សាលាក្ដីខ្មែរក្រហម

សាលាក្ដីខ្មែរក្រហម គឺជាតុលាការថ្នាក់ជាតិថ្មីពិសេសមួយ ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយកិច្ចព្រមព្រៀងគ្នារវាងភាគី រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងអង្គការសហប្រជាជាតិ ។ តុលាការនេះមានឈ្មោះថា "អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា" ហើយនិងមានគោលដៅកាត់ទោសអ្នកដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ នៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។

ប្រទេសកម្ពុជាបានឆ្លងកាត់នូវរបបខ្មែរក្រហមដែលបានឡើងកាន់អំណាចចាប់ពីថ្ងៃទី ១៧ មេសា ឆ្នាំ ១៩៧៥ រហូតដល់ថ្ងៃទី ០៦ មេសា ឆ្នាំ ១៩៧៩។ នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមនេះ ដែលនៅសម័យនោះមានឈ្មោះថា “របបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ” មានប្រជាជនជាង ៣ លាននាក់ ដែលបានបាត់បង់ជីវិត។ បន្ទាប់ពីរបបនេះបានដួលរលំផុតទៅ ប្រទេសកម្ពុជាក៏បានជួបប្រទះនូវសង្គ្រាមស៊ីវិលជាបន្តទៅទៀត ហើយសង្រ្គាមស៊ីវិលនេះទៀតសោតត្រូវបានបញ្ចប់ទៅតែនៅឆ្នាំ ១៩៩៨ ប៉ុណ្ណោះ គឺនៅបន្ទាប់ពីរចនាសម្ព័ន្ធនយោបាយ និងយោធារបស់ខ្មែរក្រហមត្រូវបានកំទេចចោល។

នៅឆ្នាំ ១៩៩៧ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានសំណូមពរអោយអង្គការសហប្រជាជាតិជួយឧបត្ថម្ភបង្កើតសាលាជម្រះក្ដី ដើម្បីកាត់ទោសមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ខ្មែរក្រហម។

តុលាការមួយក៏បានចាប់បដិសន្ធិឡើង បន្ទាប់ពីរដ្ឋសភាជាតិកម្ពុជាបានអនុម័តច្បាប់នៅឆ្នាំ ២០០១។ តុលាការនេះមានឈ្មោះថា “អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា”។ វាត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីកាត់សេចក្ដីឧក្រិដ្ឋកម្មដែលបានប្រព្រឹត្ដឡើងក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។

រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានស្នើសុំឲ្យតុលាការនេះដំណើរការកាត់ក្តីរបស់ខ្លួន នៅប្រទេសកម្ពុជា និងប្រើប្រាស់មន្ដ្រី និងចៅក្រមកម្ពុជា ដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់ប្រជាជនកម្ពុជា។ ទន្ទឹមគ្នានេះផងដែរ ដោយសារកម្ពុជាយល់ឃើញថាខ្លួននៅមានភាពទន់ខ្សោយនៅឡើយខាងផ្នែកតុលាការ និងចរិត លក្ខណៈអន្ដរជាតិនៃឧក្រិដ្ឋកម្ម ហើយដើម្បីធានាឲ្យមានយុត្ដិធម៌ជាលក្ខណៈស្ដង់ដារអន្ដរជាតិ កម្ពុជាក៏បានអញ្ជើញសហគមន៍អន្ដរជាតិឲ្យចូលរួមសហការ ក្នុងការកាត់សេចក្ដីនេះ។ នៅទីបញ្ចប់ នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ២០០៣ កិច្ចព្រមព្រៀងមួយរវាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងអង្គការសហប្រជាជាតិក៏ត្រូវបានចុះហត្ថលេខា ដោយនៅក្នុងនោះមានការកំណត់ពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ រវាងភាគីទាំងពីរ នៅក្នុងដំណើរការកាត់ទោសមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ និងជនទាំងឡាយដែលទទួលខុសត្រូវខ្ពស់បំផុត ចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្ម និងការរំលោភយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌកម្ពុជា ការរំលោភលើច្បាប់មនុស្សធម៌និងទម្លាប់អន្តរជាតិ ព្រមទាំងការរំលោភលើអនុសញ្ញាអន្តរជាតិ ដែលប្រទេសកម្ពុជាបានទទួលស្គាល់ និងដែលបានប្រព្រឹត្តទៅ នៅអំឡុងថ្ងៃទី ១៧ មេសា ឆ្នាំ ១៩៧៥ ដល់ថ្ងៃទី ០៦ មករា ឆ្នាំ១៩៧៩។

ទោះបីជាតុលាការថ្មីហើយពិសេសនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងអង្គការសហប្រជាជាតិក៏ដោយ ក៏តុលាការនេះជាតុលាការឯករាជ្យម្ចាស់ការ មិនចំណុះអោយរាជរដ្ឋាភិបាល ឬអង្គការសហប្រជាជាតិនោះទេ។ តុលាការនេះនឹងផ្ដល់ជាគំរូមួយសំរាប់ដំណើរការកាត់ក្ដីនៅកម្ពុជា ។ ការិយាល័យរដ្ឋបាលមួយត្រូវបានបើក ដើម្បីពិភាក្សាបង្កើតអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញ ហើយនិងចាប់ផ្ដើមរៀបចំដំណើរការកាត់ក្ដីជាផ្លូវការ។

ជនជាប់ចោទ

ឈ្មោះ	ដីកាដំណោះស្រាយ	ឧក្រិដ្ឋកម្ម ក្រោមច្បាប់កម្ពុជា	អំពើប្រល័យពូជ សាសន៍	ឧក្រិដ្ឋកម្ម ប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ	ឧក្រិដ្ឋកម្ម សង្គ្រាម			Transferred to the ECCC	ដំណក់កលជំនុំជ្រមះ
កាំង ហ្កេកអ៊ាវ	៣១ ០៧ ២០០៧	—	—	8	5	—	—	៣១ ០៧ ២០០៧	អាង្គជំនុំជម្រះតុលាការកំពូល
នួន ជា	១៥ ០៩ ២០១០	3	2	12	6	—	—	១៩ ០៩ ២០០៧	អាង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូង (២៧ ០៦ ២០១១)
ខៀវ សំផន	១៥ ០៩ ២០១០	3	2	12	6	—	—	១៩ ១១ ២០០៧	អាង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូង (២៧ ០៦ ២០១១)
អៀង សារី	១៥ ០៩ ២០១០	3	2	12	6	—	—	១២ ១១ ២០០៧	អាង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូង (២៧ ០៦ ២០១១)
អៀង ធិរិទ្ធ	១៥ ០៩ ២០១០	3	1	10	6	—	—	១២ ១១ ២០០៧	អាង្គជំនុំជម្រះសាលាដំបូង (២៧ ០៦ ២០១១)

តំណភ្ជាប់ខាងក្រៅ