Jump to content

កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ

ពីវិគីភីឌា
កំណែ​នៅ ម៉ោង១៥:៣៦ ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី០៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០ ដោយ RandomPoopedBoi (ការពិភាក្សា | ការរួមចំណែក) (→ប្រវត្តិសាស្រ្ត: Updates and wipes irrelevant informations)

Coordinates: 12°15′N 105°36′E / 12.250°N 105.600°E / 12.250; 105.600

កម្ពុជា
(១៩៧៥–១៩៧៦)

(១៩៧៦–១៩៧៩)
១៩៧៥–១៩៨២
ទីតាំងនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ
ទីតាំងនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ
ធានីភ្នំពេញ
ភាសាទូទៅ ខ្មែរ
សាសនា
អទេវនិយមរដ្ឋ
រដ្ឋាភិបាលរដ្ឋបក្សតែមួយ
ម៉ៅនិយម
សាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមនៅក្រោមអំណាចផ្តាច់ការ
អង្គលេខាធិការបក្ស និងជានាយករដ្ឋមន្រ្តី 
▪ ១៩៧៦–១៩៧៩
ប៉ុល-ពត
ប្រធានគណៈប្រធានរដ្ឋ 
▪ ១៩៧៥–១៩៧៦
នរោត្តម-សីហនុ
(ជាព្រះអង្គម្ចាស់កម្ពុជា)
▪ ១៩៧៦–១៩៨២
ខៀវ សំផន
ប្រមុខរដ្ឋាភិបាល 
▪ ១៩៧៥–១៩៧៦
សម្ដេចប៉ែន នុត
▪ ១៩៧៦
ខៀវ សំផន
▪ ១៩៧៦–១៩៨២
ប៉ុល-ពត
នីតិបញ្ញត្តិសភាអ្នកតំណាង
សម័យកាលប្រវត្តិសាស្រ្តសង្គ្រាមត្រជាក់
១៩៦៧–១៩៧៥
១៧ មេសា ១៩៧៥
▪ ប្រកាសរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
៥ មករា ១៩៧៦
៧ មករា ១៩៧៩
▪ រ.ច.ក.ប.បានបង្កើតឡើង
២២ មិថុនា ១៩៨២
រូបិយវត្ថុគ្មាន ពេលនោះលុយត្រូវបានគេបំបាត់ចោល
ទិសបើកបរស្តាំ
កូដហៅទូរសព្ទ៨៥៥
Preceded by		 Succeeded by
សាធារណរដ្ឋខ្មែរ
សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា
រដ្ឋាភិបាលចម្រុះកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ
ឥឡូវជាផ្នែកនៃ កម្ពុជា
ផ្នែកបន្តបន្ទាប់អំពី
ប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា
បុរេប្រវត្តិកម្ពុជា
ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរដំបូង
វ្នំ • កម្វុជ (ទឹក-គោក) • កម្វុជទេឝ (ដើមអង្គរ-មហានគរ-ចុងអង្គរ)
យុគអន្ធកាលនៃកម្ពុជា
ចតុមុខ (កំពង់សៀម-បាសាន្ត-ចតុមុខ) • លង្វែក (មានជ័យ-ស្រឡប់ដូនតី) • ស្រីសន្ធរ • សម័យឧដុង្គ • ការបាត់បង់ដីសណ្ដមេគង្គទៅយួន
សម័យអាណានិគម
បារាំងលើកទី១ • ជប៉ុន • បារាំងលើកទី២
សហសម័យ
សង្គមរាស្ត្រនិយម • រដ្ឋប្រហារ១៩៧០ • សាធារណរដ្ឋខ្មែរ • សង្គ្រាមរដ្ឋប្បវេណី • ការលុកលុយស.រ.-វៀតណាម១៩៧០ • របបខ្មែរក្រហម  • ការកាន់កាប់របស់វៀតណាម  • សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា • អ៊ុនតាក់១៩៩២–៩៣ • កម្ពុជាសម័យទំនើប
របាកាល
Portal icon តោរណៈកម្ពុជា

កម្ពុជា, ឈ្មោះជាផ្លូវការ៖ កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (ឫអាចហៅបានថា៖ របបប្រលាយពូជសាសន៍) គឺឈ្មោះតំណាងឱ្យរបបផ្តាច់ការនៅប្រទេសកម្ពុជានៅចន្លោះឆ្នាំ១៩៧៥ និង១៩៧៩ ដែលគ្រប់គ្រងដោយពួកខ្មែរក្រហម។ វាត្រូវបានបង្កើតឡើងបន្ទាប់ពីកងកម្លាំងខ្មែរក្រហមវាយដណ្តើមបានទីក្រុងភ្នំពេញពីកងទ័ពសាធារណរដ្ឋរបស់លន់ នល់។

រវាងឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៩ ខ្មែរក្រហមគឺជាអ្នកទទួលខុសត្រូវចំពោះការស្លាប់របស់ប្រជាជនកម្ពុជារាប់លាននាក់តាមរយៈការបង្ខំឱ្យធ្វើការធ្ងន់ៗនិងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរគ្នាឯង។ បន្ទាប់ពីបាត់បង់ការគ្រប់គ្រងភាគច្រើននៃទឹកដីកម្ពុជាទៅក្រោមការកាន់កាប់របស់វៀតណាម រដ្ឋនេះបានរស់រានជារដ្ឋស្រមោលដែលគាំទ្រដោយចិន ។ នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៨២ ពួកខ្មែរក្រហមបានបង្កើតរដ្ឋាភិបាលចម្រុះកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យជាមួយក្រុមពួកទ័ពព្រៃមិនមែនកុម្មុយនិស្តពីរទៀត ដែលទទួលបានការទទួលស្គាល់ដោយអន្តរជាតិ។[១] រដ្ឋនេះត្រូវបានប្តូរឈ្មោះមក"កម្ពុជា"ធម្មតាវិញ ស្របទៅតាមកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស នៃឆ្នាំ១៩៩១ ដែលធ្វើឡើងដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ។

ប្រវត្តិសាស្រ្ត

អត្ថបទដើម: សង្គ្រាមផ្ទៃក្នុងកម្ពុជា
ទង់បក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជា (ប.ក.ក.) ដៃនៃនយោបាយរបស់ខ្មែរក្រហម[២]

នៅឆ្នាំ១៩៧០ នាយករដ្ឋមន្រ្តីលន់ នល់ និងរដ្ឋសភាបានទម្លាក់ព្រះអង្គនរោត្តម សីហនុចេញពីតំណែងជាប្រមុខរដ្ឋ។ សីហនុបានប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលថ្មីនេះដោយបានចូលជាសម្ព័ន្ធមិត្តជាមួយពួកខ្មែរក្រហម។ ដោយទទួលប្រយោជន៍ពីការកាន់កាប់របស់វៀតណាមនៅភាគខាងកើតប្រទេសកម្ពុជា ការទម្លាក់គ្រាប់បែកក្រាលព្រំដោយសហរដ្ឋអាមេរិកដ៏ច្រើនសន្ធឹកជាជួរឆ្លងកាត់ប្រទេសនេះ និងកិត្តិនាមរបស់ព្រះសីហនុ ពួកខ្មែរក្រហមអាចបង្ហាញខ្លួនជាបក្សដែលមានទិសដៅឆ្ពស់ទៅរកសន្តិភាព ដែលជាហេតុដែលប្រជាជនភាគច្រើនគាំទ្រពួកគេ។ ដោយមានការគាំទ្រប្រកបដោយប្រជាប្រិយយ៉ាងច្រើនក្នុងទីជនបទ ខ្មែរក្រហមក៏ដណ្ដើមយកបានទីក្រុងភ្នំពេញនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥។ ពួកគេបានបន្តប្រើប្រាស់ព្រះបាទនរោត្តម សីហនុជាមេដឹកនាំដែលមានតែឈ្មោះសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលមួយនេះរហូតដល់ថ្ងៃទី២ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៦ បន្ទាប់ពីសីហនុបានលាលែងចេញពីតំណែងជាប្រមុខរដ្ឋ។ សីហនុក៏ត្រូវខ្មែរក្រហមដាក់ឃុំក្នុងរាជដំណាក់នៅភ្នំពេញ រហូតដល់ពេលមានសង្គ្រាមជាមួយវៀតណាម ទ្រង់ក៏បានចាកចេញទៅសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលជាកន្លែងដែលទ្រង់បានធ្វើរឿងក្តីរបស់កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យចំពោះមុខក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ។ ក្រោយមក ទ្រង់ក៏បានយាងទៅគង់នៅប្រទេសចិន។

