អ្នកប្រើប្រាស់:អ្នកកាសែត

អ្នក​ដែលមានអាជីព​ជាអ្នកកាសែតមួយរូបគឺ​​​​​ត្រូវពឹងផ្អែកទៅលើការអនុវត្តជាច្រើនដូចជាការសើបអង្គេត​ការធ្វើសេចក្ដីរាយការណ៏ចំពោះព្រឹត្តិការណ៏ណាមួយ​ត្រូវអោយមានលក្ខណះទូលំទូលាយដល់អ្នក អានគ្រប់ពេលវេលាទាំងអស់។ បើទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយអាជីពជា អ្នកកាសែតតែងតែ មានភាពប្រែ ប្រួល រឺ ក៏មានគុណសម្បិត្តនិងគុណវិបត្តមួយចំនួនដែរក្នុងការធ្វើពត័មានណាមួយ​អ្នកកាសែត ត្រូវរិះគិតពិចារណា អោយបានអោយបានល្អ និងមានភាពទាក់ទាញ ចំពោះអ្នកអានក្នុងការ ផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន នីមួយៗ។​ ស្របតាមនោះដែរការរៀបចំបង្កើតនូវពត័មានទាំងឡាយដែលមានលក្ខណះទាក់ទងទៅនឹងផ្នែករដ្ធបាល​ផ្នែកធ្វើជំនួញ​អ្នកកាសែតត្រួវដឹងអោយបានច្បាស់ពីវប្បធម័ឬប្រវតិ្ត នៃទិដ្ធភាពនោះផងដែរ ដួចជាសិល្បះ និងការកំសាន្តជាដើម៕នៅក្នុងនោះដែរក៏ត្រូវ​មានការបូកបញ្ជូលជាមួយនឹងអ្នកត្រួតពិនិត្យសារពត័មាន​អ្នកថតរូប ហើយក៏ត្រូវមានអ្នកកត់ត្រាផងដែរ។

        លោកJohann Caroluus’’s Relation aller Fumemmen und Gidenck wurdigen​ គឺជាអ្នកប្រវត្តិវិទួ

មួយរូបដែលបាននឹកឃើញបង្កើតនួវកាសែតពត័មានលើកដំបួងចេញជាសាធារណះនៅក្នុងឆ្នាំ1605 នៅ Strassburg។ កាសែតពត័មាន ដែលចេញជាផ្លូវការលើកដំបូងគឺ English daily courant ចាប់ពីឆ្នាំ១៧០២​ដល់១៧៣៥។ សង្គមមួយ ដែលមានលក្ខណះជឿនលឿនក្លាយទៅជាអ្នកផ្តល់សារពត័មាន​ជាមតិយោបល់ ជាសាធារណះ ដូចជាមនុស្សម្នាក់បានផ្តល់ជាម្ហូបអាហារទៅដល់នណារម្នាក់ផងដែរ៕ ក៏ប៉ុន្តែបញ្ជីរឺស្ថានការណ៏ស្តីពីកាសែតផ្សេងៗនៃMass mediaសុទ្ធតែស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យ និងផ្តល់ជា មតិយោបល់ពីInternet ទាំងអស់៕

