Jump to content

ការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីលើអ៊ុយក្រែន​

កែប្រែតំណភ្ជាប់
ពីវិគីភីឌា
កំណែ​នៅ ម៉ោង២១:៣៤ ថ្ងៃសុក្រ ទី១១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២ ដោយ 184.22.97.116 (ការពិភាក្សា)

នៅថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ ប្រទេស​បាន​បើក​ការ​ឈ្លានពាន​ទ្រង់ទ្រាយ​ធំមកលើប្រទេស។ សហគមន៍អន្តរជាតិបានចាត់ទុកវាថាជា ហើយវាបានបង្កឱ្យមានវិបត្តិជនភៀសខ្លួនដ៏ធំបំផុតនៅក្នុងទ្វីបអឺរ៉ុបចាប់តាំងពី បានបញ្ចប់ ដោយប្រជាជនអ៊ុយក្រែនជាង ៤.១ លាននាក់បានរត់ចេញពីប្រទេស និងមួយភាគបួននៃចំនួនប្រជាជនសរុបបានភៀសខ្លួនចេញពីគេហដ្ឋានរបស់ពួកគេ។

បន្ទាប់ពីបដិវត្តន៍កិត្តិយសរបស់អ៊ុយក្រែនក្នុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៤ រុស្ស៊ីបានសម្រេចកាត់ឧបទ្វីបគ្រីមៀបញ្ចូលជាផ្នែកនៃទឹកដីរបស់ខ្លួន ហើយក្រុមបំបែកខ្លួននិយមដែលគាំទ្រដោយរុស្ស៊ីបាននាំគ្នាវាយដណ្តើមយកទឹកដីផ្នែកអាគ្នេយ៍នៃអ៊ុយក្រែនដែលជាហេតុនាំឱ្យកើត។ នៅក្នុងឆ្នាំ២០២១ រុស្ស៊ីបានចាប់ផ្តើមជាច្រើននៅតាមព្រំដែនរបស់ខ្លួនជាមួយអ៊ុយក្រែន។ ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី លោកធ្លាប់មានទស្សនៈមិនសមរម្យ ដោយបានចោទសួរអំពីសិទ្ធិក្នុងភាពជារដ្ឋរបស់អ៊ុយក្រែន ហើយថែមទាំងបានចោទប្រកាន់អ៊ុយក្រែនទៀតថាកំពុងបានដឹកនាំដោយពួកណាស៊ីនិយមដែលធ្វើទុក្ខបុកម្នេញជនជាតិភាគតិចនិយាយភាសារុស្ស៊ី។ ពូទីនបាននិយាយថា (ណាតូ ឬ អូតង់) បានគំរាមកំហែងផ្នែកសន្តិសុខរបស់រុស្ស៊ីដោយការពង្រីកឥទ្ធិពលពួកគេសម្រុកមកទិសខាងកើតចាប់តាំងពីដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ២០០០ មក ហើយលោកបានទាមទាររារាំងមិនឱ្យអ៊ុយក្រែនចូលរួមក្នុងបក្សសម្ព័ន្ធណាតូជាដាច់ខាត។ សហរដ្ឋ​អាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្តបាន​ចោទ​រុស្ស៊ី​ថា​មាន​ផែនការ​វាយប្រហារ ឬ​ឈ្លានពាន​អ៊ុយក្រែន ប៉ុន្តែ​មន្ត្រី​រុស្ស៊ីជាច្រើន​បាន​ចេញបដិសេធ​ម្តង​ហើយ​ម្តង​ទៀត​រហូត​ដល់​ថ្ងៃ​ទី២៣ ខែ​កុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២។

នៅថ្ងៃទី២១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២២ ប្រទេសរុស្ស៊ីបានសម្រេចទទួលស្គាល់ និង ដែលត្រូវជារដ្ឋបំបែកខ្លួននិយមគាំទ្ររុស្ស៊ីស្ថិតនៅភាគខាងកើតអ៊ុយក្រែន។ នៅថ្ងៃបន្ទាប់ ក្រុមប្រឹក្សាសហព័ន្ធបានអនុញ្ញាតឱ្យអាជ្ញាធរប្រើប្រាស់កម្លាំងយោធានៅក្រៅដែនប្រទេស ហើយកងទ័ពរុស្ស៊ីក៏បានឆ្លងចូលទៅក្នុងទឹកដីរដ្ឋទាំងពីរ។ នៅថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ នៅម៉ោងប្រហែល ៥:០០ () លោកពូទីនបានប្រកាសអំពី"ប្រតិបត្តិការយោធាពិសេស"ក្នុងគោលបំណង"លុបបំបាត់យោធានិយម និងណាស៊ីនិយម"នៅអ៊ុយក្រែន។ ប៉ុន្មាននាទីក្រោយមក មីស៊ីល និងគ្រាប់ផ្លោងជាច្រើនបានហោះសម្រុកចូលទៅទូទាំងប្រទេសអ៊ុយក្រែន (រួមទាំងរដ្ឋធានីផងដែរ) និងព្រមទាំងការឈ្លានពានដីគោកដ៏ធំពីទិសដៅជាច្រើន។ ជាការឆ្លើយតប ប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែន លោកបានអនុម័ត និងការចល័តទ័ពទូទៅ។

ការ​វាយប្រហារពហុទិសត្រូវ​បាន​ចាប់​ផ្តើម​ចេញ​ពី​ប្រទេស​រុស្ស៊ី និង​ដែនដី​ពីរ​របស់​អ៊ុយក្រែន (គ្រីមៀ និង​ដុនបាស)។ ឆាកសង្រ្គាមសំខាន់ៗចំនួនបួនត្រូវលេចឡើងនៅអំឡុងការឈ្លានពាននេះ៖ ការវាយប្រហារនៅកៀវ និង។ កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានចូលឡោមព័ទ្ធទីកន្លែង និងទីក្រុងសំខាន់ៗរួមមាន ឈើនីហ៊ីវ កៀវ និង ក៏ប៉ុន្តែពួកគេត្រូវប្រឈមនឹងកម្លាំងតស៊ូការពារដ៏មោះមុតពីសំណាក់ភាគីអ៊ុយក្រែន និងរួមទាំងបញ្ហាមួយចំនួនបន្ថែមទៀតដូចជា ដំណឹកជញ្ជូនឧបករណ៍ និងកង្វះស្បៀងអាហារជាដើម។

សកម្មភាពឈ្លានពាននេះត្រូវបានថ្កោលទោសយ៉ាងទូលំទូលាយដោយសហគមន៍អន្តរជាតិ។ បានអនុម័តសេចក្តីសម្រេចមួយដែលបានថ្កោលទោស និងទាមទារឱ្យមានការដកកម្លាំងយោធាទាំងស្រុងចេញពីទឹកដីអ៊ុយក្រែន។ បានបញ្ជាឱ្យរុស្ស៊ីផ្អាកប្រតិបត្តិការយោធា ហើយវិញបានបណ្តេញរុស្ស៊ីចេញពីសមាជិកភាពខ្លួន។ ប្រទេសជាច្រើនបានដាក់ទណ្ឌកម្មលើរុស្ស៊ីដែលជាហេតុនាំឱ្យមានផលប៉ះពាល់ដល់ និងពិភពលោកទាំងមូល។ ក្រៅពីនេះ មានប្រទេសជាច្រើនបានផ្តល់ជំនួយមនុស្សធម៌ និងយោធាដល់អ៊ុយក្រែន។ បានផ្ទុះឡើងនៅជុំវិញពិភពលោក រីឯបាតុករនៅរុស្ស៊ីត្រូវប្រឈមជាមួយនឹងការចាប់ខ្លួនទ្រង់ទ្រាយធំពីសមត្ថកិច្ច ហើយការរឹតបន្តឹងសេរីភាពសារព័ត៌មាន និងការហាមឃាត់ប្រើប្រាស់ពាក្យថា "សង្រ្គាម" និង"ការឈ្លានពាន"។ ក្រុមហ៊ុនអន្តរជាតិជាច្រើនបានដកផលិតផល និងសេវាកម្មរបស់ពួកគេចេញពីប្រទេសរុស្ស៊ី និងបេឡារុស។

ផ្ទៃរឿង

បរិបទក្រោយសម័យសូវៀត និងបដិវត្តន៍ពណ៌ទឹកក្រូច

បន្ទាប់ពីនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩១ ប្រទេសអ៊ុយក្រែន និងរុស្ស៊ីបានបន្តរក្សាទំនាក់ទំនងយ៉ាងជិតស្និទ្ធនឹងគ្នា។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៤ អ៊ុយក្រែនបានយល់ព្រមចុះលើ ហើយក៏បានក្លាយជារដ្ឋគ្មានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។ អតីត​អាវុធ​នុយក្លេអ៊ែរ​របស់​សហភាព​សូវៀត​នៅ​អ៊ុយក្រែនទាំងប៉ុន្មាន​ត្រូវ​បាន​គេ​ប្រមូលយក​ទៅ​រុស្ស៊ីវិញ រួច​កម្ទេចចោល។ ជាការតបស្នងវិញ រុស្ស៊ី សហរាជាណាចក្រ និងសហរដ្ឋអាមេរិកបានយល់ព្រមគោរពនូវបូរណភាពទឹកដី និងឯករាជ្យភាពនយោបាយរបស់អ៊ុយក្រែន តាមរយៈនៅឯទីក្រុង។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៩៩ រុស្ស៊ីបានក្លាយជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសហត្ថលេខីទាំងប៉ុន្មាននៃធម្មនុញ្ញដើម្បីសន្តិសុខអឺរ៉ុប ដោយបាន"បញ្ជាក់ឡើងវិញនូវសិទ្ធិរបស់រដ្ឋចូលរួមនីមួយៗ និងសេរីភាពក្នុងការជ្រើសរើស ឬផ្លាស់ប្តូរការរៀបចំសន្តិសុខរបស់ខ្លួន រួមទាំងសន្ធិសញ្ញាសម្ព័ន្ធភាព ដូចដែលពួកគេបន្តវិវត្តន៍"។ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំបន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃសហភាពសូវៀត អតីតប្រទេសជាច្រើនបានចូលរួមជាមួយអង្គការ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងការគំរាមកំហែងផ្នែកសន្តិសុខក្នុងតំបន់ដែលមានប្រទេសរុស្ស៊ីជាប់ពាក់ព័ន្ធដូចជា វិបត្តិរដ្ឋធម្មនុញ្ញរុស្ស៊ីឆ្នាំ១៩៩៣ (១៩៩២–១៩៩៣) និង (១៩៩៤–១៩៩៦)។ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំរហូតមកដល់ព្រឹត្តិការណ៍ឈ្លានពាននេះ មេដឹកនាំរុស្ស៊ីជាច្រើនបានសម្តៅលើការពង្រីកសមាជិកភាពនេះថាជាការរំលោភបំពានលើសេចក្តីធានាក្រៅផ្លូវការរបស់មហាអំណាចលោកខាងលិចដែលថា ណាតូនឹងមិនពង្រីកឥទ្ធិពលទៅទិសខាងកើតនោះឡើយ។