មុនពេលខ្មែរក្រហមចូលកាន់កាប់ទីក្រុងភ្នំពេញ ប្រទេសកម្ពុជាបានធ្លាក់ចូលក្នុងសង្គ្រាមឥណ្ឌូចិនលើកទី៣ រួចទៅហើយ ចំណែកឯទំនាក់ទំនងរវាងកម្ពុជានិងវៀតណាមក៏ចាប់មានភាពតានតឹងព្រោះប្រទេសទាំងពីរបានប្រកាន់យកមនោគមវិជ្ជាកុម្មុយនិស្តខុសពីគ្នា និងដោយមានវត្តមាននៃកងកម្លាំងវៀតណាមនៅក្នុងទឹកដីប្រទេសកម្ពុជា។ បរិបទនៃសង្គ្រាមនេះបានបង្កឱ្យមានអស្ថិរភាពនៅក្នុងប្រទេសនិងបានបង្ខំឱ្យប្រជាជនផ្លាស់ប្តូរទីលំនៅ ដែលបណ្តាលឱ្យខ្មែរក្រហមក្លាយជាតួអង្គដ៏សំខាន់មួយនៅក្នុងសង្គ្រាម។ ដោយសារតែសង្គ្រាមកំពុងឆាបឆេះនៅក្បែរព្រំដែន កងកម្លាំងខ្មែរក្រហមក៏ចាប់ផ្តើមរីកធំឡើងៗហើយបានចាប់អនុវត្តអំពើឃោរឃៅនិងហិង្សារបស់ខ្លួននៅក្នុងសង្គ្រាម។ នេះប្រហែលជាមូលហេតុមួយ ដែលធ្វើឱ្យពួកខ្មែរក្រហមចាប់អនុវត្ត ឫប្រកាន់យកអំពើឃោរឃៅ និងគោលនយោបាយមូលវិវដ្តនៅក្នុងរបបរបស់ពួកវា។[៣] រដ្ឋកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យនិងទំនោររបស់វាចំពោះអំពើហិង្សាអាចជាគន្លឹះរបស់ក្រុមខ្មែរក្រហមក្នុងការពង្រឹងប្រជាជនខ្មែរឱ្យមានភាពមាំមួននិងបង្កើនភាពអត់ធ្មត់និងត្រៀមខ្លួន ត្រៀមចិត្តដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងវៀតណាម។ បើយោងទៅតាមហេតុផលនិងចំណុចខាងលើ យើងអាចសន្មតបានថា ខ្មែរក្រហមបានចាប់មានអច្ចន្តិភាពអំឡុងពេលនៅក្នុងសង្គ្រាមហើយបានលើកវាមកដាក់លើខ្នងប្រជាជនដោយរំពឹងថាវានឹងបណ្តុះស្មារតីអ្នកទាំងនោះឱ្យមានភាពក្លាហាន លុតដំ មិនខ្លាចខ្មាំងសត្រូវ។[៤] ស្ថានភាពនៃអំពើហិង្សានិងភាពសាហាវឃោរឃៅរបស់ខ្មែរក្រហមបានជះឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងដល់ប្រជាជនកម្ពុជានាសម័យនោះដោយវាបានបង្ខំឱ្យពួកគេប្រព្រឹត្តិអំពើឃោរឃៅទាំងឡាយណាដែលពួកគេមិនគួរធ្វើ។

ភ្នំពេញត្រូវបានធ្លាក់មកក្នុងដៃខ្មែរក្រហមនៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥។ សីហនុត្រូវខ្មែរក្រហមផ្តល់តំណែងជាប្រមុខរដ្ឋ (មានតំណែងមែន តែគ្មានអំណាច) សម្រាប់រដ្ឋាភិបាលថ្មីនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យហើយនៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៧៥ ព្រះអង្គក៏បានត្រឡប់ពីចិនមកកម្ពុជាវិញ គឺមួយឆ្នាំបន្ទាប់ពីខ្មែរក្រហមឡើងកាន់កាប់អំណាច។ សីហនុបានលាលែងពីតំណែងនៅពាក់កណ្តាលខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៦ និងត្រូវបានគេឃុំខ្លួនព្រះអង្គនៅក្នុងរាជតំណាក់រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៩, បណ្តាលឱ្យពួកខ្មែរក្រហមកាន់អំណាចតែម្នាក់ឯង។

