nieuwslezers gepresenteerd.

Presentatie

In 1985 werd er dubbelpresentatie ingevoerd om de uitstraling van het journaal te verlevendigen. Aan het begin en het eind waren de twee presentatoren te zien, waarbij de ene presentator de aan- en afkondiging deed; voor de rest werd elk onderwerp door één nieuwslezer behandeld, waarbij ook één nieuwslezer in beeld was. Later werd de dubbelpresentatie afgeschaft, omdat het niet aansloeg. Tegenwoordig kent alleen het RTL Nieuws nog dubbelpresentatie.

In 1988 kregen net als eerder het halfzesjournaal ook andere journaaluitzendingen een vaste presentator. Het achtuurjournaal kreeg Joop van Zijl en Maartje van Weegen als vaste presentatoren. Later werd Maartje van Weegen opgevolgd door Pia Dijkstra en weer later, in 2000, door Henny Stoel. Van Zijl werd in 1996 opgevolgd door Philip Freriks, Stoel in 2003 door Sacha de Boer. Freriks werd in januari 2010 opgevolgd door Rob Trip. Begin maart 2013 maakte De Boer bekend te stoppen bij de NOS, op 3 mei was ze voor het laatst te zien. Annechien Steenhuizen volgt haar per 13 mei op.

Aanvankelijk was het ook de bedoeling dat Fred Emmer het zevenuurjournaal als vaste nieuwslezer zou presenteren, maar omdat hij in 1988 vertrok naar de VPRO en later RTL 5 werd dit journaal gepresenteerd door nieuwslezers die niet om half zes of acht uur te zien waren. Ook het halfelfjournaal (later tienuurjournaal) heeft vaste presentatoren gekend, onder meer Paul Staudenmaijer, Hugo van Rhijn en Gijs Wanders.

In 2007 hebben alleen het journaal van 20.00 uur, het "NOS Jeugdjournaal" en het "NOS Journaal op 3" vaste presentatoren. Er zijn sinds 2011 wel weer presentatoren die de hoofdpresentator van een bepaalde uitzending zijn: 's ochtends zijn dat Simone Weimans, Jeroen Tjepkema, Herman van der Zandt en Dionne Stax; de middagjournaals worden gepresenteerd door Astrid Kersseboom, Herman van der Zandt en Rik van de Westelaken; het Zes Uur Journaal, Tien Uur Journaal en Late Journaal worden gepresenteerd door Astrid Kersseboom, Jeroen Overbeek en Rik van de Westelaken.

Medewerkers

Vorlage:Zie hoofdartikel In de begintijd had het journaal vijf mensen in dienst. Tegenwoordig zijn dat er tientallen. Het journaal heeft alleen journalisten in dienst; de technici worden ingehuurd.Vorlage:Bron?

Journaallezers voor televisie

Huidige presentatoren

Vorlage:Galerijbestand groot

Vorlage:Galerijbestand groot

Vorlage:Galerijbestand groot

Dikgedrukte uitzendingen zijn de uitzendingen waar de presentatoren hoofdzakelijk te zien zijn