បដិវត្តពណ៌ទឹកក្រូចជារឿយៗត្រូវបានដាក់ក្នុងក្រុមរួមគ្នាជាមួយចលនាតវ៉ាផ្សេងទៀតនៅដើមសតវត្សទី២១ ជាពិសេសនៅក្នុងអតីតរដ្ឋសូវៀត ហើយគេបានសម្តៅលើចលនាទាំងនោះថា"បដិវត្តន៍ពណ៌"។ យោងតាមលោកបានឱ្យដឹងថា មន្ត្រីយោធារុស្ស៊ីបានចាត់ទុកបដិវត្តន៍ពណ៌បែបនេះថាជាគោលបំណងរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក និងបណ្តាប្រទេសអឺរ៉ុបដទៃដើម្បីធ្វើឱ្យកើតមានអស្ថិរភាពនៅក្នុងប្រទេសជិតខាង និងសន្តិសុខជាតិរុស្ស៊ីផ្ទាល់។ ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី លោកបានចោទប្រកាន់អ្នករៀបចំរវាងឆ្នាំ២០១១–២០១៣ ថាជាអតីតទីប្រឹក្សារបស់លោក ហើយបានសម្តៅលើសកម្មភាពតវ៉ានេះថាជាការប៉ុនប៉ងផ្ទេរបដិវត្តពណ៌ទឹកក្រូចមកប្រទេសរុស្ស៊ី។ ការប្រមូលផ្តុំគ្នាដើម្បីគាំទ្រលោកពូទីនក្នុងអំឡុងពេលនោះត្រូវបានគេហៅថា ""។

នៅឯ ប្រទេសអ៊ុយក្រែន និងចចជីបានស្នើសុំចូលរួមជាសមាជិកណាតូ។ ការឆ្លើយតបវិញពីចំណោមសមាជិកផ្លូវការណាតូគឺមានលក្ខណៈចម្រុះដោយបណ្តាប្រទេសនៅអឺរ៉ុបខាងលិចបានជំទាស់នឹងការផ្តល់ជូន (MAP) ដើម្បីជៀសវាងការបង្កជម្លោះជាមួយរុស្ស៊ី ខណៈដែលប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកគឺលោកបានជំរុញឱ្យប្រទេសទាំងពីរចូលជាសមាជិករបស់ពួកគេ។ ទីបំផុត ណាតូបានបដិសេធមិនផ្តល់ជូនអ៊ុយក្រែន និងចចជីនូវផែនការសកម្មភាពសមាជិកភាព ប៉ុន្តែពួកគេបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយដោយយល់ព្រមថា"ប្រទេសទាំងនេះគង់តែក្លាយជាសមាជិករបស់ណាតូ"។ លោកពូទីនបានសម្តែងការប្រឆាំងយ៉ាងពេញទំហឹងចំពោះចចជី និងការដេញថ្លៃសមាជិកណាតូរបស់អ៊ុយក្រែន។ កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៩ បានបោះឆ្នោតធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញដើម្បីបញ្ជាក់ពីមហិច្ឆតារយៈពេលវែងរបស់ខ្លួនក្នុងការចូលរួមជាមួយ និងអង្គការណាតូ។ តែទោះជាយ៉ាងណាក្តី នៅប៉ុន្មានខែមុនការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីក្នុងឆ្នាំ២០២២ លទ្ធភាពនៃអ៊ុយក្រែនចូលរួមជាមួយអង្គការណាតូគឺនៅស្ថិតឆ្ងាយដាច់ស្រយាលនៅឡើយ។

អឺរ៉ូម៉ីដាន បដិវត្តន៍នៃកិត្តិយស និងសង្គ្រាមនៅដុនបាស

Main articles: អឺរ៉ូម៉ីដាន, បដិវត្តន៍កិត្តិយស, and សង្គ្រាមនៅដុនបាស
បាតុកម្មអឺរ៉ូម៉ីដាននៅក្នុងរដ្ឋធានីកៀវ, ធ្នូ ២០១៣

នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៩ លោកយ៉ានូកូវិចបានប្រកាសពីបំណងក្នុងការឈរឈ្មោះជាប្រធានាធិបតីម្តងទៀតនៅក្នុងការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែនឆ្នាំ២០១០[១] ហើយជាលទ្ធផល លោកក៏បានជាប់ឈ្មោះក្លាយជាប្រធានាធិបតីដូចអ្វីដែលបានគ្រោងទុក។[២] នៅអំឡុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៣ រលកនៃការតវ៉ានិងបាតុកម្មគាំទ្របស្ចឹមលោកដ៏ធំបានផ្ទុះឡើង បន្ទាប់ពីលោកយ៉ានូកូវិចបានសម្រេចចិត្តភ្លាមៗថាមិនចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងសមាគមសហភាពអឺរ៉ុប–អ៊ុយក្រែន ព្រោះលោកចង់បង្កើតទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយប្រទេសរុស្ស៊ី និងសហភាពសេដ្ឋកិច្ចអឺរ៉ាស៊ី។ ក្រុមប្រឹក្សាជាតិអ៊ុយក្រែនបានគាំទ្រយ៉ាងពេញទំហឹងលើការចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប។[៣] រីឯរុស្ស៊ីវិញបានដាក់សម្ពាធលើអ៊ុយក្រែនឱ្យបដិសេធ។[៤]

ទំហំនៃការបាតុកម្មនោះក៏បានរីកដុះដាលកាន់តែធំឡើងៗ ដោយក្រុមបាតុករនីមួយៗបានប្តេជ្ញាប្រឆាំងដាច់ខាតនឹងអំពើពុករលួយក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល ភាពឃោរឃៅរបស់កម្លាំងនគរបាល និងច្បាប់ប្រឆាំងអំពើបាតុកម្ម។ល។[៥] ក្នុងអំឡុងខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៤ ការប៉ះទង្គិចគ្នានៅទីក្រុងកៀវរវាងក្រុមបាតុករ និងកម្លាំងនគរបាលពិសេសបានបណ្តាលឱ្យអ្នកតវ៉ាប្រមាណ ១០០ នាក់បាត់បង់ជីវិត និងរួមជាមួយប៉ូលីសចំនួន ១៣ នាក់ថែមទៀត។[៦] នៅថ្ងៃទី២១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៤ លោកយ៉ានូកូវិច និងមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងក្នុងសភាបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងមួយដោយអំពាវនាវឱ្យបង្កើតរដ្ឋាភិបាលបណ្តោះអាសន្ន និងការបោះឆ្នោតមុនកាលកំណត់។ នៅថ្ងៃបន្ទាប់ លោកយ៉ានូកូវិចបានភៀសខ្លួនចេញពីទីក្រុងកៀវ ហើយក្រោយមកក៏ចេញពីទឹកដីអ៊ុយក្រែនតែម្តង[៧] រួចបន្ទាប់មកសភាអ៊ុយក្រែនក៏បានបោះឆ្នោតដកលោកចេញពីតំណែង។[៨] ថ្នាក់ដឹកនាំនៅឯទឹកដីភាគខាងកើតប្រទេសអ៊ុយក្រែនដែលនិយមនិយាយភាសារុស្ស៊ីបានប្រកាសបន្តភក្ដីភាពចំពោះយ៉ានូកូវិច[៩] ហើយចលនាគាំទ្ររុស្ស៊ីក៏បានផ្ទុះឡើងនៅទីនោះ។[១០] ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរដ្ឋរបស់រុស្ស៊ីបានចោទរដ្ឋាភិបាលអ៊ុយក្រែនថ្មីថាជាអ្នកបង្កភាពចលាចល និងវិបត្តិទាំងឡាយដែលបានកើតមាន និងបានសម្តៅលើក្រុមតំណាងអឺរ៉ូម៉ីដានថាជា ពួក"ជ្រុលនិយម" "ហ្វាស៊ីស"[១១] "ណាស៊ីនិយម"[១២] និងក្រុម"ប្រឆាំងនឹងសាសន៍យូដា"។[១៣]

ស្ថានភាពនៅតំបន់ខាងកើតអ៊ុយក្រែនបានធ្លាក់ចូលជាក្នុងភាពតានតឹងបន្ថែមបន្ទាប់ពីរុស្ស៊ីបានកាត់យកឧបទ្វីបគ្រីមៀធ្វើជាទឹកដីរបស់ខ្លួននៅអំឡុងខែមីនា ឆ្នាំ២០១៤ ហើយមួយខែក្រោយ សង្រ្គាមនៅតំបន់ដុនបាសក៏បានផ្ទុះឡើងដោយមានរដ្ឋផ្តាច់ខ្លួននិយមចំនួនពីរលេចឡើងគឺ៖ សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតដូណេតស្ក៍ និងសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតលូហ្កានស្ក៍។[១៤][១៥] កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងមីនស្ក៍ត្រូវបានចុះនៅក្នុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៤ និងម្តងទៀតនៅខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៥ ក្នុងគោលបំណងបញ្ឈប់ការប្រយុទ្ធបង្ហូរឈាមគ្នា តែទោះជាយ៉ាងណា បទឈប់បាញ់មិនដែលឈានចូលដល់កិច្ចសន្យាអ្វីមួយនោះឡើយ។[១៦] នៅក្នុងឆ្នាំ២០២១ លោកពូទីនបានបដិសេធធ្វើកិច្ចពិភាក្សាកំពូលជាមួយប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែនលោកវ៉ូឡូឌីមៀរ ហ្សេឡេនស្គី ហើយរដ្ឋាភិបាលរុស្ស៊ីបានប្រកាន់ខ្ជាប់នូវអត្ថបទមួយរបស់អតីតប្រធានាធិបតីលោកឌីមីទ្រី ម៉េដវេដេវ ដែលប្រកែកថា វាគ្មានន័យអ្វីនោះទេក្នុងការរកដោះស្រាយជាមួយអ៊ុយក្រែន ខណៈដែលប្រទេសនេះនៅតែបន្តមុខងារជា"រដ្ឋចំណុះ"របស់សហរដ្ឋអាមេរិក។[១៧]

វិបត្តិមុនការឈ្លានពាន

ព័ត៌មានបន្ថែម៖ វិបត្តិរុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែនឆ្នាំ២០២១–២០២២

ការឈ្លានពាន និងចលនាតស៊ូ

ការវិវត្តនៃសង្គ្រាមឈ្លានពានក្នុងទឹកដីអ៊ុយក្រែន (២៤ កុម្ភៈ ដល់ ២៤ មីនា)

