Model z analogii

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 30 mar 2016, była oparta na tej wersji.

Model z analogii – pojęcie systemu common law, polega na założeniu, że dotychczas podjęte decyzje sądowe oddziałują na decyzje sądowe, jakie podejmowane są obecnie i w przyszłości, przez analogię. Oznacza to, że ilekroć podobieństwo między sprawą obecnie rozpoznawaną a sprawą rozpoznaną w przeszłości jest istotne, tylekroć powinno się w tej sprawie wydać taką samą decyzję jak poprzednio.

Model precedensu z analogi (ang. the model from particular analogy) może przybierać zasadniczo dwie postacie:

faktualną - decydujące jest w niej podobieństwo, jakie tkwi w całokształcie okoliczności faktycznych porównywanych spraw, lub podobieństwo, jakie oparte jest na intuicji albo emocjach tudzież rezultacie pożądanym w sprawie obecnie rozstrzyganej,
racjonalną - która zasadza się na racjonalnym uzasadnieniu tego, jak została rozstrzygnięta poprzednia sprawa, i podobieństwie faktów, jakie są istotne w świetle tego uzasadnienia.

W modelu precedensu z analogii czasem postuluje się, by dochodzić do ostatecznej konkluzji za pośrednictwem tzw. reguły analogii, jaka obejmuje swoim zakresem obie uznane za istotnie podobnie sprawy. Ponadto częstym zjawiskiem jest tu tzw. konkurencja analogii, a więc stan, w którym sprawa obecnie rozstrzygana jest podobna do większej liczby spraw rozpoznanych w przeszłości, w jakich wydano odmienne wyroki (rozstrzygnięcia).

Model precedensu z analogii jest modelem alternatywnym dla tzw. koncepcji the rule model. Występuje on też głównie w Stanach Zjednoczonych, rzadziej w Wielkiej Brytanii, a jeszcze rzadziej w systemach prawa kontynentalnego. Można też doszukiwać się jego przejawów w sposobach definiowania amerykańskiego holding, jakie stanowi odpowiednik brytyjskiego ratio decidendi.

Bibliografia

Maciej Koszowski: Anglosaska doktryna precedensu: Porównanie z polską praktyką orzeczniczą. Warszawa: Warszawska Firma Wydawnicza, 2009. ISBN 978-83-61748-04-5.
Maciej Koszowski, Rozumowanie per analogiam w prawie precedensowym: dwa ujęcia analogii, "Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Sectio G IUS", nr 2/2014, s. 65-87.
Maciej Koszowski, Rozumowanie per analogiam w prawie precedensowym:reguła, konkurencja, poszukiwanie i uzasadnienie dla korzystania z analogii, "Studia Iuridica Lublinensia" nr 4/2015, s. 35-61.

Linki zewnętrzne