Presentator	Werkzaam sinds	Presenteert sinds	Uitzendingen
René van Brakel	2008	2009	NOS op 3 en inval 6.30–11.00, 12.00-17.00
Anic van Damme	2013	2013	NOS op 3
Tom Egbers	1984-1990, 1992	1984-1990, 1992	NOS Sport
Jack van Gelder	1976	1976	NOS Sport
Dione de Graaff	1995	1995	NOS Sport
Gerrit Hiemstra	1997	1998	NOS Weer
Willemijn Hoebert	2010	2010	NOS Weer
Gert van 't Hof	2013	2013	NOS Sport
Joost Karhof	2010	2010	Nieuwsuur en Actueel
Astrid Kersseboom	1998	2001	6.30–11.00, 12.00–17.00,18.00, Actueel, 22.00, Laat en inval 20.00
Peter Kuipers Munneke	2013	2013	NOS Weer
Mustafa Marghadi	2008	2011	NOS op 3
Joris Marseille	2004	2012	NOS Jeugdjournaal
Milouska Meulens	2000	2001	NOS Jeugdjournaal, inval 6.30-11.00, inval 12.00-17.00
Roos Moggré	2008	2008	NOS Jeugdjournaal, inval 6.30-11.00, inval 12.00-17.00
Jeroen Overbeek	1989	1999	6.30–11.00, 12.00–17.00,18.00, 22.00, Laat,inval 20.00
Siham Raijoul	2007	2011	NOS Jeugdjournaal
Sjoerd van Ramshorst	2011	2013	NOS Sport
Henry Schut	1999	2005	NOS Sport
Tamara Seur	2005	2005	NOS Jeugdjournaal
Dionne Stax	2007	2012	6.30-11.00, 12.00–17.00
Annechien Steenhuizen	2009	2009	zondag t/m vrijdag 20.00, zondags 12.00–16.00
Jeroen Stomphorst	1998	2005	NOS Sport
Jeroen Tjepkema	2000	2006	6.30–11.00, 12.00–17.00,inval 18.00,22.00 en Laat
Rob Trip	1991	2010	zondag t/m vrijdag 20.00, zondags 12.00–16.00 en Actueel
Mariëlle Tweebeeke	2010	2010	Nieuwsuur
Rivkah op het Veld	2008	2013	NOS Sport
Marco Verhoef	2004	2004	NOS Weer
Simone Weimans	2011	2011	6.30–11.00, 12.00–17.00 en inval 18.00,22:00 en Laat
Rik van de Westelaken	1999	1999	6.30–11.00, 12.00–17.00,18.00, 22.00. Laat, inval 20.00 en Actueel
Herman van der Zandt	2004	2006	6.30–11.00, 12.00–17.00 18.00, 22.00. Laat, inval 20:00, Actueel en NOS op 3

Televisie

Thans streeft de NOS ernaar om iedere werkdag ieder uur een nieuw televisiejournaal uit te zenden. Dit heeft geresulteerd in de "carrousel"-uitzending die nu overdag op Nederland 1 is te zien. Om 6.30 uur wordt het eerste journaal uitgezonden, dat dan weer herhaald wordt tot 7.00 uur, als er weer een nieuw bulletin is.

De ochtend

's Ochtends zendt de NOS om 6.30, 7.00, 7.30, 8.00, 8.30 en 9.00 uur uit op Nederland 1, tijdens Vandaag de dag. Deze journaaluitzendingen lopen mee op Nederland 2 met tussendoor herhalingen. De journaals van 7.00, 8.00 en 9.00 uur worden op dit net voorzien van een gebarentolk. Op Nederland 1 wordt vanaf 9.00 uur ieder uur een journaal uitgezonden dat wordt herhaald tot de volgende uitzending. De journaals duren ongeveer vijf minuten. Vaste presentatiegezichten zijn Jeroen Overbeek, Dionne Stax, Simone Weimans, Jeroen Tjepkema, Simone Weimans of Herman van der Zandt; René van Brakel, Astrid Kersseboom of Rik van de Westelaken vallen geregeld in. De ochtendbulletins laten een mix zien van het laatste nieuws, het nieuws van de vorige avond, het belangrijkste sportnieuws en het weer voor de dag. 's Zomers is er een uitgebreid weerbericht voor Europa, gepresenteerd door een weerman/vrouw. Specifiek voor deze bulletins bestaat de rubriek "Verder Vandaag", met kort nieuws zonder beeld. Voor de ochtendjournaals maakt de NOS gebruik van de studio op de redactievloer, studio 10.

Vanaf 27 augustus 2012 wordt het eerste nieuwsbulletin op maandag tot en met vrijdag om 6.30 uur uitgezonden. Doordeweeks wordt bovendien tot en met negen uur ieder half uur een extra live journaal gepresenteerd en worden de journaaluitzendingen op het hele uur langer.