ការឈ្លានពានបានចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ បន្ទាប់ពីលោកពូទីនបានប្រកាសអំពីបំណងធ្វើអន្តរាគមន៍យោធា។[១៨] ការឈ្លានពានពេញលេញត្រូវបានអនុវត្តឡើងដោយមានកងពលថ្មើរជើងដែលមានការគាំទ្រពីរថក្រោះ និងការគាំទ្រផ្លូវអាកាសនៅភាគខាងកើតអ៊ុយក្រែន រួមជាមួយនឹងការបាញ់មីស៊ីលនិងគ្រាប់ផ្លោងរាប់សិបគ្រាប់ចូលទៅទូទាំងប្រទេសអ៊ុយក្រែន។[១៩][២០] ជាក់ស្តែង កងពលថ្មើរជើង និងកងកម្លាំងរថក្រោះបានផ្តើមការវាយលុកពីបួនទិសរួមមាន៖ ទិសខាងជើង (សម្រុកទៅទីក្រុងកៀវ) ទិសខាងត្បូង (ចេញពីឧបទ្វីបគ្រីមៀ) ទិសអាគ្នេយ៍ (ចេញពីដែនដីលូហ្កានស្ក៍ និងដុនបាស) និងទិសខាងកើត។[២១][២២] យុទ្ធនាការ​ទម្លាក់​គ្រាប់​មីស៊ីល​ដ៏ធំ​ត្រូវ​បានប្រព្រឹត្តិទៅដោយរុស្ស៊ីបានបាញ់​មីស៊ីល​រាប់​សិប​គ្រាប់ចូល​ទូទាំង​ប្រទេស​អ៊ុយក្រែន​រហូត​ដល់​ភាគ​ខាងលិចក្នុង​ទីក្រុងល្វីវទៀតផង។[២៣][២៤]

ជួរប្រយុទ្ធខាងជើង

អត្ថបទដើម: ការវាយប្រហារនៅកៀវ (២០២២)
ការគ្រប់គ្រងយោធានៅជុំវិញទីក្រុងកៀវ គិតត្រឹមថ្ងៃទី៣ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២២

ក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីដណ្តើមកាន់កាប់រដ្ឋធានីកៀវ រុស្ស៊ីបានលើកទ័ពឈ្លានពានចេញពីប្រទេសបេឡារុសតាមច្រាំងខាងលិចនៃទន្លេឌីណេព័រ ដោយមានគោលដៅជាក់ស្តែងគឺឡោមព័ទ្ធរដ្ឋធានីរបស់អ៊ុយក្រែនពីទិសខាងលិច។ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងនេះត្រូវបានគាំទ្រដោយកម្លាំងវាយប្រហារចំនួនពីរនៅតាមបណ្តោយច្រាំងខាងកើតនៃទន្លេឌីណេព័រ៖ ខាងលិចនៅទីក្រុងឈើហ៊ីនីវ និងភាគខាងកើតនៅក្រុងស៊ូមី។ កម្លាំងវាយប្រហារភាគខាងកើតអាចទំនងតម្រង់ក្បាលចូលមកឡោមព័ទ្ធទីក្រុងកៀវពីភាគឦសាន និងខាងកើត។[២០][១៩] នៅថ្ងៃដំបូងនៃយុទ្ធនាការឈ្លានពាន កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានដង្ហែរក្បួនឆ្ពោះទៅកាន់ទីក្រុងកៀវពីប្រទេសបេឡារុសហើយក្នុងដំណើរនេះ ពួកគេបានចូលកាន់កាប់ទីក្រុងខ្មោចដូចជា ឈើណូប៊ីល និងព្រីបយ៉ាត់។[២៥][២៦] បន្ទាប់ពីទទួលបានជ័យជម្នះនៅទីក្រុងឈើណូប៊ីល កងកម្លាំងរុស្ស៊ីត្រូវជាប់ដៃប្រយុទ្ធនៅឯភូមិអ៊ីវ៉ានគីវ ភាគខាងជើងនៃជាយក្រុងកៀវ។ កងកម្លាំងអាកាសរុស្ស៊ីបានព្យាយាមដណ្តើមយកអាកាសយានដ្ឋានសំខាន់ៗចំនួនពីរនៅជុំវិញទីក្រុងកៀវ ដោយក្នុងនោះ អាកាសយានដ្ឋានអង់តូនូវត្រូវបានធ្លាក់ក្រោមការកាន់កាប់របស់រុស្ស៊ី[២៧] ចំណែកឯមូលដ្ឋានទ័ពអាកាសវ៉ាស៊ីលគីវវិញត្រូវបានបំផ្លិចបំផ្លិញយ៉ាងខ្ទិចខ្ទាំ។[២៨]

ក្នុងអំឡុងពេលនៃការវាយប្រហារដំបូងមកលើទីក្រុងកៀវ មានរបាយការណ៍មួយបានបង្ហាញថារុស្ស៊ីបានប៉ុនប៉ងធ្វើឃាតលោកវ៉ូឡូឌីមៀរ ហ្សេឡេនស្គីដោយប្រើទាហានស៊ីឈ្នួល និងកងកម្លាំងជនជាតិឆេឆិន។ រដ្ឋាភិបាលអ៊ុយក្រែនបាននិយាយថា កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងទាំងនេះត្រូវបានរារាំងដោយមន្ត្រីប្រឆាំងសង្គ្រាមមួយចំនួននៅក្នុងសេវាសន្តិសុខសហព័ន្ធរបស់ប្រទេសរុស្ស៊ី ដោយមន្ត្រីនោះបានចែកនូវព័ត៌មានសម្ងាត់អំពីផែនការធ្វើឃាតលោកហ្សេឡេនស្គីមុនពេលផែនការត្រូវបានអនុវត្ត។[២៩]


គិតត្រឹមថ្ងៃទី៥ ខែមីនា ក្បួនរថយន្តយោធារុស្ស៊ីដ៏ធំមួយដែលត្រូវបានគេរាយការណ៍ថាមានប្រវែង ៦៤ គីឡូម៉ែត្រ ត្រូវបានជាប់គាំងខណៈពេលធ្វើដំណើរការឆ្ពោះទៅកាន់ទីក្រុងកៀវ។[៣០] កម្លាំងរុស្ស៊ីដែលមានគោលដៅដណ្តើមទីក្រុងឈើនីហ៊ីវក៏ត្រូវជាប់គាំងផងដែរ ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យពួកគេសម្រេចចិត្តយាមឡោមព័ទ្ធជុំវិញទីក្រុងនោះ។ នៅឯភាគពាយព្យ កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានបន្តរុលទៅមុខដោយបានកាន់កាប់ក្រុងប៊ូតឆា ហូស្តូមែល និងវ័រហ្សែលក្នុងដំណើរឆ្ពោះទៅរករដ្ឋធានីកៀវ បើគិតត្រឹមថ្ងៃទី៥ ខែមីនា។[៣១][៣២] ដល់ថ្ងៃទី១១ ខែមីនា វាត្រូវបានគេរាយការណ៍ថា ហ្វូងរថយន្តដ៏វែងនោះបានបំបែកទៅទីតាំងខុសៗគ្នា ដោយខ្លះបានចតនៅក្រោមម្លប់ដើមឈើដើម្បីគេចខ្លួនពីការចាប់យករូបភាពពីផ្កាយរណប។ គ្រាប់រ៉ុក្កែតជាច្រើនក៏ត្រូវបានគេរកឃើញផងដែរ។[៣៣] នៅថ្ងៃទី១៦ ខែមីនា កងកម្លាំងអ៊ុយក្រែនបានចាប់ផ្តើមយុទ្ធនាការវាយតបវិញដើម្បីទប់កងកម្លាំងរុស្ស៊ីដែលត្រៀមនឹងចូលទីក្រុងកៀវតាមទិសដៅផ្សេងៗ។[៣៤]

មកត្រឹមថ្ងៃទី២០ ខែមីនា យោធារុស្ស៊ីហាក់ដូចជាកំពុងធ្វើការវាយលុកយ៉ាងលឿនដើម្បីសម្រេចបាននូវគោលដៅចម្បងជាក់ស្តែងរបស់ពួកគេពោលគឺការដណ្តើមកាន់កាប់ទីក្រុងកៀវ រួមជាមួយនឹងការកាន់កាប់អ៊ុយក្រែនភាគខាងកើត និងការបម្លាស់ទីរដ្ឋាភិបាលអ៊ុយក្រែនចេញពីរដ្ឋធានី។ ដំណើរចូលកាន់កាប់ទីក្រុងកៀវដោយរុស្ស៊ីមិនបានប្រព្រឹត្តិទៅដោយរលូននោះទេ នេះក៏ព្រោះតែបណ្តាលមកពីកត្តាជាច្រើនរួមមាន៖ ការធ្លាក់ទឹកចិត្ត និងអស់ក្តីសង្ឃឹមខ្ពស់រវាងកងកម្លាំងអ៊ុយក្រែន និងរុស្ស៊ី ការប្រើប្រាស់អាវុធទំនើបៗដោយអ៊ុយក្រែនដែលជាជំនួយផ្តល់ដោយសម្ព័ន្ធមិត្តលោកខាងលិច កង្វះមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូន និងសម្ភារៈបរិក្ខាររបស់រុស្ស៊ី ការបរាជ័យរបស់កងទ័ពជើងអាកាសរុស្ស៊ីក្នុងការសម្រេចបាននូវឧត្តមភាពផ្លូវអាកាស និងសកម្មភាពអំពើបំផ្លិចបំផ្លាញរបស់យោធារុស្ស៊ីខណៈពេលពួកគេកំពុងឡោមព័ទ្ធទីក្រុងធំៗរបស់អ៊ុយក្រែន។[៣៥][៣៦][៣៧] ដោយមិនអាចទទួលបានជ័យជំនះភ្លាមៗនៅក្នុងប្រតិបត្តិការកៀវ កងកម្លាំងរុស្ស៊ីក៏សម្រេចផ្លាស់ប្តូរយុទ្ធសាស្រ្ត ហើយចាប់ផ្តើមប្រើប្រាស់អាវុធប្រឈម ការទម្លាក់គ្រាប់បែកមិនរើសមុខ និងសង្គ្រាមឡោមព័ទ្ធ។[៣៥][៣៨][៣៩]

នៅថ្ងៃទី២៥ ខែមីនា សកម្មភាពវាយតបរបស់អ៊ុយក្រែននៅក្នុងទីក្រុងកៀវបានផ្តល់លទ្ធផលផ្លែផ្កាច្រើនលើសពីអ្វីដែលខ្លួនបានស្មាន់ បន្ទាប់ពីពួកគេបានដណ្តើមបានទីក្រុង និងតំបន់តូចៗនៅភាគខាងកើត និងលិចនៃទីក្រុងកៀវមកវិញ។[៤០] កងទ័ពរុស្ស៊ីជាច្រើនបានដកថយចេញពីភាគខាងជើងនៃទីក្រុងកៀវខណៈកំពុងរងការវាយប្រហារច្រើនឡើងៗពីយោធាអ៊ុយក្រែន ហើយនៅចុងខែមីនា កងទ័ពរុស្ស៊ីនៅក្នុងតំបន់ក្រុងប៊ូតឆាបានដកថយចេញទាំងស្រុងទៅភាគខាងជើង។ កង​កម្លាំង​អ៊ុយក្រែន​បាន​ចូល​ក្នុង​ក្រុង​នេះ​កាល​ពី​ថ្ងៃ​ទី​១ ខែ​មេសា។[៤១] អ៊ុយក្រែន​បាន​អះអាង​ថាខ្លួន​បាន​ដណ្តើម​កាន់កាប់តំបន់​ទាំង​មូល​ជុំវិញ​រដ្ឋធានី​កៀវដោយក្នុងនោះរួមមានក្រុងអៀរពីន ប៊ូតឆា និងហូស្តូមែល។ល។ នៅ​ត្រឹម​ថ្ងៃ​ទី២ ខែ​មេសា ភស្តុតាង​នៃ​ឧក្រិដ្ឋកម្ម​សង្រ្គាម​ត្រូវ​បាន​គេ​រក​ឃើញ​នៅទីក្រុងប៊ូតឆា។[៤២]

