សិទ្ធិមនុស្ស

សិទ្ធិ

ភាពខុសគ្នានៃទ្រឹស្ដី

សិទ្ធិពីកំនើត និងតាមផ្ឡូវច្បាប់

សិទ្ធិបញ្ចេញយោបល់ និង សេរីភាព

សិទ្ធិវិជ្ជមាននិងអវិជ្ជមាន

សិទ្ធិបុគ្គល និងជាក្រុម

សិទ្ធមនុស្ស គឺជា សិទ្ធនិងសេរីភាពដែលមនុស្សទាំងអស់បានដាក់អោយ។អ្នកដែលប្រឆាំងនិងគំនិតនេះតែងតែអះអាងថាយើងម្នាក់ៗទទួលបាននូវសិទ្ធិតែមានព្រំដែនដោយសារហេតុផលនៃមនុស្ស។

សិទ្ធិមនុស្សគ្របតណ្ដប់ពាសពេញពិភពលោកនិងមានភាពស្មើគ្នា។សិទ្ធិជាចំនែកធម្មជាតិនៃសីលធ៌មពិតរបស់មនុស្ស។ សិទ្ធិមនុស្សត្រូវបានបង្ហាញជាទូទៅហើយគឹជាទង្វើនិយម ការប្រគលអំអាចមានការចែក
រំលែកបទដ្ឋានពិតនៃធម្មចរិយារបស់មនុស្ស ជាការបង្ហាញនូវសមាសភាពសមហេតុផលនៃបទដ្ឋានសីលធម៍ឬសិទ្ធិពីធម្មជាតិត្រូវបានគំទ្រដោហេតុផលយ៉ាងរឹងមាំ ឬក៏សិទ្ធិត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់មួយណាក៏បានអោយ
ស្មើរគ្នានៅក្នុងប្រទេសឬ អន្តរជាតិ ។ យ៉ាងណាក៏ដោយវាមិនមានមតិទូទៅនៃច្បាប់ធម្មជាតិ ហើយអ្វីជាពិសេសដែលគួរឬមិនគួរគោរពដូចជាសិទ្ធិខ្លះដឹងដោយវិញ្ញាណ ហើយគំនិតអរូបីនៃសិទ្ធិមនុស្សបានដាក់
ក្រោមប្រធានបទនៃការពិភាក្សារតទលជាច្រើននៃអ្នកទស្សនះវិទ្យានិងការិះគន់
។

សិទិ្ធមនុស្សបានកំរើកផុសចេញនៅឆ្នាំ ១៩៧០ ជាពិសេសគឺមុនអ្នកគាំទ្រសង្គមនិយមក្នុងទិសខាងកើតនិងទិសខាងលិច អុឺរ៉ុប ជាមួយនិងវិភាគទានច្រើនជាងគេមកពីសហរដ្ឋអាមេរិច និងអាមេរិចឡាទីនផងដែរ។
ការងើបឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័សបានកើតជារូបរាង ហើយបានប្រមូលគ្នាជាសកម្មជនិងនយោបាយវោហាសាស្រ្ត នៅក្នុងប្រទេសជាច្រើនបានបញ្ជូសិទ្ធិមនុស្សជារបៀបវីរះនៃពិភពលោក ។ ជិតសត្តវត្សទី២១ moyn មានការឈ្លោះគ្នា សិទិ្ធមនុស្សបានកំរើកឡើងហើយរីករាលដាលយ៉ាងធំជាមួយនិងការប្រឆាំងនៃលទ្ធិផ្ដាច់ការរួមបញ្ជូលទាំងបុព្វហេតុជាច្រើនកំពុងធើ្វអោយជាប់ទាក់ទងនៃមេត្តាករុណា ឬស្រលាញមនុស្សជាតិ
ហើយនិងការរួមរស់ការអភិវឌ្ឍ សេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងពិភពលោកទីបីនេះ ។

