Alex Moroder
| Articul per Ladin Gherdëina | 
|
Alex Moroder (* 13. Mei 1923 a Urtijëi Südtirol; † 11. November 2006 a Urtijëi.
Vita
Mut de Ludwig Moroder y dla scritëura per ladin Adele Moroder. Tla segonda viëra ie stat saudè pra i Alpini y do 'l 8 de setëmber 1943 iel stat mandà ti ciampes de perjonia tl Reich. [1]
Ël à maridà tl 1945 Paula Grossrubatscher dl Rusina i abu cin mutons: Ulrike, Wolfgang, Egon, Ruth y Stefan. [2]
Lies
Alex ie stat fundadëur tl 1958 cun Robert Moroder presidënt, Hermann Moroder-Jumbierch, Heinrich Moroder-Doss, Raimund Mureda, Luis Piazza, Vigil Prugger dl Museum Gherdëina tl 1958. Cun Hans Sanoner, Batista Vinatzer, Flavio Pancheri, Norbert Mussner, Heinrich Moroder-Doss y Bruno Moroder al encë metù n pé la sezion Gherdëina dl Alpenverein Südtirol-Club Alpino Italiano. Ël ie stat ncé per truepes ani aministradëur dla Usc di Ladins[3][4] y dla Cësa di Ladins a Urtijëi. Segreter dl'Union Generela di Ladins dla Dolomites. Alex à laurà pea per duta si vita cun truepa lies, danter chëstes l' Union di Ladins de Gherdëina[5], la Lia dl Teater de Urtijëi, l Hockey Club de Urtijëi, la Lia dl Guant dala Gherdëina.
Ël ie stat 60 ani pra l Cor de Dlieja de Urtijëi, pra l Cor di Ëi de Urtijëi.
Per vint ani ie Alex Moroder stat presidënt dl patronat de scola de Urtijëi[6][7] .
Radio Ladin
Alex ie stat fundadëur, adum cun Bruno Moroder, dl Radio Ladin de Gherdëina tl 1956. L Radio Ladin à abú si sënta per cin ani te stua de Alex Moroder tla cësa Rusina. L cumité Radio Ladin fajova la nutizies de Gherdëina y trasmiscions de cultura ladina per la RAI de Bulsan[8]. L Museum Gherdëina à na culezion de 500 bobines de vëtes magnetiches de chësta trasmismcions y de truepa ntraunides cultureles de Gherdëina. La vëtes ie ncé unides digitalizedes dala Mediatec dla Provinzia de Bulsan[9].
Uneranzes
- Varëta d'or dl Chemun de Urtijëi, ai 7 de dezëmber 1991.
- Bedaia de Merit dl Tirolo a Dispruch ai 15 de agost 1999.
Bibliografia
- Die Moroder, ein altladinisches Geschlecht aus Gröden-Dolomiten vom 14. bis zum 20. Jahrhundert. Ein Beitrag zur tirolischen Familienforschung, Komitee für die Drucklegung des Moroder-Stammbuches, Urtijëi 1980. (tudësch, talian, ladin y spanuel) moroderfamily.com.
- Carl Insam: Storia di 40 ani dl Radio ladin (RAI), Calënder de Gherdëina, Union di Ladins de Gherdëina Urtijëi, 1986 p. 125.
- Vinzenz Peristi: N lecort de Alex (Alexander Franz) Moroder dl Rusina, Calënder de Gherdëina 2007, Union di Ladins de Gherdëina Urtijëi., p. 36-41.
Notes
- ↑ Intervista sul fascism, nazism e sun la viëra cun Ingrid Runggaldier.
- ↑ Autobiografia
- ↑ Georg Mussner: 1949 - 1989 40 ANI PLATA LADINA (“Nos Ladins” y “La Usc di Ladins”). Calënder de Gherdëina 1989 p. 62-69.
- ↑ Hilda Pizzinini: Recordun Alex Moroder, l’anima dla “Cësa di Ladins” a Urtijëi. La Usc di Ladins nr. 49 / 19 de dezember 2009.
- ↑ Vinzenz Peristi: I 38 cunsëies dia Union di Ladins de Gherdëina dal 1945 al 2014. Calënder de Gherdëina 2015, pl. 61-72.
- ↑ 'L Patronat de scola. Nëus Ladins, 15 de juni 1967, pl. 3.
- ↑ Alex Moroder: Prim di de Mensa tla nueva scola media a Urtijëi. Nëus Ladins, 1. de jené 1968, pl. 3-4.
- ↑ Alessandra Zendron: RAI Bolzano. Dalla stazione EIAR alla radiotelevisione trilingue. Rai Radiotelevisione Italiana, Roma 2006, plates 94, 113, 114, 137, 138, 139. ISBN 88-397-1395-6.
- ↑ Archivio Radio Ladin Alex Moroder presso la Mediateca: catalogo on-line di documenti audiovisivi della storia contemporanea dell'Alto Adige