Jump to content

សាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យកុងហ្គោ

កែប្រែតំណភ្ជាប់
ពីវិគីភីឌា

សាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យកុងហ្គោ ( បារាំង: République démocratique du Congo (RDC) [kɔ̃ɡo] ), ក្រៅផ្លូវការ កុងហ្គោគីនសាសា ឬ កុងហ្គោ និងពីមុននិងជាពាក្យហ្សៃរ៉េ គឺជាប្រទេសមួយនៅអាហ្វ្រិកកណ្តាល។ ប្រទេសនេះមានព្រំប្រទល់ខាងជើងជាប់នឹងសាធារណរដ្ឋកុងហ្គោ ភាគខាងជើងជាប់សាធារណរដ្ឋអាហ្វ្រិកកណ្តាល ភាគឦសានជាប់ប្រទេសស៊ូដង់ខាងត្បូង ខាងកើតជាប់ប្រទេសអ៊ូហ្គង់ដារ ប្រទេសរ៉្វាន់ដា និង ប្រទេសប៊ូរុនឌី និង ប្រទេសតង់ហ្សានី(ឆ្លងកាត់បឹងតេនកានយីកា) ទៅភាគខាងត្បូងនិងភាគអាគ្នេយ៍ ដោយប្រទេសហ្សំប៊ី ភាគនិរតីជាប់ដោយប្រទេសអង់កូឡា និងភាគខាងលិចដោយមហាសមុទ្រអាត្លង់ទិក ភាគខាងត្បូងនិងអ៊ិកខ្លេវកាប៊ីនដានៃប្រទេសអង់ហ្គោឡា ។ តាម​តំបន់ ប្រទេសនេះជាប្រទេស​ធំ​ជាង​គេ​ទី​ពីរ​នៅ​ទ្វីប​អាហ្វ្រិក និង​ជា​ប្រទេស​ធំ​ជាង​គេទី១១ក្នុង​ពិភពលោក ជាមួយនឹងចំនួនប្រជាជនប្រហែល១០៨លាននាក់ សាធារណៈរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យកុងហ្គោ គឺជាប្រទេសដែលមានប្រជាជនច្រើនជាងគេក្នុង ប្រទេសនិយាយភាសាបារាំងជាផ្លូវការនៅក្នុងពិភពលោក។ រដ្ឋធានីជាតិនិងទីក្រុងធំជាងគេគឺគីនសាលាដែលជាមជ្ឈមណ្ឌលសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសផងដែរ។

Democratic Republic of the Congo
République démocratique du Congo (French)
Repubilika ya Kôngo ya Dimokalasi (Kituba)
Republíki ya Kongó Demokratíki (Lingala)
Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo (Swahili)
Ditunga dia Kongu wa Mungalaata (Luba-Lulua)
{{{symbol_type}}}សាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យកុងហ្គោ
វរលញ្ឆករ
ភាសាផ្លូវការFrench
- 
Jean-Michel Sama Lukonde
ល្វែងម៉ោងWAT and CAT
កូដ ISO 3166CDF


ដោយផ្តោតលើ អងកុងហ្គ ទឹកដីនៃ DRC ត្រូវប៣០ស់នៅជាលើកដំបូងដ១៩៦០ោប្រមាញ់អាហ្វ្រិកកណ្តាលប្រហែល90,000 ឆ្នំមុន ហើយត្រូវបានទៅដល់ដោយ ការពង្រីក Bantu ប្រហែល 3ម៉ូប៊ូទូាំមុន [១] នៅភាគខាងលិច ១៩៦៥ាជម៉ូប៊ូទូរកុងហ្គោ បានគ្រប់៦០្សៃរ៉េញមាត់ទន្លេ កុងហ្គោ ពីសតវត្សទី 14 ដល់ 19 ។ នៅភាគឦគីនសាសាស និងខាងកើត នគរ Azandeលូបុមបាស៊ី,undម្បa បានគ្រប់គ្រងពីសតវត្សទី 16 និង 17 ដល់សតវត្សទី 19 ។ ស្តេច Leopold II នៃប្រទេសបែលហ្ស៊ិក បានទទួលសិទ្ធិជាផ្លូវការលើទឹកដីកុងហ្គោក្នុងឆ្នាំ 1885 ហើយបានប្រកាសដីនេះជាកម្មសិទ្ធិឯកជនរបស់ព្រះអង្គ ដោយដាក់ឈ្មោះវាថា Congo Free State ។ ចាប់ពីឆ្នាំ 1885 ដល់ឆ្នាំ 1908 យោធាអាណានិគម របស់គាត់បានបង្ខំប្រជាជនក្នុងតំបន់ឱ្យផលិត កៅស៊ូ និងប្រព្រឹត្ត អំពើឃោរឃៅយ៉ាងទូលំទូលាយ ។ នៅឆ្នាំ 1908 លោក Leopold បានប្រគល់ ទឹកដីដែលដូច្នេះបានក្លាយជា អាណានិគមបែលហ្ស៊ិក ។

