ម៉ារី ស្កូដូស្កា គុយរី
 | អត្ថបទនេះត្រូវការបកប្រែទៅជាភាសាខ្មែរ។ អត្ថបទនេះត្រូវបានសរសេរជាភាសាផ្សេង ដែលមិនមែនជាភាសាខ្មែរ។ បើសិនជាអត្ថបទទុកសម្រាប់អ្នកអានមកពី សហគមន៍នៃភាសាមួយនេះ វាគួរតែចែកចាយទៅវិគីភីឌាជាភាសានោះ។ សូមមើល បញ្ជីនៃគម្រោងវិគីភីឌាទាំងអស់។ សូមមើល ច្រកចូលអត្ថបទនេះ លើក្រុមទំព័រដែលត្រូវការបំណកប្រែទៅជាភាសាខ្មែរ ដើម្បីពិភាក្សា ។ ប្រសិនបើ អត្ថបទមិនត្រូវបានសរសេរជាភាសាខ្មែរឡើងវិញទេ ក្នុងរយៈពេលពីរសប្ដាហ៍ទៀត អត្ថបទនឹងត្រូវចុះបញ្ជីដើម្បីលុបចោល និង/ឬ ប្ដូរវាទៅកាន់វិគីភីឌាជាភាសាដើមរបស់វាវិញ ។ បើសិនជាលោកអ្នក គ្រាន់តែចង់បិទស្លាកទំព័រនេះត្រូវការបំណកប្រែ សូមបញ្ចូល {{អាទេស.:ត្រូវការបកប្រែ | ទំ. = ម៉ារី ស្កូដូស្កា គុយរី | ភាសា = មិនស្គាល់ | ផ្ដល់យោបល់ = }} ~~~~ទៅខាងក្រោម នៃផ្នែក នៃក្រុមទំព័រនេះត្រូវការបំណកប្រែទៅជាភាសាខ្មែរ ។ |
| Marie Skłodowska Curie | |
| |
| ម៉ារី ស្កូដូស្កា គុយរី ១៩២០ | |
| កើតនៅ | ថ្ងៃទី ៧ វិច្ឆិកា ១៨៦៧ វ៉ារស្សាវ៉ា, ផ្នែករបស់ប៉ូឡូញ កាន់កាប់ដោយ រុស្ស៊ី |
| មរណភាព | ថ្ងៃទី ៤ កក្កដា ១៩៣៤ ប៉ាស់ស៊ី, អូតឹ សាវ័រ, បារាំង |
| សញ្ជាតិ | រុស្ស៊ី, បារាំង |
| ជនជាតិ | ប៉ូឡូញ |
| ស្នាដៃសំខាន់ៗ | វិទ្យុសកម្ម, ប៉ូឡូញ៉ូម, រ៉ាដ្យូម |
| រង្វាន់ | រង្វាន់ណូបែលផ្នែករូបវិទ្យា (១៩០៣) មេដាយដាវី (១៩០៣) មេដាយម៉ាតេអ៊ុជី (១៩០៤) រង្វាន់ណូបែលផ្នែកគីមីវិទ្យា (១៩១១) |
| ស្វាមី | ព្យែរ គុយរី (១៨៩៥-១៩០៦) |
| ហត្ថលេខា | 
|
ម៉ារី ស្កូដូស្កា គុយរី (Marie Skłodowska Curie) (៧ វិច្ឆិកា ១៨៦៧ - ៤ កក្កដា ១៩៣៤) គឺជាអ្នករូបវិទ្យា និងគីមីវិទ្យាជនជាតិប៉ូឡូញ-បារាំងដ៏ល្បីល្បាញដែលបានត្រួសត្រាយការស្រាវជ្រាវអំពីវិទ្យុសកម្មដំបូងគេ ។ គាត់គឺជាមនុស្សដំបូងគេដែលទទួលបានរង្វាន់ណូបែលពីរគឺ ផ្នែករូបវិទ្យា និងផ្នែកគីមីវិទ្យា[១] ។ គាត់គឺជាស្ត្រីទីមួយដែលបានក្លាយជាសាស្ដ្រាចារ្យនៅឯសាកលវិទ្យាល័យប៉ារីស ។ គាត់គឺជាស្ត្រីដំបូងដែលត្រូវបានគេបញ្ចុះសព្វនៅក្នុងវិហារប៉ារីសប៉ង់តេអុង (១៩៩៥) ដោយសារគុណសម្បត្តិរបស់គាត់ ។
គាត់ត្រូវបានគេដាក់ឈ្មោះ ម៉ារីយ៉ា សាឡូមៀ ស្កូដូស្កា នៅពេលកើតក្នុងទីក្រុងវ៉ាស្សាវ៉ា (ពេលនោះជាដែនដីប៉ូឡូញកាន់កាប់ដោយរុស្ស៊ី) ហើយគាត់បានរស់នៅទីនោះរហូតដល់អាយុ ២៤ឆ្នាំ ។ ក្នុងឆ្នាំ ១៨៩១ គាត់បានតាមបងស្រីខ្លួនឈ្មោះ ប្រូនីសាវ៉ា ទៅសិក្សានៅទីក្រុងប៉ារីស ដែលជាកន្លែងគាត់បានបញ្ចប់ថ្នាក់ឧត្ដម និងសម្រេចកិច្ចការវិទ្យាសាស្ត្រជាបន្តបន្ទាប់ ។ គាត់បានទទួលរង្វាន់ណូបែលផ្នែករូបវិទ្យារួមគ្នាជាមួយប្ដីឈ្មោះ ព្យែរ គុយរី និងលោក អង់រី បិកកឺរ៉ែល ។ គាត់បានឈ្នះរង្វាន់ណូបែលមួយទៀតក្នុងផ្នែកគីមីវិទ្យាតែម្នាក់ឯង ។ គាត់គឺជាស្ត្រីដំបូងគេដែលបានទទួលរង្វាន់ណូបែល និងបានដល់ទៅពីរក្នុងផ្នែកផ្សេងគ្នា ។
ស្នាដៃរបស់អ្នកស្រីរួមមានទ្រឹស្ដីស្ថីអំពីវិទ្យុសកម្ម (ពាក្យដែលអ្នកស្រីបង្កើត[២]) បច្ចេកទេសក្នុងការញែកធាតុអ៊ីសូតូបវិទ្យុសកម្ម និងបានរកឃើញធាតុវិទ្យុសកម្មពីរគឺ ប៉ូឡូញ៉ូម និង រ៉ាដ្យូម។ អ្នកស្រីបានដឹកនាំការស្រាវជ្រាវដំបូងគេលើលោកក្នុងការព្យាបាលណេអូប្លាស់ (សាច់ដុះ)ដោយប្រើអ៊ីសូតូបវិទ្យុសកម្ម។ អ្នកស្រីជាស្ថាបនិកវិទ្យាស្ថានគុយរីទាំង២គឺ វិទ្យាស្ថានគុយរី (ប៉ារីស) និង វិទ្យាស្ថានគុយរី (វ៉ារស្សាវ៉ា)។
ស្កូដូស្កា ម៉ារី (ដូចដែលអ្នកស្រីតែងហៅខ្លួនឯង) មិនដែលបាត់បង់មនោសញ្ចេតនាពីអត្តសញ្ញាណដើមជាជនជាតិប៉ូឡូញទេ ខណៈពេលដែលអ្នកស្រីក៏ជាពលរដ្ឋបារាំងដ៏ស្មោះត្រង់ដែរនោះ។ អ្នកស្រីបង្រៀនភាសាប៉ូឡូញដល់កូនស្រីទាំងអស់អ្នកស្រី និងបាននាំពួកគេទៅលេងប្រទេសប៉ូឡូញផងដែរ។ អ្នកស្រីបានដាក់ឈ្មោះអោយធាតុគីមីដំបូងគេដែលអ្នកស្រីរកឃើញថា ប៉ូឡូញ៉ូម (១៨៩៨) ដើម្បីជាកិត្តិយសដល់មាតុប្រទេសរបស់អ្នកស្រី។ [៣] ក្នុងកំឡូងសង្គ្រាមលោកលើកទី១ អ្នកស្រីបានក្លាយជាសមាជិការ របស់គណកម្មាធិការនៃប៉ូឡូញសេរី (Komitet Wolnej Polski)។[៤] នៅឆ្នាំ១៩៣២ លោកស្រីបានស្ថាបនាវិទ្យាស្ថានរ៉ាដ្យូម (សព្វថ្ងៃជា វិទ្យាស្ថានជំងឺមហារីក ម៉ារីយ៉ា ស្កូដូស្កា គុយរី) នៅទីក្រុងកំណើតរបស់លោកស្រីនៅ វ៉ារស្សាវ៉ា។
កុមារភាព
ម៉ារីយ៉ា ស្កូដូស្កា ចាប់កំណើតនៅទីក្រុង វ៉ារស្សាវ៉ា ប្រទេសប៉ូឡូញ នៅថ្ងៃទី៧ វិច្ឆិកា ១៨៦៧។ គាត់ជាកូនស្រីពៅក្នុងចំណោមកូនទាំង៥របស់គ្រួសារគ្រូបង្រៀនដ៏ល្បីឈ្មោះមួយ។ ឪពុកនាងឈ្មោះ វ៉ាឌីស្វាវ ស្កូដូស្គី និងម្ដាយឈ្មោះ ប្រូនីស្វាវ៉ា។ បងៗរបស់ម៉ារីយ៉ាមាន ហ្សូហ្វីយ៉ា(កើតឆ្នាំ១៨៦២) យ៉ូហ្សេហ្វ(កើតឆ្នាំ១៨៦៣, ឈ្មោះដូចជីតា) ប្រូនីស្វាវ៉ា(កើតឆ្នា១៨៦៥,ឈ្មោះដូចម្ដាយ) និង ហេឡេណា(កើតឆ្នាំ១៩៨៨)។ ក្នុងចំណោមបងប្អូនទាំងអស់ ម៉ារីយ៉ាជាកូនដែលមានប្រាជ្ញានិងខួរក្បាលចងចាំបានល្អជាងគេតាំងពីក្មេង។ នៅអាយុ៤ឆ្នាំ ម៉ារីយ៉ាអាចអានសៀវភៅរបស់បងស្រីរបស់នាងបានទៅហើយ។
គ្រួសាររបស់ម៉ារីយ៉ាជាពូជពង្សគ្រូបង្រៀន។ ជីតាខាងឪពុករបស់គាត់ឈ្មោះ យ៉ូហ្សេហ្វ ស្កូដូស្គី ធ្លាប់ជាគ្រូដែលគេគោរពនៅលូប៊្លីន, ដែលនៅទីនោះគាត់ធ្លាប់បង្រៀនកុមារ ប៊ុលឡឺស្វាវ ព្រុស (អ្នកអក្សរសាស្ត្រដ៏ល្បីរបស់ប៉ូឡូញ)។[៥] ឪពុករបស់គាត់ឈ្មោះ វ៉ាឌីស្វាវ ស្កូដូស្គី ជាគ្រូបង្រៀនគណិតវិទ្យានិងរូបវិទ្យា (មុខវិទ្យាដែលម៉ារីយ៉ាត្រូវរៀន) និងជានាយកសាលាហ្គីមណាសៀម (សាលាមធ្យមសិក្សាមួយប្រភេទនៅអឺរ៉ុប)សំរាប់សិស្សប្រុស ២កន្លែង។ លោកក៏បានទទួលសិស្សប្រុសអោយស្នាក់នៅនិងសិក្សានៅផ្ទះរបស់លោកផងដែរ។ ម្ដាយរបស់ម៉ារីយ៉ាឈ្មោះ ប្រូនីស្វាវ៉ា បើកសាលាមានអន្តេរវិសិកដ្ឋានសំរាប់សិស្សនារីដ៏ប្រណិតមួយនៅវ៉ារស្សាវ៉ា។
