The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.

ទង់ជាតិកម្ពុជា

នេះគឺជាទង់ជាតិនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ជុជា អ្នកដែលមានអាជីពជាអ្នកកាសែតមួយរូបគឺត្រូវពឹងផ្អែកទៅលើការអនុវត្តន៏ជាច្រើនដូចជាការសើបអង្គេតការធ្វើសេចក្ដីរាយការណ៏ចំពោះព្រឹត្តិការណ៏ណាមួយត្រូវអោយមានលក្ខណះទូលំទូលាយដល់អ្នក អានគ្រប់ពេលវេលាទាំងអស់។ បើទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយអាជីពជា អ្នកកាសែតតែងតែមានភាពប្រែប្រួល ហើយក៏មានគុណសម្បត្តិនិងគុណវិបត្តិមួយចំនួនដែរក្នុងការធ្វើព័ត៍មានណាមួយអ្នកការសែត ត្រូវរិះគិតពិចារណា អោយបានល្អ និងមានភាពទាក់ទាញ ចំពោះអ្នកអានក្នុងការ ផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន នីមួយៗ។ ស្របតាមនោះដែរការរៀបចំបង្កើតនូវព័ត៍មានទាំងឡាយដែលមានលក្ខណះទាក់ទងទៅនឹងផ្នែករដ្ធបាលផ្នែកធ្វើជំនួញអ្នកកាសែតត្រូវដឹងអោយបានច្បាស់ពីវប្បធមឬប្រវតិ្ត នៃទិដ្ធភាពនោះផងដែរ ដួចជាសិល្បះ និងការកំសាន្តជាដើម៕នៅក្នុងនោះដែរក៏ត្រូវមានការបូកបញ្ជូលជាមួយនឹងអ្នកត្រួតពិនិត្យសារពត័មានអ្នកថតរូប ហើយក៏ត្រូវមានអ្នកកត់ត្រាផងដែរ។ លោកJohann Caroluus’s Relation aller Fumemmen und Gidenck wurdigen គឺជាអ្នកប្រវត្តិវិទូ មួយរូបដែលបាននឹកឃើញបង្កើតនូវការសែតព័ត៍មានលើកដំបូងចេញជាសាធារណះនៅក្នុងឆ្នាំ១៦០៥ នៅ Strassburg។ ការសែតព័ត៍មាន ដែលចេញជាផ្លូវការលើកដំបូងគឺ English daily courant ចាប់ពីឆ្នាំ១៧០២ដល់១៧៣៥។ សង្គមមួយ ដែលមានលក្ខណះជឿនលឿនក្លាយទៅជាអ្នកផ្តល់សារព័ត៍មានជាមតិយោបល់ សាធារណៈ ដូចជាមនុស្សម្នាក់បានផ្តល់ជាម្ហូបអាហារទៅដល់នណារម្នាក់ផងដែរ៕ ក៏ប៉ុន្តែបញ្ជីរឺស្ថានការណ៏ស្តីពីការសែតផ្សេងៗនៃMass mediaស៊ុទ្ធតែស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យ និងផ្តល់ជាមតិយោបល់ពីអ៊ិនធឺណែតទាំងអស់។

