Vorlage:Infobox deelgemeente België Wilrijk (evenals Hoboken het zuiderdistrict genoemd) is een plaats in België en een district van de stad Antwerpen.
Geschiedenis
Wilrijk was een zelfstandige gemeente tot ze op 1 januari 1983 bij Antwerpen werd gevoegd.
Keltische nederzetting
De oudste woning van Wilrijk dateert van ca. 650 voor Christus. In een akte van 1003 wordt voor het eerst de naam 'uuilrika' vermeld, die het bestaan van een dorpsgemeenschap rond de Bist bevestigt. Waarschijnlijk is Wilrijk afgeleid van de Gallo-Romeinse plaatsnaam 'Villariacum'.
14e eeuw
In 1383 werd op de Groenenborgerlaan te Wilrijk een windmolen gebouwd, vermeld in een cartularium van de Antwerpse Karthuizers. Op de kaart van Licinius uit het jaar 1525 staat deze molen getekend. Na de families Van Berkelaer en De Jong werd deze molen in 1698 gekocht voor 6300 gulden door Jan Lemmens, die toen al molenaar te Ranst was en gehuwd met Helena Engels en uit welk huwelijk negen kinderen te Ranst worden geboren. Deze Jan Lemmens behoort tot een grote familie van molenaars te Ranst, Wilrijk, Wommelgem, Wiekevorst en Booischot. Deze molen te Wilrijk werd in 1914 gesloopt.
18de eeuw
In het midden van de achttiende eeuw wordt de steenweg van Antwerpen naar Boom aangelegd. Daarvoor was er enkel een 'agrarisch wegenpatroon' langs bossen en landerijen. Tegen het einde van de eeuw schakelen de landbouwers langzaamaan over op tuinbouw en veeteelt, om Antwerpen te bevoorraden met zuivelproducten, groenten en bloemen (zoals het Kiel voor de bebouwing dat deed), terwijl de ambachtslui enkel werken voor de eigen dorpsgenoten.
19de eeuw
Wilrijk behoudt zijn landelijk karakter akkerland, weiland en huizen van plaisantie met hun parken (speelhuizen met kasteelallures) tot ver na 1850, omdat Wilrijk maar een trage bevolkingsgroei kent. De bouw van een fortengordel rond Antwerpen, van grote verbindingswegen tussen de forten zoals de Militaire Baan, van betonnen schansen, spoorwegen en een station, wijzigt het landschap grondig. De forten 6 en 7 en de schansen 11 en 16 liggen op Wilrijks grondgebied (1859-1865).
Begin 20ste eeuw
Er wordt een buurtspoorweg Antwerpen-Rumst-Mechelen en een tramlijn 5 aangelegd in 1901, respectievelijk 1912. De Wilrijkse zonen zoeken werk in de stad Antwerpen in plaats van vaders hoeve, terwijl ze in Wilrijk blijven wonen. In 1910 verwerft de stad Antwerpen ten nadele van Wilrijk de kasteelparken Den Brandt en Hoog-Middelheim om er het Nachtegalenpark uit te bouwen. Langzaamaan wordt Wilrijk een voorstad. Eigenaars van huizen van plaisantie, boeren en hoveniers verkopen hun gronden die worden verkaveld. De eerste grote verkavelingen komen tegemoet aan de grote woningnood na de Eerste Wereldoorlog. Stedelingen op zoek naar gezonde buitenlucht vinden hun heil in die verkaveling en de Eenheidswijk, gebouwd met coöperatieve middelen komt tot stand. Nadat de bevolking een expansie kent van meer dan 20.000 inwoners, verwerft de gemeente in 1928 de publieke parktuin van kasteel Steytelinck.
WOII
Tijdens de Tweede Wereldoorlog kreeg Wilrijk het zwaar te verduren, onder meer door de V-bommen terreur. 71 burgers verloren hierbij het leven.
