ការត្រួតត្រារបស់ជប៉ុននៅកម្ពុជា

ការត្រួតត្រារបស់ជប៉ុននៅកម្ពុជា គឺជាសម័យកាលនៃប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា​កំឡុងសង្គ្រាមលោកលើកទី២​នៅពេលនោះចក្រពត្តិជប៉ុនបានបង្កើតរដ្ឋអំណាចរបស់ខ្លួនលើកម្ពុជា ។

ការត្រួតត្រារបស់ជប៉ុននៅកម្ពុជាបានបន្តនៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៤១ និង១៩៤៥ ហើយជាទូទៅប្រជាជនខ្មែរបានរត់គេចអំពើព្រៃផ្សៃ​ដែលបានដាក់ទោសលើប្រជាពលរដ្ឋដោយពួកអ្នកកាន់កាប់ជប៉ុន​នៅប្រទេសនានានៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ។ ទោះបីជាដើមឡើយអនុញ្ញាតអោយរដ្ឋាភិបាលអាណានិគមឥណ្ឌូចិនបារាំងវិឈីនៅមានភារកិច្ចតិចតួចក៏ដោយ ក៏នៅឆ្នាំ១៩៤៥ រដ្ឋអំណាចជប៉ុននៅកម្ពុជា ក៏បានបង្កើតឡើងរដ្ឋអាយ៉ងនិយមតូក្យូនៅទីបំផុតដដែល ។

សាវតារប្រវត្តិសាស្ត្រ

សង្គ្រាមបារាំង-ថៃ ឆ្នាំ១៩៤០-១៩៤១ បានបន្សល់ទុកនូវរដ្ឋអំណាចអាណានិគមសហភាពឥណ្ឌូចិន​នៅក្នុងទីតាំងមួយនៃភាពកម្សោយ ។ រដ្ឋាភិបាលវិឈីបានចុះហត្ថលេខាកិច្ចព្រមព្រៀងមួយ​ជាមួយជប៉ុនដើម្បអនុញ្ញាតអោយយោធាជប៉ុនឆ្លងកាត់តាមសហភាពឥណ្ឌូចិន និងដាក់កងទ័ពជាច្រើននៅវៀតណាមខាងជើង រហូតដល់កំណត់នៃទ័ព២៥,០០០នាក់ ។

ក្នុងគ្រានោះដែរ រដ្ឋាភិបាលថៃ បានពង្រឹងដោយអាស្រ័យនូវសន្ធិសញ្ញាមិត្តភាពរបស់ខ្លួនជាមួយជប៉ុន ដោយបានឆ្លៀតឱកាសបានលើមុខនាទីរបស់ខ្លួន ថៃក៏បានលុកលុយខេត្តភាគខាងលិចរបស់កម្ពុជា ។ បន្តបន្ទាប់ពីការលុកលុយនេះ តូក្យូបានទទួលស្វាគមន៍ហត្ថលេខានៃសន្ធិសញ្ញាមួយនៅខែមីនា ឆ្នាំ១៩៤១ ដែលបានបង្ខិតបង្ខំអោយពួកបារាំងលះបង់ខេត្តបាត់ដំបង សៀមរាប ដូចគ្នាដែរ ការបង្រួញដីរវាងខ្សែស្របទី១៥ និងភ្នំដងរែក នៅខេត្តស្ទឹងត្រែង ។

បន្ទាប់ពីរដ្ឋថៃក្រោមមគ្គុទេសភាពនិយមជប៉ុននៃលោកសេនាប្រមុខ (ចមពល) ផ្លែក វិបុលសង្គ្រាម បានកាន់កាប់ទឹកដីទាំងនោះ កម្ពុជាក៏បានបាត់បង់ប្រជាពលរដ្ឋស្ទើរតែកន្លះលាននាក់ និងមួយភាគបីនៃអតីតផ្ទៃដីប្រទេសខ្លួន ។

ការត្រួតត្រារបស់ជប៉ុន

នៅខែសីហា​ ឆ្នាំ​១៩៤១ កងទ័ពជប៉ុនបានចូលមករដ្ឋអាណាព្យាបាលបារាំងនៅកម្ពុជា ហើយបានបង្កើតយោធភូមិដែលមានចំនួនទ័ព៨,០០០កងពល ។ ទោះបីជាវត្តមានកងទ័ពរបស់ខ្លួនក៏ដោយ ក៏រដ្ឋអំណាចជប៉ុនបានអនុញ្ញាតអោយពួកមន្ត្រីអាណានិគមបារាំងវិឈី​បន្សល់ទុកទីតាំងរដ្ឋបាលរបស់ខ្លួនអោយនៅមានដែរ ។