ពេលដែលម៉ារីយ៉ាមានអាយុទើប៦ឆ្នាំ គ្រួសារទាំងខាងឪពុកនិងខាងម្ដាយបានបាត់បងផ្ទះសម្បែងនិងទ្រព្យសម្បត្តិទាំងអស់ ដោយសារមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងចលនាបះបោររបស់ជាតិប៉ូឡូញ។ កាលណោះប្រទេសប៉ូឡូញត្រូវបានចែកជាចំនែកៗដោយសភានៅទីក្រុងវីន។ អនុប្រទេសវ៉ារស្សាវ៉ាជារាជាណាចក្រប្រកាន់ធម្មនុញ្ញមួយ ប៉ុន្តែភាពជាក់ស្ថែងត្រូវគ្រប់គ្រងដោយចក្រភពរុស្ស៊ី និងមិនមានឯករាជ្យទេ។ ចក្រភពរុស្ស៊ីបានធ្វើការឃ្លាំមើលនិងដាក់កំហិតសកម្មភាពរបស់បញ្ញវ័នប៉ូឡូញ។ ឪពុករបស់ម៉ារីយ៉ាត្រូវគេរកឃើញថាលួចបង្រៀនដោយសំងាត់ ក៏ត្រូវគេដកហូតតួនាទីនិងផ្ទះសម្បែងទាំងអស់។ គ្រួសារមួយនេះក៏ធ្លាក់ខ្លួនក្រ ហើយបានរើទៅនៅផ្ទះតូចមួយរួចបើកសាលានៅទីនោះ។ នៅឆ្នាំ១៨៧៤ គ្រួសារនេះបានឆ្លងជំងឺគ្រុនសន្ធំរោល (typhus) ពីសិស្សដែលមករៀន ហើយបងស្រីធំហ្សូហ្វីយ៉ាក៏បានស្លាប់ទៅ។ នៅឆ្នាំ១៨៧៨ គឺពេលដែលម៉ារីយ៉ាទើបមានអាយុ១២ឆ្នាំ ម្ដាយម៉ារីយ៉ាក៏បានទទួលមរណភាពដោយជំងឺរបេង។
ឪពុករបស់ម៉ារីយ៉ាជាអ្នកមិនជឿសាសនា ចំណែកឯម្ដាយម៉ារីយ៉ាវិញជាអ្នកកាន់សាសនាកាតូលិកយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួន។[៦] មរណភាពបន្តបន្ទាប់គ្នារបស់ម្ដាយនិងបងស្រីបានធ្វើអោយម៉ារីយ៉ាងាកពីអ្នកកាន់សាសនាកាតូលិកមកជា Agnostic វិញ។[៧]
ជីវិតជាគ្រូបង្រៀនតាមផ្ទះនិងការបែកបាក់ស្នេហា
ម៉ារីយ៉ាបានចូលរៀននិងស្នាក់នៅសាលាដែលមានអន្តេរវិសិកដ្ឋានដែលម្ដាយម៉ារីយ៉ាជាអ្នកបើក តាំងពីអាយុ១០ឆ្នាំ។ ប៉ុន្តែ បន្ទាប់ពីម្ដាយស្លាប់ទៅ ម៉ារីយ៉ាបានចូលសាលាហ្គីមណាសៀមសំរាប់សិស្សនារី ដែលនៅទីនោះគាត់បានបញ្ចប់ការសិក្សាដោយនិទ្ទេសខ្ពស់នៅថ្ងៃទី១២ មិថុនា ១៨៨៣។ គាត់បានចំណាយពេលមួយឆ្នាំបន្ទាប់រស់នៅឯជនបទជាមួយញាតិសណ្ដានខាងឪពុក និងបន្ទាប់មកជាមួយឪពុកនៅវ៉ារស្សាវ៉ា។ នៅទីនោះគាត់បានធ្វើជាអ្នកគ្រូបង្រៀនតាមផ្ទះ។ ម៉ារីយ៉ាបានធ្វើកិច្ចសន្សាជាមួយបងស្រីប្រូនីស្វាវ៉ាថា គាត់នឹងធ្វើការរកប្រាក់ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ប្រូនីស្វាវ៉ាអោយបានសិក្សាឱសថសាស្ត្រនៅប៉ារីស ក្នុងលក្ខខណ្ឌថា ប្រូនីស្វាវ៉ាក៏ត្រូវធ្វើបែបនេះសងមកវិញដែរនៅ២ឆ្នាំក្រោយ។ គាត់បានចាប់ផ្ដើមធ្វើជា«ហ្គាវើណេស» (ស្ត្រីស្នាក់នៅជួយបង្រៀនកូនចៅផ្ទះអ្នកមាន) ដំបូងនៅក្នុងគ្រួសារមេធាវីម្នាក់នៅក្រាកូវ(Kraków) បន្ទាប់មករយៈពេល២ឆ្នាំនៅក្នុងគ្រួសារអភិជនដីធ្លីមួយដែលត្រូវជាសាច់ញាតិរបស់ឪពុក នៅឯឆេហានូវ(Ciechanów)។ ពេលនៅធ្វើការទីនោះ គាត់បានស្រលាញ់គ្នាជាមួយកូនប្រុសច្បងរបស់ម្ចាស់ផ្ទះឈ្មោះ ខាហ្ស៊ីមៀស ហ្សូរ៉ាវស្គី(ខាហ្ស៊ីមៀស ហ្សូរ៉ាវស្គីក្រោយមកក្លាយជាគណិតវិទូប៉ូឡូញម្នាក់ដ៏ល្បី)។ កាហ្ស៊ីមៀសបានប្រាប់ពីបំណងរៀបការ តែត្រូវឪពុកម្ដាយបដិសេដដោយសារតែវណ្ណៈនិងទ្រព្យធនខុសគ្នាខ្លាំងពេក។ ម៉ារីយ៉ាក្រោយចប់កិច្ចសន្យារយៈពេល២ឆ្នាំមក ក៏ទៅធ្វើជាគ្រូបង្រៀននៅក្នុងគ្រួសារមួយទៀតនៅខាងឆ្នេរសមុទ្របាល់ទិច។
នៅដើមឆ្នាំ១៨៩០ ប្រូនីស្វាវ៉ាដែលទើបនឹងរៀបការហើយ បានសរសេរសំបុត្របបួលម៉ារីយ៉ាអោយមករស់នៅប៉ារីសជាមួយគ្នា។ ប៉ុន្តែម៉ារីយ៉ាបានបដិសេដដោយសារនាងគ្មានប្រាក់គ្រប់គ្រាន់សំរាប់បង់ថ្លៃសាលា និងនៅមិនទាន់ដាច់ចិត្តពីខាហ្ស៊ីមៀស។
គាត់បានត្រលប់ទៅនៅជាមួយឪពុកនៅវ៉ារស្សាវ៉ាវិញ និងស្នាក់នៅទីនោះដល់រដូវស្លឹកឈើជ្រុះឆ្នាំ១៨៩១។ គាត់នៅទីនោះធ្វើជាគ្រូបង្រៀនតាមផ្ទះផង និងរៀននៅ«សាកលវិទ្យាល័យហោះ» (គ្មានច្បាប់អនុញ្ញាត)មួយ និងបានចាប់ផ្ដើមធ្វើការហ្វឹកហាត់ផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រអនុវត្តនៅក្នុងមន្ទីរពិសោធន៍មួយនៅក្នុងសារមន្ទីរឧស្សាហកម្មនិងកសិកម្មក្បែរទីក្រុងចាស់នៅវ៉ារស្សាវ៉ា។ មន្ទីរពិសោធន៍នេះគ្រប់គ្រងដោយបងជីដូនមួយឈ្មោះយ៉ូសេហ្វ បូហ្គុស្គី ដែលធ្លាប់ជាជំនួយការរបស់មហាគីមីវិទូ ដ្មីទ្រី មិនដេឡេអេវ (Dmitri Mendeleev)។[៨]
នៅខែតុលា ១៨៩១ ដោយការទទូចរបស់បងស្រីនិងដោយសារសំបុត្រផ្ដាច់ស្នេហ៍របស់ខាហ្ស៊ីមៀស ម៉ារីយ៉ាក៏បានសម្រេចចិត្តទៅប្រទេសបារាំង។[៦]ការផ្ដាច់ទំនាក់ទំនងនេះជាសោកនាដកម្មសំរាប់អ្នកទាំងពីរ។ ខាហ្ស៊ីមៀសក្រោយពីរៀនចប់បណ្ឌិតនិងបន្តអាជីពជាគណិតវិទូរួចក្លាយជាសាស្ត្រាចារ្យនិងជានាយកសាកលវិទ្យាល័យក្រូកូវ (សព្វថ្ងៃប្ដូរឈ្មោះជាសាកលវិទ្យាល័យយ៉ាហ្គីយ៉េឡូនៀន) និងជាប្រធានសហគមអ្នកសិក្សាវ៉ារស្សាវ៉ា(Warsaw Society of Learning)។ ពេលដែលគាត់ចាស់ទៅ គេធ្លាប់ឃើញគាត់អង្គុយគិតសញ្ជប់សញ្ជឹងនៅពីមុខរូបសំណាកទង់ដែងរបស់ម៉ារីយ៉ា ដែលបានដាក់តាំងឆ្នាំ១៩៣៥នៅក្រោយវិទ្យស្ថានរ៉ាដ្យូមដែលអ្នកស្រីបង្កើតក្នុងឆ្នាំ១៩៣៥។[៩]
ការតស៊ូរៀនសូត្រនៅប៉ារីស