Na 1945
Wilrijk breidde snel uit. De landbouw nam af en daarvoor in de plaats kwam de industrie. Door emigratie uit de stad kende Wilrijk een grote bevolkingsaangroei. Op 1 januari 1975 telde Wilrijk 44.219 inwoners. Sindsdien neemt het inwonersaantal af.
In 1960 vond er een vernieuwing plaats van de gemeentekern. Er werd een Shoppingcenter en een cultuurcentrum gebouwd dat omgedoopt werd tot De Kern. Er werd een industriezone aangelegd langs de economische as, wat wij kennen als de Boomsesteenweg.
Fusie en district van Groot Antwerpen
Aan het begin van het jaar 1983 fuseert Wilrijk met zeven andere gemeenten: Antwerpen, Berchem, Borgerhout, Ekeren, Hoboken, Deurne en Merksem tot Groot Antwerpen.
21ste eeuw
Op 1 januari 2001 wordt binnen stad Antwerpen de binnengemeentelijke decentralisatie ingevoerd en wordt er dus opnieuw gedecentraliseerd. Zo kreeg de stad opnieuw eigen bevoegdheden als werken op het openbaar domein en cultuur-, sport-, senioren-, en jeugdbeleid op lokaal vlak.
Demografie
Evolutie van het inwoneraantal
19e eeuw
| Jaar | 1806 | 1816 | 1830 | 1846 | 1856 | 1866 | 1876 | 1880 | 1890 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Inwoneraantal | 1629 | 1626 | 2009 | 2356 | 2355 | 2985 | 3827 | 3908 | 5495 |
| Opmerking:resultaten volkstellingen op 31/12 | |||||||||
20e eeuw tot aan herinrichting gemeenten
| Jaar | 1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1947 | 1961 | 1970 | 1980 | 1982 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Inwoneraantal | 6043 | 7810 | 9634 | 20.361 | 26.150 | 37.396 | 43.485 | 43.161 | 41.967 | |
| Opmerking:resultaten volkstellingen op 31/12 tot en met 1970 + 01/01/1980 + 31/12/1982 | ||||||||||
21ste eeuw
Wilrijk telde op 31 december 2006 38.319 inwoners.
Bezienswaardigheden
- De Jaïntempel van Antwerpen: De grootste jaïntempel buiten India staat in Wilrijk. Deze heeft een vloeroppervlak van meer dan 1000 m² en is opgetrokken uit wit marmer. Deze marmerblokken zijn vooraf in India bewerkt alvorens naar Antwerpen te zijn verscheept. De totale kosten werden geraamd op 15 à 25 miljoen euro en zijn opgebracht door de Antwerpse jaïn-gemeenschap (ongeveer 400 families), die vooral actief is in de handel en bewerking van diamanten. In de tempel is ook een informatiecentrum over het jaïnisme gevestigd.
Cultuur
Bijnaam
Wilrijk staat ook bekend als het "geitendorp" en de inwoners als de "geiten" of "geitenkoppen".
Politiek
Lijst van burgemeesters en districtvoorzitters
Zie : Lijst van burgemeesters van Wilrijk
Districtscollege
| Districtscollege (tot eind 2012) | |
|---|---|
| Districtsvoorzitter | Johan Peeters (sp.a) |
| Districtsschepenen | |
Districtsraad
De Wilrijkse districtsraad bestaat uit 23 zetels.