Overdag

Vanaf ongeveer 10.00 uur veranderen de bulletins van opzet: "Verder Vandaag" verdwijnt dan uit de uitzending, de reportages worden langer en er is sporadisch plaats voor een kruisgesprek. De presentatoren van de ochtendjournaals presenteren tot 11.00 uur. De journaals om 12.00 uur, 13.00 uur, 14.00 uur, 15.00 uur, 16.00 uur en 17.00 uur worden meestal gepresenteerd door Astrid Kersseboom, Dionne Stax, Rik van de Westelaken of Herman van der Zandt . Vaste invallers zijn René van Brakel, Jeroen Overbeek, Jeroen Tjepkema of Simone Weimans. De presentator die het 18.00 uur journaal presenteert is later die avond de presentator van het nieuwsgedeelte in Nieuwsuur en het late journaal rond middernacht. Meestal presenteren Astrid Kersseboom, Jeroen Overbeek of Rik van de Westelaken deze uitzendingen. Vaste invallers zijn Jeroen Tjepkema, Simone Weimans of Herman van der Zandt. Om 13.00 uur is er een langer bulletin met een geïncorporeerd Sportjournaal. De journaallezer vertelt wat er in het journaal behandeld gaat worden en de sportpresentator vertelt alvast het sportnieuws in het kort. Tussen het nieuws en het weerbericht is er dan een Sportjournaal gepresenteerd door Sjoerd van Ramshorst + Rivkah op het Veld. Ook voor de journaals overdag maakt de NOS gebruik van studio 10.

De avond

Het NOS Journaal is er op iedere avond drie keer met een uitgebreide uitzending op Nederland 1, om 18.00 uur, 20.00 uur en rond de klok van middernacht. Daarnaast is er op werkdagen om 22.30 uur het NOS op 3 op Nederland 3. Het NOS Journaal verzorgt tevens dagelijks het nieuwsoverzicht in Nieuwsuur, de actualiteitenrubriek van NOS en NTR met nieuws, sport en achtergronden bij het nieuws. Het achtuurjournaal heeft Rob Trip (even weeknummers) en Annechien Steenhuizen (oneven weeknummers) als vaste presentatoren. Zij worden bij afwezigheid vervangen door Astrid Kersseboom, Jeroen Overbeek, Rik van de Westelaken of Herman van der Zandt. René van Brakel, Anic van Damme of Mustafa Marghadi zijn de vaste presentatoren van de televisie-uitzending van NOS op 3. De journaals van 18.00 uur en 20.00 uur en Nieuwsuur komen vanuit studio 8 op het Mediapark. Het late journaal komt uit studio 10 evenals NOS op 3. Indien er `dringend` nieuws is waarin ontwikkelingen elkaar snel opvolgen terwijl er geen sprake is van een calamiteit, wordt er tussen de programma´s op Nederland 1 een `flitsjournaal` uitgezonden.

18.00 uur

Het journaal van 18.00 uur, duurt 15 minuten en is het eerste echte uitgebreide journaal van de dag. Het wordt gepresenteerd door degene ook het nieuws 's avonds om 22.00 uur (in Nieuwsuur) en tegen middernacht presenteert. Het zesuurjournaal onderscheidt zich van maandag tot en met zaterdag van de andere avondjournaals door een afwijkend format. Het nieuws wordt op een iets hoger tempo gebracht dan in het achtuurjournaal en soms worden de berichten ingeleid met wat achtergrondinformatie; voorts wordt het journaal doordeweeks onmiddellijk - zonder Sterblok - gevolgd door EenVandaag. Voorheen waren de verschillen met het achtuurjournaal kleiner. Opvallend is dat de presentator niet achter een tafel zit, maar staat. Het laatste onderwerp is altijd een uitgebreid weerbericht door Gerrit Hiemstra, Willemijn Hoebert, Peter Kuipers Munneke of Marco Verhoef. Aan het eind van het bulletin worden de belangrijkste nieuwsfeiten nog eens opgesomd en wordt een vooruitblik geworpen op andere NOS-uitzendingen die avond. Op zondag is het zesuurjournaal een kort bulletin.