ប្រវត្តិនៃអ្នកសារព័ត៌មាន

 កា​សែតពត៌មានលើកដំបូង  ត្រូវបានរៀបចំ​ក្នុងសតវត្ស​ទី១៧នៃប្រទេសអង់គ្លេស​ ។រយៈ​ពេលពីរ​អាទិត្យ​ម្ដង​ការជោគជ័យ​ផ្សេងៗ​នៃកាសែត​ពត៌មាន​អង់គ្លេសដែលបាន​ត្រលប់មកក្នុង​អាថ៌កំបាំង​គឺ​ The Dialy Courant ។
           ការសែតពត៌មាន​ដំបូង​នៅ American Colonics មាន​ដូចជា​ Benjamin Harris’s Publick Occurrences both Foreighn and Domestick ត្រូវបាន​បោះពុម្ព​ផ្សាយនៅឆ្នាំ​1690​ ប៉ុន្ដែមួយរំពេច​សោះត្រូវបាន​បិទទ្វា​រដោយសារ​គ្មានអ្វី​អះអាង​តាមបទបញ្ជាថា​ជាអ្នកកាសែត ។
           កាសែត American ដែលល្បីជាង​គេក្នុង​សម័យកាល​នោះត្រូវបាន​ប្រឆាំង ​ដោយរាជរដ្ឋាភិបាល​ចក្រ​ភពអង់គ្លេស ​ជាលទ្ធផល​ចក្រភពអង់គ្លេសបាន​ដាក់ទណ្ឌកម្ម ហើយរារាំង​ដំណើរការ។  ពេលនោះមាន​ពីរឬបីរយ កាសែត​ពត៌មាន​ក្នុង U.S អំឡុងឆ្នាំ 1800 ។
           ក្នុងឆ្នាំ 1833 កាសែត​ Benjamin Day បានបើក​សម្ភោធ The Sun (New York) ហើយបាន​បង្កើត​ Penny Press ។
           កាសែត​ Day’s papers បានដាក់បញ្ចូល​ដែលពោពេញដោយ​មានការ​ភ្ញាក់ផ្អើល​និង​សម្ដៅ​ទៅលើ​កិច្ចការរបស់​ក្រុម​អ្នកស្ដាប់​,ការលក់មាន​តំលៃ​ច្រើន​មហាសាល ។
           ក្នុងកំឡុងពេល​ សង្គ្រាមស៊ីវិល,​ ការថតរូប​,​ការអនុញ្ញាតិ្ដ​ត្រង់​វិចិត្រ​កម្ម​ក្នុងសារពត៌មាន​ និង​ទូរលេខ​វិទ្យា​,ការបង្កើនល្បឿន​យ៉ាង​សំខាន់ត្រូវបាន​អភិវឌ្ឍន៍ ។
           ក្នុង​ឆ្នាំ 1846​ The Associated Press បាន​ប្រើ​សេវ៉ា​តាមរយៈ​ខ្សែត្រូវ​បាន​បង្កើត​រូបរាង​ឡើង​ដូច​ជា រួម​សហការ​គ្នា​ផ្សេងៗរវាង​ កាសែត​ពត៌មាន​ធំៗ បី​ឬបួន​ដើម្បី​ចែក​រំលែក​ពត៌មាន​ ដែលបាន​មក​ដល់​តាមរយៈ​ ទូរលេខពីអ៊ឺរ៉ុប ។
           AP ឥឡូវនេះ​ ជាពាក្យ​ដែលចំនាស់​នៅក្នុង​ក្រសួងពត៌មាន .​នៅឆ្នាំ 1851​ George Jones (publisher) and  Henry Raymond បើកសម្ភោធ The new York times, នៅទសវត្ស​ឆ្នាំ 1890,​ កាសែតពត៌មាន​ផ្ទាល់ខ្លួន​របស់​ Joseph Pulitzer នៅក្រុង​ញូយ៉ក និង​កន្លែង​ផ្សេងៗ​បានបង្កើត​កាសែតថ្មី​គឺ Yellow Journalism មកពីឈ្មោះ​នៃ The Yellow Kid បោះពុម្ពដោយ​ Pulitzer ។​

តួនាទីរបស់អ្នកការសែត

​ មាតិកាដែលសំខាន់គឺ សេរីភាពក្នុង​ការសសេរពត៌មានសំរាប់ផ្សព្វផ្សាយជូនសាធារណះជន។ នៅទស្សវត្សទី១៩២០​អ្នកយកពត៌មានបានលើកយកពត៌មានថ្មីមួយមកសសេរ។​ហើយទស្សនវិទូ អាមេរិកម្នាក់មាន​ឈ្មោះថា​ John Dewey បានលើកយកកិច្ចពិភាក្សានៃច្បាប់អ្នកសារពត៌មាន​ Democracy​ ដើម្បីយកមកពិភាក្សាព្រមទំាងមានការចូលរួមពីរទស្សនះវិជ្ចានិង​​ទស្សនះវិជ្ចានិងទស្សនះវិទូ មួយចំនួន ផងដែរ។

         នៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សានោះផងដែរ ស្ដីអំពីច្បាប់អ្នកសារពត៌មានក្នុងការបញ្ជេញមតិជាតិនិងអន្ដរជាតិ។​លោកlimman  ក្នុង​នាមជាអ្នកច្បាប់របស់អ្នកសារពត៌មាន នោះគាត់បានដឹកនាំបញ្ញតិ និងកែប្រែភាសាផ្សេង ជាភាសាជាតិ ដើម្បី​ផ្សព្វ​ផ្សាយជូនសាធារណះជននិង​អ្នកនយោបាយធ្វើការប្រតិបត្តិផងដែរ។ហេតុនេះហើយធ្វើឲ្យ​អ្នកកាសែត​ទាំងអស់យល់ថាសារពត៌មានក្លាយមកពីពាក្យថា”អន្ដរការ”។

នៅពេលប្រិយមិត្តនិយាយអ្នកសារពត៌មានស្ដាប់ ហើយកត់ទុកនូវចំនុចសំខាន់ៗ រួចរៀបរៀងរួចផ្សាយជូនដល់សាធារណះជនស្ដាប់រួចគិតពិចារណាបន្ថែមនូវកន្លែងណាដែលមិនសមស្រប់ហើយស្មុគស្មាញសំរាប់ផ្ដល់ពត៌មាននៅក្នុងសង្គមសម័យថ្មីនេះអន្ដរការត្រូវតែតម្រង់ទៅលើចន្លោះខ្វះខាត​នោះ។លោកlippman បានបើកការផ្សព្វផ្សាយទាំងចន្លោះនោះជូនសាធរណះជនមិនពួកែគិតនូវរឿដែលមិនមានន័យគ្រប់គ្រាន់និងស្មុគស្មាញពិបាកយល់នោះទើ្បយ។ម្យា់ងទៀតអ្នកសារពត៌មានប្រើបា្រស់ពត៌មានប្រចាំថ្ងៃនិងយកចិត្តទុកដាក់អំពីភាពស្មុកស្មាញចំពោះសាធារណជនព្រមទាំងអ្នកនយោបាយ។​ដូច​ច្នេះសាធារណជនប្រែភាសាព្រមទាំងធ្វើការវិនិច្ជ័យដែលទាក់ទងទៅវីរះជនអធិបតេ្យដើម្បីធ្វើគំរោងពត៌មានហើយធម្មតានោះគី ជាច្បាប់នៃអ្នកការសែត។ លោកlippmanបានជឿជាក់ទៅលើសាធារណជននៅលើពិភពលោកដែលបានបង្កើតកិច្ចពិភាក្សានៃវីរះជាមួយ បញ្ញិត្តនៅចន្លោះពេលដែលផ្តេកទៅលើអ្នកនយោបាយ។

ព្រមទាំងបានបង្កើត Bureaucarats, អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តសង្គម -ល-B និងជួយថែរក្សាអជីវកម្មរបស់ Lippman អោយមានដំណើរការល្អនៅក្នុង ពិភពលោក។ អ្នកកាសែតជាសាធារណៈបាននឹងកំពុងធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍ដ៏ទាក់ទាញដល់ប្រិយមិត្តអ្នកអាន។ ហើយវាក៏ជាទស្សនីយភាព ផងដែរអ្នកការសែតបានធ្វើការផ្សព្វផ្សាយពត៌មាន ដែលមានលក្ខណៈល្អប្រសើរទាក់ទាញដល់ប្រិយមិត្តអ្នកអានទាំងទ្បាយ។ ដូចច្នេះហើយបានជាប់ឈ្មោះបោះសំលេងជាសាធារណះ។ លើសពីនេះទៅទៀតអ្វីដែលបានចេញផ្សាយជាសាធារណះគឺពត៌មាននោះត្រូវតែល្អប្រសើជាក់លាក់ទាក់ទងនឹងអ្នកផ្ដល់ពត៌មានត្រូវតែមានអ្នករាយការណ៍ម្នាក់ដែលដឹងពីហេតុការបានច្បាស់លាស់ហើយស្ទត់ជំនាញទៀតផង។