Resultaten districtraadsverkiezingen sinds 2000
Op 8 oktober 2000 werden de eerste districtsraadsverkiezingen voor het gemeentedistrict Wilrijk gehouden.
| Partij | 8-10-2000 | 8-10-2006 | 14-10-2012 | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Stemmen / Zetels | % | 23 | % | 23 | % | 23 |
| CVP | 16,05 | 4 | - | - | ||
| CD&V+N-VA | - | 18,48 | 4 | - | ||
| CD&V | - | - | 9,32 | 2 | ||
| VU-ID | 5,72 | 1 | - | - | ||
| N-VA | - | - | 36,23 | 10 | ||
| Agalev/Groen | 11,81 | 3 | 7,11 | 1 | 9 | 2 |
| VLD | 22,42 | 5 | 17,6 | 4 | - | |
| Open Vld | - | - | 10,15 | 2 | ||
| Vivant | 1,32 | 0 | - | - | ||
| SP | 13,86 | 3 | - | - | ||
| sp.a | - | 23,63 | 6 | 16,32 | 4 | |
| PVDA/PVDA+ | 1,29 | 0 | 1,44 | 0 | 5,67 | 1 |
| Vlaams Blok/Vlaams Belang | 26,22 | 7 | 31,75 | 8 | 10,43 | 2 |
| Nieuw Wilrijk | - | - | 2,88 | 0 | ||
| WOW | 1,32 | 0 | - | - | ||
| Totaal stemmen | 26108 | 25617 | 24582 | |||
| Opkomst % | 89,69 | 87,71 | ||||
| Blanco en ongeldig % | 3,01 | 3,88 | 2,56 | |||
Bronnen: 2000: Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken
2006-2012: www.nieuwsblad.be: Verkiezingsuitslagen 2012 en www.vlaanderenkiest.be: Gegevens 2012
De onderstreepte getallen vormen de hieruit onderhandelde bestuursmeerderheid.
De volgende districtsraad wordt 6 jaar later op 14 oktober 2018.
Bekende Wilrijkenaren
Geboren in Wilrijk
- Frans Aerenhouts (1937), wielrenner
- Toby Alderweireld (1989), voetballer
- Aimé Anthoni (1948), acteur
- Bruno Brokken (1953), hoogspringer, uitgeroepen tot sportman van het jaar 1975 (voor Eddy Merckx)
- Robbie Cleiren (1971), acteur
- Jelle Cleymans (1985), acteur en zanger
- Clara Cleymans (1989), actrice
- Patrick Conrad (1945), dichter, filmregisseur en schrijver van scenario's en (misdaad)romans
- Karen Damen (1974) , zangeres/actrice K3
- Jan Decorte (1950) , theatermaker
- Katia della Faille, ex-fotomodel, politica
- Moussa Dembélé (1987) , voetballer
- Guy De Pré (1954), radiopresentator en dj
- Sven De Ridder (1974) , acteur, onder meer bekend als dokter Steven Hofkens in Spoed
- Geoffrey Enthoven (1974), filmregisseur
- Christophe Haddad (1978), acteur, onder meer bekend als Nick Sanders in Goede tijden, slechte tijden
- Liesbeth Homans (1973), politica
- Rebecca Huys (1974), actrice, onder meer bekend als Merel Vanneste in Flikken
- Johan Kloeck (1975), atleet
- Jan Leyers (1958), muzikant en televisiemaker
- Linda Mertens (1978), leadzangeres Milk Inc
- Mohamed Messoudi, voetballer
- Lynn Pelgroms, presentatrice op VTM, Kanaal2 en TMF
- Sven Pichal (1979), radio-en televisiemaker
- Freya Piryns (1976), politica
- Willem-Frederik Schiltz (1979), politicus en advocaat
- Thomas Smet, atleet
(ex-)inwoners
- Mgr. Frencken (-1946), katholiek geestelijke is er overleden
- Jef Nys (1927-2009), stripauteur en geestelijke vader van de stripheld Jommeke (woonde tussen 1948 en 2009 in Wilrijk)
- Pol Goossen (1949), acteur, bekend om zijn rol als Frank Bomans in de serie Thuis.
Partnersteden
Naast de Antwerpse partnersteden is Wilrijk ook nog verzusterd met:
- Vorlage:DE-VLAG Niedernhausen (Duitsland)
- Vorlage:DE-VLAG Ilfeld (Duitsland)
Externe links
Vorlage:Navigatie gemeente Antwerpen