20.00 uur

Het vlaggenschip van het NOS Journaal, een van de bestbekeken televisieprogramma's van Nederland, wordt sinds 2010 door Rob Trip (even weeknummers) en sinds 2013 gepresenteerd door Annechien Steenhuizen (oneven weeknummers). Ze presenteren het journaal zondag tot en met vrijdag terwijl op zaterdag het journaal wordt gepresenteerd door Astrid Kersseboom, Jeroen Overbeek, Rik van de Westelaken of Herman van der Zandt die ook de vaste vervangers zijn. Het achtuurjournaal wordt uitgezonden op Nederland 1 en duurt 25 minuten (op zaterdag 20 minuten en zondag 15 minuten). Bij groot nieuws zijn de journaals vaak langer en/of worden er extra journaals uitgezonden. De onderwerpen zijn langer, diepgaander en uitgebreider dan in het zesuurjournaal. Ook deze uitzending heeft aan het einde een uitgebreid weerbericht door een presentator van NOS Weer. Geregeld wordt na het weer nog een bijzonder nieuwsfeitje of wetenswaardigheid aan de orde gesteld.

Het achtuurjournaal wordt in de nacht aan het einde van de uitzending van Nederland 1 meerdere malen herhaald. Aansluitend op het achtuurjournaal was er op Nederland 2 om 20.25 uur een actualiteitenrubriek te zien, tot het einde van het seizoen 2010-2011 Uitgesproken, de opvolger van Netwerk, die wisselend door de VARA, de [[Evangelische Omroep EO en WNL werden verzorgd. Sinds het seizoen 2011-2012 bestaat dit programma niet meer. Op Nederland 1 is er na het Journaal een uitzending voor het grote publiek.

22.00 uur: Nieuwsuur

Vorlage:Zie hoofdartikel Op 20 januari 2010 werd door de Publieke Omroep bekendgemaakt dat het NOS Journaal van 22.00 uur en NOVA/Den Haag Vandaag zouden amalgameren tot het programma Nieuwsuur, waarin nieuws, sportverslaggeving en actualiteiten zullen worden behandeld. Er is veel aandacht voor de Haagse en de Brusselse politiek, economisch nieuws en sportverslaggeving in de diepte. De eerste uitzending was op 6 september 2010. Het NOS Journaal verzorgt thans aan het begin van dit actualiteitenprogramma een uitgebreid nieuwsoverzicht vanuit het Nieuwsuur-decor in studio 8. Bovendien kan het Journaal in het programma 'inbreken', wanneer zich een belangrijk nieuwsfeit voordoet. Nieuwsuur wordt gepresenteerd door Twan Huys (voorheen NOVA/Den Haag Vandaag) en Mariëlle Tweebeeke (voorheen RTL Nieuws); Joost Karhof (voorheen Nova/Den Haag Vandaag) valt geregeld in als presentator. Het nieuwsoverzicht wordt verzorgd door de nieuwslezer die ook het zesuurjournaal en het late Journaal presenteert.

22.30 uur of 23.10 uur: NOS op 3

Vorlage:Zie hoofdartikel Sinds januari 2007 is er een journaal op Nederland 3 dat zich onderscheidt van de andere bulletins in decor, presentatie, graphics, muziek, tempo, montages en onderwerpkeuzes. De vaste presentatoren zijn René van Brakel, Anic van Damme of Mustafa Marghadi. Voormalig nieuwslezers van NOS op 3 oud-presenteren zijn Annechien Steenhuizen, Eva Jinek, Herman van der Zandt, Winfried Baijens en Margriet Wesselink. NOS op 3 duurt 7 tot 10 minuten en wordt uitgezonden omstreeks 23.10 uur. NOS op 3 is alleen van maandag tot en met vrijdag te zien. De hoofdredacteur van het RTL Nieuws heeft gezegd het niet slim te vinden dat de NOS een jongerenjournaal gaat maken. Volgens hem is het maken van een nieuwsuitzending voor jongeren onmogelijk en blijft de doelgroep onbereikbaar. NOS op 3 komt voort uit de samenwerking tussen de redacties van het NOS Journaal op 3 en NOS Headlines. De naam wordt sinds mei 2011 gebruikt.