បុល រតនាៈ

វីរៈជន lippmann គាត់មានសេចក្ដីសោកស្ដាយចំពោះសាវ័កមួយ នៃ រឿងប្រវត្ដិសាស្រ្ដ និងសិល្បៈសាស្រ្ដ របស់គាត់ lippmann គាត់មាន តំណែងជារាជរដ្ឋាភិបាលនៃប្រជាធិបតេយ្យដែលមិន សូវមានការហ្វិក ហ្វឺនល្អប៉ុន្មានទេ ប៉ុន្ដែគាត់គិតថានយោបាយនៃ សហគមន៍ទាំងមូលបើ មានការដកចេញនូវអ្វីមួយក៍ដោយគឺត្រូវ មានការណែនាំអំពី អតិសេដ្ឋ មួយដែលមានការប្រកាន់បក្សពួក ដើម្បីវែកញែករកភាពស្មោះត្រង់និងដោយការវិនិច្ឆ័យមិនលំអៀង ។សេរីភាពនិងដំណឹងថ្មី មាននៅ ឆ្នាំ១៩១៩ហើយយោបលនៃ ព័តមានបច្ចុប្បន្នមានតាំងពីឆ្នាំ១៩២១មក ម្លេះ lippmannបាន បញ្ជក់ពីក្ដីសង្ឃឹមថាគាត់មានថវិកាគ្រប់គ្រាន់ សំរាប់សិល្បៈ សាស្រ្ដនិងទស្សនៈវិស័យនៃប្រវត្តិសាស្រ្តហើយមតិ សាធារណៈ គឺត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយប្រព័ន្ធនៃការសើបការណ៍មួយទាំងក្នុងនិងក្រៅរាជរដ្ឋាភិបាល។ ដូច្នេះសេរីភាពនៃអ្នកសារព័តមានគឺ ត្រូវបានសម្ភោធដើម្បីប្រជុំត្រួតពិនិត្យហេតុការណ៍ក្នុងខណៈពេលធ្វើការអត្ថាធិប្បាយពីខ្លូនរបស់គាត់សូមឲ្យសារព័តមានគួរកែពង្រីកនៅក្នុងទស្សនៈវិស័យទាំងមូល lipmann   បានសំដែងនូវ សេចក្ដីសោក ស្ដាយចំពោះមុខអ្នកការសែតថថាគាត់គ្មានការ លើកទឹកចិត្ដពី សាធារណៈជនពីមុនមកទេ ។ពេលនោះបុរេប្រវត្តិ សាស្រ្ដបានវិនិច្ឆ័យថាគាត់ជាមនុស្សដែលមានភាពអត់ធ្មត់និង ក្លាហានរបស់សង្គមជាតិទាំងមូល ទង្វើរបស់គាត់មិនបានសូម្បី តែនិយាយមើលងាយមតិរបស់មនុស្សភាគច្រើនប៉ុន្ដែនេះក៍ជា អានុភាពនៃរាជរដ្ឋាភិបាលផងដែរ ការបង្ហាញជាក់ស្ដែងគឺបាន