ខែតុលា ឆ្នាំ១៨៩១ ក្រោយពីធ្វើដំណើរតាមរថភ្លើងរយៈពេល៣ថ្ងៃមក ម៉ារីយ៉ាបានមកដល់ប៉ារីស។ ពេលនោះគាត់បានចុះឈ្មោះចូលរៀននៅសកបូនណឹ (សាកលវិទ្យាល័យប៉ារីស) ដែលពេលនោះជាសាលាដ៏តិចតួចដែលទទួលសិស្សស្រីអោយរៀនផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រ។ នៅលើសំណុំបែបបទចូលរៀន គាត់បានកែឈ្មោះពី«ម៉ារីយ៉ា» មកសរសេរជា «ម៉ារី» តាមរបៀបបារាំងវិញ។ នៅទីនោះគាត់បានចូលរៀន រូបវិទ្យា គីមីវិទ្យា និងគណិតវិទ្យា។[១០] នៅប៉ារីស ម៉ារីយ៉ាបានស្វែករកជំរកស្នាក់នៅជាមួយបងស្រីនិងបងថ្លៃមួយរយៈខ្លី បន្ទាប់មកនៅបន្ទប់ជួលក្រោមដំបូលផ្ទះល្វែងមួយ។
ម៉ារី សិក្សានៅពេលថ្ងៃនិងបង្រៀនគេនៅពេលល្ងាចដើម្បីរកប្រាក់បន្តិចបន្តួចចិញ្ចឹមជីវិត។ ជីវិតគាត់ពេលនោះគឺខ្វះប្រាក់ចាយ ម្ហូបអាហារក៏មិនសូវមានគ្រប់គ្រាន់សំរាប់ហូបចុក ហើយពេលខែរងារគាត់ត្រូវយកសំលៀកបំពាក់ទាំងអស់មកពាក់ដេកហេតុតែគ្មានម៉ាស៊ីនកំដៅ រហូតដល់ពេលមួយគាត់ធ្លាក់ខ្លួនឈឺ ហើយត្រូវបងថ្លៃដែលជាពេទ្យមកជួយព្យាបាលអោយ។ ក្រោយពីការតស៊ូជាច្រើនឆ្នាំ គាត់បានបញ្ចប់បរិញ្ញាផ្នែករូបវិទ្យានៅឆ្នាំ១៨៩៣ និងចាប់ផ្ដើមធ្វើការនៅមន្ទីរពិសោធន៍ឧស្សាហកម្ម។ ព្រមជាមួយគ្នានោះ គាត់បានបន្តរៀននៅសកបូនណឹ និងបានបរិញ្ញាប័ត្រផ្នែកគណិតវិទ្យានៅឆ្នាំ១៨៩៤។
នៅឆ្នាំដដែលនោះ ព្យែរ គុយរីក៏ចូលមកក្នុងឆាកជីវិតរបស់គាត់។ ម៉ារីបានចាប់ផ្ដើមអាជីពផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រ ដោយធ្វើការស្រាវជ្រាវលើលក្ខណៈម៉ាញ៉េទិចរបស់ដែកថែបច្រើនប្រភេទ។ បន្ទប់ពិសោធន៍នៅសាកលវិទ្យាល័យនិងនៅមន្ទីរពិសោធន៍ដែលម៉ារីធ្វើការខ្វះឧបករណ៍សំរាប់ធ្វើការស្រាវជ្រាវនេះ ជាហេតុធ្វើអោយម៉ារីមានការលំបាកចិត្តយ៉ាងខ្លាំង។ ម៉ារីបានរៀបរាប់កង្វល់នេះទៅកាន់មិត្តភក្តិម្នាក់ដែលមានស្វាមីជាសាស្ត្រាចារ្យរូបវិទ្យា ហើយស្វាមីមិត្តភក្ដិម្នាក់នោះក៏បានណែនាំព្យែរអោយម៉ារី។ ព្យែរជាគ្រូបង្រៀននៅ École supérieure de physique et de chimie industrielles de la ville de Paris (ESPCI) (សាលាជាន់ខ្ពស់ផ្នែករូបវិទ្យានិងគីមីវិទ្យាឧស្សហកម្មនៃទីក្រុងប៉ារីស)។ កាលនោះ ព្យែរជាអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រគ្មានឈ្មោះល្បីប៉ុន្មានទេនៅប្រទេសបារាំង ប៉ុន្តែគាត់បានទទួលជោគជ័យក្នុងការស្រាវជ្រាវពីប៉ូលកម្មឌីអេឡិចទ្រិចរបស់គ្រីសស្តាល់អ៊ីយ៉ុងនិងអេឡិចត្រូម៉ាញ៉េទិច។ គេនិយាយថា គឺម៉ាញ៉េទិច (ដែកឆក់) ដែលបានទាញពួកគេទាំង២អោយជួបគ្នា។
ព្យែរជាមនុស្សដែលមិនទុកដាក់ការមានមុខមានមាត់និងទំនាក់ទំនងជាមួយមនុស្សនៅក្នុងខួរក្បាលទេ។ គាត់ធ្លាប់បដិសេដមិនទទួលមេដាយកិត្តិយស ស៊ូទ្រាំចំណាយពេលវេលាមួយថ្ងៃៗក្នុងបន្ទប់ពិសោធន៍តូចចង្អៀត ធ្វើការស្រាវជ្រាវដោយទទួលប្រាក់ខែតិចតួច។ អំពីមនុស្សស្រីវិញ គាត់ធ្លាប់បានសរសេរក្នុងសៀវភៅកំណត់ហេតុប្រចាំថ្ងៃថា «មនុស្សស្រីដែលមានទេពកោសល្យក្នុងវិទ្យាសាស្ត្រគឺកំរមានណាស់»។ ពេលជួបម៉ារី អ្នកទាំងពីរបាននិយាយគ្នាពីបញ្ហាវិទ្យាសាស្ត្រនិងបញ្ហាសង្គម ហើយយល់ឃើញថាអ្នកទាំងពីរមានចំនុចរួមគ្នាជាច្រើន។ គេទាំង២នាក់ក៏ចាប់ផ្ដើមមានចិត្តលើគ្នាទៅវិញទៅមក។ អ្នកទាំង២គោរព និងទុកចិត្តគ្នាទៅវិញទៅមក។
ឆ្នាំ១៨៩៤ ពេលដែលម៉ារីបានបរិញ្ញាប័ត្រគណិតវិទ្យា ហើយឆ្លៀតពេលវិស្សមកាលរដូវក្ដៅត្រលប់ទៅលេងវ៉ារស្សាវ៉ាវិញ ម៉ារីពិបាកចិត្តមិនដឹងគួរត្រលប់ទៅប៉ារីសវិញឬអត់។ ម៉ារីដែលនៅមានក្ដីស្រមៃចង់ធ្វើការផ្នែកដែលខ្លួនបានរៀននៅប៉ូឡូញបាន ប៉ុន្តែត្រូវបានសាកលវិទ្យាល័យក្រាកូវបដិសេដមិនទទួលអោយធ្វើការ ដោយសារតែម៉ារីជាស្ត្រី។ [១១] ក្នុងកំឡុងពេលដែលម៉ារីនៅរកការងារធ្វើនៅប៉ូឡូញ ព្យែរបានផ្ញើសំបុត្រសុំម៉ារីរៀបការជាច្រើនដង ហើយនៅខែតុលាម៉ារីក៏ត្រលប់មកប៉ារីសវិញ។ ព្យែរបានរៀបរាប់ពីមនោសញ្ចេតនាដ៏ជ្រាលជ្រៅរបស់ខ្លួនប្រាប់ម៉ារី ហើយថាបើទោះបីជាត្រូវត្រលប់ទៅប៉ូឡូញវិញក៏ខ្លួនសុខចិត្តតាមទៅដែរ។ ការស្នើសុំរៀបការបានជោគជ័យ ហើយនៅថ្ងៃទី២៦ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៨៩៥ ពិធីមង្គលការដ៏សមញ្ញមួយរបស់អ្នកទាំង២បានរៀបចំឡើង។ ចាប់ពីពេលនោះមករូបវិទូទាំង២ធ្វើការជាមួយគ្នាក្នុងបន្ទប់ពិសោធន៍តែមួយ។ ពួកគេមានការកំសាន្តដូចគ្នា២គឺដំណើរកំសាន្តផ្លូវឆ្ងាយដោយជិះកង់និងការធ្វើដំណើរទៅក្រៅប្រទេស។ ទីបំផុតម៉ារីបានរកឃើញដៃគូស្នេហានិងសហសេវិកផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រដែលខ្លួនអាចពឹងពាក់បាន។[១១]
ធាតុគីមីថ្មី
ក្នុងឆ្នាំ ១៨៩៦ អង់រី បិកកឺរ៉ែល បានរកឃើញថា អំបិលអ៊ុយរ៉ាញ៉ូម បញ្ចេញកាំរស្មីដែលមានលក្ខណៈស្រដៀងកាំរស្មី X ដោយមានសម្មត្ថភាពជ្រៀតចូល។ គាត់បានបង្ហាញថា ការរំសាយកាំរស្មីនេះ ខុសពី ហ្វូស្វរ៉េសង់, មិនអាស្រ័យនឹងប្រភពថាមពលពីខាងក្រៅនោះទេ តែទំនងជាកើតចេញពី អ៊ុយរ៉ាញ៉ូមខ្លួនវាផ្ទាល់តែម្ដង។ តាមពិតទៅ លោកបិកកឺរ៉ែលទេដែលបានរកឃើញវិទ្យុសកម្មមុនគេនោះ ។
ស្កូដូស្កា គុយរី បានសម្រេចចិត្តសិក្សាលើកាំរស្មីអ៊ុយរ៉ាញ៉ូម សម្រាប់និក្ខេបបទបណ្ឌិតរបស់គាត់។ គាត់បានប្រើវិធីដ៏ឆ្លាតសម្រាប់សិក្សាលើសំណាកគំរូ។ ១៥ឆ្នាំមុន ប្ដីរបស់គាត់ និង បងប្រុសថ្លៃរបស់គាត់បានបង្កើតអេឡិចត្រូម៉ែត្រ ដែលជាឧបករណ៍សម្រាប់វាស់បន្ទុកអគ្គិសនី។ ដោយប្រើ អេឡិចត្រូម៉ែត្ររបស់គុយរី អ្នកស្រីគុយរីបានរកឃើញថា កាំរស្មីអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមបានបណ្ដាលឱ្យខ្យល់ជុំវិញសំណាកគំរូ ចម្លងចរន្តអគ្គិសនី។[១២] ដោយប្រើបច្ចេកទេសនេះ លទ្ធផលដំបូងរបស់គាត់ គឺជារបកគំហើញថា សកម្មភាពរបស់សារធាតុផ្សំពីអ៊ុយរ៉ាញ៉ូម អាស្រ័យតែនឹងបរិមាណនៃធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមដែលមានតែប៉ុណ្ណោះ។ គាត់បានបង្ហាញថា បន្សាយវិទ្យុសកម្ម មិនមែនកើតមកពីអន្តរកម្មរវាងម៉ូលេគុលខ្លះនោះទេ តែត្រូវតែចេញពីអាតូមខ្លួនវាតែម្ដង។ ក្នុងក្របខណ្ឌវិទ្យាសាស្ត្រ នេះជាស្នាដៃមួយដ៏សំខាន់បំផុតរបស់ម៉ារី គុយរី ។[១៣]
