Radio Data System

Przykładowa informacja RDS (PS) nadawana przez Polskie Radio Katowice

Radio Data System (RDS) – standard Europejskiej Unii Nadawców (EBU) służący do wysyłania cyfrowych informacji za pośrednictwem konwencjonalnej emisji UKF FM. W systemie tym wykorzystywana jest podnośna (57 kHz) modulowana informacją cyfrową, która pozwala na wydzielanie strumienia danych o przepustowości 1187,5 bps przez przystosowane radioodbiorniki i dostarczenie dodatkowych informacji, zwiększając tym samym jakość odbioru i strojenia. Format przesyłu danych wykorzystuje mechanizm korekcji błędów. Wszystkie dane mogą zmieniać się w trakcie emisji programu.

Funkcje RDS

• Programme Service (PS) − nazwa stacji, 8 znaków. W Polsce wiele stacji wykorzystuje tę funkcję także do prezentacji wykonawcy prezentowanej na antenie muzyki, nazwy audycji, lokalizacji nadajnika, częstotliwości lub innych danych.
• Radio Text (RT) − dowolny tekst do 64 znaków, np. tytuł i wykonawcę aktualnie nadawanej piosenki, wiadomości, szczegółowe dane kontaktowe.
• Clock Time and Date (CT) − aktualny czas. Funkcja może synchronizować zegar odbiornika lub głównego zegara w samochodzie. Dokładność do 0,1 s.
• Funkcja AF (Alternative Frequencies − Częstotliwości alternatywne)
  Dane dla radioodbiorników wykorzystywane są na przykład do strojenia urządzenia – w związku z tym są one powtarzane znacznie częściej, niż wiadomości dla słuchaczy (takie jak nazwa stacji). Dzięki temu zazwyczaj nie sposób jest zauważyć kiedy odbiornik przełączył się na odbiór z lepszego nadajnika. Funkcja AF RDS dołączana jest głównie w odbiornikach samochodowych oraz przenośnych (bateryjnych) ze względu na możliwości zmiany położenia, co w konsekwencji również odbija się na poziomie i jakości sygnału.
• Programme Identification (PI) − kod identyfikacyjny stacji, pozwalający odbiornikom na weryfikację, czy na częstotliwościach podawanych w systemie AF nadawany jest ten sam program.
• Funkcja PTY (Program Type – Typ programu)
  Numer identyfikacyjny pozwalający określić wysyłany rodzaj programu. Identyfikacja może się zmieniać, na przykład w Polsce Radio RMF FM nadaje kod NEWS podczas wiadomości, a w pozostałym okresie kod POP M. Przykładowe kody:
  • NEWS = wiadomości
  • TRAFFIC = info drogowe
  • AFFAIR = biznes i informacje
  • INFO = pogoda i informacje
  • EDUCAT = edukacja
  • DRAMA = felietony i sztuki
  • CULTUR = kultura, religia
  • SCIENC = nauka i technika
  • SPORT = sportowy
  • VARIED = różna
  • POP M = muzyka pop
  • ROCK M = muzyka rockowa
  • MOR M = muzyka różna
• Funkcja TP/TA (Traffic Programme – informacje drogowe)
  Innym przykładem zastosowania RDS w czasie podróży jest możliwość ustawienia komunikatów o stanie dróg z serwisów. Jeśli którekolwiek radio rozpocznie nadawanie komunikatu drogowego, wówczas radioodbiornik może przerwać działanie odtwarzacza mp3 lub audio CD i przełączyć się na czas emisji, następnie zaś powrócić do trybu muzyki.
• Funkcja EON (Enhanced Other Networks − informacje o programach innej stacji)
  Funkcja ta opiera się na współpracy między rozgłośniami. W sygnale RDS jednej (danej) stacji jest nadawany charakter programu, numer PI oraz częstotliwości innych – współpracujących – nadawców. Użytkownik słuchający stacji w systemie EON (wskazanie na wyświetlaczu) może wybrać jakiego rodzaju programu chciałby posłuchać (np. wiadomości dla kierowców, fakty itp.). Gdy tylko któraś z zaprzyjaźnionych rozgłośni rozpocznie nadawanie programu o wybranym charakterze, odbiornik automatycznie – na czas trwania audycji – przełączy się, a następnie powróci do słuchanego wcześniej programu. Wymaga to dobrej synchronizacji koderów RDS wszystkich zaprzyjaźnionych stacji – tak, aby w momencie pojawienia się sygnału o wybranej audycji w RDS, audycja ta rzeczywiście pojawiała się na antenie. System ten działa m.in. w stacjach BBC w Wielkiej Brytanii.

Historia RDS

Pierwsze prace nad stworzeniem systemu przekazującego dodatkowe informacje i zarazem nie powodującego zakłóceń przeprowadzone zostały pod koniec lat 70. XX wieku. Swoje projekty przygotowały takie kraje jak Wielka Brytania, Szwecja, Finlandia, Holandia i Francja. Po przeprowadzeniu testów okazało się, że najlepszą propozycję przygotowali Szwedzi. W 1986 roku Międzynarodowy Komitet Radiokomunikacyjny (CCIR) zalecił stosowanie go do przekazywania dodatkowych informacji wraz z sygnałem stacji UKF. RDS zaczął działać w Szwecji (1986), Wielkiej Brytanii (1987), Niemczech (1988) i na Węgrzech (1987). W Polsce system ten działa od 1990 roku, a jednym z pierwszych stacji radiowych, która nadawała sygnał RDS było Radio RTS.

W system RDS wyposażane są obecnie radioodbiorniki stacjonarne, samochodowe i przenośne, jak i wiele odbiorników w telefonach komórkowych. W zdecydowanej większości odbiorników po włączeniu stacji jako pierwszy wyświetla się odczyt PS, a następnie RT.

Jedynym odbiornikiem produkcji polskiej z funkcją RDS była DIORA AS 506, wyposażona w importowany układ RDS.

Przykładowy RDS

Poniżej zaprezentowano przykładowy zapis sygnału poszczególnych danych RDS stacji Polskiego Radia i komercyjnej. W zapisie uwzględniono puste klatki RDS jako symbol "_" oraz znak "|" oddzielający kolejne serie znaków w usłudze PS. Poszczególne komunikaty PS i RT wysyłane są kolejno przez stację nadawczą.

Polskie Radio

Radiowa Trójka 20 września 2016 roku o godzinie 14:15 z nadajnika w Łazach koło Warszawy.
PS: _Polskie|__Radio_|_TROJKA_|_14:15__|
RT1: ***_TROJKA_***__Polskie_Radio_Program_Trzeci_***_TROJKA_***
RT2: tel._22_333_33_33__*_Trojka_*__e-mail:_trojka@polskieradio.pl
CT: 14:15:00
PI: 3233
PTY: Pop Music
AF: 90,5 96,1 98,5 99,1 103,8 MHz
TP: aktywne
EON: brak

Stacja komercyjna

RMF FM 20 września 2016 roku z godziny 14:30 z nadajnika w Łazach koło Warszawy.
PS: _RMF_FM_|__Naj-__|_lepsza_|_muzyka_|_RMF_FM_|101,6_MHz|Kłodzko|
RT1: Teraz_gramy:_ATB_-_You're Not Alone
RT2: Za_chwile: O.N.A.__-_Niekochana
RT3: Zagadkowa_smierc_w_Radomiu._Spedzil_w_szpitalu_kilka_minut
CT: 14:30:00
PI: 3F44
PTY: Pop Music
AF: 90,6 91,5 91,9 93,5 94,3 MHz
TP: aktywne
EON: brak

Zobacz też

• teletekst