ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ
ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ
ننکاݨا صاحب ننكانہ صاحِب | |
|---|---|
| ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ - ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ | |
 ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ | |
  ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ  ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ | |
| ਗੁਣਕ: 31°27′0″N 73°42′24″E / 31.45000°N 73.70667°E | |
| Country |  Pakistan |
| Province |  ਪੰਜਾਬ |
| Division | ਲਾਹੌਰ |
| District | ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ |
| ਸਰਕਾਰ | |
| ਉੱਚਾਈ | 187 m (614 ft) |
| ਆਬਾਦੀ (2023) | |
• ਸ਼ਹਿਰ | 1,30,041 |
| ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ | 3 ਸੀਟਾਂ |
| ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ | |
|---|---|
| ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ | |
| ਗੁਰਮੁਖੀ | ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ |
| ਲਿਪੀਅੰਤਰਨ | nankāṇā sāhib |
| ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ | نَنْکانَہ صَاحِب |
| ਲਿਪੀਅੰਤਰਨ | nankāna ṣāḥib |
| IPA | [nə̃nə̆käːɳa‿s̪äː˧ɪb] |
ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ: Nankana Sahib; ਉਰਦੂ: ننکانہ; صاحب, ਪੰਜਾਬੀ: ننکاݨا صاحب (ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ), ਰੋਮਨਾਈਜ਼ਡ: Nankāṇā Ṣahib) ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਥੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 91 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (57 ਮੀਲ) ਅਤੇ ਫੈਸਲਾਬਾਦ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 75 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (47 ਮੀਲ) ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। 2017 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 110,135 ਵਸਨੀਕਾਂ ਦੀ ਹੈ। 2005 ਤੱਕ, ਇਹ ਸ਼ੇਖੂਪੁਰਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। ਇਸ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਇ ਭੋਇ ਦੀ ਤਲਵੰਡੀ ਕਰਕੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਪਾਵਨ ਧਰਤ ਉਤੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਬਚਪਨ ਬੀਤਿਆ।[1] ਇਹਦਾ ਪੁਰਾਣਾ ਨਾਂ ਤਲਵੰਡੀ ਸੀ। ਇਹਨੂੰ ਰਾਇ ਭੋਇ ਦੀ ਤਲਵੰਡੀ ਅਤੇ ਰਾਇਪੁਰ ਦੇ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਸਾਹਿਬ ਇਸੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਥਾਂ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਬੜੀ ਪਵਿੱਤਰ ਹੈ। ਇਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਹੈੱਡਕਵਾਟਰ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਤਹਿਸੀਲ ਵੀ। ਇਥੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪੱਟੀ ਸਾਹਿਬ, ਕਿਆਰਾ ਸਾਹਿਬ, ਬਾਲ ਲੀਲਾ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਤੰਬੂ ਸਾਹਿਬ ਆਦਿ ਹੋਰ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਹਨ।
ਇਤਿਹਾਸ
ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਇਲਾਕਾ ਰਾਜਾ ਵੈਰਾਟ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਸ਼ਾਸਕ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਮੂਲ ਨਾਮ ਰਾਏਪੁਰ ਸੀ ਪਰ ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਇਸਲਾਮੀ ਹਮਲਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।[2] ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਪਹਿਲੀ ਬੰਦੋਬਸਤ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਮੁੜ-ਬਣਾਈ ਗਈ ਟਾਊਨਸ਼ਿਪ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦਿੱਲੀ ਸਲਤਨਤ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਭਾਟੀ ਸਟਾਕ ਦੇ ਇੱਕ ਰਾਜਪੂਤ ਰਾਏ ਭੋਈ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਹਿੰਦੂ ਪੂਰਵਜ ਸੂਫੀਵਾਦ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਾਰਨ ਇਸਲਾਮ ਧਾਰਨ ਕਰ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਾਏ-ਭੋਈ-ਦੀ-ਤਲਵੰਡੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੜਪੋਤੇ ਰਾਏ ਬੁਲਾਰ ਭੱਟੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ 'ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ' ਰੱਖਿਆ। ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਮੁਗਲ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲਗਭਗ 1600 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਮੁਰੰਮਤ 1819-20 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨ-ਪੰਜਾਬ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੰਜਾਬ, ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਪੇਸ਼ਾਵਰ, ਕਾਂਗੜਾ ਅਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾ ਦੀ ਸਿੱਖ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਹਵਾਲੇ
- ↑ "ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ". webstarpatiala. Archived from the original on 2019-08-26. Retrieved 27 ਜੂਨ 2016.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Singh, Bhupender (December 2022). Baba Nanak Shah Fakir. Blue Rose Publishers. p. 151. ISBN 9789357046602.
Talwandi is said to have been originally built by a Hindu king, Raja Vairat. It was sacked and destroyed by fire and crowbar, like most Hindu towns and cities, during the Muslim invasions. Rai Bhullar restored Talwandi (earlier known as Raipur) and built a fort on the summit of the tumulus (ancient burial mound), in which he lived as the secure and happy ruler of a small village, some limited acres of cultivated land, and a boundless wilderness. The Bhatti clan is known to have founded the cities of Bathinda and Jaisalmer, among others. Rai Jaisal Bhatti (who lived around 1000 AD) founded Jaisalmer. One of the descendants of Rai Jaisal Bhatti came out of Jaisalmer, moved towards Punjab and settled down in Lahore. From within the same clan a gentleman named Rai Addel Bhatti (1265–1350), the grandson of Rai Jaisal Bhatti adopted the Islam faith due to the influence of Sufism, but did not leave his Hindu Rajput traditions and culture and Rai Bhoi Bhatti, one of his descendants, established Talwandi Rai Bhoi Khan Ki (today's Nankana Sahib).
 | ਇਹ ਸਿੱਖੀ-ਸੰਬੰਧਿਤ ਲੇਖ ਅਧਾਰ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਵਧਾਕੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਮੱਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। |