  ​    ជ្រើសរើសដោយមតិភាគច្រើននិងចែរំឡែកជាមួយគាត់នោះគឺ មិនបោះបង់ចោលភាពជាមូលដ្ឋានគ្រឹះក្នុងគោលការណ៍ សីលធម៌និងច្បាប់សំខាន់នៃនយោបាយរបស់អង្ការ ។ជំលោះ របស់lipmann គឺបានកើតឡើងជាមួយអ្នកដែលមានគោល   ការ​ណ៍ស្ថាប័នហិរញវត្ថុសំការបង្កើតទស្សនៈនៃបុរេវិទ្យាសាស្រ្ដ និងបុរេប្រវត្ដិសាស្រ្តរបស់ពួកគេ ហើយគ្មានបញ្ហាអ្វីសំខាន់សំរាប់ គាត់នោះទេគឺមានតែការចេះអត់ធ្មត់ប៉ុន្នោះដែលជាច្បាប់ធមជាតិ​ នៃគោលការណ៍នយោបាយ ។

ណុះ សើលីម

ទស្សនៈនៃក្រុមអ្នកសារពត៌មាននៅមជ្ឈមណ្ឌលអភិវឌ្ឍអ្នកសារពត៌មានថ្មីំ។​នៅក្នុងនោះផងដែរមាន គំរូអ្នកសារពត៌មានថ្មីដែរឆ្លុះបញ្ចាំអោយឃើញពីអ្នកសារពត៌ដែររស់នៅទីក្រុង អ្នកដែរមានជំនាញ​​ និងអ្នកដែរមានតួនាទីខ្ពស់ពុំមាននៅក្នុងសេក្តីបង្ហាញពីចំនុច​​​របស់មាតិកានៃរឿងឡើយ។ វាគឺជារឿនសំខាន់ផងដែរ ក្នុងការដែរមានការប៉ានស្មាន់មួយនៃភាពស្មើគ្នារបស់ពួកគេផងដែរ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយលោកDEWEYនៅតែប្រារព្ធពិធីដល់ជំនាញការរបស់គាត់ហើយលោកDEWEYបានចែកចាយចំនេះដឹងពីអ្នកជំនាញការ​ហើយនិងអ្នកប្រាជ្ញហើយនៅពេលនោះផងដែរក៏មានការស្វាគមន៍នូវគម្រោរបស់លោកDEWEYទៀតផង។ប៉ុន្តែមិនមានអ្នករចនាសម្ព័ន្ធណាម្នាក់នាពេលបច្ចុប្បន្នបានយល់នូវអ្វីដែរលោកLIPPMANដែរជាអ្នកសារពត៌មានសង្គមនាពេលនោះឡើយ។ លោកDEWEYបានធ្វើការសន្ទនាពិភាក្សាវែកញែកទៅតាមអ្វីដែរបានយលនូវភាពភូតភរចេញពីក្នុងគិតរបស់អ្នកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនាសម័យនោះទៀតផង។

ថេង ប្រាជ្ញ

នៅខណៈដែលទស្សនវិជ្ជានៃសារពត៌មានមានអនុភាពខ្លាំងអាចទទួលយកបាន ដោយអ្នកដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល លោកDeweyចូលទៅជិតការពិពណ៌នាដ៏ល្អ នៃអ្នកសារពត៌មាន យល់ពីនាទីរបស់ពួកគេនៅក្នុងសង្គម ហើយនៅត្រឡប់ តើអាចមានប៉ុន្នាននៃសង្គមអ្នកសារពត៌មានខាកដើម្បីមានមុខតំនាង។សហរដ្ឋអាមេរិច សំរាប់ឧទាហរណ៏ ក្នុងខែឧសភាមានការរិះកន់ខ្លះនៃ អតិរេកភាពសន្យាដោយអ្នកសារពត៌មានប៉ុន្តែពួកគេលំអៀងទៅដើម្បីសង្ឃឹមអ្នកសារពត៌មានដើម្បីបម្រើសំរាប់ឆ្កែបម្រើនៅរដ្ឋាភិបាល ជំនួញនិងនាដការ មនុស្សមានមត្ថភាពដើម្បីការសម្រាចពត៌មាននៅក្នុងរឿងនាពេលនោះ។