Late Journaal

Het laatste NOS Journaal van de dag is rond middernacht op Nederland 1, doordeweeks na Pauw & Witteman of Knevel & Van den Brink en ten tijde van de Tour de France na De Avondetappe, of een soortgelijk programma dat tijdens een groot voetbaltoernooi of Olympische Spelen wordt uitgezonden . Het Late Journaal duurt meestal een minuut of tien en wordt gepresenteerd door de presentator van het 18.00 journaal en het nieuwsoverzicht in Nieuwsuur. Het wordt uitgezonden vanuit studio 10. Wanneer er grote sportevenementen (Confederations Cup, Grand Slams - (Tennis), Tour de France) zijn, is er na het laatste nieuwsonderwerp tijdens het Late Journaal een sportbulletin verzorgd door dezelfde presentator van het Sportjournaal om 18.45 en het sportblok in Nieuwsuur.

Het weekend

In het weekend zijn er veel minder journaals te zien dan doordeweeks. Op zaterdag wordt het eerste journaal pas om 13.00 uur uitgezonden (op zondagen om 12.00 uur), er is dan geen sportnieuws. Verder is er om 16.00 uur een kort bulletin. De avonduitzendingen zijn wel dagelijks te zien, maar vaak duren die minder lang dan op werkdagen. Op zondag is het NOS Journaal van 18.00 uur slechts een kort bulletin voor de grote Studio Sport-uitzending. Sinds 2011 wordt op zondag het journaal om 12.00, 16.00 en 20.00 uur gepresenteerd door Annechien Steenhuizen en Rob Trip. Op zaterdag presenteren René van Brakel, Astrid Kersseboom, Jeroen Overbeek, Simone Weimans, Rik van de Westelaken of Herman van der Zandt het journaal om 20.00 uur en het nieuwsoverzicht bij nieuwsuur om 22.00 uur en laat. De andere bulletins worden wisselend door de overige nieuwslezers gelezen. Voorheen waren Noraly Beyer en Jeanet Schuurman vaste NOS-gezichten op de zondag. Beyer maakte op 30 december 2008 bekend te stoppen als nieuwslezer bij het NOS Journaal, Schuurman presenteerde voor het laatst op 28 juni 2011. Tegenwoordig worden de uitzendingen van zaterdag om 13.00 16.00 uur, 18.00 uur gepresenteerd door verschillende NOS journaal- gezichten van doordeweeks. Op zondag wordt het journaal om 18.00 uur, 22.00 uur en laat ook gepresenteerd door vele gezichten van doordeweeks.

Grote evenementen (voorheen NOS Actueel)

Tot 17 december 2005 werden uitzendingen rond grote evenementen, zoals Koninginnedag en de Tweede Kamerverkiezingen, verzorgd onder de noemer NOS Actueel. Met de invoering van de nieuwe huisstijl van de NOS, is die naam verdwenen. De programma's heten nu dus bijgevolg NOS Koninginnedag, NOS Prinsjesdag of NOS Concert for Diana etc. Maartje van Weegen was jarenlang het vaste gezicht van NOS Actueel. Begin 2007 verscheen ze in die hoedanigheid voor de laatste keer, bij de uitslagenavond van de Provinciale Statenverkiezingen. Ze werd kort opgevolgd door journaallezer Brecht van Hulten, maar na haar vertrek is Astrid Kersseboom steeds te zien en te horen geweest bij evenementen.