កុងហ្គោទទួលបាន ឯករាជ្យ ពីបែលហ្ស៊ិកនៅថ្ងៃទី 30 ខែមិថុនា ឆ្នាំ 1960 ហើយត្រូវបានប្រឈមមុខភ្លាមៗដោយ ចលនាអបគមន៍ ជាបន្តបន្ទាប់ ដែលឈានដល់ការដណ្តើមកាន់កាប់អំណាចរបស់ Mobutu ក្នុង រដ្ឋប្រហារឆ្នាំ 1965 ។ Mobutu បានប្តូរឈ្មោះប្រទេស Zaire ក្នុងឆ្នាំ 1971 ហើយបានដាក់ របបផ្តាច់ការ ដ៏ឃោរឃៅរហូតដល់ការផ្តួលរំលំនៅឆ្នាំ 1997 ដោយ សង្រ្គាមកុងហ្គោទីមួយ ។ ប្រទេសនោះបានប្តូរឈ្មោះមកវិញ ហើយត្រូវប្រឈមមុខនឹង សង្រ្គាមកុងហ្គោលើកទីពីរ ពីឆ្នាំ 1998 ដល់ឆ្នាំ 2003 ដែលបណ្តាលឱ្យមនុស្សស្លាប់ចំនួន 5.4 នាក់។ លាននាក់។ [២] [៣] [៤] [៥] សង្រ្គាមបានបញ្ចប់នៅក្រោមប្រធានាធិបតី Joseph Kabila ដែលបានគ្រប់គ្រងប្រទេសពីឆ្នាំ 2001 ដល់ឆ្នាំ 2019 ដែល សិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេស នៅតែក្រីក្រ ហើយរួមបញ្ចូលការរំលោភបំពានជាញឹកញាប់ដូចជា ការបាត់ខ្លួនដោយបង្ខំ ការធ្វើទារុណកម្ម ការជាប់ពន្ធនាគារតាមអំពើចិត្ត និងការរឹតបន្តឹងលើសេរីភាពស៊ីវិល។ [៦] បន្ទាប់ពី ការបោះឆ្នោតសកលឆ្នាំ 2018 នៅក្នុងការ ផ្លាស់ប្តូរអំណាចដោយសន្តិវិធី ជាលើកដំបូងរបស់ប្រទេសចាប់តាំងពីឯករាជ្យមក Kabila ត្រូវបានស្នងតំណែងជាប្រធានាធិបតីដោយ Félix Tshisekedi ដែលបានកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតីចាប់តាំងពីពេលនោះមក។ [៧] ចាប់តាំងពីឆ្នាំ 2015 មក ភាគខាងកើត DR Congo គឺជាទីតាំងនៃ ជម្លោះយោធាដែលកំពុងបន្តនៅក្នុង Kivu ។

សាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យកុងហ្គោ សម្បូរទៅដោយ ធនធានធម្មជាតិ ប៉ុន្តែបានទទួលរងពីអស្ថិរភាពនយោបាយ កង្វះហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ អំពើពុករលួយ និងជាច្រើនសតវត្សនៃការទាញយកពាណិជ្ជកម្ម និងការធ្វើអាណានិគម ហើយបន្ទាប់មកដោយឯករាជ្យជាង 60 ឆ្នាំ ជាមួយនឹងការអភិវឌ្ឍន៍តិចតួច។ . [៨] ក្រៅពីរដ្ឋធានី Kinshasa ទីក្រុងធំបន្ទាប់ពីរគឺ Lubumbashi និង Mbuji-Mayi គឺជាសហគមន៍រុករករ៉ែទាំងពីរ។ ការនាំចេញដ៏ធំបំផុតរបស់ DRC គឺរ៉ែឆៅ ដោយប្រទេសចិនបានទទួលយកជាង 50% នៃការនាំចេញរបស់ខ្លួនក្នុងឆ្នាំ 2019។ ក្នុងឆ្នាំ 2019 កម្រិតនៃការអភិវឌ្ឍន៍មនុស្សរបស់ DR Congo ត្រូវបានជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី 175 ក្នុងចំណោមប្រទេស 189 ដោយ សន្ទស្សន៍អភិវឌ្ឍន៍មនុស្ស ។ [៩] ព័ត៌មានគិតត្រឹម 2018 បន្ទាប់ពីរយៈពេលពីរទសវត្សរ៍នៃ សង្រ្គាមស៊ីវិល និង ជម្លោះផ្ទៃក្នុងបន្ត ជនភៀសខ្លួនកុងហ្គោប្រហែល 600,000 នាក់នៅតែរស់នៅក្នុងប្រទេសជិតខាង។ [១០] កុមារ​ពីរ​លាន​នាក់​ប្រថុយ​នឹង​ការ​អត់ឃ្លាន ហើយ​ការ​ប្រយុទ្ធ​គ្នា​បាន​ជម្លៀស​ចេញ​ចំនួន 4.5 លាននាក់។ [១១] ប្រទេសនេះជាសមាជិកនៃ អង្គការសហប្រជាជាតិ ចលនាមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ សហភាព អាហ្វ្រិក សហគមន៍អាហ្វ្រិក ខាងកើត COMESA សហគមន៍អភិវឌ្ឍន៍អាហ្វ្រិកខាងត្បូង និង សហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចនៃរដ្ឋអាហ្វ្រិកកណ្តាល ។

  1. ↑ Congo : the epic history of a people. New York, NY. 2015. pp. Chapter 1 and 2. ល.ស.ប.អ. 9780062200129. 
  2. ↑ Mortality in the Democratic Republic of Congo: An ongoing crisis: Full 26-page report (Report). p. 26. http://www.rescue.org/sites/default/files/resource-file/2006-7_congoMortalitySurvey.pdf. 
  3. ↑ Robinson, Simon (28 May 2006). "The deadliest war in the world". Time. http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,1198921,00.html. 
  4. ↑ Bavier, Joe (22 January 2008). "Congo War driven crisis kills 45,000 a month". Reuters. https://www.reuters.com/article/us-congo-democratic-death-idUSL2280201220080122. 
  5. ↑ "Measuring Mortality in the Democratic Republic of Congo" (PDF). International Rescue Committee. 2007. Archived (PDF) from the original on 11 August 2011. Retrieved 2 September 2011.
  6. ↑ "Democratic Republic of Congo in Crisis | Human Rights Watch". Archived from the original on 13 May 2021. Retrieved 18 May 2021.
  7. ↑ Mwanamilongo, Saleh; Anna, Cara (24 January 2019). "Congo's surprise new leader in 1st peaceful power transfer". Associated Press. Archived from the original on 18 May 2021. Retrieved 29 May 2021.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  8. ↑ BBC. (9 October 2013).
  9. ↑ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene. 15 December 2020. pp. 343–346. ល.ស.ប.អ. 978-92-1-126442-5. http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf. 
  10. ↑ Samir Tounsi (6 June 2018). "DR Congo crisis stirs concerns in central Africa". AFP. https://www.yahoo.com/amphtml/news/dr-congo-crisis-stirs-concerns-central-africa-013608788.html. 
  11. ↑ Robyn Dixon (12 April 2018). "Violence is roiling the Democratic Republic of Congo. Some say it's a strategy to keep the president in power". Los Angeles Times. https://www.latimes.com/world/africa/la-fg-congo-crisis-20180412-story.html. 
បានពី "https://km.wikipedia.org/w/index.php?title=សាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យកុងហ្គោ&oldid=288467"