ការសិក្សាជាប្រព័ន្ធរបស់ ស្កូដូស្កា គុយរី មានបញ្ចូលរ៉ែអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមពីរ គឺ pitchblende និង torbernite (ដែលគេស្គាល់ថាជា chalcolite ផងដែរ)។ អេឡិចត្រូម៉ែត្ររបស់គាត់ បានបង្ហាញថា pitchblende សកម្មជាង អ៊ុយរ៉ាញ៉ូម ៤ ដង ហើយ chalcolite សកម្មជាង អ៊ុយរ៉ាញ៉ូម ២ ដង។ គាត់បានសន្និដ្ឋានថា បើ លទ្ធផលដំបូងរបស់ទាក់ទងនឹងបរិមាណអ៊ុយរ៉ាញ៉ូមធៀបនឹងសកម្មភាពរបស់វា មានភាពត្រឹមត្រូវ នោះរ៉ែទាំងពីរនេះ ត្រូវតែសារធាតុដទៃទៀតក្នុងបរិមាណដ៏តិចតួច ដែលសកម្មជាងអ៊ុយរ៉ាញ៉ូម។[១៤]
លោក Reid បានសរសេរថា គំនិតនោះគឺជារបស់គាត់ផ្ទាល់; គ្មាននរណាជួយគាត់ក្នុងការបង្កើតវាទេ, ហើយថ្វីបើគាត់បានយកវាទៅប្រាប់ស្វាមី ដើម្បីផ្ដល់ជាមតិក្ដី តាមពិតគាត់ជាម្ចាស់នៃគំនិតនោះ យ៉ាងច្បាស់ក្រឡែតទៅហើយ។ ក្រោយមក ម៉ារីយ៉ា គុយរី បានកត់ត្រាការពិតនោះពីដងក្នុងជីវប្រវត្តិរបស់គាត់ស្ដីពីប្ដីរបស់គាត់ ដើម្បីឱ្យកាន់តែច្បាស់លាស់។ មើលទៅប្រហែលជានៅគ្រាដំបូងនៃអាជីពរបស់គាត់ គាត់បានដឹងថា អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រភាគច្រើនមិនចង់ជឿថា ស្ត្រីម្នាក់អាចធ្វើបាននូវអ្វីដែលគាត់ធ្វើបាន។[១៥]
នៅក្នុងប្រព័ន្ធស្វែងរករបស់គាត់ពីរូបធាតុថ្មី ក្រៅពីអំបិល អ៊ុយរ៉ាញ៉ូម ដែលបញ្ចេញកាំរស្មី, ស្កូដូស្កា គុយរី បានរកឃើញថា តូរ្យូម (thorium) ក៏ជាវិទ្យុសកម្មផងដែរ។
ម៉ារីយ៉ា គុយរី បានដឹងពីសារៈសំខាន់ នៃការបោះពុម្ពផ្សាយភ្លាមៗ នូវអ្វីដែលគាត់បានរកឃើញ ដូច្នេះហើយបានជា គាត់ទទួលបាននូវការទទួលស្គាល់ពីការរកឃើញរបស់គាត់។ កាលពីពីរឆ្នាំមុន បើ បិកកឺរ៉ែល មិនបានចុះផ្សាយរបកគំហើញរបស់ខ្លួន ទៅកាន់បណ្ឌិតសភាវិទ្យាសាស្ត្រ (Académie des Sciences) មួយថ្ងៃបន្ទាប់ពីគាត់បានរកឃើញនូវវិទ្យុសកម្មនោះទេ នោះ រង្វាន់ណូបែលច្បាស់ជារបូតពីដៃគាត់ ហើយបានទៅលោក ស៊ីលវេណឹស ថុមសិន (Silvanus Thompson) វិញមិនខាន។ Skłodowska–Curie chose the same rapid means of publication. Her paper, giving a brief and simple account of her work, was presented for her to the Académie on 12 April 1898 by her former professor, Gabriel Lippmann.[១៦]
Even so, just as Thompson had been beaten by Becquerel, so Skłodowska–Curie was beaten in the race to tell of her discovery that thorium gives off rays in the same way as uranium. Two months earlier, Gerhard Schmidt had published his own finding in Berlin.[១៧]
At that time, however, no one else in the world of physics had noticed what Skłodowska–Curie recorded in a sentence of her paper, describing how much greater were the activities of pitchblende and chalcolite compared to uranium itself: "The fact is very remarkable, and leads to the belief that these minerals may contain an element which is much more active than uranium." She later would recall how she felt "a passionate desire to verify this hypothesis as rapidly as possible."[១៨]
Pierre Curie was sure that what she had discovered was not a spurious effect. He was so intrigued that he decided to drop his work on crystals temporarily and to join her. On 14 April 1898, they optimistically weighed out a 100-gram sample of pitchblende and ground it with a pestle and mortar. They did not realize at the time that what they were searching for was present in such minute quantities that they eventually would have to process tons of the ore.[១៨]
As they were unaware of the deleterious effects of radiation exposure attendant on their chronic unprotected work with radioactive substances, Skłodowska–Curie and her husband had no idea what price they would pay for the effect of their research upon their health.[១១]
In July 1898, Skłodowska–Curie and her husband published a paper together, announcing the existence of an element which they named "polonium", in honor of her native Poland, which would for another twenty years remain partitioned among three empires. On 26 December 1898, the Curies announced the existence of a second element, which they named "radium" for its intense radioactivity — a word that they coined.