ជួរប្រយុទ្ធឦសាន

អត្ថបទដើម: ការវាយប្រហារអ៊ុយក្រែនភាគឦសាន

កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានចូកទៅដល់អូប្លាសឈើនីហ៊ីវនៅថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ ហើយបានឡោមព័ទ្ធទីក្រុងរដ្ឋបាលនៃអូប្លាសនោះ។ នៅថ្ងៃបន្ទាប់ ទីក្រុងធំបំផុតទីពីរនៅក្នុងតំបន់គឺ កូណូតុប ដែលមានចម្ងាយ ៩០ គីឡូម៉ែត្រពីព្រំដែនរុស្ស៊ីត្រូវបានរងការវាយប្រហារ និងទីបំផុតកាន់កាប់ដោយកងកម្លាំងរុស្ស៊ី។[៤៣][៤៤] នៅថ្ងៃដដែរ កងកម្លាំងថ្មីមួយទៀតបានបោះគោលដៅឆ្ពោះទៅកាន់អូប្លាសស៊ូមីដែលមានមជ្ឈមណ្ឌលរដ្ឋបាលឈ្មោះថាស៊ូមីដែលមានចម្ងាយត្រឹមតែ ៣៥ គីឡូម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះពីព្រំដែនរុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែន ហើយដូចនៅឈើនីហ៊ីវអញ្ចឹង ទីក្រុងស៊ូមីត្រូវបានរងការវាយប្រហារដោយអង្គភាពរុស្ស៊ី ប៉ុន្តែមិនបានធ្លាក់ក្នុងដៃពួកគេទេ។[៤៥]

ជួរប្រយុទ្ធខាងកើត

អត្ថបទដើម: ការវាយប្រហារអ៊ុយក្រែនខាងកើត
លទ្ធផលពីការទម្លាក់គ្រាប់បែកដោយរុស្ស៊ីនៅជាយក្រុងការគីវ, ១ មីនា

នៅឯដែនដីភាគខាងកើត ទាហានរុស្ស៊ីបានព្យាយាមចូលកាន់កាប់ក្រុងការគីវដែលមានចម្ងាយតិចជាង ៣៥ គីឡូម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះពីព្រំដែនប្រទេសរុស្ស៊ី។[៤៦] ក្នុងអំឡុងពេលប្រយុទ្ធ រថក្រោះរុស្ស៊ីត្រូវប្រឈមជាមួយនឹងកម្លាំងតស៊ូការពារដ៏រឹងមាំរបស់អ៊ុយក្រែន។ កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែកុម្ភៈ ទីក្រុងនេះត្រូវបានរុស្ស៊ីដាក់គោលដៅទម្លាក់គ្រាប់មីស៊ីលពីលើ ហើយជាលទ្ធផល វាបានសម្លាប់ជីវិតមនុស្សអស់ជាច្រើននាក់។[៤៧] នៅថ្ងៃទី២៥ ខែមីនា ក្រសួងការពារជាតិរុស្ស៊ីបានថ្លែងថា ខ្លួនបានត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេចដើម្បីបើកប្រតិបត្តិការយោធាដំណាក់កាលទីពីរដោយមានគោលដៅកាន់កាប់ទីក្រុងធំៗនៅភាគខាងកើតប្រទេសអ៊ុយក្រែន។[៤៨]

ចំអំឡុងពេលមានការ​បាញ់​ប្រហារមកលើទី​ក្រុងការគីវកាន់តែខ្លាំងឡើងៗពីភាគីរុស្ស៊ី លុះនៅ​ថ្ងៃទី៣១ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២២ រុស្ស៊ី​ក៏បាន​រាយការណ៍​អំពី​ការវាយប្រហារ​តាម​ឧទ្ធម្ភាគចក្រមកលើ​ឃ្លាំង​ស្តុកទុក​ប្រេង​មួយកន្លែងនៅក្នុងទីក្រុងមួយជាប់ព្រំដែនជាមួយអ៊ុយក្រែន ហើយ​បាន​ចោទប្រកាន់​ថាអ៊ុយក្រែន​ជាអ្នក​វាយប្រហារ។[៤៩] យ៉ាង​ណា​មិញ ភាគីអ៊ុយក្រែន​បាន​បដិសេធ​មិនទទួល​ខុស​ត្រូវ​ចំពោះ​ការ​វាយ​ប្រហារ​នោះទេ។[៥០]

ជួរប្រយុទ្ធខាងត្បូង

អត្ថបទដើម: ការវាយប្រហារអ៊ុយក្រែនខាងត្បូង
សំណល់រថក្រោះ BMP-3 របស់រុស្ស៊ី, ៧ មីនា

នៅថ្ងៃទី២៦ ខែកុម្ភៈ យុទ្ធនាការឡោមព័ទ្ធទីក្រុងម៉ារីយូប៉ូលបានចាប់ផ្តើមនៅពេលដែលការវាយប្រហារបានផ្លាស់ប្តូរទៅទិសខាងកើតឆ្ពោះតម្រង់ចូលក្នុងទីក្រុងនោះ។[៥១][៥២] ខណៈពេលកំពុងធ្វើដំណើរឆ្ពោះទៅបន្តការប្រយុទ្ធនៅម៉ារីយូប៉ូល កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានចូលកាន់កាប់ទីក្រុងតូចៗមួយចំនួនដូចជា ប៊ែរឌានស្ក៍ និងមេលីតូប៉ូល។[៥៣][៥៤] នៅព្រឹកថ្ងៃទី២៥ ខែកុម្ភៈ អង្គភាពរុស្ស៊ីមកពីតំបន់ដូណេតស្ក៍បានធ្វើដំណើរឆ្ពោះទៅកាន់ទីក្រុងម៉ារីយូប៉ូល ហើយបានជួបនូវកងកម្លាំងអ៊ុយក្រែននៅក្បែរភូមិប៉ាវឡូពីល តែជ័យជម្នះត្រូវបានទៅកងកម្លាំងរុស្ស៊ី។[៥៥][៥៦] បើយោងតាមសេចក្តីរាយការណ៍ នៅអំឡុងពេលល្ងាច កងកម្លាំងជើងទឹករុស្ស៊ីបានចាប់ផ្តើមយុទ្ធនាការយោធាលើដែនសមុទ្រដោយមានគោលដៅទម្លាក់ទាហានប្រមាណរាប់ពាន់នាក់លើឆ្នេរសមុទ្រអាសូវ ចម្ងាយ ៧០ គីឡូម៉ែត្រពីភាគខាងលិចទីក្រុងម៉ារីយូប៉ូល។[៥៧][៥៨]

នៅថ្ងៃទី២៨ ខែកុម្ភៈ រុស្ស៊ីបានផ្តើមយុទ្ធនាការឡោមព័ទ្ធមួយទៀតនៅទីក្រុងអេនែរ្ហូដារ ដើម្បីកាន់កាប់រោងចក្រថាមពលនុយក្លេអ៊ែរមួយក្នុងក្រុង។[៥៩] គ្រោះអគ្គិភ័យ​មួយបាន​កើត​ឡើង​នៅឯ​រោងចក្រ​នោះខណៈ​ពេល​កងកម្លាំងទាំងពីរកំពុងបះទង្គិចគ្នា។[៦០] ទីភ្នាក់ងារថាមពលអាតូមិកអន្តរជាតិ (IAEA) បានបញ្ជាក់ជាបន្តបន្ទាប់ថា គ្រឿងឧបករណ៍សំខាន់ៗមិនត្រូវបានទទួលរងការខូចខាតអ្វីនោះទេ។[៦១] ដល់ថ្ងៃទី៤ ខែមីនា រោងចក្រថាមពលនុយក្លេអ៊ែរនោះក៏បានធ្លាក់ក្រោមការកាន់កាប់របស់រុស្ស៊ី។ ទោះជាមានសេចក្តីរាយការណ៍ថាមានអគ្គិភ័យឆាបឆេះមែន ប៉ុន្តែរោងចក្រថាមពលនោះមិនបានធ្លាយចេញសាយនូវវិទ្យុសកម្មអ្វីឡើយ។[៦២] នៅថ្ងៃទី២ ខែមីនា កងទ័ពរុស្ស៊ីបានទទួលជ័យជម្នះនៅក្នុងសមរភូមិប្រយុទ្ធគែរសុន ហើយទីក្រុងគែរសុននេះក៏បានក្លាយជាទីក្រុងដ៏សំខាន់ដំបូងគេរបស់អ៊ុយក្រែនដែលត្រូវបានកាន់កាប់ដោយកងកម្លាំងរុស្ស៊ីចាប់តាំងពីការឈ្លានពានបានកើតឡើង។[៦៣] បន្ទាប់មក កងទ័ពរុស្ស៊ីបានបន្តដំណើរទៅកាន់ក្រុងមីកូលៃអ៊ីហ្វ ហើយបានបើកការវាយលុកមកលើទីក្រុងនេះនៅពីរថ្ងៃក្រោយ ប៉ុន្តែពួកគេត្រូវបានកងកម្លាំងអ៊ុយក្រែនច្រានចេញពីបរិវេណទីក្រុងវិញ។[៦៤] នៅថ្ងៃទី២ ខែមីនា កងកម្លាំងអ៊ុយក្រែនបានចាប់ផ្តើមការវាយលុកលើក្រុងហូរលីវកា[៦៥] ដែលជាទីក្រុងមួយស្ថិតក្រោមការកាន់កាប់របស់សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតដូណេតស្ក៍ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៤។[៦៦] បន្ទាប់ពីរងការវាយប្រហារដោយមីស៊ីលជាថ្មីនៅថ្ងៃទី១៤ ខែមីនាក្នុងទីក្រុងម៉ារីយូប៉ូល រដ្ឋាភិបាលអ៊ុយក្រែនបានចេញអះអាងថា មានមនុស្សជាង ២,៥០០ នាក់ក្នុងទីក្រុងបានបាត់បង់ជីវិត។[៦៧]