អង្គការខ្មែរក្រហម

នៅខែ មករា ១៩៧៦ បក្សកម្មុយនិស្តកម្ពុជា (ប.ក.ក.) បានប្រកាសអោយប្រើ រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះបានផ្ដល់នសភាតំណាងប្រជាជនកម្ពុជា (ស.ត.ប.ក.) ដែលត្រូវបានបោះឆ្នោតដោយសន្លឹកឆ្នោតសម្ងាត់ក្នុងការបោះឆ្នោតសកលដោយផ្ទាល់ និងគណៈប្រធានរដ្ឋត្រូវបានជ្រើសរើសនិងតែងតាំងរាល់ប្រាំឆ្នាំម្ដងដោយស.ត.ប.ក.នេះ ។ ស.ត.ប.ក.បានប្រជុំតែម្ដងគត់នៅខែ មេសា ១៩៧៦ ។ ពួកសមាជិកនៃស.ត.ប.ក. យ៉ាងណាៗ មិនដែលត្រូវបានគេបោះឆ្នោតអោយឡើយ គណៈមជ្ឍិមប.ក.ក.បានតែងតាំងប្រធាននិងពួកមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ដទៃទៀតទាំងសភានិងទាំងគណៈប្រធានរដ្ឋ ។ ផែនការនានាសម្រាប់ការជ្រើសតាំងពួកសមាជិកត្រូវបានពិភាក្សា ក៏ប៉ុន្តែសមាជិក២៥០រូបនៃស.ត.ប.ក.ជាការពិតបានតែងតាំងដោយថ្នាក់លើនៃប.ក.ក. ។

ជាក់ស្ដែង អំណាចទាំងអស់ជារបស់គណៈអចិន្ត្រៃយ៍នៃប.ក.ក. សមាជិកភាពដែលក្នុងនោះត្រូវបានចងក្រងឡើងដោយលេខានិងនាយករដ្ឋមន្ត្រីប៉ុល-ពត លេខារងរបស់គាត់នួន-ជានិងពួកអ្នកដទៃប្រាំពីរនាក់ផ្សេងទៀត ។ ការងារប្រចាំថ្ងៃរបស់គណៈនេះត្រូវប្រព្រឹត្តឡើងចាប់ពីការិយាល័យ៨៧០នៅភ្នំពេញមក ។ ការិយាល័យ៨៧០ និងគណៈអចិន្ត្រៃយ៍ត្រូវគេស្គាល់ថាជា មជ្ឈមណ្ឌល រឺ អង្គការ ។


បំណែងចែករដ្ឋបាល

Administrative zones of Democratic Kampuchea

ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៥ រដ្ឋាភិបាលខ្មែរក្រហមបានបំបាត់នូវបំណែងចែករដ្ឋបាលតាមប្រពៃណីកម្ពុជាពីមុនៗទាំងអស់ ។ ជំនួសឱ្យខេត្ត កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យត្រូវបានចែកទៅជាភូមិភាគ បានមកពីការបែងចែកដោយខ្មែរក្រហមនៅពេលដែលពួកខ្លួនបានប្រយុទ្ធទល់នឹងសាធារណរដ្ឋខ្មែរដែលមានវាសនាអាក្រក់ដឹកនាំ​ដោយឧត្តមសេនីយ៍លន់-ណុល ។[៥] ធ្លាប់មានភូមិភាគប្រាំពីរ: ពាយព្យ ឧត្តរ ឦសាន បូព៌ា និរតី បស្ចឹម និង កណ្ដាល បូករួម តំបន់ពិសេស ពីរទៀត: តំបន់ពិសេសក្រចេះលេខ៥០៥ និង (មុនពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ១៩៧៧) តំបន់ពិសេសសៀមរាបលេខ១០៦ ។[៦] តំបន់ទាំងនេះត្រូវបានចែកបន្តទៅជា តំបន់តូចៗ ។ ទាំងនេះត្រូវបានគេស្គាល់តាមរយៈលេខ ដែលត្រូវបានគេកំណត់ដោយគ្មានគំរូហាក់បីដូចជាជាប់ទាក់ទងគ្នាឡើយ ។

ភូមិនានាក៏ត្រូវបានបែងចែកបន្តទៅជាក្រុមដែលមាន១៥-២០គ្រួដែលត្រូវបានដឹកនាំដោយ មេក្រុម ។ ការអនុវត្តដូចនេះបានបន្តបន្ទាប់ពីការលុកលុយរបស់វៀតណាមនៅកម្ពុជា ។ វាលែងជាផ្នែកនៃប្រព័ន្ធរដ្ឋបាលផ្លូវការនិងឥឡូវមិនត្រូវបានគេអនុវត្តជាសំខាន់ឡើយ ។

នីត្យានុកូល

ពួកខ្មែរក្រហមបានកម្ទេចរចនាសម្ព័ន្ធនីត្យានុកូល និងតុលាការនៃសាធារណរដ្ឋ ។ គ្មានតុលាការ ចៅក្រម ច្បាប់ រឺ ការជំនុំជម្រះក្នុងកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យឡើយ ។ តុលាការប្រជាជន បានចែងនៅក្នុងមាត្រា៩នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញមិនដែលឃើញបានបង្កើតឡើងឡើយ ។ រចនាសម្ព័ន្ធនីត្យានុកូលចាស់ៗត្រូវបានជំនួសមកវិញដោយការអប់រំឡើងវិញ ការសួរចម្លើយ និងមជ្ឈមណ្ឌលសន្តិសុខ ជាកន្លែងដែលពួកមន្ត្រីរដ្ឋការនិងអ្នកគាំទ្រអតីតសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ក៏ដូចគ្នាដែរពួកអ្នកផ្សេងក៏ត្រូវបានឃុំឃាំង និងប្រហារជីវិតចោលដែរ ។[៧]