ប្រវត្តិនៃអ្នកសារព័ត៌មាន

ការសែតព័ត៌មាន លើកដំបូងត្រូវបានរៀបចំក្នុងសតវត្សទី១៧ នៅប្រទេសអង់គ្លេស។ រយៈពេលពីរអាទិត្យ ម្ដងការជោគជ័យផ្សេងៗ នៃការសែតព័ត៌មានអង់គ្លេស ដែលបានត្រឡប់មកក្នុងអាថ៌កំបាំងគឺ ការសែតប្រចាំថ្ងៃ(The Dialy Courant)។ ការសែតព័ត៌មានដំបូងនៅ រដ្ឋខលលោនិច(Colonics) នៃសហរដ្ឋអាមេរិចមានដូចជា លោក ប៊េនចាម៊ីន ហឺរីស(Benjamin Harris)គឺ ចំណងជើងដំបូងនៃទំព័រជាច្រើន របស់កាសែតដែលបានចេញផ្សាយ និង Domestick ត្រូវបានបោះពុម្ពផ្សាយនៅឆ្នាំ1690 ប៉ុន្ដែមួយរំពេជសោះត្រូវបានបិទទ្វារ ដោយសារគ្មានអ្វីអះអាងតាមបទបញ្ជាថាជាអ្នកការសែត។កាសែតសហរដ្ឋអាមេរិច ដែលល្បីជាងគេក្នុងសម័យកាលនោះត្រូវបានប្រឆាំង ដោយរាជរដ្ឋាភិបាលចក្រភពអង់គ្លេស ជាលទ្ធផលចក្រភពអង់គ្លេសបានដាក់ទណ្ឌកម្ម ហើយរារាំងដំណើរការ។ ពេលនោះមានពីរឬបីរយការសែតព័ត៌មានក្នុង សហរដ្ឋអាមេរិចអំឡុងឆ្នាំ១៨០០។ ក្នុងឆ្នាំ១៨៣៣ការសែតប៊(Benjamin Day បានបើកសម្ភោធ The Sun (ញ៉ូយ៉ក) ហើយបានបង្កើត Penny Press ។ ការសែត Day’s papers បានដាក់បញ្ចូលដែលពោពេញដោយមានការភ្ញាក់ផ្អើល និង សម្ដៅទៅលើកិច្ចការរបស់ក្រុមអ្នកស្ដាប់ ការលក់មានតំលៃច្រើនមហាសាល ។ ក្នុងកំឡុងពេល សង្គ្រាមស៊ីវិល ការថតរូប ការអនុញ្ញាតិ្ដត្រង់វិចិត្រកម្មក្នុងសារព័ត៌មាន និង ទូរលេខវិទ្យា ការបង្កើនល្បឿនយ៉ាងសំខាន់ត្រូវបានអភិវឌ្ឍន៍។ ក្នុងឆ្នាំ ១៨៤៦ The Associated Press បានប្រើសេវ៉ាតាមរយៈខ្សែត្រូវបានបង្កើតរូបរាងឡើងដូចជា រួមសហការគ្នាផ្សេងៗ រវាងការសែតព័ត៌មានធំៗបីឬបួន ដើម្បីចែករំលែកព័ត៌មាន ដែលបានមកដល់តាមរយៈទូរលេខពីអ៊ឺរ៉ុប។ អេភ៊ី(AP)ឥឡូវនេះជា ពាក្យដែលចំនាស់នៅក្នុងក្រសួងព័ត៌មាន។ នៅឆ្នាំ ១៨៥១ George Jones (publisher)និង Henry Raymond បើកសម្ភោធ The new York times នៅទសវត្សឆ្នាំ ១៨៩០ ការសែតព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ ចូសេភ ភ្យូលីតសឺ(Joseph Pulitzer) នៅក្រុងញូយ៉ក និង កន្លែងផ្សេងៗបានបង្កើតការសែតថ្មីៗគឺ Yellow Journalism មកពីឈ្មោះនៃ(The Yellow Kid)បោះពុម្ពដោយPulitzer។