ត្រឹមថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ទីក្រុងម៉ារីយូប៉ូលត្រូវបានឡោមព័ទ្ធទាំងស្រុង ហើយការប្រយុទ្ធគ្នាបានរាលដាលដល់កណ្តាលក្រុង ដែលជាហេតុនាំឱ្យកិច្ចប្រឹងប្រែងជម្លៀសជនស៊ីវិលមិនអាចប្រព្រឹត្តិទៅរួច។[៦៨] កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមីនា សាលាសិល្បៈមួយនៃទីក្រុងម៉ារីយូប៉ូល ដែលជាទីកន្លែងជ្រកកោនរបស់មនុស្សប្រហែល ៤០០ នាក់ត្រូវរងការទម្លាក់គ្រាប់បែកពីរុស្ស៊ី។[៦៩] នៅថ្ងៃដដែរ ពេលដែលកងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានបន្តពង្រួមការឡោមព័ទ្ធទីក្រុងនោះ រដ្ឋាភិបាលរុស្ស៊ីបានទាមទារឱ្យអាជ្ញាធរក្រុងទម្លាក់អាវុធចុះចាញ់ប៉ុន្តែត្រូវមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលអ៊ុយក្រែនជាច្រើននាក់បានបដិសេធ។[២១][២២] នៅថ្ងៃទី២៤ ខែមីនា កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានចូលទៅដល់កណ្តាលក្រុងម៉ារីយូប៉ូល ខណៈដែលដំណាក់កាលទីពីរនៃការឈ្លានពានបានចាប់ផ្តើមដំណើរការឡើង។[៧០] រដ្ឋបាលក្រុងបានចោទប្រកាន់ទាហានរុស្សីថាបានព្យាយាមធ្វើឱ្យប្រជាជនក្រុងបាក់ទឹកចិត្តដោយការស្រែកជាសាធារណៈអំពីជ័យជម្នះរបស់រុស្ស៊ី រួមទាំងអំណះអំណាងថាទីក្រុងអូដេសាត្រូវបានកាន់កាប់រួចហើយ។[៧១] នៅថ្ងៃទី២៧ ខែមីនា ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីអ៊ុយក្រែន លោកអូល្ហា ស្តេហ្វានីស៊ីណាបាននិយាយថា "ប្រជាជននៅម៉ារីយូប៉ូលមិនមានទឹកប្រើប្រាស់គ្រាប់គ្រាន់ ព្រមទាំងស្បៀងអាហារ និងអ្វីៗទាំងអស់។ ជាង ៨៥ ភាគរយនៃទីក្រុងទាំងមូលត្រូវបានបំផ្លិចបំផ្លាញ" ហើយលោកបានបន្តថា គោលដៅរបស់រុស្ស៊ីគឺ"គ្មានអ្វីទាក់ទងនឹងមនុស្សជាតិឡើយ"។[៧២] នៅក្នុងការសន្ទនាតាមទូរស័ព្ទរវាងលោកពូទីន និងម៉ាក្រុងនាថ្ងៃទី២៩ ខែមីនា៖ លោកពូទីនបាននិយាយថា ការទម្លាក់គ្រាប់បែកលើម៉ារីយូប៉ូលនឹងបិទឆាកបញ្ចប់ ប្រសិនបើកងទ័ពអ៊ុយក្រែនសុំចុះចាញ់ប្រគល់ទីក្រុងទាំងមូលមកឱ្យរុស្ស៊ី ពិសេសគឺនៅពេលដែលទីក្រុងនេះកំពុងស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពនៃការបំផ្លិចបំផ្លាញដ៏ហិនហោច និងការឡោមព័ទ្ធពីគ្រប់ទិសតំបន់។[៧៣]

អ៊ុយក្រែនខាងលិច

កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែមីនា កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានធ្វើការវាយប្រហារដោយបានបាញ់មីស៊ីលល្បឿនជាច្រើនគ្រាប់សម្តៅទៅកន្លែងហ្វឹកហ្វឺនយោធានៅទីក្រុងយ៉ាវ៉ូរីវក្នុងអូប្លាសល្វីវ ជិតព្រំដែនប្រទេសប៉ូឡូញ។ អភិបាលតំបន់បានរាយការណ៍ថា យ៉ាងហោចណាស់មានមនុស្សចំនួន ៣៥ នាក់បានបាត់បង់ជីវិតដោយសារការវាយប្រហារនេះ។[៧៤][៧៥] នៅថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា រុស្ស៊ីបានពង្រីកយុទ្ធនាការវាយប្រហាររបស់ពួកគេដល់ទីក្រុងល្វីវ ដោយមន្ត្រីយោធាអ៊ុយក្រែនបាននិយាយថា មីស៊ីលដំបូងៗដែលបាញ់មកលើល្វីវទំនងជាមីស៊ីលដែលបាញ់បង្ហោះតាមដែនអាកាសដែលអាចមានប្រភពមកពីយន្តហោះចម្បាំងហោះហើរនៅឯសមុទ្រខ្មៅ។[៧៦]

ជម្លោះដែនអាកាស

ផ្នែកនេះត្រូវការពង្រីក-សរសេរបន្ថែម។

នៅថ្ងៃទី៦ ខែមីនា អគ្គសេនាធិការនៃកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធអ៊ុយក្រែនបានរាយការណ៍ថា យន្តហោះរុស្ស៊ីចំនួន ៨៨ គ្រឿងត្រូវបានបំផ្លាញចាប់តាំងពីសង្គ្រាមបានចាប់ផ្តើម។[៧៧] ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណាក្តី មន្ត្រីការពារជាតិកំពូលអាមេរិកលាក់មុខម្នាក់បានប្រាប់សារព័ត៌មាន Reuters កាលពីថ្ងៃទី៧ ខែមីនាថា ប្រទេសរុស្ស៊ីនៅតែសល់យន្តហោះចម្បាំង និងឧទ្ធម្ភាគចក្រ"មួយភាគធំ"ដែលកំពុងប្រមូលផ្តុំនៅជិតទឹកដីអ៊ុយក្រែន និងត្រៀមចូលដែនអាកាសព្រំដែនរួចជាស្រេច។[៧៨]

ជម្លោះដែនទឹក

អ៊ុយក្រែនជាប្រទេសមួយស្ថិតនៅជាប់សមុទ្រខ្មៅដែលមានច្រកចូលតាមច្រកសមុទ្របូស្បូរូស និងដារដាណែល ដែលស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ប្រទេសតួកគី។ នៅថ្ងៃទី២៨ ខែកុម្ភៈ តួកគីបានអនុវត្តតាមសន្ធិសញ្ញាម៉ុងទ្រុកឆ្នាំ១៩៣៦ និងបិទច្រកសមុទ្រទាំងពីរ ហាមឃាត់នាវាចម្បាំងរុស្ស៊ីដែលមិនបានចុះបញ្ជីនៅឯមូលដ្ឋានទឹកក្នុងសមុទ្រខ្មៅ ហើយមិនត្រឡប់ទៅចូលចតនៅកំពង់ផែដើមវិញ។ ជាក់ស្តែង តួកគីបានបដិសេធការឆ្លងកាត់នាវាកងទ័ពជើងទឹករុស្ស៊ីចំនួនបួនដែលរកឆ្លងកាត់ច្រកសមុទ្រតួកគី។[៧៩][៨០][៨១]

កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែកុម្ភៈ សេវាឆ្មាំព្រំដែនរដ្ឋអ៊ុយក្រែនបានប្រកាសថា នាវាកងទ័ពជើងទឹករុស្ស៊ីបានចាប់ផ្តើមធ្វើការវាយប្រហារលើកោះពស់របស់ខ្លួននៅក្នុងសមុទ្រខ្មៅ។[៨២] នាវាចម្បាំងរបស់រុស្ស៊ីបានបាញ់គ្រាប់ចូលទៅលើកោះនោះដោយកាំភ្លើងធំនៅលើនាវារបស់ពួកគេ។[៨៣] បន្ទាប់​ពី​ការបាញ់ប្រហារ ទាហាន​រុស្ស៊ី​មួយ​ក្រុម​បាន​ចូលចត​នៅឆ្នេរកោះ ហើយក៏បានដណ្តើមកាន់កាន់យក​កោះ​ពស់បានដោយជោគជ័យ។[៨៤] នៅថ្ងៃដដែរ កងកម្លាំងរុស្ស៊ីបានផ្តើមការវាយប្រហារលើមូលដ្ឋានទ័ពអាកាសឈូហ៊ូអ៊ី[៨៥] ដែលជាកន្លែងផ្ទុកដ្រូនប្រភេទ Bayraktar TB2។ ការ​វាយ​ប្រហារ​នេះ​បាន​បង្ក​ការ​ខូច​ខាត​ដល់​កន្លែង​ស្តុក​ប្រេង និង​ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធក្បែរៗនោះ។[៨៦]

កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែមីនា មន្ត្រីអ៊ុយក្រែនបាននិយាយថា នាវារបស់រុស្ស៊ីបានចូលចតនៅទីក្រុងប៊ែរឌានស្ក៍ តែក្នុងនោះមាននាវាចំនួនពីរត្រូវបានកំទេចដោយគ្រាប់រ៉ុក្កែតរបស់អ៊ុយក្រែន។[៨៧][៤០][៥៣]

ចលនាតស៊ូរបស់ប្រជាជនអ៊ុយក្រែន

ជនស៊ីវិលអ៊ុយក្រែនបានរួមគ្នាប្រឆាំងនឹងការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ី ដោយពួកគេបានស្ម័គ្រចិត្តចុះចូលជាមួយអង្គភាពការពារទឹកដី ផលិតគ្រាប់បែកដប បរិច្ចាគស្បៀងអាហារ សាងសង់របាំងការពារយោធា[៨៨] និងជួយដឹកជញ្ជូនជនភៀសខ្លួន។ល។[៨៩] ជាការឆ្លើយតបទៅនឹងការអំពាវនាវពីទីភ្នាក់ងារដឹកជញ្ជូនអ៊ុយក្រែន ប្រជាជនស៊ីវិលបានរុះរើ ឬផ្លាស់ប្តូរផ្លាកសញ្ញាផ្លូវគោក សាងសង់របាំងបណ្តោះអាសន្ន និងបិទច្រកផ្លូវផ្សេងៗ។ របាយការណ៍តាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមបានបង្ហាញអំពីបាតុកម្មតាមដងផ្លូវប្រឆាំងនឹងកងកម្លាំងរុស្ស៊ីនៅក្នុងទឹកដីកាន់កាប់ ហើយជារឿយៗវាបានវិវត្តទៅជាជម្លោះពាក្យសម្ដី និងការប្រឈមមុខដោយផ្ទាល់ជាមួយកងទ័ពរុស្ស៊ី។[៩០]

ក្នុង​ករណី​ខ្លះ មនុស្ស​មួយចំនួនបានយកខ្លួនប្រាណរបស់គេទៅ​រារាំង​យានយន្ត​យោធា​រុស្ស៊ី ហើយវាជាវិធីសាស្ត្រមួយដែលបង្ខំឱ្យកងកម្លាំងរុស្ស៊ីដកថយទៅក្រោយវិញ។[៩០][៩១][៩២] ប្រតិកម្មរបស់ទាហានរុស្ស៊ីចំពោះចលនាតស៊ូរបស់ជនស៊ីវិលគឺមានជាច្រើនទម្រង់ខុសៗគ្នាដែលក្នុងនោះមានដូចជា ការចូលរួមចរចាជាមួយក្រុមបាតុករ[៩០] ការបាញ់គំរាមទៅលើអាកាស ឬដោយផ្ទាល់ទៅក្នុងហ្វូងមនុស្ស។[៩៣] នៅអំឡុងពេលឈ្លានពាន គេឃើញមានការចាប់ឃុំខ្លួនក្រុមបាតុករជនជាតិអ៊ុយក្រែនជាច្រើននាក់ ហើយប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយអ៊ុយក្រែនបានរាយការណ៍ពីការបាត់ខ្លួន ការប្រល័យជីវិត ការចាប់ធ្វើចំណាប់ខ្មាំង ការសម្លាប់ក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ និងអំពើហិង្សាផ្លូវភេទមកលើប្រជាជនអ៊ុយក្រែនដែលប្រព្រឹត្តដោយយោធារុស្ស៊ី។[៩៤]