កងប្រដាប់អាវុធកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ

វង់យន្តហោះនៃក.ប.ក. ១៩៧៥ ដល់ ១៩៧៩ ។

ក.រ.ជ.ប.ក. (កងទ័ពរំដោះជាតិប្រជាជនកម្ពុជា) ដែលត្រួតត្រាដោយខ្មែរក្រហមមានសមាជិក៦៨០០០នាក់ ដែលបានបំពេញការសញ្ជ័យកម្ពុជារបស់ខ្លួននៅខែ មេសា ១៩៧៥[៨], ដែលត្រូវបានដាក់ឈ្មោះឡើងវិញថាក.ប.ក. (កងទ័ពបដិវត្តន៍កម្ពុជា) ។ ឈ្មោះនេះបានចុះកាលបរិច្ឆេទត្រឡប់ទៅការបះឡើងរបស់កសិករដែលបានផ្ទុះឡើងនៅ ស្រុកសំឡូតខេត្តបាត់ដំបង ក្នុងឆ្នាំ១៩៦៧ ។

ក្រោមមេបញ្ជាការដ៏យូរយាររបស់ខ្លួននិងក្រោយមកទៀតរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិស៊ុន-សេន ក.ប.ក.មានកងវរសេនាតូច២៣០កងក្នុងកងវរសេនាធំ៣៥ទៅ៤០កង និងក្នុងកងពលតូច១២ទៅ១៤កង ។ រចនាសម្ព័ន្ធបញ្ជាការក្នុងអង្គភាពត្រូវពឹងផ្អែកលើគណៈដែលមានមនុស្សបីនាក់ដែលក្នុងនោះស្នងការនយោបាយ​មានស័ក្ដិខ្ពស់ជាងមេបញ្ជាការយោធានិងឧបៈ របស់គាត់ទៀត ។

កម្ពុជាត្រូវបានចែកទៅជាភូមិភាគ និងភាគពិសេសៗដោយក.ប.ក. ព្រំសីមាក្នុងនោះបានប្រែប្រួលតិចតួចអស់រយៈពេលជាងច្រើនឆ្នាំ ។ ដែលក្នុងតំបន់ទាំងនេះ ដំបូងរបស់ក.ប.ក.មានកិច្ចការលើការរំដោះ តាមគោលនយោបាយដែលបានគន់គូររួចហើយ គឺការប្រហារជីវិតដាច់ខាតនូវអតីតពួកនាយទាហានកងទ័ពជាតិខ្មែរ (ក.ជ.ខ.) និងគ្រួសាររបស់ពួកគេ ដោយគ្មានការជំនុំជម្រះ រឺ ការប្រារព្ធពិធីអ្វីឡើយ ។

អាទិភាពបន្ទាប់គឺត្រូវបង្រួបបង្រួមទៅជាកងទ័ពជាតិមួយដែលកងកម្លាំងដែលបែកខ្ញែកគ្នានោះកំពុងតែប្រតិបត្តិការច្រើន រឺ តិចដោយស្វ័យត នៅក្នុងភូមិភាគផ្សេងៗ ។ អង្គភាពខ្មែរក្រហមត្រូវបានបញ្ជាការដោយពួកលេខាភូមិភាគ ដែលពួកគេគឺជាមន្ត្រីយោធានិងបក្សក្នុងពេលដំណាលគ្នា ពួកអ្នកខ្លះក្នុងចំណោមមន្ត្រីទាំងនោះត្រូវបានគេនិយាយថាបានស្ដែងអោយឃើញនូវ ចរិកលក្ខណៈស្ដេចត្រាញ់ ។ កងទ័ពជាច្រើនមកពីភូមិភាគមួយជាញឹកញាប់ត្រូវបានបញ្ជូនទៅកាន់ភូមិភាគមួយផ្សេងទៀតដើម្បីគោរពវិន័យ ។ កិច្ចប្រឹងប្រែងទាំងនេះដើម្បីបំពត់លេខាភូមិភាគនិង ពួកអ្នកប្រឆាំង រឺ ពួកកម្មាភិបាលគ្មានចិត្តស្មោះត្រង់តាមមនោគមវិជ្ជារបស់ខ្លួនដែលផ្ដល់អោយមានការលើកកម្ពស់បន្សុទ្ធកម្មដែលត្រូវសម្លាប់​ដប់ដងជួរក.ប.ក. ដែលធ្វើឱ្យដល់ទឹកចិត្តកងទ័ពដែលមានជ័យជម្នះ និងដើម្បធ្វើអោយលែងមានគ្រាប់ពូជនៃឧទ្ទាមកម្ម ។[៩]