Pitchblende is a complex mineral. The chemical separation of its constituents was an arduous task. The discovery of polonium had been relatively easy; chemically it resembles the element bismuth, and polonium was the only bismuth-like substance in the ore. Radium, however, was more elusive. It is closely related, chemically, to barium, and pitchblende contains both elements. By 1898, the Curies had obtained traces of radium, but appreciable quantities, uncontaminated with barium, still were beyond reach.[១៩]
The Curies undertook the arduous task of separating out radium salt by differential crystallization. From a ton of pitchblende, one-tenth of a gram of radium chloride was separated in 1902. By 1910, Skłodowska–Curie, working on without her husband, who had been killed accidentally by a horse drawn vehicle[២០] in 1906, had isolated the pure radium metal.[២១]
ក្នុងការសម្រេចចិត្តមិនធម្មតាមួយ ម៉ារីយ៉ា ស្កូដូស្កា គុយរី បានសម្រេចចិត្តមិនធ្វើបណ្ណកម្មសិទ្ធិបញ្ញា លើ ការចម្រាញ់ជាតិរ៉ាដ្យូម ក្នុងគោលបំណងដើម្បីកុំឱ្យសហគមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រមានការទើសទាល់ក្នុងការស្រាវជ្រាវបន្ត។[២២]
នៅឆ្នាំ ១៩០៣ ក្រោមការមើលខុសត្រូវរបស់ Henri Becquerel,[២៣] ម៉ារីយ៉ា បានទទួលសញ្ញាបត្រថ្នាក់បណ្ឌិតវិទ្យាសាស្ត្រ ពី សកលវិទ្យាល័យប៉ារីស។
រង្វាន់ណូបែល
.png?lang=km)
In 1903 the Royal Swedish Academy of Sciences awarded Pierre Curie, Marie Curie and Henri Becquerel the Nobel Prize in Physics, "in recognition of the extraordinary services they have rendered by their joint researches on the radiation phenomena discovered by Professor Henri Becquerel."
Skłodowska–Curie and her husband were unable to go to Stockholm to receive the prize in person, but they shared its financial proceeds with needy acquaintances, including students.[១១]
On receiving the Nobel Prize, Marie and Pierre Curie suddenly became very famous. The Sorbonne gave Pierre a professorship and permitted him to establish his own laboratory, in which Skłodowska–Curie became the director of research.
In 1897 and 1904, respectively, Skłodowska–Curie gave birth to their daughters, Irène and Eve Curie. She later hired Polish governesses to teach her daughters her native language, and sent or took them on visits to Poland.[២៤]
Skłodowska–Curie was the first woman to be awarded a Nobel Prize. Eight years later, she would receive the 1911 Nobel Prize in Chemistry, "in recognition of her services to the advancement of chemistry by the discovery of the elements radium and polonium, by the isolation of radium and the study of the nature and compounds of this remarkable element."
A month after accepting her 1911 Nobel Prize, she was hospitalized with depression and a kidney ailment.
Skłodowska–Curie was the first person to win or share two Nobel Prizes. She is one of only two people who have been awarded a Nobel Prize in two different fields, the other person being Linus Pauling (for chemistry and for peace). Nevertheless, in 1911 the French Academy of Sciences refused to abandon its prejudice against women, and she failed by two votes to be elected a member. Elected instead was Édouard Branly, an inventor who had helped Guglielmo Marconi develop the wireless telegraph.[២៥] It would be a doctoral student of Skłodowska–Curie, Marguerite Perey, who would become the first woman elected to membership in the Academy – over half a century later, in 1962.
មរណភាពរបស់ព្យែរ
On 19 April 1906 Pierre was killed in a street accident. Walking across the Rue Dauphine in heavy rain, he was struck by a horse-drawn vehicle and fell under its wheels; his skull was fractured.[២០] While it has been speculated that previously he may have been weakened by prolonged radiation exposure, there are no indications that this contributed to the accident.
Skłodowska–Curie was devastated by the death of her husband. She noted that, as of that moment she suddenly had become "an incurably and wretchedly lonely person". On 13 May 1906, the Sorbonne physics department decided to retain the chair that had been created for Pierre Curie and they entrusted it to Skłodowska–Curie together with full authority over the laboratory. This allowed her to emerge from Pierre's shadow. She became the first woman to become a professor at the Sorbonne, and in her exhausting work regime she sought a meaning for her life.