អន្តរាគមន៍ពីយោធាបរទេស

  រុស្ស៊ី
  អ៊ុយក្រែន
  ប្រទេស​ដែល​បាន​ផ្គត់ផ្គង់​សម្ភារៈ​យោធា​ដល់​អ៊ុយក្រែន​ក្នុង​អំឡុង​ពេល​រុស្ស៊ីចូលឈ្លានពាន
  រុស្ស៊ី
  អ៊ុយក្រែន
  ប្រទេសដែលបញ្ជូនជំនួយអ្វីមួយ រួមទាំងជំនួយមនុស្សធម៌ទៅកាន់អ៊ុយក្រែន

ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៤ មក សហរាជាណាចក្រ សហរដ្ឋអាមេរិក សហភាពអឺរ៉ុប និងអង្គការណាតូបានផ្តល់ជំនួយយោធាដែលមិនផ្តល់ផលប៉ះពាល់គ្រោះថ្នាក់ដល់ជីវិតជាច្រើនទៅកាន់ប្រទេសអ៊ុយក្រែន។[៩៥] នៅពេលដែលរុស្ស៊ីកំពុងប្រមូលផ្តុំឧបករណ៍ និងកងកម្លាំងយោធារបស់ខ្លួននៅតាមព្រំដែនអ៊ុយក្រែន សហរដ្ឋអាមេរិកក៏សម្រេចយល់ព្រមអនុញ្ញាតឱ្យរដ្ឋសមាជិកណាតូមួយចំនួនផ្ទេរអាវុធដែលផលិតដោយអាមេរិកទៅកាន់អ៊ុយក្រែន។[៩៦] បន្ទាប់ពីការឈ្លានពានបានចាប់ផ្តើម ប្រទេសសមាជិកណាតូ រួមទាំងអាល្លឺម៉ង់ផង បានយល់ព្រមផ្គត់ផ្គង់គ្រឿងសព្វាវុធ ប៉ុន្តែណាតូក្នុងនាមជាអង្គការមួយមិនបានធ្វើសកម្មភាពដូចគ្នានោះទេ។[៩៧][៩៨][៩៩] អង្គការណាតូ និងប្រទេសជាសមាជិករបស់ខ្លួនក៏បានបដិសេធមិនបញ្ជូនកងទ័ពចូលទៅក្នុងទឹកដីអ៊ុយក្រែនផងដែរ ព្រោះថាវានឹងប្រថុយនឹងសង្រ្គាមទ្រង់ទ្រាយធំមួយ[១០០][១០១] អ្នកជំនាញមួយចំនួនបានចាត់ទុកសេចក្តីសម្រេចបែបនេះថាជាគោលនយោបាយសម្របសម្រួល។[១០២][១០៣]

កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែកុម្ភៈ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិក លោកអង់តូនី ប្លីងកិនបានប្រកាសថា លោកបានរៀបចំទឹកដីប្រាក់ចំនួន ៣៥០ លានដុល្លារទុកជាជំនួយយោធា រួមទាំងប្រព័ន្ធប្រឆាំងគ្រឿងការពារ និងប្រឆាំងយន្តហោះផងដែរ។[១០៤][១០៥] នៅថ្ងៃបន្ទាប់ សហភាពអឺរ៉ុបបានបញ្ជាក់ថា ខ្លួននឹងផ្តល់ជំនួយយោធាដែលស្មើនឹងទឹកប្រាក់ចំនួន ៤៥០ លានអឺរ៉ូ (៥០២ លានដុល្លារអាមេរិក) និង ៥០ លានអឺរ៉ូ (៥៦ លានដុល្លារអាមេរិក) បន្ថែមទៀតសម្រាប់ជំនួយឧបករណ៍ដែលមិនប៉ះពាល់ជីវិតទៅដល់អ៊ុយក្រែន ដោយមានប្រទេសប៉ូឡូញដើរតួជាមជ្ឈមណ្ឌលចែកចាយ។[១០៦][១០៧] ក្នុងអំឡុងសប្តាហ៍ដំបូងនៃការឈ្លានពាន ប្រទេសសមាជិកណាតូបានផ្គត់ផ្គង់អាវុធប្រឆាំងរថក្រោះជាង ១៧,០០០ គ្រឿងដល់អ៊ុយក្រែន[១០៨] ហើយនៅពាក់កណ្តាលខែមីនា ចំនួននេះត្រូវបានគេប៉ាន់ស្មានថាបានកើនច្រើនជាង ២០,០០០ គ្រឿងទៅទៀត។[១០៩]

លោកអាណាតូលី ប៊ីប៊ីលូវ ប្រធានាធិបតីនៃរដ្ឋអូសេទីខាងត្បូងដែលជារដ្ឋបំបែកខ្លួនពីប្រទេសចចជីបានប្រកាសនៅថ្ងៃទី២៦ ខែមីនាថា កងទ័ពអូសេទីខាងត្បូងនឹងត្រូវបញ្ជូនចូលប្រទេសអ៊ុយក្រែន។[១១០][១១១] ក្រោយមក វាត្រូវបានបញ្ជាក់ឱ្យច្បាស់ថា លោកប៊ីប៊ីលូវបានសម្តៅលើប្រជាជនអូសេទីដែលមានសញ្ជាតិរុស្ស៊ីឬជាអ្នកបម្រើការក្នុងជួរយោធារុស្ស៊ីនៅឯមូលដ្ឋានយោធាទីបួននៃកងទ័ពរុស្ស៊ីទី ៥៨ ដែលកំពង់ឈរជើងនៅក្នុងរដ្ឋអូសេទីខាងត្បូងនេះឯង។[១១២][១១៣]