ទំនាក់ទំនងបរទេស

ការតម្រង់ទិសនៃខ្មែរក្រហមគឺសម្អប់បរទេសដ៏ខ្លាំង គឺការសង្កត់ធ្ងន់លើកំណែមនោគមនីយកម្ម ឱ្យនៅដាច់អោយឆ្ងាយ និងគ្រប់គ្រាន់ខ្លួនឯងនៃសង្គមកម្ពុជា ។ កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យបានថែរក្សាស្ថានទូតនានាអោយមានត្រឹមតែបីប្រទេសប៉ុណ្ណោះ: សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតប្រជាធិបតេយ្យកូរ៉េ (កូរ៉េខាងជើង) និងវៀតណាម ។ (ទំនាក់ទំនងជាមួយពេលក្រោយៗបានធ្វើអោយលែងទុកចិត្តនិងត្រូវបានបញ្ឈប់ជាបណ្ដោះអាសន្នក្នុងឆ្នាំ១៩៧៧ ។) [១០] ក្នុងចំណោមអាទិភាពដំបូងនៃគោលនយោបាយពីរបីរបស់របបនេះគឺមានការទទួលស្គាល់ដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលបានជោគជ័យនៅទីបំផុត ។[១១]

មនោគមវិជ្ជារបស់ខ្មែរក្រហម

ឥទ្ធិពលនៃមនោគមវិជ្ជា

ពួកខ្មែរក្រហមបានទទួលឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងក្លាដោយលទ្ធិម៉ៅនិយម។ បក្សកម្មុយនិស្តបារាំងនិងសំណេរនៃម៉ាក្សនិងលេនីន[១២] ដូចគ្នានឹងគំនិតនៃឧត្តមភាពដាច់ខាតខ្មែរដែរ ។[១៣] នេះបានហុចលទ្ធផលក្នុងដំណើរដើម្បីបង្កើតទាំងបន្សុទ្ធកម្មជនជាតិនិងសង្គមខ្មែរគ្មានវណ្ណៈ[១៤][១៣] ដែលបានធ្វើឱ្យរបបខ្មែរក្រហមរលឹកដល់ទាំង លទ្ធិកុម្មុយនិស្ត និងសង្គមនិយមជាតិ រឺ កុលាបនិយម (ផាស៊ីស) តាមរយៈពួកអ្នកប្រាជ្ញខ្លះ ។[១៥][១៤] ពួកអ្នកដទៃបានច្រានចោលការកត់សម្គាល់នេះថារបបនេះជាកលាបនិយមផ្អែកលើមូលដ្ឋានថាពួកខ្មែរក្រហមមិន​បានការពារកម្មសិទ្ធិឯកជនទេ ។[១៦] អង្គគ្រប់គ្រងគឺសំដៅលើអង្គការលើ ។[១៧] ពួកមេដឹកនាំបក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជា (ប.ក.ក.)បានចាត់ទុកខ្លួនឯងថាជាអង្គការបដិវត្តន៍កំឡុងសម័យនេះ ។[១៨] រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃរបបនេះបានអោយចែងថាជា រដ្ឋរបស់ប្រជាជន ពួកកម្មករ កសិករ និងគ្រប់ពួកពលករកម្ពុជាដទៃទៀត[១៩]

ក្រោមពួកមេដឹកនាំប៉ុល-ពត ទីក្រុងនានាត្រូវបានធ្វើអោយទទេរ សាសនាដែលមានស្រាប់ហើយត្រូវបានគេលុបបំបាត់ចោល និងកម្មសិទ្ធិឯកជន លុយ និងទីផ្សារនានាត្រូវបំបាត់ចោលដែរ ។[២០] យុទ្ធនាការប្រល័យពូជសាសន៍ដែលធ្លាប់មានពីមុនមកបានជាលទ្ធផលដែលនាំទៅដល់ការធ្វើអោយអស់ប្រជាជននៃប្រទេសនេះ​ប្រហែល២០% រួមជាមួយការសម្លាប់ជាច្រើនដោយការជម្រុញតាមរយៈមនោគមវិជ្ជាខ្មែរក្រហមដែលពន្យុះអោយមានកំហឹងសងសឹកគ្នាមិន​ត្រឹមត្រូវប្រឆាំងនឹងពួកអ្នកជិះជាន់​មានលុយ និងពោរពេញដោយអំណាច ។[២១][២២] ពួកជនរងគ្រោះមានដូចជាសត្រូវវណ្ណៈ ពួកមូលធននិយមមានៗ ពួកអ្នកមានវិជ្ជាជីវៈ ពួកបញ្ញវន្ត នគរបាល និងនិយោជិករដ្ឋាភិបាល (រួមមានភាគច្រើននៃពួកមេដឹកនាំនៃរបបលន់-ណុល)[២៣] រួមជាមួយគ្នាជនជាតិភាគតិចដូចជា ចិន យួន ឡាវ និង ចាម ។[១៤]