Radio

Op de landelijke radiozenders 1 t/m 6 verzorgt het NOS Journaal zeven dagen per week, 24 uur per dag nieuwsuitzendingen. Deze nieuwsbulletins waren tot 17 december 2005 beter bekend onder de naam NOS Radionieuws. Eén uitzondering op deze regel vormt 3FM, hier heten de nieuwsuitzendingen tussen 6.00 en 19.00 uur sinds 1 mei 2011 NOS op 3. Daarvoor luisterden de uitzendingen naar de naam NOS Headlines.

Huisstijl en leaders

Leaders en gongs

In de meer dan 50 jaar dat het NOS Journaal bestaat, heeft het al heel wat leaders versleten. De eerste leader voor het NTS-Journaal was al meteen controversieel, omdat daarin dames met korte rokjes en op de achtergrond heren in maillots te zien waren. De NCRV maakte hier bezwaar tegen en zodoende verdween dit fragment uit de leader.

De meeste leaders, vooral die in de jaren zeventig en tachtig, werden vergezeld met een zeer herkenbare journaalgong. Vanaf 1988 verdween die gong voorgoed. In de nieuwere leaders was nog wel een gong te horen, maar het geluid week af van de gong van voor 1988.

Vanaf 1988 verschilden de leaders, dat wil zeggen de arrangementen, ook per journaal. Zo was duidelijker te zien of het hier om bijvoorbeeld het achtuur- of het halfelfjournaal ging. De leader die tot 31 december 1994 gebruikt werd gaf dit als eerst goed weer. De gekleurde rechthoeken gaven de tijdstippen van het Journaal weer: geel werd gebruikt voor het journaal van 4 uur (eerst half 6, de leader van het ochtendjournaal had ook een gele balk), groen voor het journaal van 6 uur (eerst 7 uur), blauw voor het journaal van 8 uur, lila voor het journaal van 10 uur (eerst half 11), rood voor het late journaal (de leader van het extra journaal had ook een rode balk), grijs voor het weekjournaal en alle balken voor het Jeugdjournaal. In 1995 werd de methode overgeheveld naar de nieuwe leaders, de vele cirkels met de Aarde in het midden om de dag weer te geven. De leader was blauw in de ochtend, geel in de middag, oranje bij het 6 uurjournaal (extra journaals hadden ook oranje leaders), rood bij het 8 uurjournaal, paars bij 10 uur en daarna weer blauw. Ook het Jeugdjournaal had een andere leader, de kleuren van de cirkels varieerden tussen rood en geel en de Aarde was vervangen door een doorzichtige knikker met de werelddelen erop getekend. Verder was er een aparte leader voor het weer; de kleuren van de cirkels waren vooral wit. Ook Deze leader was te zien na het 8 uurjournaal, als tegenhanger van het uitgebreide weerbericht wat op RTL 4 na het halfachtjournaal te zien was.

Huisstijl

Sinds 2005 heeft het NOS Journaal, samen met alle andere NOS-programma's een nieuwe huisstijl. Deze werd ontworpen door het Britse bureau Lambie-Nairn, dat onder meer de vormgeving deed voor de BBC. Alle programma's van de NOS kregen de toevoeging 'NOS' voor de programmanaam. Het Jeugdjournaal werd bijvoorbeeld het NOS Jeugdjournaal. De merknaam NOS Actueel werd vanwege de nieuwe huisstijl opgeheven. Vanaf de introductie is het dus NOS Prinsjesdag, NOS Verkiezingen etc. Vanwege de nieuwe huisstijl, heet het NOS Radionieuws vanaf december 2005 ook NOS Journaal (op de radio). Ook het nieuwsgedeelte van Teletekst (op de pagina's 101 tot 192) heet sindsdien NOS Journaal.