កម្លាំងស្ម័គ្រចិត្តបរទេស

កំណត់សម្គាល់

ឯកសារយោង

  1. ↑ "Yanukovych tops list of presidential candidates in Ukraine – poll". Ukrainian Independent Information Agency. 2 June 2009. https://www.unian.net/eng/news/news-318868.html. 
  2. ↑ Harding, Luke (8 February 2010). "Yanukovych set to become president as observers say Ukraine election was fair". The Guardian. Kyiv. ISSN 1756-3224. OCLC 60623878. Archived from the original on 27 កុម្ភៈ 2022.
  3. ↑ "Parliament passes statement on Ukraine's aspirations for European integration". Kyiv Post. 22 February 2013. https://www.kyivpost.com/article/content/ukraine-politics/parliament-passes-statement-on-ukraines-aspirations-for-european-integration-320792.html. 
  4. ↑ The European Union in Crisis. pp. 3, 274. 
  5. ↑ Ukraine's Euromaidan: Analyses of a Civil Revolution. Ibidem Press. 2015. pp. 9–14. 
  6. ↑ "Accountability for killings in Ukraine from January 2014 to May 2016" (PDF). Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights. pp. 9, 21–25.
  7. ↑ "Источники РБК: Виктор Янукович находится в Подмосковье". RosBusinessConsulting. 26 February 2014. https://top.rbc.ru/politics/26/02/2014/907430.shtml. 
  8. ↑ "Rada removes Yanukovych from office, schedules new elections for May 25". Interfax-Ukraine. 24 February 2014. https://en.interfax.com.ua/news/general/192030.html. 
  9. ↑ Polityuk, Pavel; Robinson, Matt; Baczynska, Gabriela; Goettig, Marcin; Graff, Peter; Elgood, Giles (22 February 2014). "Ukraine parliament removes Yanukovich, who flees Kiev in 'coup'". Reuters. Kyiv. https://in.reuters.com/article/ukraine-crisis-parliament-idINDEEA1L04L20140222. 
  10. ↑ Fisher, Max (3 September 2014). "Everything you need to know about the Ukraine crisis". Vox. Archived from the original on 22 មករា 2022. Retrieved 26 មីនា 2022.
  11. ↑ "Ukraine's revolution and the far right". BBC News. 7 March 2014. https://www.bbc.com/news/world-europe-26468720. 
  12. ↑ Flintoff, Corey (15 April 2014). "Russian Media Accused Of Using Propaganda In Ukraine Reporting". NPR. https://www.npr.org/2014/04/15/303172312/russian-media-accused-of-feeding-propaganda-on-ukraine-crisis?t=1646733862272. 
  13. ↑ Kozlowska, Hanna (2 June 2014). "The Fascists Are Coming, the Fascists Are Coming!". Foreign Policy. https://foreignpolicy.com/2014/06/02/the-fascists-are-coming-the-fascists-are-coming/. 
  14. ↑ Grytsenko, Oksana; Vlasova, Anastasia (12 April 2014). "Armed pro-Russian insurgents in Luhansk say they are ready for police raid". Kyiv Post (Luhansk: Businessgroup LLC). https://www.kyivpost.com/content/ukraine/armed-pro-russian-insurgents-in-luhansk-say-they-are-ready-for-police-raid-343167.html. 
  15. ↑ Ragozin, Leonid (16 March 2019). "Annexation of Crimea: A masterclass in political manipulation". Riga: Al Jazeera. Archived from the original on 8 ឧសភា 2020. Retrieved 26 មីនា 2022.
  16. ↑ "Ukraine ceasefire violated more than 100 times within days: OSCE". Al Jazeera. 29 July 2020. https://www.aljazeera.com/news/2020/7/29/ukraine-ceasefire-violated-more-than-100-times-within-days-osce. 
  17. ↑ "Russia Shouldn't Negotiate With 'Vassal' Ukraine, Ex-President Medvedev Says". The Moscow Times. 11 October 2021. Retrieved 26 មីនា 2022.
  18. ↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Meduza_Putin_announces_invasion
  19. ↑ ១៩,០ ១៩,១ Kagan, Frederick; Barros, George; Stepanenko, Kateryna (5 March 2022). "Russian Offensive Campaign Assessment, March 4". CriticalThreats. https://www.criticalthreats.org/analysis/russian-offensive-campaign-assessment-march-4. 
  20. ↑ ២០,០ ២០,១ Kagan, Frederick; Barros, George; Stepanenko, Kateryna (4 March 2022). "Russian Offensive Campaign Assessment, March 4". Institute for the Study of War. Retrieved 27 មីនា 2022.
  21. ↑ ២១,០ ២១,១ "Ukraine rejects Russian demand to surrender port city of Mariupol in exchange for safe passage". CBS News. 20 March 2022. https://www.cbsnews.com/news/ukraine-mariupol-russia-surrender-reject/. 
  22. ↑ ២២,០ ២២,១ "Ukraine refuses to surrender Mariupol as scope of human toll remains unclear". Canadian Broadcasting Corporation. 21 March 2022. https://www.cbc.ca/news/world/ukraine-russia-war-march21-1.6391709. 
  23. ↑ Dutton, Jack (25 February 2022). "Russian Military Base Blown Up as Ukraine Fights Back". Newsweek. https://www.newsweek.com/russian-military-base-blown-ukraine-fights-back-1682558. 
  24. ↑ "Ukrainian Armed Forces attacked Millerovo with Tochka-U". Rostov Gazeta. 25 February 2022. https://rostovgazeta.ru/news/politics/25-02-2022/vooruzhennye-sily-ukrainy-atakovali-millerovo-tochkoy-u. 
  25. ↑ "Ukraine loses control of Chernobyl nuclear site, amid battles in Kyiv outskirts". The Times of Israel. 24 February 2022. https://www.timesofisrael.com/ukraine-troops-battle-invading-russian-army-in-kyiv-outskirts/. 
  26. ↑ "(ភាសាអ៊ុយក្រែន) Українські військові під Києвом зупинили колону російських танків". Gazeta. 25 February 2022. Archived from the original on 25 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 27 មីនា 2022.
  27. ↑ "Эксперт объяснил значение киевского аэродрома Гостомель для спецоперации". MKRU. 25 February 2022. https://www.mk.ru/politics/2022/02/25/ekspert-obyasnil-znachenie-kievskogo-aerodroma-gostomel-dlya-specoperacii.html. 
  28. ↑ "Airport completely destroyed due to missile attacks by invader in Vasylkiv, Kyiv region – mayor". Interfax-Ukraine. 12 March 2022. https://en.interfax.com.ua/news/general/811960.html។ បានយកមក 27 មីនា 2022. 
  29. ↑ Rana, Manveen (3 March 2022). "Volodymyr Zelensky survives three assassination attempts in days". The Times. https://www.thetimes.co.uk/article/zelensky-survives-three-assassination-attempts-in-days-xnstdfdfc. 
  30. ↑ Stern, David L. (5 March 2022). "After temporary cease-fires break down, Putin threatens Ukraine's government". The Washington Post. ល.ត.ម.អ. 0190-8286. https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/05/ukraine-military-battlefield-kyiv-mariupol/. 
  31. ↑ Lister, Tim; Pennington, Josh; McGee, Luke; Gigova, Radina (7 March 2022). "'A family died... in front of my eyes': Civilians killed as Russian military strike hits evacuation route in Kyiv suburb". CNN. https://edition.cnn.com/2022/03/06/europe/ukraine-russia-invasion-sunday-intl-hnk/index.html. 
  32. ↑ "Bucha, Vorzel, Hostomel under enemy's control, situation remains critical". Ukrinform. 7 March 2022. https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3422872-bucha-vorzel-hostomel-under-enemys-control-situation-remains-critical.html. 
  33. ↑ Murphy, Paul (11 March 2022). "Stalled 40-mile-long Russian convoy near Kyiv now largely dispersed, satellite images show". CNN. https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-11-22/h_1b9599f9b4bf3b17110242404180ffec. 
  34. ↑ Cullison, Alan; Coles, Isabel; Trofimov, Yaroslav (16 March 2022). "Ukraine Mounts Counteroffensive to Drive Russians Back From Kyiv, Key Cities". The Wall Street Journal. https://www.wsj.com/articles/ukraine-mounts-counteroffensive-to-drive-russians-back-from-kyiv-key-cities-11647428858. 
  35. ↑ ៣៥,០ ៣៥,១ Sly, Liz; Lamothe, Dan (20 March 2022). "Russia's war for Ukraine could be headed toward stalemate". The Washington Post. https://www.washingtonpost.com/world/2022/03/20/russia-ukraine-military-offensive/. 
  36. ↑ Boot, Max (21 March 2022). "Opinion: Against all odds, Ukrainians are winning. Russia's initial offensive has failed.". The Washington Post. https://www.washingtonpost.com/opinions/2022/03/21/ukraine-is-winning-war-russia-offensive-putin/. 
  37. ↑ Kemp, Richard (22 March 2022). "The Russian army has run out of time". The Daily Telegraph. Retrieved 6 មេសា 2022.
  38. ↑ Gordon, Michael R.; Leary, Alex (21 March 2022). "WSJ News Exclusive | Russia, Failing to Achieve Early Victory in Ukraine, Is Seen Shifting to 'Plan B'". The Wall Street Journal. https://www.wsj.com/articles/russia-failing-to-achieve-early-victory-in-ukraine-is-seen-shifting-to-plan-b-11647824374. 
  39. ↑ Ali, Idrees; Stewart, Phil (27 February 2022). "Russian forces appear to shift to siege warfare in Ukraine- U.S. official". Reuters. https://www.reuters.com/world/europe/putins-nuclear-move-could-make-situation-much-much-more-dangerous-us-official-2022-02-27/. 
  40. ↑ ៤០,០ ៤០,១ Walters, Joanna; Bartholomew, Jem; Belam, Martin; Lock, Samantha (25 March 2022). "Russia-Ukraine war latest: Ukraine takes back towns east of Kyiv; hopes of Mariupol humanitarian corridor grow – live". The Guardian. ល.ត.ម.អ. 0261-3077. https://www.theguardian.com/world/live/2022/mar/25/ukraine-war-latest-news-sanctions-a-little-late-zelenskiy-tells-european-council-biden-to-visit-poland-live. 
  41. ↑ Rudenko, Olga (2 April 2022). "Hundreds of murdered civilians discovered as Russians withdraw from towns near Kyiv (GRAPHIC IMAGES)". The Kyiv Independent. Archived from the original on 3 មេសា 2022. Retrieved 6 មេសា 2022.
  42. ↑ "Ukraine war latest: Ukraine says it has retaken entire Kyiv region". BBC News. Retrieved 6 មេសា 2022.
  43. ↑ Ward, Alexander (25 February 2022). "'Almost not possible' for Ukraine to win without West's help, Ukraine official says". Politico. https://politi.co/3LWSyC5. 
  44. ↑ "Ukraine war news from February 25: Kyiv suburbs breached, Russian forces face resistance, Zelensky warns Russia will 'storm' capital". Financial Times. 26 February 2022. https://www.ft.com/content/93554a7e-f974-49fc-85ba-c111d253b002. 
  45. ↑ "Бои под Сумами: артиллерия и "Байрактары" уничтожили 100 танков и 20 "Градов" оккупантов". Archived from the original on 28 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 28 មីនា 2022.
  46. ↑ Losh, Jack (25 February 2022). "Kharkiv's Resistance to Russia's War Has Already Begun". Foreign Policy. Archived from the original on 25 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 29 មីនា 2022.
  47. ↑ "Russia-Ukraine War: What to know on Day 7 of Russian assault". AP News. 2 March 2022. Archived from the original on 2 មីនា 2022. Retrieved 29 មីនា 2022.
  48. ↑ "Russia says first phase of Ukraine operation mostly complete, focus now on Donbass". Yahoo! Finance. 25 March 2022. https://finance.yahoo.com/news/russia-says-first-phase-ukraine-134534902.html. 
  49. ↑ Al Jazeera. "Russia alleges Ukrainian helicopters struck Belgorod fuel depot". 1 April 2022. [១]
  50. ↑ "War in Ukraine: Russia accuses Ukraine of attacking oil depot". BBC News. 1 April 2022. [២]
  51. ↑ Cite error: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named unianberdyansk
  52. ↑ NEXTA [@nexta_tv] (26 February 2022). "The tanks of the occupiers have circled #Berdyansk and are heading towards #Mariupol. t.co/jwsIoORzH0" (Tweet). Archived from the original on 27 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 30 មីនា 2022 – via Twitter.
  53. ↑ ៥៣,០ ៥៣,១ Lister, Tim; Alkhaldi, Celine; Voitovych, Olga; Mezzofiore, Gianluca (24 March 2022). "Ukrainians claim to have destroyed large Russian warship in Berdyansk". CNN. https://www.cnn.com/2022/03/24/europe/ukraine-russian-warship-berdyansk-intl/index.html. 
  54. ↑ Korobova, Marina (1 March 2022). "(ភាសារុស្ស៊ី) "Мелитополь не сдался, Мелитополь – временно оккупирован" – городской голова о ситуации на 1 марта". Mestnyye Vesti. Archived from the original on 2 មីនា 2022. Retrieved 30 មីនា 2022. {{cite web}}: More than one of |archivedate= and |archive-date= specified (help); More than one of |archiveurl= and |archive-url= specified (help)
  55. ↑ "Fierce battles raging in all directions near Mariupol – mayor". Interfax-Ukraine. Archived from the original on 26 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 29 មីនា 2022.
  56. ↑ Richárd, Jabronka (25 February 2022). "(ភាសាហុងគ្រី) Így áll most a háború Ukrajnában: több nagyvárosban harcok dúlnak, megtámadtak egy orosz repülőteret". Ellenszél. Archived from the original on 26 February 2022. Retrieved 29 មីនា 2022.