ការអនុវត្តមនោគមវិជ្ជាតាមរយៈអំពើហិង្សា

ខ្មែរក្រហមបានសម្រេចចិត្តបង្វែរប្រទេសនេះទៅជាប្រទេសជាតិនៃពួកកសិករដែលក្នុងនោះអំពើពុករលួយ និង បញ្ញើប្រាណនិយម (បរាសិតនិយម) នៃជីវិតទីក្រុងនឹងត្រូវបានគេជីកដកឫសគល់ទាំងស្រុង ។ សហគមនីយកម្មត្រូវបានអនុវត្តដោយការដាក់បុរសៗ ស្ត្រីៗ និងកុមារអោយធ្វើការក្នុងវាលស្រែ ដែលរារាំងដល់ជីវិតគ្រួសារ ។ របបនេះបានពោលដើម្បីអោយស្ត្រីបានរំដោះ រឺ សេរីភាពតាមរយៈដំណើរការនេះ និងតាមរយៈហ្សាល់-កាការី បានផុសឡើងដើម្បីអនុវត្តលទ្ធិរបស់អេងង៉ឺល្ស៍ក្នុងទម្រង់បរិសុទ្ធបំផុតរបស់ខ្លួន: ស្ត្រីបានផលិត ដូច្នេះពួកគេមានសេរីភាពហើយ ។[២] នៅផ្ទៃលើ សង្គមក្នុងកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យគឺមានសមភាពដាច់ខាត ។ នេះមិនមែនជាករណីក្នុងការអនុវត្ត យ៉ាងនេះក្ដីក៏ដោយ ។ ពួកសមាជិកនិងពួកសមាជិកបេក្ខជននៃប.ក.ក. គឺជាពួកមេដឹកនាំថ្នាក់មូលដ្ឋានដែលមានសាវតារជាកសិករក្រីក្រដែលបានធ្វើសហប្រតិបត្តិការជាមួយអង្គការ និងពួកសមាជិកនៃកងទ័ពដែលមានបទដ្ឋាននៃការរស់នៅខ្ពស់ជាងប្រជាជនទាំងអស់ ។[ត្រូវការអំណះអំណាង]

