Jump to content

ព្រះធម្មចក្កប្បវត្តនសូត្រ

ពីវិគីភីឌា
The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.

អន្ត​ធម៌ ​២​ យ៉ាង

ឯវម្មេ សុតំ សូត្រ​នេះ (ឈ្មោះធម្មចក្កប្បវត្តនសូត្រ) គឺ​ខ្ញុំ (ឈ្មោះ​អានន្ទ) បាន​ស្ដាប់​មក​ហើយ​ យ៉ាង​នេះថា​៖ សម័យ​មួយ ក្នុងថ្ងៃ ១៥ កើត ខែ​អាសាឍ ព្រះ​ពុទ្ធ​ទ្រង់​គង់​នៅ​ក្នុង​ព្រៃ​ឥសិបតនមិគទាយវ័ន ( Isipatana, the deer park) ជិត​ក្រុង​ពារាណសី ដែល​បច្ចុប្បន្ន​​តំបន់​នោះ​មាន​ឈ្មោះ​​ថា ​សារនាថ (Sarnath) ជិត​ក្រុង​ពារាណសី (Varanasi) នៅ​ក្នុង​រដ្ឋ​ឧត្តរប្រទេស (Uttar Pradesh) នៅ​ភាគ​ខាង​ជើង​នៃ​ប្រទេស​ឥណ្ឌា (India) ។ ព្រះ​ពុទ្ធ​ទ្រង់​ត្រាស់​ហៅ ​បញ្ចវគ្គិយភិក្ខុ​​ (សាវក ៥ អង្គ​ដែល​បាន​បម្រើ​ព្រះ​ពុទ្ធ មុន​ពេល​​ដែល​ព្រះ​អង្គ​បាន​ត្រាស់​ដឹង) ក្នុង​ទី​នោះ​ឯង​ ឲ្យ​តាំង​ចិត្ត​ស្ដាប់​​នូវ​ភាសិត​នេះ​ថា ៖  ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ អន្ត​ធម៌​ គឺ​ធម៌​ជា​ផ្លូវ​ប្រតិបត្តិ​អមខាង ដ៏​លាមក​អាក្រក់​ទាំងឡាយ​ពីរ​ប្រការ​នេះ បព្វជិត​មិន​គួរ​សេពគប់ គឺ​ថា​មិន​គួរ​ប្រព្រឹត្ត​ឡើយ​ (នេះ​ជាបឋមទេសនា​របស់​ព្រះ​ពុទ្ធ) ។ អន្ត​ធម៌​ ​ទាំងឡាយ​ ២ ​យ៉ាង​នោះ​ដូច​ម្តេច?

កាមសុខល្លិកានុយោគៈ

ធម៌​ណា​ដែល​ប្រកប​ខ្លួន​ឲ្យ​ជាប់​ជំពាក់​ដោយ​កាម ក្នុង​កាម​ទាំងឡាយ​ ជា​ធម៌​ថោកទាប ជា​ធម៌​របស់​អ្នក​ស្រុក ជា​ធម៌​របស់​បុថុជ្ជន មិន​មែន​ជា​របស់​អរិយបុគ្គល​ទេ ​មិន​ប្រកប​ដោយ​ប្រយោជន៍​ឡើយ​ ។

អត្តកិលមថានុយោគៈ

ធម៌​ណា​ដែល​ប្រកប ​សេចក្ដី​​លំបាក​​ដល់​ខ្លួន ជា​ហេតុ​នាំ​ឲ្យ​លំបាក​កាយទទេ មិន​មែន​ជា​របស់ អរិយបុគ្គល​ទេ មិន​ប្រកប​ដោយ​ប្រយោជន៍​ឡើយ​ ។

ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ ​សេចក្ដី​ប្រតិបត្តិ​ជា​កណ្តាល​មិន​លាយ​ច្រឡំ​ដោយ​អន្តធម៌​​ទាំងឡាយ​ពីរ​យ៉ាង​នេះឯង ​ដែល​តថាគត បាន​ត្រាស់​ដឹង​ហើយ​ ជា​សេចក្ដី​ប្រតិបត្តិ​ធ្វើ​ឲ្យ​កើត​បញ្ញាចក្ខុ (ការ​ឃើញ​ដោយប្រាជ្ញា) ធ្វើ​ឲ្យ​កើត​សេចក្ដី​ដឹង​ច្បាស់​ប្រាកដ ​រមែង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ដើម្បី​សេចក្ដី​ស្ងប់រម្ងាប់ ដើម្បី​សេចក្ដី​ដឹងចំពោះ ដើម្បី​សេចក្ដី​ដឹង​ដោយ​ប្រពៃ ដើម្បី​សេចក្ដី​រម្លត់​ទុក្ខ ។ ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ ​សេចក្ដី​ ប្រតិបត្តិ​ជា​កណ្តាល ​ដែល​តថាគត​បាន​ត្រាស់​ដឹង​ហើយ​ ជា​សេចក្ដី​ប្រតិបត្តិ​ធ្វើ​ឲ្យ​កើត​បញ្ញាចក្ខុ ធ្វើ​ឲ្យ​កើត​សេចក្ដី​ដឹង​ច្បាស់​ប្រាកដ ​រមែង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ​ដើម្បី​សេចក្ដី​ស្ងប់​រម្ងាប់ ដើម្បី​សេចក្ដី​ដឹង​ចំពោះ ដើម្បី​សេចក្ដី​ដឹងដោយ​ប្រពៃ ដើម្បី​សេចក្ដី​រម្លត់​ទុក្ខ​នោះ តើ​ដូច​ម្តេច?

អរិយដ្ឋង្គិកមគ្គៈ

អរិយដ្ឋង្គិកមគ្គៈ គឺ​ធម៌​ដូច​ជា​ផ្លូវ មាន​អង្គ ៨ ដ៏​ប្រសើរ​នេះ​ឯង (ហៅ​ថា ​សេចក្ដី​ប្រតិបត្តិ​ជា​កណ្តាល) ។ អដ្ឋង្គិកមគ្គ​នោះ ដូច​ម្តេច?

·       សម្មាទិដ្ឋិ អារម្មណ៍ឬវិញ្ញាណបានយល់​​ត្រូវ

·       សម្មាសង្កប្ប ​សេចក្ដី​ត្រិះរិះ​ត្រូវ

·       សម្មាវាចា សម្តី​ត្រូវ

·       សម្មាកម្មន្ត ការងារ​ត្រូវ

·       សម្មាអាជីវៈ ​កិរិយា​ចិញ្ចឹម​ជីវិត​ត្រូវ

·       សម្មាវាយាម ព្យាយាម​ត្រូវ

·       សម្មាសតិ ​សេចក្ដី​រលឹក​ត្រូវ

·       សម្មាសមាធិ ​កិរិយា​តម្កល់​ចិត្ត​ឲ្យ​នឹង​ត្រូវ ។

ម្នាល​ភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ អដ្ឋង្គិកមគ្គ​នេះឯង​ដែល​ហៅ​ថា ​សេចក្ដី​ប្រតិបត្តិ​ជា​កណ្តាល ​ដែល​តថាគត​បានត្រាស់​ដឹង​ហើយ​ ជា​សេចក្ដី​ប្រតិបត្តិ​ធ្វើ​ឲ្យ​កើត​បញ្ញាចក្ខុ ធ្វើ​ឲ្យ​កើត​សេចក្ដី​ដឹង​ច្បាស់​ប្រាកដ ​រមែង​ប្រព្រឹត្ត​ទៅ ដើម្បី​សេចក្ដី​ស្ងប់​រម្ងាប់ ដើម្បី​សេចក្ដី​ ដឹង​ចំពោះ ដើម្បី​សេចក្ដី​ដឹង​ដោយ​ប្រពៃ ដើម្បី​សេចក្ដី​រម្លត់​ទុក្ខ ។

