ប្រវត្តិសាស្ត្រថៃដំបូង

ប្រវត្តិសាស្ត្រថៃដំបូងដែលគេបានដឹងចាប់ផ្ដើមជាមួយស្ថានីយ៍បុរាណវិទ្យាដ៏សំខាន់មួយនៅបានជៀង។ ការកំណត់កាលបរិច្ឆេទនៃបុរាណវត្ថុពីស្ថានីយ៍នេះមានភាពចំរូងចំរាស ប៉ុន្តែមានការយល់ស្របគ្នាថាយ៉ាងហោចណាស់ក៏នៅកៀកនឹងឆ្នាំ៣៦០០ មុ.គ.ស. ពួកអ្នកស្រុកបានបង្កើតឧបករណ៍ធ្វើពីសំរឹទ្ធិ និង បានចាប់ផ្ដើមដាំដុះស្រូវ ដែលផ្ដល់នូវសន្ទុះដល់អង្គការសង្គមនិងនយោបាយ។Dating of artifacts from this site is controversial, but there is a consensus that at least by 3600 BCE, inhabitants had developed bronze tools and had begun to cultivate wet rice, providing the impetus for social and political organisation.

ក្រោយមក អរិយធម៌ម៉ាឡេ មន និង ខ្មែររុងរឿងក្នុងតំបន់មុនពេលការទន្ទ្រានរបស់ពួកស្យាម រាជាណាចក្រដែលគួរឱ្យគេកត់សំគាល់បំផុតនោះគឺ ឝ្រីវិជយនៅភាគខាងត្បូង នគរទ្វារវតីនៅថៃកណ្ដាល និង អាណាចក្រខ្មែរតាំងនៅអង្គរ។Later, Malay, Mon, and Khmer civilisations flourished in the region prior to the domination of the Thais, most notably the kingdom of Srivijaya in the south, the Dvaravati kingdom in central Thailand, and the Khmer Empire based at Angkor.

ពួកស្យាមទៃយគឺជាក្រុមជាតិពន្ធុភាសាដែលគេស្គាល់ថាទៃ ក្រុមមួយដែលក្នុងនោះរួមមានពួកលាវ ពួកជននៃតំបន់ឝាននៃភូមាភាគឦសាន ពួកជ័ងនៃខេត្តគ័ងឝ៊ីនៅចិន ហើយនិងពួកធ និងពួកនុងនៃវៀតណាមខាងជើង។The Thai are part of a larger ethno-linguistic group known as the Tai, a group which includes the Lao, the people of the Shan region of northeastern Burma, the Zhuang people of Guangxi Province in China and the Thổ people and Nùng people of northern Vietnam. បំលាស់លំនៅពីចិនខាងត្បូងទៅដល់អាស៊ីអាគ្នេយ៍បានកើតឡើងពីដំបូងកំឡុងសហស្សវត្សទីមួយ គ.ស. ប្រហែលទំនងជាឆ្លងកាត់លាវខាងជើង។Migrations from southern China to Southeast Asia took place primarily during the first millennium CE, most likely via northern Laos.

កំឡុងសហស្សវត្សទីមួយ គ.ស. ពួកទៃត្រូវរៀបចំជាអង្គភាពតូចៗមិនច្បាស់លាស់ដែលគេស្គាល់ថា មឿង។During the first millennium CE the Tai peoples were loosely organised in small entities known as muang. ពួកគេត្រូវរងឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងក្លាដោយវប្បធម៌ចម្រើនជាងជុំវិញពួកគេ:ខ្មែរនៅទិសខាងកើត និងវប្បធម៌ហិណ្ឌូនៃឥណ្ឌានៅទិសខាងលិច។They were heavily influenced by the more advanced cultures around them: the Khmer to the east, and the Hindu cultures of India to the west. ភាគច្រើនពួកទៃត្រូវបានប្រែមកទំរង់នៃព្រហ្មញ្ញសាសនា ដែលមានស្លាកស្នាមដែលនៅតែមានឃើញនៅក្នុងការប្រតិបត្តិសាសនារបស់ថៃបច្ចុប្បន្ន។Most of the Tai were converted to a form of Hinduism, traces of which can still be seen in Thai religious practice today. រវាងសតវត្សទី៦ និងទី៩ គ.ស. ពុទ្ធសាសនាត្រូវបានបញ្ចូលទៅក្នុងដែនដីនិយាយភាសាទៃ ប្រហែលឆ្លងតាមភូមា និងប្រែក្លាយជាសាសនាមួយលុបលើគេ។Between the 6th and 9th centuries CE, Buddhism was introduced into the Tai-speaking lands, probably via Burma, and became the dominant religion. ពុទ្ធសាសនាថេរវាទ ឥឡូវបានកាន់នៅថៃដែលត្រូវបាននាំចូលមកដោយពួកសាសនទូតមកពីស្រីលង្កាក្នុងសវត្សទី១៣។The Theravada Buddhism now practiced in Thailand was introduced by missionaries from Sri Lanka in the 13th century.

ពង្សាវតារនឿ (ពង្សាវតារជើង) គឺតំរាប្រវត្តិសាស្ត្រមួយនៃសម័យកាលនេះ។Phongsawadannuea (Chronicle of the North) is a historical record of this period. កាលបរិច្ឆេទនៃការចងក្រងលើកដំបូងមិនត្រូវបានដឹង ប៉ុន្តែអ្វីនៅខាងក្នុងអូសបន្លាយចាប់ពីឆ្នាំ៥០០ គ.ស. ចុះមកដើមសតវត្សទី១១។The date of its first compilation is unknown, but its content stretches from 500 CE down to the early 11th century. ការរៀបរៀងសាជាថ្មីត្រូវបានចងក្រងឡើងនៅដើមសម័យកោសិន្ទ្រ៍។The recent edition was compiled in early Rattanakosin period.

សូមមើលផងដែរ

• ប្រជាភិវឌ្ឍន៍ថៃ

ឯកសារយោង

• Charles Higham. Prehistoric Thailand. ISBN 974-8225-30-5