Recognition for her work grew to new heights, and in 1911 the Royal Swedish Academy of Sciences awarded her a second Nobel Prize, this time for Chemistry. A delegation of celebrated Polish men of learning, headed by world-famous novelist Henryk Sienkiewicz, encouraged her to return to Poland and continue her research in her native country.[១១]
In 1911 it was revealed that in 1910–11 Skłodowska–Curie had conducted an affair of about a year's duration with physicist Paul Langevin, a former student of Pierre Curie's.[២៦] He was a married man who was estranged from his wife. This resulted in a press scandal that was exploited by her academic opponents. Despite her fame as a scientist working for France, the public's attitude tended toward xenophobia—the same that had led to the Dreyfus Affair-which also fueled false speculation that Skłodowska–Curie was Jewish. She was five years older than Langevin and was portrayed in the tabloids as a home-wrecker.[២៧] Later, Skłodowska–Curie's granddaughter, Hélène Joliot, married Langevin's grandson, Michel Langevin.
Skłodowska–Curie's second Nobel Prize, in 1911, enabled her to talk the French government into funding the building of a private Radium Institute (Institut du radium, now the Institut Curie), which was built in 1914 and at which research was conducted in chemistry, physics, and medicine. The Institute became a crucible of Nobel Prize winners, producing four more, including her daughter Irène Joliot-Curie and her son-in-law, Frédéric Joliot-Curie.
ពេលសង្គ្រាមលោកលើកទី១
During World War I, Skłodowska-Curie pushed for the use of mobile radiography units, which came to be popularly known as petites Curies ("Little Curies"), for the treatment of wounded soldiers. These units were powered using tubes of radium emanation, a colorless, radioactive gas given off by radium, later identified as radon. Skłodowska-Curie provided the tubes of radium, derived from the material she purified. Also, promptly after the war started, she donated the gold Nobel Prize medals she and her husband had been awarded, to the war effort. She was also active member in committees of Polish Polonia in France dedicated to Polish cause.[២៨]
ពេលក្រោយសង្គ្រាម
ក្នុងឆ្នាំ ១៩២១ ស្កូដូស្កា គុយរី បានទទួលការស្វាគមន៍យ៉ាងអធិកអធម នៅពេលដែលលអ្នកស្រីធ្វើទស្សនកិច្ចទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីតម្កើងមូលនិធិក្នុងការស្រាវជ្រាវទៅលើរ៉ាដ្យូម ។ ការឃ្លាតឆ្ងាយពីកិច្ចការវិទ្យាសាស្ត្រនេះ និងការបង្ហាញខ្លួនជាសាធារណៈជាច្រើនលើក បណ្ដាលឲ្យអ្នកស្រីហេវហត់ទាំងកម្លាំង និងស្មារតីជាខ្លាំង ប៉ុន្តែវាបានផ្ដល់ឲ្យគាត់នូវធនធានជាច្រើនដែលសុទ្ធជាតម្រូវការសម្រាប់ការងាររបស់អ្នកស្រី ។ ដំនើរទស្សនកិច្ចទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិកជាលើកទីពីរនៅឆ្នាំ១៩២៥ ធ្វើឲ្យអ្នកស្រីទទួលបានជោគជ័យម្ដងទៀត និងទទួលបានការផ្គត់ផ្គងគ្រឿងបរិក្ខារសម្រាប់វិទ្យស្ថានរ៉ាដ្យូមវារស្វ ដែលបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ១៩២៥ ជាមួយបងស្រី ប្រូនីសាវ៉ា ជានាយក ។
In her later years, Skłodowska-Curie headed the Pasteur Institute and a radioactivity laboratory created for her by the University of Paris.
មរណភាព
Skłodowska–Curie visited Poland for the last time in the spring of 1934.[១១] Only a few months later, on 4 July 1934, Skłodowska-Curie died at the Sancellemoz Sanatorium in Passy, in Haute-Savoie, eastern France, from aplastic anemia contracted from exposure to radiation.[២៩] The damaging effects of ionizing radiation were not then known, and much of her work had been carried out in a shed, without proper safety measures. She had carried test tubes containing radioactive isotopes in her pocket and stored them in her desk drawer, remarking on the pretty blue-green light that the substances gave off in the dark.[៣០]
She was interred at the cemetery in Sceaux, alongside her husband Pierre. Sixty years later, in 1995, in honor of their achievements, the remains of both were transferred to the Panthéon, Paris. She became the first – and so far the only – woman to be honored with interrment in the Panthéon on her own merits.
Her laboratory is preserved at the Musée Curie.
Because of their levels of radioactivity, her papers from the 1890s are considered too dangerous to handle. Even her cookbook is highly radioactive. They are kept in lead-lined boxes, and those who wish to consult them must wear protective clothing.[៣១]
ស្នាដៃ
The physical and societal aspects of the work of the Curies contributed substantially to shaping the world of the twentieth and twenty-first centuries. Cornell University professor L. Pearce Williams observes:
The result of the Curies' work was epoch-making. Radium's radioactivity was so great that it could not be ignored. It seemed to contradict the principle of the conservation of energy and therefore forced a reconsideration of the foundations of physics. On the experimental level the discovery of radium provided men like Ernest Rutherford with sources of radioactivity with which they could probe the structure of the atom. As a result of Rutherford's experiments with alpha radiation, the nuclear atom was first postulated. In medicine, the radioactivity of radium appeared to offer a means by which cancer could be successfully attacked.[២១]
If the work of Maria Skłodowska–Curie helped overturn established ideas in physics and chemistry, it has had an equally profound effect in the societal sphere. To attain her scientific achievements, she had to overcome barriers that were placed in her way because she was a woman, in both her native and her adoptive country. This aspect of her life and career is highlighted in Françoise Giroud's Marie Curie: A Life, which emphasizes Skłodowska's role as a feminist precursor. She was ahead of her time, emancipated, independent, and in addition uncorrupted. អាល់បឺត អែងស្តែង is reported to have remarked that she was probably the only person who was not corrupted by the fame that she had won.[៣២]
រង្វាន់
ម៉ារី ស្កូដូស្កា គុយរី ជាស្ត្រីទិមួយដែលបានទទួលរង្វាន់ណូបែល និងជាមនុស្សទីមួយដែលបានទទួលរង្វាន់ណូបែលពពីរដង។
- រង្វាន់ណូបែលផ្នែករូបវិទ្យា (១៩០៣)
- មេដាយដាវី (១៩០៣)
- មេដាយម៉ាតេអ៊ុជី (១៩០៤)
- មេដាយអិលលៀត ក្រេសសុន (១៩០៩)
- រង្វាន់ណូបែលផ្នែកគីមីវិទ្យា (១៩១១)
ជីវិតរបស់អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រមិនសុទ្ធតែឆើតឆាយទេ។ គ្រួសារគុយរីធ្លាប់មានគេរាយការណ៍ថាបានប្រើប្រាស់ប្រាក់រង្វាន់ដើម្បីយកមកដូវក្រដាស់បិទជញ្ជាំងក្នុងផ្ទះនៅប៉ារីស និងដើម្បីទិញបរិក្ខារទំនើបសំរាប់ប្រើប្រាស់ក្នុងបន្ទប់ទឹក។ [៣៣]
កិត្តិយស
Madame Curie was decorated with the French Legion of Honor. In Poland, she had received honorary doctorates from the Lwów Polytechnic (1912), Poznań University (1922), Kraków's Jagiellonian University (1924), and the Warsaw Polytechnic (1926).
Their elder daughter, Irène Joliot-Curie, won a Nobel Prize for Chemistry in 1935 for discovering that aluminum could be made radioactive and emit neutrons when bombarded with alpha rays. Their younger daughter, Ève Curie, later wrote a biography of her mother.
Michalina Mościcka, wife of Polish President Ignacy Mościcki, unveiled a 1935 statue of Marie Curie before Warsaw's Radium Institute, which had been founded by Marie Curie. Within a decade, during the 1944 Warsaw Uprising, the monument suffered damage from gunfire. After the war, when maintenance was done, it was decided to leave the bullet-inflicted scars on the statue.[១១]
In 1967, a museum devoted to Skłodowska–Curie was established in Warsaw's "New Town", in her birthplace on ulica Freta (Freta Street).[១១]
The year 2011 has been declared the Year of Marie Curie by France and Poland. "Madame Curie," which fills the Jacobs gallery at the Museum of Contemporary Art’s downtown space, is an artistic installation celebrating the scientist.[៣៤]
As one of the most famous female scientists to date, Marie Curie has been an icon in the scientific world and has inspired many tributes and recognitions.
In 1995 she was the first woman to be entombed on her own merits in the Panthéon, Paris, alongside her husband Pierre Curie.
The curie (symbol Ci), a unit of radioactivity, is named in honour of her and Pierre,[៣៥][៣៦] as is the element with atomic number 96 – curium.
Three radioactive minerals are named after the Curies: curite, sklodowskite, and cuprosklodowskite.
Skłodowska-Curie's likeness appeared on the Polish late-1980s inflationary 20,000-złoty banknote. Her likeness also has appeared on stamps and coins, as well as on the last French 500-franc note, before the franc was replaced by the euro.