លក្ខណៈ​នៃ​អរិយសច្ច ៤

ទុក្ខអរិយសច្ច (​សេចក្ដី​​លំបាក​, ភាវៈ​ដែល​អត់ធន់បានដោយពិបាក)

ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ ជាតិ គឺ​កិរិយា​កើត​នៃ​ខន្ធ ជាហេតុនាំមក​នូវ​ទុក្ខ ជរា គឺ​កិរិយា​ចាស់គ្រាំគ្រា​នៃ​ខន្ធ ក៏ជាហេតុនាំមក​នូវ​ ទុក្ខ (ព្យាធិ គឺ​ជំងឺ​ដំកាត់​ទាំងឡាយ​ ក៏ជាហេតុនាំមក​នូវ​ទុក្ខ) មរណៈ គឺ​កិរិយា​បែកធ្លាយ​នៃ​ខន្ធ ក៏ជាហេតុនាំមក​នូវ​ទុក្ខ ​សេចក្ដី​ សោកខ្សឹកខ្សួលទុក្ខទោមនស្ស និង​សេចក្ដី​ចង្អៀតចង្អល់ចិត្ត​ទាំងឡាយ​ ក៏ជាហេតុនាំមក​នូវ​ទុក្ខ ​កិរិយា​ប្រកបដោយសត្វនិងសង្ខារ ​ទាំងឡាយ​ ​ដែល​មិនជាទីស្រឡាញ់ពេញចិត្ត ក៏ជាហេតុនាំមក​នូវ​ទុក្ខ ​កិរិយា​ព្រាត់បា្រសចាកសត្វនិងសង្ខារ​ទាំងឡាយ​ ​ដែល​ជាទី ស្រឡាញ់ពេញចិត្ត ក៏ជាហេតុនាំមក​នូវ​ទុក្ខ ។ កាលបើចង់បាន​នូវ​វត្ថុណាមួយ​ហើយ​ មិនបាន​នូវ​វត្ថុនោះ ​កិរិយា​មិនបាននោះ ក៏ជាហេតុនាំមក​នូវ​ទុក្ខ ឧបាទានក្ខន្ធ​ទាំងឡាយ​ ៥ ​ដែល​តថាគតសម្តែង​ហើយ​ដោយបំព្រួញ ក៏ជាហេតុនាំមក​នូវ​ទុក្ខ កងទុក្ខមាន ជាតិជាដើមនេះ ឈ្មោះថា ទុក្ខអរិយសច្ច ។

ទុក្ខសមុទយអរិយសច្ច (មូលហេតុនាំឲ្យកើត​សេចក្ដី​ទុក្ខ)

ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ តណ្ហាឯណា ​ដែល​​រមែង​តាក់តែង​នូវ​ភពថ្មី ប្រកបដោយតម្រេកដោយអំណាច​នៃ​សេចក្ដី​ត្រេក ត្រអាល មាន​កិរិយា​រីករាយក្នុងអារម្មណ៍នោះៗ ជាប្រក្រតី តណ្ហានោះដូចម្តេចខ្លះ? (តណ្ហានោះ) គឺកាមតណ្ហា (​ចំណង់​ក្នុងកាម), ភវតណ្ហា (​ចំណង់​មានជាតិកំណើត), វិភវតណ្ហា (​ចំណង់​អស់ជាតិកំណើត) ។ តណ្ហាទាំង ៣ នេះ ឈ្មោះថា ទុក្ខសមុទយអរិយសច្ច ។

ទុក្ខនិរោធអរិយសច្ច (​សេចក្ដី​រម្លត់បង់​នៃ​ទុក្ខ)

ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ ​កិរិយា​រម្លត់បង់​នូវ​តណ្ហានោះ ដោយអរិយមគ្គមិនឲ្យមានសេសសល់ ​កិរិយា​លះបង់​នូវ​តណ្ហានោះ ​កិរិយា​រលាស់ចោល​នូវ​តណ្ហានោះ ​កិរិយា​រួចផុតចាកតណ្ហានោះ ​កិរិយា​មិនមានអាល័យក្នុងតណ្ហានោះឯណា ​កិរិយា​រម្លត់បង់​នូវ​ តណ្ហា ដោយអរិយមគ្គមិនឲ្យមានសេសសល់ជាដើមនេះឯង ឈ្មោះថា ទុក្ខនិរោធអរិយសច្ច ។

ទុក្ខនិរោធគាមិនីបដិបទាអរិយសច្ច (បដិបត្តិឆ្ពោះទៅកាន់​សេចក្ដី​រម្លត់ទុក្ខ)

ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ អដ្ឋង្គិកមគ្គ ដ៏ប្រសើរនេះឯងដូចម្តេចខ្លះ? គឺ អរិយអដ្ឋងគិកមគ្គ ឬហៅមួយយ៉ាងទៀតថា មជ្ឈិមាបដិបទា (បដិបត្តិផ្លូវខ្សែកណ្តាល ) ។ អរិយអដ្ឋងគិកមគ្គ ជាផ្លូវមានអង្គ ៨ ប្រការ សរុបក៏នៅក្នុងត្រៃសិក្ខា គឺ សីល សមាធិ បញ្ញា ៖

·       សម្មាទិដ្ឋិ ប្រាជ្ញាយល់ឃើញត្រូវ

·       សម្មាសង្កប្ប ​សេចក្ដី​ត្រិះរិះត្រូវ

·       សម្មាវាចា សម្តីត្រូវ

·       សម្មាកម្មន្ត ការងារត្រូវ

·       សម្មាអាជីវៈ ​កិរិយា​ចិញ្ចឹមជីវិតត្រូវ

·       សម្មាវាយាម ព្យាយាមត្រូវ

·       សម្មាសតិ ​សេចក្ដី​រលឹកត្រូវ

·       សម្មាសមាធិ ​កិរិយា​តម្កល់ចិត្តឲ្យនឹងត្រូវ ។

អដ្ឋង្គិកមគ្គដ៏ប្រសើរនេះឯង ឈ្មោះថា ទុក្ខនិរោធគាមិនីបដិបទាអរិយសច្ច

ញាណទាំង ៣ ប្រការ

កាលត្រាស់ទេសនា ​នូវ​លក្ខណៈ​នៃ​អរិយសច្ច ៤ ប្រការដូច្នេះ​ហើយ​ ទើបត្រាស់ទេសនា​នូវ​ញាណទាំង ៣ ប្រការ គឺសច្ចញ្ញាណ, កិច្ចញ្ញាណ, កតញ្ញាណ ឲ្យទូទៅក្នុងអរិយសច្ច ៤ តទៅទៀត ៖

ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ ចក្ខុកើតឡើង​ហើយ​ ញាណកើតឡើង​ហើយ​ បញ្ញាកើតឡើង​ហើយ​ វិជ្ជាកើតឡើង​ហើយ​ ពន្លឺភ្លឺស្វាងកើតឡើង​ហើយ​​ដល់​តថាគត ក្នុង​ធម៌​​ទាំងឡាយ​ ​ដែល​ពីដើម តថាគតមិនធ្លាប់បានឮបាន​ស្ដាប់​ថា នេះជាទុក្ខអរិយសច្ច ដូច្នេះ​ឡើយ​ ។ ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ ចក្ខុកើតឡើង​ហើយ​ ញាណកើតឡើង​ហើយ​ បញ្ញាកើតឡើង​ហើយ​ វិជ្ជាកើតឡើង​ហើយ​ ពន្លឺភ្លឺស្វាងកើតឡើង​ហើយ​​ដល់​តថាគត ក្នុង​ធម៌​​ទាំងឡាយ​ ​ដែល​ពីដើម តថាគតមិនធ្លាប់បានឮបាន​ស្ដាប់​ថា នេះជាទុក្ខអរិយសច្ច នេះឯង គួរតែកំណត់ដឹងដោយបញ្ញាដូច្នេះ​ឡើយ​ ។ ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ ចក្ខុកើតឡើង​ហើយ​ ញាណកើតឡើង​ហើយ​ បញ្ញាកើតឡើង​ហើយ​ វិជ្ជាកើតឡើង​ហើយ​ ពន្លឺភ្លឺស្វាងកើតឡើង​ហើយ​​ដល់​តថាគត ក្នុង​ធម៌​​ទាំងឡាយ​ ​ដែល​ពីដើម តថាគតមិនធ្លាប់បានឮបាន​ស្ដាប់​ថា នេះជាទុក្ខអរិយសច្ច នេះឯង តថាគតកំណត់ដឹងបាន​ហើយ​ដូច្នេះ​ឡើយ​ ។

ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ ចក្ខុកើតឡើង​ហើយ​ ញាណកើតឡើង​ហើយ​ បញ្ញាកើតឡើង​ហើយ​ វិជ្ជាកើតឡើង​ហើយ​ ពន្លឺភ្លឺស្វាងកើតឡើង​ហើយ​​ដល់​តថាគត ក្នុង​ធម៌​​ទាំងឡាយ​ ​ដែល​ពីដើម តថាគតមិនធ្លាប់បានឮបាន​ស្ដាប់​ថា នេះជាទុក្ខសមុទយអរិយសច្ច ដូច្នេះ​ឡើយ​ ។ ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ ចក្ខុកើតឡើង​ហើយ​ ញាណកើតឡើង​ហើយ​ បញ្ញាកើតឡើង​ហើយ​ វិជ្ជាកើតឡើង​ហើយ​ ពន្លឺភ្លឺស្វាងកើតឡើង​ហើយ​​ដល់​តថាគត ក្នុង​ធម៌​​ទាំងឡាយ​ ​ដែល​ពីដើម តថាគតមិនធ្លាប់បានឮបាន​ស្ដាប់​ថា នេះជាទុក្ខសមុទយអរិយសច្ចនេះឯងគួរតែលះបង់ ដូច្នេះ​ឡើយ​ ។ ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ ចក្ខុកើតឡើង​ហើយ​ ញាណកើតឡើង​ហើយ​ បញ្ញាកើតឡើង​ហើយ​ វិជ្ជាកើតឡើង​ហើយ​ ពន្លឺភ្លឺស្វាងកើតឡើង​ហើយ​​ដល់​តថាគត ក្នុង​ធម៌​​ទាំងឡាយ​ ​ដែល​ពីដើម តថាគតមិនធ្លាប់បានឮបាន​ស្ដាប់​ថា នេះជាទុក្ខសមុទយអរិយសច្ចនេះឯង តថាលះបង់បាន​ហើយ​ ដូច្នេះ​ឡើយ​ ។

ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ ចក្ខុកើតឡើង​ហើយ​ ញាណកើតឡើង​ហើយ​ បញ្ញាកើតឡើង​ហើយ​ វិជ្ជាកើតឡើង​ហើយ​ ពន្លឺភ្លឺស្វាងកើតឡើង​ហើយ​​ដល់​តថាគត ក្នុង​ធម៌​​ទាំងឡាយ​ ​ដែល​ពីដើម តថាគតមិនធ្លាប់បានឮបាន​ស្ដាប់​ថា នេះជាទុក្ខនិរោធអរិយសច្ច ដូច្នេះ​ឡើយ​ ។ ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ ចក្ខុកើតឡើង​ហើយ​ ញាណកើតឡើង​ហើយ​ បញ្ញាកើតឡើង​ហើយ​ វិជ្ជាកើតឡើង​ហើយ​ ពន្លឺភ្លឺស្វាងកើតឡើង​ហើយ​​ដល់​តថាគត ក្នុង​ធម៌​​ទាំងឡាយ​ ​ដែល​ពីដើម តថាគតមិនធ្លាប់បានឮបាន​ស្ដាប់​ថា នេះជាទុក្ខនិរោធអរិយសច្ចនេះឯងគួរតែធ្វើឲ្យជាក់ច្បាស់ ដូច្នេះ​ឡើយ​ ។ ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ ចក្ខុកើតឡើង​ហើយ​ ញាណកើតឡើង​ហើយ​ បញ្ញាកើតឡើង​ហើយ​ វិជ្ជាកើតឡើង​ហើយ​ ពន្លឺភ្លឺស្វាងកើតឡើង​ហើយ​​ដល់​តថាគត ក្នុង​ធម៌​​ទាំងឡាយ​ ​ដែល​ពីដើម តថាគតមិនធ្លាប់បានឮបាន​ស្ដាប់​ថា នេះជាទុក្ខនិរោធអរិយសច្ចនេះឯង តថាគតធ្វើឲ្យជាក់ច្បាស់បាន​ហើយ​ ដូច្នេះ​ឡើយ​ ។

ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ ចក្ខុកើតឡើង​ហើយ​ ញាណកើតឡើង​ហើយ​ បញ្ញាកើតឡើង​ហើយ​ វិជ្ជាកើតឡើង​ហើយ​ ពន្លឺភ្លឺស្វាងកើតឡើង​ហើយ​​ដល់​តថាគត ក្នុង​ធម៌​​ទាំងឡាយ​ ​ដែល​ពីដើម តថាគតមិនធ្លាប់បានឮបាន​ស្ដាប់​ថា នេះជាទុក្ខនិរោធគាមិនីបដិបទាអរិយសច្ច ដូច្នេះ​ឡើយ​ ។ ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ ចក្ខុកើតឡើង​ហើយ​ ញាណកើតឡើង​ហើយ​ បញ្ញាកើតឡើង​ហើយ​ វិជ្ជាកើតឡើង​ហើយ​ ពន្លឺភ្លឺស្វាងកើតឡើង​ហើយ​​ដល់​តថាគត ក្នុង​ធម៌​​ទាំងឡាយ​ ​ដែល​ពីដើម តថាគតមិនធ្លាប់បានឮបាន​ស្ដាប់​ថា នេះជាទុក្ខនិរោធគាមិនីបដិបទាអរិយសច្ចនេះឯង គួរតែចម្រើនឲ្យកើតឡើង ដូច្នេះ​ឡើយ​ ។ ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ ចក្ខុកើតឡើង​ហើយ​ ញាណកើតឡើង​ហើយ​ បញ្ញាកើតឡើង​ហើយ​ វិជ្ជាកើតឡើង​ហើយ​ ពន្លឺភ្លឺស្វាងកើតឡើង​ហើយ​​ដល់​តថាគត ក្នុង​ធម៌​​ទាំងឡាយ​ ​ដែល​ពីដើម តថាគតមិនធ្លាប់បានឮបាន​ស្ដាប់​ថា នេះជាទុក្ខនិរោធគាមិនីបដិបទាអរិយសច្ចនេះឯង តថាគតចម្រើនឲ្យកើតបាន​ហើយ​ ដូច្នេះ​ឡើយ​ ។

ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ ប្រាជ្ញា​ដែល​ដឹងច្បាស់ ឃើញច្បាស់ តាមពិត [1] មានបរិវដ្តៈ ៣ [2] មានអាការៈ ១២ យ៉ាងនេះ [3] (ប្រព្រឹត្តទៅ) ក្នុងអរិយសច្ច​ទាំងឡាយ​ ៤ នៅមិនទាន់បរិសុទ្ធល្អ មាន​ដល់​តថាគត អស់កាលត្រឹមណា ។ ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ តថាគតក៏មិនទាន់ប្តេជ្ញាខ្លួនថា ជាអ្នកត្រាស់ដឹង​នូវ​សម្មាសម្ពោធិញ្ញាណ ឥតមាន​សេចក្ដី​ដឹងឯទៀត ក្រៃលែងជាង ក្នុងលោក ព្រមទាំងទេវលោក មារលោក ព្រហ្មលោក ក្នុងពពួកសត្វ ព្រះទាំងសមណព្រាហ្មណ៍ ព្រមទាំងមនុស្សជាសម្មតិទេព និងមនុស្សដ៏សេស អស់កាលត្រឹមណោះ នៅ​ឡើយ​ទេ ។ ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ ក៏បញ្ញា​ដែល​ដឹងច្បាស់ ឃើញច្បាស់តាមពិត មានបរិវដ្តៈ ៣ មានអាការៈ ១២ យ៉ាងនេះ (ប្រព្រឹត្តទៅ) ក្នុងអរិយសច្ច​ទាំងឡាយ​ ៤ នេះ បរិសុទ្ធល្អ មាន​ដល់​តថាគត ក្នុងកាលណា ។ ម្នាលភិក្ខុ​ទាំងឡាយ​ តថាគតប្តេជ្ញាខ្លួនថា ជាអ្នកត្រាស់ដឹង​នូវ​សម្មាសម្ពោធិញ្ញាណ ឥតមាន​សេចក្ដី​ដឹងឯទៀតក្រៃលែង ជាង ក្នុងលោក ព្រមទាំងទេវលោក មារលោក ព្រហ្មលោក ក្នុងពពួកសត្វ ព្រមទាំងសមណព្រាហ្មណ៍ ព្រមទាំងមនុស្សជាសម្មតិ ទេព និងមនុស្សដ៏សេស ក្នុងកាលណោះឯង ។ ក៏បញ្ញា​ដែល​ដឹងច្បាស់ ឃើញច្បាស់ កើតឡើង​ហើយ​ ​ដល់​តថាគត ដូច្នេះថា ​សេចក្ដី​រួចផុតវិសេសរបស់តថាគត មិនប្រែ ត្រឡប់កម្រើកទៀត​ឡើយ​ ជាតិនេះ ក៏ជាទីបំផុតត្រឹមនេះ​ហើយ​ ឥឡូវនេះ ភពថ្មី គឺការត្រឡប់កើតទៀត ក៏មិនមាន​ឡើយ​ ។

កំណត់សម្គាល់៖

[1] យតាភូតំ ញាណទស្សនំ គឺ​បញ្ញា​ដែល​ដឹង​ច្បាស់​ឃើញ​ច្បាស់​តាម​ពិត ។ yatha-bhuta-ñana-dassana : knowledge and vision of these Four Noble Truths as they really are in their 3 phases and 12 aspects; the knowledge and vision of things as they are; seeing things as they really are. one comes variously and eventually to know the truth of things “as they truly are” (yathabhutam )

[2] សច្ចញ្ញាណ, កិច្ចញ្ញាណ, កតញ្ញាណ

[3] បរិវដ្តៈ ៣ នោះឯងវិលទៅដូចជាចក្រ ក្នុងសច្ចៈទាំង ៤ គឺក្នុងទុក្ខសច្ច ៣, ទុក្ខសមុទយសច្ច ៣, ទុក្ខនិរោធសច្ច ៣, ទុក្ខនិរោធគាមិនីបដិបទាអរិយសច្ច ៣ ។ ផ្សំគ្នាជា ១២ ហៅថាអាការៈ ១២

ឯកសារយោង

ព្រះត្រៃបិដក > វិនយបិដក > មហាវគ្គ > ធម្មចក្កប្បវត្តនសូត្រ (បិដក​ភាគ​៦ ទំព័រទី​២៨)

Setting the Wheel of Dhamma in Motion: Dhammacakkappavattana Sutta  (SN 56:11)

พระไตรปิฎก เล่มที่ ๑๙ พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๑๑ สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค ธัมมจักกัปปวัตตนวรรคที่ ๒