នៅថ្ងៃទី២០កក្កដា ឆ្នាំ១៩៤២ មានបាតុកម្មប្រឆាំងបារាំងដ៏ធំមួយនៅភ្នំពេញ បន្ទាប់ពីព្រះសង្ឃដ៏លេចធ្លោមួយអង្គ ហែម ចៀវត្រូវបានចាប់ខ្លួនចំពោះការធ្វើធម្មទេសនាបះបោរ​ទៅកាន់ពួកកងជីវពលអាណានិគមដោយគ្មានភស្តុតាង ។ រដ្ឋអំណាចបារាំងបានចាប់ខ្លួនមេបាតុកម្ម លោកប៉ាច ឈឹន និងបាននិរទេសលោកទៅកាន់កុង សឺង (កោះត្រឡាច)កោះឃុំឃាំងរបស់ពួកបារាំង ។ លោកប៉ាច ឈឹនគឺជាបញ្ញវន្តខ្មែរគួរអោយគោរពម្នាក់ លោកបានចូលរួមជាមួយវិទ្យាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ (Institut Bouddhique) និងជាស្ថាបនិកនៃសារពត៌មាន នគរវត្ត កាសែតនយោបាយបើកចំហដំបូងគេជាភាសាខ្មែរនៅឆ្នាំ១៩៣៦ រួមជាមួយលោកស៊ីម វ៉ា ។ អ្នកផ្សេងម្នាក់ទៀតក្នុងចំណោមអ្នកទាំងនោះដែលនៅពីក្រោយ នគរវត្ត គឺលោកសឺង ង៉ុកថាញ់ (តុលាការីដែលបានសិក្សាអប់រំនៅប៉ារីសម្នាក់) ត្រូវបានគេចោទប្រកាន់ចំពោះបាតុកម្ម ក្នុងនោះរដ្ឋអំណាចបារាំងបានសង្ស័យ​ដែលលោកត្រូវបាននាំខ្លួនចេញដោយការជួយរបស់ជប៉ុន ។

រដ្ឋអាយ៉ងនិយមតូក្យូ

ទង់នៃរដ្ឋអាយ៉ងនិយមជប៉ុនរបស់កម្ពុជា ដែលមានជីវិតខ្លី (មីនា-តុលា ឆ្នាំ១៩៤៥)

នៅឆ្នាំ១៩៤៥ ជប៉ុនបានបង្កើត ពលប្រហារ ដែលបានធ្វើអោយការគ្រប់គ្រងរបស់បារាំងលែង​មានលើឥណ្ឌូចិនជាបណ្ដោះអាសន្ន ។ ឥណ្ឌូចិនទាំងមូលក្លាយជារបស់ជប៉ុនបានផ្ដួលរំលំរដ្ឋបាលអាណានិគមបារាំង និងបានដកហូតអាវុធកងកម្លាំងទ័ពបារាំង ។ បំណងរបស់ពួកគេគឺត្រូវធ្វើអោយមានការជ្រោងទង់ឡើងវិញ​នៃប្រជាជនក្នុងស្រុកចំពោះកិច្ចប្រឹងប្រែងក្នុងសង្គ្រាមរបស់តូក្យូ​ដោយការជំរុញពួកអ្នកគ្រប់គ្រងក្នុងស្រុកដើម្បីប្រកាសឯករាជ្យ ។

នៅថ្ងៃ៩មីនា ឆ្នាំ១៩៤៥ ស្ដេចក្មេងព្រះបាទនរោត្តម សីហនុ បានប្រកាសព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាឯករាជ្យ បន្តបន្ទាប់ពីសំនើជាផ្លូវការដោយពួកជប៉ុន ។ Shortly thereafter the Japanese government nominally ratified the independence of Cambodia and established a consulate in Phnom Penh. On 13 March king Sihanouk changed the official name of the country in French from Cambodge to Kampuchea. The new government did away with the romanization of the Khmer language that the French colonial administration was beginning to enforce and officially reinstated the Khmer script. This measure taken by the short-lived governmental authority would be popular and long-lasting, for since then no government in Cambodia has tried to romanize the Khmer language again.

Son Ngoc Thanh returned to Cambodia in May. He was initially appointed foreign minister and would become Prime Minister two months later. The Cambodian puppet state of Japan lasted from March to October 1945.

The Japanese occupation of Cambodia ended with the official surrender of Japan in August 1945. After Allied military units entered Cambodia, the Japanese military forces present in the country were disarmed and repatriated. The French were able to reimpose the colonial administration in Phnom Penh in October the same year. After arresting Son Ngoc Thanh for collaboration with the Japanese, the French colonial authorities exiled him to France, where he lived in house arrest. Some of his supporters went underground and escaped to Thai-controlled northwestern Cambodia, where they were eventually to join forces in a pro-independence group, the Khmer Issarak. This anti-French, politically heterogeneous nationalist movement was organized with Thai backing, but would later split into factions.

សូមមើលផងដែរ

• Colonial Cambodia
• ខេត្តព្រះដំបង
• ខេត្តវិបុលសង្គ្រាម
• Military history of Cambodia
• Indochina Expeditionary Army
• Second French Indochina Campaign

តំណខាងក្រៅ

• National flags and anthems of Cambodia