  57. ↑ ""Amphibious assault" underway west of Mariupol on the Sea of Azov, senior US defense official says". CNN. 25 February 2022. https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-25-22/h_622a8b21dd1cf52845090a96c9c6513b. 
  58. ↑ "Russian Navy Carries Out Amphibious Assault Near Mariupol". The Maritime Executive. Archived from the original on 25 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 29 មីនា 2022.
  59. ↑ "Ukraine nuclear plant on fire after Russia shelling". News.com.au. 4 March 2022. https://www.news.com.au/breaking-news/ukraine-pounded-and-exodus-mounts-as-russia-seizes-key-city/news-story/4c2bd269029008ba09ab2cab3a5a32b7. 
  60. ↑ "Russian forces attacking Zaporizhzhia nuclear power plant in Ukraine, per multiple reports". Business Insider Australia. 3 March 2022. Retrieved 30 មីនា 2022.
  61. ↑ "Russian forces strike Ukraine from multiple fronts, including at power plant". ABC News. 3 March 2022. https://www.abc.net.au/news/2022-03-04/latest-on-where-fighting-is-happening-in-ukraine/100881052. 
  62. ↑ "Russian troops take Zaporizhzhia nuclear plant". ABC News. 4 March 2022. https://abcnews.go.com/International/wireStory/russia-attacks-ukraine-nuclear-plant-invasion-advances-83245801. 
  63. ↑ Schwirtz, Michael; Pérez-Peña, Richard (2 March 2022). "First Ukraine City Falls as Russia Strikes More Civilian Targets". The New York Times. ល.ត.ម.អ. 0362-4331. https://www.nytimes.com/2022/03/02/world/europe/kherson-ukraine-russia.html. 
  64. ↑ "Ukrainian defenders repelled attack on Mykolaiv city, fighting continues on outskirts". Ukrinform. 4 March 2022. https://www.ukrinform.net/rubric-ato/3420336-ukrainian-defenders-repelled-attack-on-mykolaiv-city-fighting-continues-on-outskirts.html. 
  65. ↑ "First in 7 days of war Ukrainian units go on offensive advancing to Horlivka – Arestovych". Interfax Ukraine. 2 March 2022. Retrieved 31 មីនា 2022.
  66. ↑ Huijboom, Stefan (22 June 2015). "Resident of Russian-held Horlivka: 'We have nothing'". Kyiv Post. https://www.kyivpost.com/content/kyiv-post-plus/resident-of-russian-held-horlivka-we-have-nothing-391727.html. 
  67. ↑ Lister, Tim; Kesa, Julia (14 March 2022). "Ukraine puts death toll in Mariupol bombardment at more than 2,500". CNN. https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-14-22/h_3db1542de366d188c4e7979e7b5ecc95. 
  68. ↑ Boffey, Daniel; Tondo, Lorenzo (18 March 2022). "Fighting reaches central Mariupol as shelling hinders rescue attempts". The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2022/mar/18/russia-missile-lviv-mariupol-ukraine-war. 
  69. ↑ "Russian forces bomb school sheltering 400 people in Mariupol, city council says". CNN. 20 March 2022. https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-20-22/h_b1c1cd7201927da836d75f3e95f324f9. 
  70. ↑ "Ukraine war in maps: Tracking the Russian invasion". BBC News. 25 March 2022. https://www.bbc.com/news/world-europe-60506682. 
  71. ↑ Clark, Mason; Barros, George; Stepanenko, Kateryna (24 March 2022). "Institute for the Study of War". Institute for the Study of War. Retrieved 31 មីនា 2022.
  72. ↑ Scully, Rachel (27 March 2022). "Ukrainian official: Mariupol 'simply does not exist anymore'". The Hill (Nexstar Media Group). https://thehill.com/homenews/sunday-talk-shows/599917-ukrainian-official-mariupol-simply-does-not-exist-anymore. 
  73. ↑ "Ukraine War: Putin demands Mariupol surrender to end shelling". BBC News. 3-30-2022. [៣]
  74. ↑ "Russia strikes Ukraine army base near Poland as it widens attacks". Al Jazeera. 14 March 2022. https://www.aljazeera.com/news/2022/3/13/russia-air-strikes-hit-ukraine-military-base-near-poland. 
  75. ↑ Lister, Tim; Tawfeeq, Mohammed; Voitovych, Olga; McCarthy, Simone; John, Tara (13 March 2022). "Dozens killed as Russian forces strike targets in western Ukraine". CNN. https://www.cnn.com/2022/03/13/europe/russia-invasion-ukraine-03-13-intl-hnk/index.html. 
  76. ↑ Zadorozhnyy, Petro; Kesaieva, Yulia; Tawfeeq, Mohammed; Federico-O'Murchú, Seán; Renton, Adam; Qiblawi, Tamara (18 March 2022). "Russia has attacked Lviv. Here's why the western city is so important to Ukraine's defense". CNN. https://www.cnn.com/2022/03/18/europe/lviv-ukraine-attack-russia-importance-intl/index.html. 
  77. ↑ "Enemy loses 88 aircraft, helicopters in Ukraine – General Staff". Interfax-Ukraine. Retrieved 2 មេសា 2022.
  78. ↑ Ali, Idrees; Stewart, Phil (7 March 2022). "Putin has deployed nearly 100% of pre-staged forces into Ukraine- U.S. Official". Reuters. https://www.reuters.com/world/europe/putin-has-deployed-nearly-100-pct-pre-staged-forces-into-ukraine-us-official-2022-03-07/. 
  79. ↑ "Turkey to implement pact limiting Russian warships to Black Sea". Reuters. 28 February 2022. Retrieved 2 មេសា 2022.
  80. ↑ Tavsan, Sinan (2 March 2022). "Turkey rejects Russia's request for navy ships to pass Bosporus". Nikkei Asia. https://asia.nikkei.com/Politics/Ukraine-war/Turkey-rejects-Russia-s-request-for-navy-ships-to-pass-Bosporus. 
  81. ↑ "Russia cancelled Black Sea passage bid of four warships: Turkey". Al Jazeera. 2 March 2022. https://www.aljazeera.com/news/2022/3/2/russia-cancelled-black-sea-passage-bid-warships-turkey. 
  82. ↑ @PokiRae_. "Ukrainian soldier deployed on Snake Island live streamed the moment a Russian warship opened fire on the Island. All 13 soldiers lost their lives" (Tweet). Archived from the original on 25 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 2 មេសា 2022 – via Twitter. Missing or empty |date= (help)ទំព័រគំរូ:Primary source inline
  83. ↑ "Russian Navy Captures Ukraine's Outpost on Snake Island". The Maritime Executive. 24 February 2022. https://www.maritime-executive.com/article/russian-navy-captures-ukraine-s-outpost-on-snake-island. 
  84. ↑ Visontay, Elias (25 February 2022). "Ukraine soldiers told Russian officer 'go fuck yourself' before they died on island". The Guardian. Archived from the original on 25 កុម្ភៈ 2022. Retrieved 2 មេសា 2022.
  85. ↑ "Ukraine: Video appears to show aftermath of missile strike on air base in Chuhuiv". Sky News. 24 February 2022.
  86. ↑ Sheetz, Michael (24 February 2022). "Satellite imagery shows Russian attack on Ukraine from space". CNBC. Retrieved 2 មេសា 2022.
  87. ↑ Polityuk, Pavel; Heritage, Timothy (24 March 2022). "Ukraine says it has destroyed a large Russian landing ship". Reuters. https://www.reuters.com/world/europe/ukraine-says-it-has-destroyed-large-russian-landing-ship-2022-03-24/. 
  88. ↑ Raghavan, Sudarsan; O'Grady, Siobhán; Shefte, Whitney; Khudov, Kostiantyn (28 February 2022). "In a Kyiv under siege, neighbors dig trenches and raise barriers to brace for Russian assault". The Washington Post. https://www.washingtonpost.com/world/2022/02/28/ukraine-russia-kyiv-defense/. 
  89. ↑ Kirby, Jen (3 March 2022). "The other members of Ukraine's resistance". Vox. Retrieved 3 មេសា 2022.
  90. ↑ ៩០,០ ៩០,១ ៩០,២ Hunter, Daniel (1 March 2022). "How Ukrainian Civilians Are Resisting Military Force". YES! Magazine. https://www.yesmagazine.org/democracy/2022/03/01/ukraine-civilian-resistance. 
  91. ↑ "Ukrainian Civilians Take On Russian Invaders With Words And Deeds". Radio Free Europe/Radio Liberty. 28 February 2022. https://www.rferl.org/a/ukraine-civil-resistance-russian-aggression/31728966.html. 
  92. ↑ Schwirtz, Michael; Santora, Marc; Hill, Evan; Cardia, Alexander (5 March 2022). "Ukrainian protesters take to the streets in occupied Kherson.". The New York Times. https://www.nytimes.com/2022/03/05/world/europe/kherson-protests-ukraine.html. 
  93. ↑ "Ukrainian authorities accuse Russians of opening fire on civilian protest". CNN. 5 March 2022. https://edition.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-putin-news-03-05-22/h_c9644300c3986a3e19e31dcb6188abdf. 
  94. ↑ "Ordinary Ukrainians are resisting Vladimir Putin's occupying force in Kherson and elsewhere". The Economist. 9 March 2022. https://www.economist.com/europe/ordinary-ukrainians-are-resisting-vladimir-putins-occupying-force-in-kherson-and-elsewhere/21808101. 
  95. ↑ "Military assistance to Ukraine" (PDF). House of Commons Library. 25 February 2022. Retrieved 8 មេសា 2022.
  96. ↑ Brennan, Margaret; Watson, Eleanor (20 January 2022). "U.S. and NATO to surge lethal weaponry to Ukraine to help shore up defenses against Russia". CBS News. https://www.cbsnews.com/news/u-s-nato-ukraine-weapons-defense-russia/. 
  97. ↑ "NATO to deploy thousands of commandos to nations near Ukraine". Al Jazeera. 25 February 2022. https://www.aljazeera.com/news/2022/2/25/nato-allies-to-provide-more-weapons-to-ukraine-stoltenberg-says. 
  98. ↑ "Germany to ship anti-aircraft missiles to Ukraine — reports". Deutsche Welle. 3 March 2022.
  99. ↑ "Defence Secretary statement to the House of Commons on Ukraine: 9 March 2022". GOV.UK. Retrieved 8 មេសា 2022.
  100. ↑ Chalmers, John (24 February 2022). "NATO has no plans to send troops into Ukraine, Stoltenberg says". Reuters. https://www.reuters.com/world/europe/nato-has-no-plans-send-troops-into-ukraine-stoltenberg-says-2022-02-24/. 
  101. ↑ Dimsdale, Connie (25 February 2022). "How the response to Russia's invasion would be different if Ukraine was a Nato member". i.
  102. ↑ Bond, Ian (22 February 2022). "The west knows the cost of appeasement. We can't rule out any option for stopping Putin". The Guardian. Retrieved 8 មេសា 2022.
  103. ↑ Lewis, Simon; Melander, Ingrid (4 March 2022). "NATO rejects Ukraine no-fly zone, unhappy Zelenskiy says this means more bombing". Reuters. https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/nato-meets-ukraine-calls-no-fly-zone-hinder-russia-2022-03-04/. 
  104. ↑ Vogt, Adrienne; Said-Moorhouse, Lauren; Ravindran, Jeevan; Wilkinson, Peter; Yeung, Jessie; Lendon, Brad; George, Steve; Wagner, Meg (26 February 2022). "Blinken authorizes $350 million more in US military assistance to Ukraine". CNN. https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_a84870443012615e6811285f23d9c6fb. 
  105. ↑ Vogt, Adrienne; Said-Moorhouse, Lauren; Ravindran, Jeevan; Wilkinson, Peter; Yeung, Jessie; Lendon, Brad; George, Steve; Wagner, Meg (26 February 2022). "$350 million in US military assistance will include "anti-armor and anti-aircraft systems," official says". CNN. https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-26-22/h_92d1e845587a41545188ed1394c640ff. 
  106. ↑ "EU shuts airspace to Russian airlines, will buy Ukraine arms". Associated Press. 27 February 2022. https://apnews.com/article/russia-ukraine-business-europe-olaf-scholz-nato-91c93ef0dc7e759d202c0eee9c070ea5. 
  107. ↑ "Ukraine war: EU to buy and deliver weapons to Kyiv, says Ursula von der Leyen". 27 February 2022. https://www.euronews.com/2022/02/27/eu-to-buy-and-deliver-weapons-to-ukraine-the-first-time-the-bloc-has-financed-military-sup. 
  108. ↑ Schmitt, Eric (12 March 2022). "The White House approves $200 million in arms and equipment for Ukraine.". The New York Times. https://www.nytimes.com/2022/03/12/us/politics/biden-ukraine-weapons.html. 
  109. ↑ Emmott, Robin; Melander, Ingrid (17 March 2022). "NATO vows more help for Ukraine, begins planning to adapt to 'new reality'". https://www.reuters.com/world/europe/nato-begin-planning-more-troops-eastern-flank-after-russias-ukraine-invasion-2022-03-16/. 
  110. ↑ "Georgian breakaway region says it sent troops to Ukraine to 'help protect Russia'". The Times of Israel. 26 March 2022. Retrieved 13 មេសា 2022.
  111. ↑ "Georgia's Breakaway Region Sends Troops to Ukraine". The Moscow Times. 26 March 2022. Retrieved 13 មេសា 2022.
  112. ↑ "Военных из Южной Осетии отправили в зону спецоперации на Украине". RBK TV. 26 March 2022. Retrieved 13 មេសា 2022.
  113. ↑ "More S. Ossetian Servicemen Sent to Ukraine". Civil.ge. 28 March 2022. Retrieved 13 មេសា 2022.
បានពី "https://km.wikipedia.org/w/index.php?title=ការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីលើអ៊ុយក្រែន​&oldid=288040"