Ganoderma
 Lakownica żółtawa | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
lakownica |
| Nazwa systematyczna | |
| Ganoderma P. Karst. Revue mycol., Toulouse 3(9): 17 (1881) | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Ganoderma lucidum (Curtis) P. Karst. | |
Ganoderma P. Karst. (lakownica) – rodzaj grzybów z rodziny żagwiowatych (Polyporaceae)[1]. Obejmuje ponad 250 gatunków, wiele z nich ze strefy tropikalnej[2]. W Europie występuje 7 gatunków[3].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Polyporaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Synonimy naukowe: Dendrophagus Murrill, Elfvingia P. Karst., Friesia Lázaro Ibiza, Ganoderma subgen. Trachyderma Imazeki, Tomophagus Murrill, Trachyderma (Imazeki) Imazeki[4]:
Nazwę polską podał Stanisław Domański w 1967 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym należące do tego rodzaju gatunki opisywane były także jako huba, wrośniak, lśniak lub żagiew[5].
Cechy charakterystyczne
Pasożyty i saprotrofy powodujące białą zgniliznę drewna. Owocniki jednoroczne lub wieloletnie. Kapelusze przyrośnięte bokiem, płaskie (lub dość grube), zazwyczaj półkoliste, półeczkowate, rzadko z trzonem. Pokryte są cienką lakowatą lub żywiczną skorupką, która często jest błyszcząca i stąd pochodzi nazwa rodzajowa. Rurki brązowe, z białymi, drobnymi porami. Miąższ łykowatoelastyczny do korkowato-drewnowatego. Wysyp zarodników rdzawobrązowy. Zarodniki o specjalnej budowie: mają podwójną ścianę. Jej wewnętrzna ściana jest kolorowa, a zewnętrzna bezbarwna i dość gruba. Przez jej pory rostkowe przenikają brodawki warstwy wewnętrznej[3][6].
Lakownice zawierają kwas lucidenowy, ganodermanodiol i ganoderiol – substancje o działaniu immunostymulującym i przeciwnowotworowym[7].
Wybrane gatunki
- Ganoderma adspersum (Schulzer) Donk (1969) – lakownica europejska[3][8]
- Ganoderma applanatum (Pers.) Pat. 1887 – lakownica spłaszczona
- Ganoderma australe (Fr.) Pat. (1890)[9]
- Ganoderma brownii (Murrill) Gilb. 1962
- Ganoderma carnosum Pat. 1889 – lakownica brązowoczarna
- Ganoderma chalceum (Cooke) Steyaert 1967
- Ganoderma dussii Pat. 1899
- Ganoderma elegantum Ryvarden 2004
- Ganoderma fassioides Steyaert 1961
- Ganoderma guianensis Decock & Ryvarden 2004
- Ganoderma hoploides Steyaert 1961
- Ganoderma impolitum Corner 1983
- Ganoderma lamaoense Steyaert 1972
- Ganoderma lucidum (Curtis) P. Karst. 1881 – lakownica żółtawa
- Ganoderma mediosinense J.D. Zhao 1988
- Ganoderma nitidum Murrill 1908
- Ganoderma oroleucum Pat. & Har. 1906
- Ganoderma pfeifferi Bres. 1889 – lakownica czerwonawa
- Ganoderma resinaceum Boud. 1890 – lakownica jasnomiąższowa
- Ganoderma sanmingense J.D. Zhao & X.Q. Zhang 1987
- Ganoderma tibetanum J.D. Zhao & X.Q. Zhang 1983
- Ganoderma valesiacum Boud. 1895
- Ganoderma weberianum (Bres. & Henn. ex Sacc.) Steyaert 1972
- Ganoderma zhenningense S.C. He 1995
Wykaz gatunków i nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum. Obejmuje on wszystkie gatunki występujące w Polsce i niektóre inne. Uwzględniono tylko gatunki zweryfikowane o potwierdzonym statusie[10]. Nazwy polskie według checklist Władysława Wojewody[5].
Przypisy
- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2020-11-18] (ang.).
- ↑ Ryvarden, Leif: Genera of Polypores: Nomenclature and Taxonomy (Synopsis Fungorum Ser, No 5.) (Synopsis Fungorum Ser, No 5.). Lubrecht & Cramer Ltd, 1991. ISBN 82-90724-10-1.
- ↑ a b c Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
- ↑ Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. KDC, s. 546. ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Andrzej Szczepkowski. Grzyby nadrzewne w innym świetle – użytkowanie owocników. Studia i Materiały CEPL w Rogowie. R. 14. Zeszyt 32 / 3 / 2012
- ↑ Piotr Łakomy, Hanna Kwaśna: Atlas hub. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-7073-650-7.
- ↑ Błąd w checklist Wojewody. Według W. Wojewody jest to lakownica europejska, jednak według Index Fungorum Ganoderma australe i Ganderma adspersum to 2 różne gatunki, przy czym inne źródła nazwę lakownicy europejskiej przypisują dla gat. Ganoderma adspersum
- ↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-10-20] (ang.).