Er is veel protest geweest tegen de nieuwe huisstijl van de NOS. Veel mensen vinden de flitsende leader en de harde muziek met veel verschillende tonen "pijn doen aan de oren". In een tijdschrift werd zelfs gesproken van "een imitatie van de vuurwerkramp in Enschede". Anderen vinden juist dat de NOS "durft te vernieuwen".

Vanaf 27 mei 2012 is er opnieuw met een andere vormgeving. De leaders, studio en presentatiewijze zullen veranderd worden.

Organisatie

Sinds januari 2006 is de afdeling gereorganiseerd en onderdeel geworden van NOS Nieuws, de multimediale nieuwsvloer waarin de redacties alle van nieuwsprogramma's van de NOS samenwerken.

De samenwerking van NOS-nieuwsprogramma's werd gecombineerd met de invoering van het newsroom-computersysteem Omnibus. Al het binnenkomende beeld- en geluidmateriaal wordt door een gezamenlijke computer verwerkt. In de eerste maanden van het systeem leidde dat tot nogal wat storingen in de nieuwsuitzendingen.

Politieke kleur

Zelfonderzoek naar kleur van de Publieke Omroep

In november 2007 kondigde de Publieke Omroep onderzoek te gaan (laten) doen naar de vermeende "linksheid" van zichzelf. Naast de kleur van de omroep moet ook duidelijk worden of de publieke omroep zich op de maatschappelijke elite of juist op het volk richt, op autochtonen of allochtonen en op randstedelingen of op mensen uit "de provincie".

Enquête over politieke kleur

In een uitzending rondom het 50-jarig jubileum presenteerde het NOS Journaal de resultaten van een door bureau Peil.nl gehouden enquête, waarin de ondervraagden was gevraagd of de berichtgeving van het journaal politiek gekleurd zou zijn. Op de vraag of het NOS journaal in het algemeen aan objectieve nieuwsberichtgeving doet, antwoordde 81 procent van de ondervraagden bevestigend. Desondanks werd de invalshoek van het NOS Journaal door 36 procent als links ervaren, tegenover 60 procent als neutraal en 2 procent als rechts. 56 procent stelde van de Nederlandse nieuwsprogramma's het meest naar het NOS Journaal te kijken, en 68 procent van de respondenten stelde dat het NOS Journaal kwalitatief het beste nieuwsprogramma maakt als het gaat om objectieve nieuwsberichtgeving. Opvallend in dit onderzoek is dat de mate waarin het journaal als objectief wordt gezien sterk afhangt van de politieke kleur van de ondervraagde. Van de ondervraagden die in 2003 Wilders stemden, vond 61% het journaal over het algemeen objectief, bij GroenLinks was dat 99%. Bij de vraag wat kwalitatief het beste nieuwsprogramma was komt een soortgelijk beeld naar voren, van LPF (24%) tot GroenLinks (85%).

Interne schaduwverkiezing in 2002

Op 1 november 2003 publiceerde de Telegraaf over een interne schaduwverkiezing, in 2002 georganiseerd binnen de NOS. De uitkomst van deze schaduwverkiezing leverde volgens de krant het volgende beeld op: PvdA 48%, GroenLinks 20%, VVD 5%, LPF 1%. De krant schreef onder meer: "Laroes kan de uitslag niet meer boven water krijgen, maar verbaast zich niet over de genoemde cijfers. Het zou kunnen, maar dit betekent alleen iets als je je bij het maken van nieuwskeuzes erdoor zou laten leiden. En dat is niet het geval." De hoofdredacteur erkent dat de journalistiek in het algemeen – het Journaal niet uitgezonderd – een linkse traditie heeft.'.