In a 2009 poll carried out by New Scientist, Marie Curie was voted the "most inspirational woman in science". Curie received 25.1 per cent of all votes cast, nearly twice as many as second-place Rosalind Franklin (14.2 per cent).[៣៧][៣៨]
Polish institutions named after Maria Skłodowska–Curie include:
- Maria Curie-Skłodowska University, in Lublin, founded in 1944;
French institutions named after Maria Skłodowska–Curie include:
- Pierre and Marie Curie University, the largest science, technology and medicine university in France, and successor to the faculty of science at the University of Paris, where Marie Curie taught. The university is home to the laboratory where the couple discovered radium.
- The Curie Institute and Curie Museum, in Paris
- In 2007, the Pierre Curie Paris Métro station was renamed the "Pierre et Marie Curie" station.
American institutions named after Maria Skłodowska–Curie include:
- Curie Community at the Loyola University Stritch School of Medicine, in Chicago, a memorial gathering room for students at the university
- In Bayside, Queens, New York, another school named for her, Marie Curie M.S. 158, specializes in science and technology; as does Curie Metropolitan High School – located in Archer Heights, on Chicago's Southwest Side – which has a Technical, Performing Arts and IB program
- The Maria Skłodowska-Curie Medallion, a stained-glass panel created by Jozef C. Mazur, may be found at the University at Buffalo Polish Room.
Greer Garson and Walter Pidgeon starred in the 1943 U.S. Oscar-nominated film, Madame Curie, based on her life. "Marie Curie" also is the name of a character in a 1988 comedy, Young Einstein, by Yahoo Serious.
More recently, in 1997, a French film about Pierre and Marie Curie was released, Les Palmes de M. Schutz. It was adapted from a play of the same name. In the film, Marie Curie was played by Isabelle Huppert. Unlike the 1943 drama, Les Palmes de M. Shutz is a light comedy.
A KLM McDonnell Douglas MD-11 (registration PH-KCC) is named in her honor.[៣៩]
កំណត់សំគាល់
- ↑ "Nobel Laureate Facts". Retrieved 26 November 2008.
- ↑ Robert Reid, Marie Curie, p. 184.
- ↑ ប៉ូឡូញត្រូវបានចែកជាចំរៀកនៅសតវត្សរ៍ទី១៨ រវាងរុស្ស៊ី ព្រុស្ស៊ី និង អូទ្រីស។ ក្ដីសង្ឃឹមរបស់ស្កូដូស្កា គុយរីក្នុងការដាក់ឈ្នោះអោយធាតុគីមីតាមឈ្មោះមាតុប្រទេសរបស់ខ្លួននោះ គឺចង់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍របស់ពិភពលោកមកកាន់ប្រទេសដែលស្រេកឃ្លានឯករាជ្យភាពមួយនេះ។ ប៉ូឡូញ៉ូមជាធាតុគីមីដំបូងគេដែលត្រូវបានដាក់ឈ្មោះដើម្បីហេតុផលនយោបាយ។ K. Kabzińska, "Chemical and Polish Aspects of Polonium and Radium Discovery" (មើលរបកគំឃើញប៉ូឡូញ៉ូមនិងរ៉ាដ្យូមតាមរបស់គីមីវិទ្យានិងតាមទស្សនៈជនជាតិប៉ូឡូញ), Przemysł chemiczny (ឧស្សាហកម្មគីមី), vol. 77, 1998, pp. 104–7.
- ↑ Henryk Zieliński, Historia Polski 1914–1939 (ប្រវត្តិសាស្ត្រប៉ូឡូញ៖ ១៩១៤–៣៩), Ossolineum, 1983, p. 83.
- ↑ Robert Reid, Marie Curie(ម៉ារី គុយរី), p. 12.
- ↑ ៦,០ ៦,១ Eve Curie, Marie Curie(ម៉ារី គុយរី).
- ↑ Reid, Robert William (1974). Marie Curie. London: Collins. p. 19. ល.ស.ប.អ. 0-00-211539-5. "Unusually at such an early age, she became what T.H. Huxley had just invented a word for: agnostic."
- ↑ Another of Skłodowska's teachers at the Museum, Napoleon Milicer, had been a pupil of Robert Bunsen. Robert Reid, Marie Curie, pp. 23–24.
- ↑ Robert Reid, Marie Curie, p. 24.
- ↑ Robert Reid, Marie Curie, p. 32.
- ↑ ១១,០ ១១,១ ១១,២ ១១,៣ ១១,៤ ១១,៥ ១១,៦ ១១,៧ Wierzewski, p. 17.
- ↑ "ម៉ារី គុយរី និង វិទ្យាសាស្ត្រនៃវិទ្យុសកម្ម (Marie Curie and the Science of Radioactivity)".
- ↑ Robert Reid, ម៉ារី គុយរី, pp. 61–63.
- ↑ Robert Reid, ម៉ារី គុយរី, pp. 63–64.
- ↑ Robert Reid, Marie Curie, p. 64.
- ↑ Robert Reid, Marie Curie, pp. 64–65.
- ↑ Robert Reid, Marie Curie, p. 65. In fact, such multiple, independent discoveries appear to be the rule in science and technology; see List of independent discoveries.
- ↑ ១៨,០ ១៨,១ Robert Reid, Marie Curie, p. 65.
- ↑ L. Pearce Williams, pp. 331–32.
- ↑ ២០,០ ២០,១ (PDF) Prof. Curie killed in a Paris street, ២០ ខែមេសា ១៩០៦, http://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=9402E4DC1438EF32A25753C2A9629C946797D6CF, បានយកមក 8 February 2011
- ↑ ២១,០ ២១,១ L. Pearce Williams, p. 332.
- ↑ Robert Reid, ម៉ារីយ៉ា គុយរី, p. 265.
- ↑ Mould, R. F. (1998). "របកគំហើញធាតុ រ៉ាដ្យូម ក្នុងឆ្នាំ ១៨៩៨ ដោយ ម៉ារីយ៉ា ស្កូដូស្កា គុយរី (1867-1934) និង ព្យែរ គុយរី (1867-1906) រួមនឹងបទអត្ថាធិប្បាយពីជីវិតនិងពេលវេលារបស់ពួកគេ (The discovery of radium in 1898 by Maria Sklodowska-Curie (1867–1934) and Pierre Curie (1859–1906) with commentary on their life and times)" (PDF). The British Journal of Radiology 71 (852): 1229–1254. Retrieved on 31 July 2008.
- ↑ Barbara Goldsmith, Obsessive Genius, p. 149.
- ↑ Barbara Goldsmith, Obsessive Genius, pp. 170–71.
- ↑ Robert Reid, Marie Curie, pp. 44, 90.
- ↑ Barbara Goldsmith, Obsessive Genius, pp. 165–76.
- ↑ Emigracja polska we Francji 1871–1918, page 274 Wiesław Śladkowski, 1980
- ↑ Rollyson, Carl (2004). Marie Curie: Honesty In Science. iUniverse, prologue, x. ISBN 0595340598
- ↑ Blom, Philipp (2008). "1903: A Strange Luminescence". The Vertigo Years: Europe, 1900–1914. Basic Books. p. 76. http://books.google.com/books?id=-3G9gMNCpowC&pg=PA76&dq=%22The+glowing+tubes+looked+like+faint,+fairy+lights.%22&hl=en&ei=-UQATfz7HMTflgekvdzACA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CC4Q6AEwAA#v=onepage&q=%22The%20glowing%20tubes%20looked%20like%20faint%2C%20fairy%20lights.%22&f=false។ បានយកមក 8 December 2010. "The glowing tubes looked like faint, fairy lights."
- ↑ Bryson, A Short History of Nearly Everything, p. 148.
- ↑ Wierzewski, p. 16.
- ↑ The People's Almanac, David Wallechinsky and Irving Wallace, 1975, Doubleday and Company
- ↑ Chute, James (5 March 2011). "Video artist Steinkamp’s flowery ‘Madame Curie’ is challenging, and stunning". signonsandiego.com. http://www.signonsandiego.com/news/2011/mar/05/video-artist-steinkamp-madame-curie/។ បានយកមក 14 April 2011.
- ↑ "curie – Britannica Online Encyclopedia". Britannica.com. 15 April 2006. Retrieved 26 September 2009.
- ↑ Paul W. Frame. "How the Curie Came to Be". Retrieved 30 April 2008.
- ↑ "Most inspirational woman scientist revealed". Newscientist.com. 2 July 2009. Retrieved 27 April 2011.
