Kimekler
Kimekler veya Yemek, (Çince: 基马克 veya 基馬克, jīmǎkè), İrtiş Irmağı kıyıları ve Altay Dağları arasında 7. yüzyılda çeşitli boylarla birlikte birlik devleti içinde yaşamış olan bir Türk ulusudur. 8. yüzyılda da bağımsız oldular ve 10. yüzyılda Kitanlar'ın baskıları sonucu Ural Dağları'nın güneyine göç ettiler. 11. yüzyılda Asya'nın doğusundan batısına doğru sürekli göç ettiklerinden boy birliğine dayalı yapıları bozulmuştur. Birlikleri bozulunca Kıpçaklar'ın egemenliğine girdiler.
Bu zamana kadar, Kimekler'in Moğol kökenli olduğu görüşü ağır basıyordu. Yapılan araştırmalar sonucu Kimekler'in de Türk kökenli olduğu sonucuna ulaşıldı. Kıpçaklar'ın Kimekler'in devamı olduğu görüşü yaygındır. [kaynak belirtilmeli]
Ortaçağa özgü Çin coğrafyacılardan Yemek (Kimek), ayrıca Chumuhun ve Üeban (Yūēban) gibi etnik grupların kim oldukları bilinmiyordu, Arap ve Fars coğrafyacıları; bütün bu adların Yemek (Kimek) boyu olduğunu yazmışlardır.[1]. Uygur döneminde, Çu boylarının içinde çekirdek boyu oluşturan Yemekleri (Kimek) Arap ve Fars kaynaklarından tanınmışlardır.[2] Yemek boy adından erken İslâm kaynakları da bahsetmektedir. Yemek asıllı kimseler Abbasî Halifesinin gulâmları (memlûk) arasında bulunmuştur.[3]
Kâşgarlı Mahmud, Divân-ı Lügati't-Türk'te;
"Rûm ülkesine en yakın olan boy Beçenek'dir; sonra Kıpçak, Oğuz, Yemek, Başgırt, Basmıl, Kay(Kayı), Yabaku, Tatar, Kırkız (Kırgız) gelir. Kırgızlar Çin ülkesine yakındırlar.".[4] tüm Türk boy ve oymakların yaşam alanları tanımlanır.
Ayrıca;
"Çomul boyunun kendilerinden bulunduğu çöl halkı ayrı bir dile sahiptir, Türkçeyi iyi bilirler. Kay, Yabaku, Tatar, Basmıl boyları da böyledir. Her boyun ayrı bir ağzı vardır; bununla beraber Türkçeyi de iyi konuşurlar. Kırgız, Kıpçak, Oğuz, Toxsı (Tukhs)[5], Yağma, Çiğil, Uğrak, Çaruk boylarının öztürkçe olarak yalnız bir dilleri vardır. Yemeklerle Başgırtların dilleri bunlara yakındır. .... Dillerin en yeğnisi Oğuzların, en doğrusu da Toxsi ile Yağmaların dilidir."[6]
"آرتِس Ertiş" "Yemek" kırlarında bulunan bir ırmağın adı........"[7] ve ".... Bunun gibi Çiğiller ve başka Türklerce ﺫ (Dhāl) olarak söylenen bu harfi "Rus" ve "Rum" ülkelerine kadar uzanan Bulgar, Suvar, Yemek, Kıfçak boyları, hep birden (ز z ) olarak söylerler. Öbür Türkler "ayak"a "اَذَق adhak ", bunlar "اَزَق azak " derler."[8] gibi Türk boy ve oymakların dilleri hakkında bilgi verilir.
Notlar
- ^ Gumilev, L.N. "Ancient Turks", Moscow, Science, 1967, Ch.27
- ^ S.A. Pletneva, "Kipchaks", sayfa 26.
- ^ P. Golden, "Kıpçak Kabileleri Üzerine Notlar: Kimek ve Yemekler", Türkler, Cilt II, sayfa 762.
- ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 28.
- ^ http://www.kroraina.com/hudud/index.html Hudud al-'Alam, The Regions of the World.
- ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 30.
- ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 97.
- ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 32.
Kaynakça
- Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2