Artikel HP/De Tijd in 2004

Onder de titel Het Opinie-Journaal bracht HP/De Tijd in 2004 een artikel, waarin aan de hand van de uitzendingen tussen 14 december 2003 en 24 januari 2004 werd betoogd dat het NOS Journaal links gekleurd is. Hoofdredacteur Hans Laroes van het NOS Journaal noemde in Het Parool het artikel "broddelwerk" en "gemakkelijke journalistiek". Op 16 april 2004 kwam HP/De Tijd met een vervolgartikel waarin geconcludeerd werd dat er -ondanks maatregelen van de hoofdredactie-, niets verbeterd was. Het "staatsjournaal" zou dan ook moeten worden afgeschaft. Belastingbetalers worden gedwongen politieke propaganda te financieren waar ze het niet mee eens zijn. Door deze valse concurrentie heeft de overheid vijftig procent van de markt voor tv-nieuws in handen (RTL Nieuws is de enige concurrent). Het tv-nieuws is dus voor vijftig procent pluriform en democratisch en voor vijftig procent communistisch..

Hoofdredacteur Marcel Gelauff

Nadat Hans Laroes op 1 juli teruggetreden is als hoofdredacteur, is zijn plaatsvervangende hoofdredacteur Gelauff hem per die datum opgevolgd.

Gelauff was al enkele jaren plaatsvervangend hoofdredacteur. Hij is sinds 2003 verbonden aan het NOS Journaal. Voor 2003 werkte hij voor het RTL Nieuws en daarvoor was hij actief in de geschreven pers: na zijn studie begon hij in 1980 bij de Leidsche Courant waar hij binnen 5 jaar plaatsvervangend chef redacteur was en vervolgens was hij vanaf 1987 chef nieuwsdienst bij De Gooi- en Eemlander. Tussen 1992 en 2003 bekleedde hij diverse journalistieke functies bij het RTL Nieuws

Voormalig hoofdredacteur Hans Laroes

Laroes is 23 jaar werkzaam geweest bij de NOS en haar rechtsvoorgangers, waarvan de laatste 9 jaar als hoofdredacteur van het NOS Journaal en daarmee later het cross-mediale NOS-Nieuws, dat de nieuwsvoorziening voor zowel radio, TV als internet verzorgt.. Een van zijn laatste bijdragen tijdens zijn hoofdredacteur-schap was de intentie van Laroes om het NOS Journaal te laten gaan samenwerken met het Arabische Al Jazeera
Hoofdredacteur Hans Laroes schreef in 2003 op de site van het NOS Journaal dat hij twijfelde of het Journaal wel objectief genoeg was. Ik heb me ook gerealiseerd dat we bevooroordeeld zijn. In de Verenigde Staten is het boek 'Bias' van ex-CBS-journalist Bernard Goldberg een bestseller geweest. Hij zegt daarin met grote stelligheid dat de media de neiging hebben -onbewust, niet eens vanuit een samenzwering, ik zei het al- nieuws vanuit een eenzijdig, progressief getinte invalshoek te bekijken. En we weigeren er stil bij te staan. "When it comes to arrogance, power, and lack of accountability, journalists are probably the only people on the planet who make lawyers look good", citeert Goldberg. Hij verklaart erin dat journalisten bij rechtse groepen heel snel over extreem-rechts schrijven, maar dat aan de linkerkant bijna nooit doen. Hoe pro-abortus-activisten empathischer worden behandeld dan anti-abortus-activisten. En -ook al overdrijft-ie af en toe- inderdaad, wij doen dat ook. Ik heb nog eens een lange discussie op de redactie gevoerd over mijn stelling dat het niet aan ons is te spreken over "de oorlogszuchtige president Bush".

Aan de andere kant schreef hij twee jaar later dat het woord "objectief" niet bruikbaar is. Onafhankelijkheid is geen utopie. Objectief vind ik geen bruikbaar begrip, maar ik hamer sterk op onafhankelijkheid, onbevangenheid, integriteit. Natuurlijk word je beïnvloed door de wereld waarin je leeft, maar als je de invloeden kent, kun je onafhankelijkheid zelf bereiken.

Externe links

• Officiële website van het NOS Journaal
• Dossier 50 Jaar NOS Journaal
• Verslag van de chat met de hoofdredactie
• Livestream Journaal 24