- ↑ "Marie Curie voted greatest female scientist". London: www.telegraph.co.uk. 2 July 2009. http://www.telegraph.co.uk/scienceandtechnology/science/sciencenews/5715220/Marie-Curie-voted-greatest-female-scientist.html។ បានយកមក 10 April 2010. "Marie Curie, the Nobel Prize-winning nuclear physicist has been voted the greatest woman scientist of all time."
- ↑ "Picture of the McDonnell Douglas MD-11 aircraft". Airliners.net. Retrieved 27 April 2011.
ឯកសារយោង
- Robert Reid, Marie Curie (ម៉ារី គុយរី), ញូវយ៉ក, បណ្ណាល័យអាមេរិកថ្មី, ១៩៧៤
- Teresa Kaczorowska, Córka mazowieckich równin, czyli Maria Skłodowska–Curie z Mazowsza (បុត្រីខ្ពង់រាបម៉ាហ្សូវីយ៉ា ៖ ម៉ារីយ៉ា ស្កូដូស្គី គុយរី នៃ ម៉ាហ្សូវីយ៉ា ), ឆេហានូវ, ២០០៧។
- L. Pearce Williams, "Curie, Pierre and Marie (គុយរី, ព្យែរនិងម៉ារី)", សព្វវចនាធិប្បាយអាមេរីកាណា, ដាន់ប៊ឺរី, ខន់ណិកធីខាត់, Grolier, Inc., ១៩៨៦, vol. 8, pp. 331–32.
- Barbara Goldsmith, Obsessive Genius: The Inner World of Marie Curie (អ្នកមានទេពកោសល្យដ៏លើសលប់ ៖ ពិភពលោកខាងក្នុងរបស់ម៉ារី គុយរី), ញូវយ៉ក, W.W. Norton, ២០០៥, ISBN 0-393-05137-4.
- Naomi Pasachoff, Marie Curie and the Science of Radioactivity (ម៉ារី គុយរី និងវិទ្យាសាស្ត្រវិទ្យុសកម្ម), ញូវយ៉ក, Oxford University Press, ១៩៩៦, ISBN 0195092147.
- Eve Curie, Madame Curie: A Biography (ម៉ារី គុយរី ៖ ប្រវត្តិរូបមួយ), បកប្រែដោយ Vincent Sheean, Da Capo Press, ២០០១, ISBN 0306810387.
- Susan Quinn, Marie Curie: A Life (ម៉ារី គុយរី ៖ ជីវិតមួយ), ញូវយ៉ក, Simon and Schuster, ១៩៩៥, ISBN 0-671-67542-7.
- Françoise Giroud, Marie Curie: A Life (ម៉ារី គុយរី ៖ ជីវិតមួយ), បកប្រែដោយ Lydia Davis, Holmes & Meier, ១៩៨៦, ASIN B000TOOU7Q.
- Redniss, Lauren, Radioactive, Marie & Pierre Curie: A Tale of Love and Fallout (វិទ្យុសកម្ម, ម៉ារីនិងព្យែរ គុយរី ៖ រឿងនិទានអំពីស្នេហានិងភ្លៀងវិទ្យុសកម្ម), ញូយ៉ក, Harper Collins, ២០១០, ISBN 9780061351327.
ប្រលោមលោក
- Olov Enquist, Per (២០០៦). The Book about Blanche and Marie (សៀវភៅស្ដីអំពីប្លង់ស្សឹនិងម៉ារី). ញូវយ៉ក: Overlook. ល.ស.ប.អ. 1-58567-668-3. ប្រលោកលោកឆ្នាំ២០០៤សរសេរដោយ Per Olov Enquist លើកឡើងអំពី ម៉ារីយ៉ា ស្កូដូស្កា គុយរី, ប្រសាទវិទូ ហ្សង់ ម៉ារតាំង ស្សារកូ, និងអ្នកជំងឺឈ្មោះប្លង់ស្សឹ (ម៉ារី វីតម៉ង់)។ បកប្រែនិងបោះពុម្ភផ្សាយជាភាសាអង់គ្លេសនៅឆ្នាំ ២០០៦។
តំណភ្ជាប់ក្រៅ
 |
វិគីមេឌាទូទៅមានមេឌាដែលទាក់ទងទៅនឹង: ម៉ារី ស្កូដូស្កា គុយរី |
- នៅក្រៅម្លប់-ការសិក្សាអំពីរូបវិទូជាស្ដ្រី
- ព្រែរ គុយរី និង ម៉ារី ស្កូដូស្គី ៖ សតវត្សរ៍ដំបូងរបស់ឥទ្ធិពលរបស់ពួកគេមកលើចំណេះដឹងមនុស្សជាតិ
- វិបសៃថ៍ផ្លូវការរបស់សាកលវិទ្យាល័យម៉ារីយ៉ា គុយរី ស្កូដូស្កា នៅលូប្លីន ប្រទេសប៉ូឡូញ (ជាភាសាអង់គ្លេស)។
- ប្រវត្តិរូបក្បោះក្បាយរបស់អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនៅលើវិបសៃថ៍ប៉ូឡូញ; រួមមានពាក្យពេជន៍, រូបថត, តំណភ្ជាប់ ជាដើម។
- សហគមម៉ារីគុយរីអឺរ៉ុប
- សមាគមម៉ារីគុយរី
- អង្គការព្យាបាលជំងឺមហារីកម៉ារីគុយរី, អង់គ្លេស
- ម៉ារី ស្កូដូស្គី គុយរី ៖ ជីវិតជាអ្នកដែលគេលើកឡើងនៅលើបណ្ដាញព័ត៌មាន
- ម៉ារី និង ព្សែរ គុយរី និងការរកឃើញប៉ូឡូញ៉ូមនិងរ៉ាដ្យូម កាលប្បវត្តិពី nobelprize.org
- ប្រវត្តិរូបដកស្រង់អំពីម៉ារី គុយរី ពីបណ្ណាល័យឌីជីថលអាល់សូស
- ដំណឹងមរណភាព, ញូវយ៉កថែមស៍, ៤ កក្កដា ១៩៣៤ អ្នកស្រីគុយរីទទួលមរណភាព; ការបាត់បង់ដ៏ធំធេងសំរាប់វិស័យវិទ្យាសាស្ត្រ
- ទីកន្លែងនិងអនុស្សាវរីយ៍ទាក់ទឹងនឹងម៉ារី គុយរី
- រូបម៉ារី គុយរីនៅលើក្រដាស់ប្រាក់៥០០ហ្វ្រង់បារាំងនិង២០០០០ស្លូទីប៉ូឡូញ(ចាស់)
- ម៉ារី គុយរីនៅលើមូលដ្ឋានទិន្នន័យភាពយន្ត – ជីវចលស្ដីពីជីវប្រវត្តិម៉ារី គុយរី នៅលើ DVD។
- ម៉ារី គុយរី – លើសពីជួបគឺកែវភ្នែក – ប្រវត្តិរបស់ ម៉ារី គុយរី នៅលើ DVD ពីសេរី the Inventors Series ផលិតដោយ Devine Entertainment។
- ម៉ារី គុយរី – ប្រវត្តិរបស់ ម៉ារី គុយរី នៅលើទូរទស្សន៍ផលិតដោយ BBC។
- រង្វាន់ណូបែលផ្នែករូបវិទ្យាឆ្នាំ១៩០៣ និង រង្វាន់ណូបែលផ្នែករូបវិទ្យាឆ្នាំ១៩១១ – ទំព័រគណកម្មការណូបែល; សុន្ទរកថា, ការបង្រៀន -ល-
- ប្រវត្តិរូបវែង នៅលើវិបសៃថ៍ វិទ្យាស្ថានរូបវិទ្យាអាមេរិក
| ||||||||||
| ||||||||||||||
- Pages using ISBN magic links
- អត្ថបទវិគីភីឌាដែលត្រូវការបកប្រែ
- 1867 births
- 1934 deaths
- Burials at the Panthéon
- Cancer deaths in France
- Deaths from anemia
- Discoverers of chemical elements
- Experimental physicists
- French chemists
- French Nobel laureates
- French people of Polish descent
- French physicists
- French Roman Catholics
- French scientists
- Légion d'honneur refusals
- Members of the Lwów Scientific Society
- Members of the Russian Academy of Sciences
- Nobel laureates in Chemistry
- Nobel laureates in Physics
- Nobel laureates with multiple Nobel awards
- Nuclear chemists
- People from Warsaw
- Polish agnostics
- Polish chemists
- Polish emigrants to France
- Polish Nobel laureates
- Polish physicists
- Polish Roman Catholics
- Polish scientists
- Radioactivity
- University of Paris alumni
- University of Paris faculty
- Women chemists
- Women Nobel Laureates
- Women physicists