គំនិតដែលចំបងយ៉ាងសកម្មមួយចំនួនមានសន្ទុះអភិវឌ្ឍនៅក្នុងលទ្ធផលសង្គ្រាមលោកលើកទីបី វាឡើងដល់ចំនុចខ្ពស់បំផុតនៃការអនុម័តដោយសេចក្ដីថ្លែងការជាទូទៅនៃសិទិ្ធមនុស្សដោយប្រជុំប្រជាជាតិរួមគ្នា
ជាទូទៅក្នុងឆ្នាំ១៩៤៨ ។ ខណ្ណះពេលដែលពាក្យថា សិទិ្ធមនុស្ស គ្មានអ្វីជាដំណើការជាក់លាក់ជាគ្រឹះបញ្ញវន្ដនៅសម័យថ្មីអាចតាមដានតាមរយះប្រវត្តសាស្រ្តនៃនិរុតសាស្រ្តហើយជាដំណើសិទ្ធិនៃច្បាប់ធម្មជាតិ
និងសេរីភាព គឺជាផ្នែកម្ខាងនៃសភាវទីក្រុងប្រទេសក្រិក ក្នុងការអភិវឌ្ឍនៃច្បាប់ទីក្រុងរូមបូរាណ ។ សេចក្តីថ្លែងការគឺជាការពិតដែលដឹកនាំសិទិ្ធមនុស្សហើយបានដំណើការ ការចូលរួមជាបពួកនៃសិទិ្ធធម្មជាតិ
ហើយបានអភិវឌ្ឍលោក ចន ឡុក និង លោក អ៊ីមមែននែល កែន តាមវិស័យនយោបាយនៅក្នុងការរួបរួមបញ្ជូលគ្នានៃសិទិ្ធហើយបានប្រកាសនៃសិទិ្ធពលរដ្ឋ ។ គ្រប់មនុស្សទាំអស់គឺកើតដោយសេរីហើយមាន
សិទិ្ធស្មើរៗគ្នា។ ពួកគេបានបង្កើតការរួបរួមនិងមនសិការ ហើយគួរតែជំរុញលើកទឹកចិត្តអ្នកដែលមានទំនាក់ទំនងជាភាតរភាព ។

   អត្ថបតទី ១ សេចក្តីថ្លែងការប្រជាជាតិបញ្ជូលគ្នាជាទូទៅនៃសិទិ្ធមនុស្ស (UDHR)

ប្រវត្តសាស្រ្ត

ម៉ាញណា សាតា បានប្រកាសក្នុងប្រទេសអងគ្លេសក្នុងឆ្នាំ១២១៥.

សិន្ធិសញ្ញា(Treaties)

ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៦ កិច្ចព្រមព្រៀងអន្ដរជាតិស្ដីអំពីសិទ្ធិប្រជាជន និងសិទ្ធិនយោបាយ(ICCPR)និង កិច្ចព្រមព្រៀងស្ដីអំពីសិទ្ធិសេដ្ឋកិច្ច, សិទ្ធិសង្គម និងសិទ្ធិវប្បធម៌(ICESCR) ត្រូវបានអនុវត្ដន៍ដោយសហប្រជាជាតិ, រវាងកិច្ចព្រមព្រៀងនីមួយៗក្នុងការបង្កើតសិទ្ធិដែលមាននៅក្នុង UDHR ដើម្បីចងភ្ជាប់ទៅនឺងរដ្ឋទាំងអស់ដែលបានចុះហត្ថលេខាក្នុងសិន្ធិសញ្ញានេះ គឺក្នុងការបង្កើតច្បាប់នៃសិទ្ធិមនុស្ស។

ចាប់តាំងពីពេលនោះមក មានសិន្ធិសញ្ញាជាច្រើនផ្សេងៗគ្នា(បណ្ដុំនៃនិតិបញ្ញាតិ)ត្រូវបានចាត់ចូលជាថ្នាក់អន្ដរជាតិ។​ សិន្ធិសញ្ញាទាំងនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថា ជាមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃសិទ្ធិមនុស្ស។​ សេចក្ដីសំខាន់ៗក្នុងចំនោមសេចក្ដីសំខាន់ទាំងអស់(ជាមួយ ICCPR និង ICESCR) គឺយោងទៅលើ‌ សិន្ធសញ្ញាសំខាន់ចំនួន៧ ដែលមានដូចជា៖

• កិច្ចព្រមព្រៀងស្ដីអំពី ការលុបបំបាត់ការប្រកាន់ពូជសាសន៍
• កិច្ចព្រមព្រៀងស្ដីអំពី​ ការលុបបំបាត់ទំរង់នៃការរើសអើងស្ដ្រី
• កិច្ចព្រមព្រៀងរបស់សហប្រជាជាតិស្ដីអំពី ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងការធ្វើទារុណកម្ម