តួនាទីរបស់អ្នកកាសែត

មាតិកាដែលសំខាន់គឺ សេរីភាពក្នុងការសសេរព័ត៌មានសំរាប់ផ្សព្វផ្សាយជូនសាធារណជន។នៅទស្សវត្សទី១៩២០អ្នកយកព័ត៌មានបាន លើកយកព័ត៌មានថ្មីមួយមកសសេរ។ ហើយទស្សនវិទូអាមេរិកម្នាក់មានឈ្មោះថាចន ដេវី(John Dewey) បានលើកយកកិច្ចពិភាក្សា នៃច្បាប់អ្នកសារព័ត៌មាន Democracyដើម្បីយកមកពិភាក្សាព្រមទំាងមានការចូលរួមពីរទស្សនះវិជ្ចា និង ទស្សនះវិជ្ចានិងទស្សនះវិទូ មួយចំនួន ផងដែរ។ នៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សានោះផងដែរ ស្ដីអំពីច្បាប់អ្នកសារព័ត៌មានក្នុងការបញ្ជេញមតិជាតិនិងអន្ដរជាតិ។ លោកលីមម៉េន(limman)ក្នុងនាមជា អ្នកច្បាប់របស់អ្នកសារព័ត៌មាន នោះគាត់បានដឹកនាំបញ្ញាតិ និង កែប្រែភាសាផ្សេងជាភាសាជាតិ ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយជូនសាធារណះជន និងអ្នកនយោបាយធ្វើការប្រតិបត្តិផងដែរ។ អ្នកការសែតទាំងអស់យល់ថាសារព័ត៌មានក្លាយមកពីពាក្យថា”អន្ដរការ”។នៅពេលប្រិយមិត្តនិយាយ អ្នកសារព័ត៌មានស្ដាប់ ហើយកត់ត្រាទុកនូវចំនុចសំខាន់ៗ រួចរៀបរៀងរួចផ្សាយជូនដល់ សាធារណៈ ជនស្ដាប់ រួចគិតពិចារណាបន្ថែម នូវកន្លែងណាដែលមិនសមស្រប់ ហើយស្មុគស្មាញសំរាប់ផ្ដល់ព័ត៌មាននៅក្នុង សង្គមសម័យថ្មីនេះ។ អន្ដរការត្រូវតែតម្រង់ទៅលើចន្លោះខ្វះខាតនោះ។ លោកលីប ម៉េន បានបើកការផ្សព្វផ្សាយទាំងចន្លោះនោះជូនសាធារណះជនមិនពូកែគិតនូវរឿង ដែលមិនមានន័យគ្រប់គ្រាន់ និង ស្មុគស្មាញពិបាកយល់នោះទើ្បយ។ម្ង្យ៉ាងទៀត អ្នកសារព័ត៌មានប្រើបា្រស់ព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃ និង យកចិត្តទុកដាក់អំពីភាពស្មុកស្មាញ ចំពោះ សាធារណៈជនព្រមទាំងអ្នកនយោបាយ។ ដូចច្នេះសាធារណះជន ប្រែភាសាព្រមទាំងធ្វើការវិនិច្ជ័យដែល ទាក់ទងទៅវីរះជនអធិបតេយ្យ ដើម្បីធ្វើគំរោងព័ត៌មាន ហើយធម្មតានោះគឺ ជាច្បាប់នៃអ្នកការសែត។ លោកលីប ម៉េនបានជឿជាក់ទៅលើសាធារណះជននៅ លើពិភពលោកដែលបានបង្កើតកិច្ចពិភាក្សានៃវីរះជាមួយ បញ្ញិត្តនៅចន្លោះពេលដែលផ្តេកទៅលើអ្នកនយោបាយ។ ព្រមទាំងបានបង្កើត Bureaucarats, អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តសង្គម -ល- និង ជួយថែរក្សាអជីវកម្មរបស់លោកលីប ម៉េន(Lippman) អោយមានដំណើរការល្អនៅក្នុងពិភពលោក។ អ្នកការសែតជាសាធារណះ បាននឹងកំពុងធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍ដែលទាក់ទាញដល់ប្រិយមិត្តអ្នកអាន។ ហើយវាក៏ជាទស្សនីយភាពផងដែរ អ្នកការសែតបានធ្វើការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន ដែលមានលក្ខណៈ ល្អប្រសើរទាក់ទាញដល់ប្រិយមិត្តអ្នកអានទាំងទ្បាយ។ ដូចច្នេះហើយបានជាប់ឈ្មោះបោះសំលេងជាសាធារណះ។ លើសពីនេះទៅទៀតអ្វីដែល បានចេញផ្សាយជាសាធារណះគឺ ព័ត៌មាននោះត្រូវតែល្អប្រសើរជាក់លាក់ទាក់ទងនឹង អ្នកផ្ដល់ព័ត៌មានត្រូវតែមានអ្នករាយការណ៍ម្នាក់ដែល សិល្បៈសាស្រ្ដរបស់លោកលីប ម៉េន គាត់មាន តំណែងជារាជរដ្ឋាភិបាលនៃប្រជាធិបតេយ្យដែលមិន សូវមានការហ្វិក ហ្វឺនល្អប៉ុន្មានទេ ប៉ុន្ដែគាត់គិតថានយោបាយនៃ សហគមន៍ទាំងមូលបើ មានការដកចេញនូវអ្វីមួយក៍ដោយគឺត្រូវ មានការណែនាំអំពីរ អតិសេដ្ឋ មួយដែលមានការប្រកាន់បក្សពួក ដើម្បីវែកញែករកភាពស្មោះត្រង់និងដោយការវិនិច្ឆ័យមិនលំអៀង ។សេរីភាពនិងដំណឹងថ្មីៗ មាននៅ ឆ្នាំ១៩១៩ហើយយោបល់នៃ ព័ត៍មានបច្ចុប្បន្នមានតាំងពីឆ្នាំ១៩២១មក ម្លេះ លោកលីប ម៉េនបាន បញ្ជក់ពីក្ដីសង្ឃឹមថាគាត់មានថវិកាគ្រប់គ្រាន់ សំរាប់សិល្បៈ សាស្រ្ដនិងទស្សនៈវិស័យនៃប្រវត្តិសាស្រ្តហើយមតិ សាធារណៈ គឺត្រូវបានគ្រប់គ្រង់ដោយប្រព័ន្ធនៃការសើបការណ៍មួយទាំងក្នុងនិងក្រៅរាជរដ្ឋាភិបាល។ ដូច្នេះសេរីភាពនៃអ្នកសារព័ត៍មានគឺ ត្រូវបានសម្ភោធ ដើម្បីប្រជុំត្រួតពិនិត្យហេតុការណ៍ ក្នុងខណៈពេលធ្វើការអថាធិប្បាយពីខ្លូនរបស់គាត់ សូមឲ្យសារព័ត៍មានគួរកែពង្រីកនៅក្នុង ទស្សនៈវិស័យទាំងមូលរបស់លោកលីប ម៉េន បានសំដែងនូវសេចក្ដីសោកស្ដាយចំពោះមុខអ្នកការសែតថាគាត់គ្មានការ លើកទឹកចិត្ដពីសាធារណៈជនពីមុនមកទេ។ ពេលនោះបុរេប្រវត្តិសាស្រ្ដបាន វិនិច្ឆ័យថាគាត់ជាមនុស្សដែលមានភាពអត់ធ្មត់ និង ក្លាហាន របស់សង្គមជាតិទាំងមូលទង្វើរបស់គាត់មិនបានសូម្បី តែនិយាយមើលងាយមតិរបស់មនុស្សភាគច្រើនប៉ុន្ដែនេះក៍ជា អានុភាពនៃរាជរដ្ឋាភិបាលផងដែរ ការបង្ហាញជាក់ស្ដែងគឺ បានជ្រើសរើសដោយមតិភាគច្រើន និង ចែករំឡែកជាមួយគាត់នោះគឺ មិនបោះបង់ចោលភាពជាមូលដ្ឋានគ្រឹះក្នុងគោលការណ៍ សីលធម៌និងច្បាប់សំខាន់នៃនយោបាយរបស់អង្ការ។ ជំលោះរបស់លោកលីប ម៉េន គឺ កើតឡើងជាមួយអ្នកដែលមានគោលការណ៍ស្ថាប័នហិរញវត្ថុសំការ បង្កើតទស្សនៈនៃបុរេវិទ្យាសាស្រ្ដ និង បុរេប្រវត្ដិសាស្រ្តរបស់ពួកគេ ហើយគ្មានបញ្ហាអ្វីសំខាន់សំរាប់ គាត់នោះទេគឺ មានតែការចេះអត់ធ្មត់ប៉ុណ្ណោះដែលជាច្បាប់ធម្មជាតិ នៃគោលការណ៍នយោបាយ។ ទស្សនៈនៃក្រុមអ្នកសារព័ត៌មាននៅ មជ្ឈមណ្ឌលអភិវឌ្ឍអ្នកសារព័ត៌មានថ្មីំ។ នៅក្នុងនោះផងដែរមាន គំរូអ្នកសារព័ត៌មានថ្មីដែរឆ្លុះបញ្ចាំអោយឃើញពី អ្នកសារព័ត៌ដែររស់នៅទីក្រុង អ្នកដែរមានជំនាញ និង អ្នកដែរមានតួនាទីខ្ពស់ពុំមាននៅក្នុង សេចក្តីបង្ហាញពីចំនុចរបស់មាតិកានៃរឿងឡើយ។ វាគឺជារឿនសំខាន់ផងដែរ ក្នុងការដែលមានការប៉ានស្មានមួយនៃភាពស្មើគ្នារបស់ពួកគេផងដែរ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយលោកដេវី នៅតែប្រារព្ធពិធីដល់ជំនាញការរបស់គាត់ហើយលោកដេ វី បានចែកចាយចំនេះដឹងពីអ្នកជំនាញការហើយនិងអ្នកប្រាជ្ញហើយនៅពេលនោះផងដែរក៏ មានការស្វាគមន៍នូវគម្រោរបស់លោកដេវី ទៀតផង។ប៉ុន្តែមិនមានអ្នករចនាសម្ព័ន្ធណាម្នាក់នាពេលបច្ចុប្បន្នបានយល់នូវអ្វីដែរលោកLIPPMAN ដែរជាអ្នកសារពត៌មានសង្គមនាពេលនោះឡើយ។ លោកដេវី បានធ្វើការសន្ទនាពិភាក្សាវែកញែកទៅតាមអ្វីដែរបានយលនូវភាពភូតភរចេញពីក្នុងគិតរបស់អ្នកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនាសម័យនោះទៀតផង។ នៅខណៈដែលទស្សនវិជ្ជា នៃសារពត៌មានមានអនុភាពខ្លាំងអាចទទួលយកបាន ដោយអ្នកដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលលោកដេវីចូលទៅជិតការពិពណ៌នាដ៏ល្អ នៃអ្នកសារពត៌មានយល់ពីនាទីរបស់ពួកគេ នៅក្នុងសង្គម ហើយនៅត្រឡប់ តើអាចមានប៉ុន្នាន នៃសង្គមអ្នកសារពត៌មានខាកដើម្បីមានមុខតំនាង។សហរដ្ឋអាមេរិចសំរាប់ឧទាហរណ៏ ក្នុងខែឧសភាមានការរិះកន់ខ្លះ នៃអតិរេកភាពសន្យា ដោយសារ អ្នកសារពត៌មាន ប៉ុន្តែពួកគេលំអៀងទៅដើម្បីសង្ឃឹមអ្នកសារពត៌មាន ដើម្បីបម្រើសំរាប់ឆ្កែបម្រើនៅរដ្ឋាភិបាលជំនួញ និងនាដការ មនុស្សមានមត្ថភាព ដើម្បីការសម្រាចពត៌មាននៅក្នុងរឿងនាពេលនោះ។

ការពិភាក្សា

មតិយោបល់ចុងក្រោយ៖ ៣ ថ្ងៃមុនមានមតិយោបល់ ១ សម្លេងមានមនុស្ស ១ នាក់ ក្នុងការពិភាក្សា

ការពិភាក្សា

203.144.80.254 ម៉ោង០១:៥១ ថ្ងៃអាទិត្យ ទី២២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៥ (UTC)Reply