ភាពឃោរឃៅ និងអំពើហិង្សា

អនុស្សាវរីយ៍ និងការចងចាំ

សូមមើលផងដែរ

ឯកសារយោង

  1. ↑ "Coalition Government of Democratic Kampuchea". countrystudies.us. Archived from the original on 5 ខែសីហា 2011. Retrieved 16 ខែវិច្ឆិកា 2007.
  2. ↑ ២,០ ២,១ Karkaria, Zal. Failure "Through Neglect: The Women's Policies of the Khmer Rouge in Comparative Perspective". Concordia University Department of History. Archived 26 July 2011 at the វេយប៊ែខ ម៉ាស៊ីន..
  3. ↑ Kiernan, Ben. "The Pol Pot Regime: Race, Power, and Genocide in Cambodia Under the Khmer Rouge, 1975-79." New Haven, Conn: Yale University Press, 2002. p. 19.
  4. ↑ Jackson, Karl D (ed.). "Cambodia, 1975-1978: Rendezvous with Death." Princeton, N.J: Princeton University Press, 1992, p215.
  5. ↑ Tyner, James A. (2008). The Killing of Cambodia: Geopolitics, Genocide, and the Unmaking of Space. Burlington, VT: Ashgate. ល.ស.ប.អ. 978-0-7546-7096-4. 
  6. ↑ Vickery, Michael (1984). Cambodia : 1975–1982. Boston: South End Press. ល.ស.ប.អ. 0-89608-189-3. 
  7. ↑ Judgement of the Trial Chamber of the Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia
  8. ↑ a video of a 1975 Khmer Rouge parade is available here [១]
  9. ↑ Becker, Elizabeth (1986). When the War Was over: Cambodia and the Khmer Rouge Revolution. New York: Simon and Schuster. ល.ស.ប.អ. 0-671-41787-8. 
  10. ↑ Martin, M.A. Cambodia: A Shattered Society. University of California, 1994. p 204.
  11. ↑ Martin 1994, p. 204.
  12. ↑ អឺរវ៉ិន-ស្តប ។ ឫសគល់នៃអំពើអាក្រក់: ដើមកំណើតនៃការប្រល័យពូជសាសន៍ និង អំពើហិង្សាក្រុមដទៃទៀត ។ សារព័ត៌មានសាកលវិទ្យាល័យឃែមប៊្រីច ១៩៨៩ ។ p. 202
  13. ↑ ១៣,០ ១៣,១ David Chandler & Ben Kiernan, រៀ. (1983). Revolution and its Aftermath. New Haven. 
  14. ↑ ១៤,០ ១៤,១ ១៤,២ Helen Fein. Revolutionary and Antirevolutionary Genocides: A Comparison of State Murders in Democratic Kampuchea, 1975 to 1979, and in Indonesia, 1965 to 1966. Comparative Studies in Society and History, Vol. 35, No. 4 (Oct., 1993), pp. 796–823
  15. ↑ Becker, Elizabeth. 1986. When the War Was Over. New York: Simon and Schuster, 1986, p.136.
  16. ↑ Cyprian Blamires, Paul Jackson. World fascism: a historical encyclopedia, Volume 1 ABC-CLIO, 2006. ISBN 1-57607-940-6 p. 363: "In the final analysis, several typical features of fascist regimes - such as qualified protection of private property, state toleration of a national religion, and an express rejection of Marxism-Leninism in all its variants - were not in evidence during Democratic Kampuchea, and the regime cannot, as such, be considered fascist."
  17. ↑ "Cambodia Since April 1975". Center for Southeast Asian Studies, Northern Illinois University. Retrieved 2007-11-26.
  18. ↑ "A History of Democratic Kampuchea (1975–1979)". monument-books.com. Archived from the original on 2007-10-18. Retrieved 2007-11-26.
  19. ↑ "Constitution of Democratic Kampuchea". Dccam.org. Retrieved 2010-07-27.
  20. ↑ ដំណោះស្រាយចុងក្រោយ: ការសម្លាប់និងការប្រល័យពូជសាសន៍ដ៏ច្រើនក្នុងសតវត្សទីម្ភៃ សារព័ត៌មានសាកលវិទ្យាល័យខននេល ២០០៤ ។ ISBN 0-8014-3965-5 p. 127.
  21. ↑ Nicholas A. Robins, Adam Jones. Genocides by the oppressed: subaltern genocide in theory and practice. Indiana University Press, 2009. p. 98
  22. ↑ Alexander Laban Hinton. A Head for an Eye: Revenge in the Cambodian Genocide. American Ethnologist, Vol. 25, No. 3 (Aug., 1998), pp. 352–377
  23. ↑ Nicholas A. Robins, Adam Jones. Genocides by the oppressed: subaltern genocide in theory and practice. Indiana University Press, 2009. p. 97

អានបន្ថែម


  • Beang, Pivoine, and Wynne Cougill. Vanished Stories from Cambodia's New People Under Democratic Kampuchea. Phnom Penh: Documentation Center of Cambodia, 2006. ISBN 99950-60-07-8
  • Dy, Khamboly. A History of Democratic Kampuchea (1975–1979). Phnom Penh, Cambodia: Documentation Center of Cambodia, 2007. ISBN 99950-60-04-3 Foreword
  • Etcheson, Craig. The Rise and Demise of Democratic Kampuchea. Westview special studies on South and Southeast Asia. Boulder, Colo: Westview, 1984. ISBN 0-86531-650-3
  • Pescali, Piergiorgio. Indocina. Emil, Bologna, 2010. ISBN 978-88-96026-42-7
  • Daniel Bultmann: Irrigating a Socialist Utopia: Disciplinary Space and Population Control under the Khmer Rouge, 1975-1979, Transcience, Volume 3, Issue 1 (2012), pp. 40-52 (Text-Link)

តំណភ្ជាប់ក្រៅ

មេឌាដែលទាក់ទងនឹងកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងវិគីមេឌា Commons

សង្គមនិយម តាមប្រទេស
ទម្រង់
បម្រែបម្រួល
រដ្ឋកុម្មុយនិស្ត
អាហ៊្វ្រិក
អាស៊ី
អឺរ៉ុប និង
អាមេរិកឡាតាំង
បានពី "https://km.wikipedia.org/w/index.php?title=កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ&oldid=247606"