ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់:ទេវី

សូមស្វាគម៏កាមកកាន់វិគីភីឌារបស់ខ្ញុំ

រង្វង់មូលធូរេននៅក្រុងកំពត អ្នកប្រើប្រាស់រស់នៅខេត្តកំពត

​​ ភូមិសាស្ដ្រ

ខេត្តកំពត គឺធំ 4,873 គីឡូម៉ែត្រការ៉េ។ វាត្រូវបានគេ ដែលមានទីតាំងស្ថិត នៅ ភាគនិរតី នៃប្រទេសកម្ពុជា ហើយត្រូវបាន ជាប់ព្រំដែនទៅខាងជើង ជាមួយ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ នៅភាគខាងកើត ដោយមាន តាកែវ នៅភាគខាងលិច ជាមួយ ខេត្តព្រះសីហនុ និងកោះកុង និង ទៅភាគខាងត្បូងជាមួយនឹង ឈូងសមុទ្រថៃ ។ ខាងកើតនៃ ខេត្ត នេះមាន តំបន់ ធម្មតាជាតួយ៉ាងសម្រាប់ ប្រទេសកម្ពុជា គ្របដណ្តប់ វាល ស្រូវនិងដំណាំកសិកម្ម ផ្សេងទៀត។ នេះជាផ្នែកមួយ ភាគខាងលិចនៃ ខេត្ត នេះបានបង្ហាញ ឡើងជាមួយនឹង ឧទ្យានជាតិ គេស្គាល់ផងដែរ បូកគោ ផ្នែកមួយនៃ ជំនួយឥតសំណង ដំរី ភ្នំ ដែលសម្បូរ នៅក្នុងព្រៃ ខៀវស្រងាត់និង ជួរ ធំនៃ សត្វព្រៃ មួយ។ ចំណុចខ្ពស់បំផុត ចំនួនពីរនៅក្នុង ខេត្ត នេះគឺជា ស្ថានីយ៍ភ្នំបូកគោ ជាមួយ កម្ពស់ និងភាគខាងជើង បន្ថែមទៀត 1,027m កំពូលភ្នំ មួយផ្សេងទៀតជាមួយ រយៈកំពស់ 1,050m ។ មនុស្សមួយចំនួន ពិចារណា ជនបទ ស្រដៀងទៅនឹង ថ្មថ្មកំបោរ វៀតណាម មុតស្រួច បាញ់ឡើង នៃ plainsandnbsp(តំបន់ទំនាប & nbsp) ផ្ទះល្វែង ; ជាទិដ្ឋភាព គួរអោយចាប់អារម្មណ៍។

​​សេដ្ឋកិច្ច

ខេត្តកំពតសំបូរធនធានធម្មជាតិដ៏មានតំលៃសំរាប់បំរើអោយវិស័យកសិកម្ម ឧស្សាហកម្ម និងទេសចរណ៍។ ក្រៅពីស្រូវមានធនធានសំខាន់ៗដូចជាៈ ស៊ីម៉ង់ត៍​ ថ្មកំបោរ ជីហ្វូស្វាត អំបិល ផលសមុទ្រ អនុផលព្រៃឈើ ផ្លែឈើ រមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍....។ល។ តារាជាច្រើន នេះបើយោងតាម សេចក្តីត្រូវការរបស់ ក្រុមគោលដៅ សំខាន់បំផុត, អនុវត្ត វិធានការ អភិវឌ្ឍជនបទ ឱ្យមានប្រសិទ្ធិភាព និងមានប្រសិទ្ធិភាព ។ ខាងលើទាំងអស់ ចំនួនប្រជាជន នៅតាមជនបទ គួរតែអាច ប្រកបដោយចីរភាព ល្អប្រសើរជាងមុន បំពេញ តម្រូវការមូលដ្ឋាន របស់ពួកគេ។ ក្រៅពី ផ្លែឈើដែល ផលចំណេញ ដាំកូន ស្វាយ ដូចជា ធូរេន ឬ ដូង ម្រេច ត្រូវបានគេ កំពត ល្បីឈ្មោះ ជាច្រើនទសវត្សរ៍មក ជាផ្នែកមួយនៃ ម្ទេស ល្អបំផុតនៅក្នុង ពិភពលោក។ ម្រេច នេះមានរសជាតិ ខុសគ្នាខ្លាំងណាស់ និងក្លិន ជាពិសេសនៅពេលដែល ស្រស់របស់ខ្លួន ប្រមូលផល។ វា មានការរីកចម្រើន ជា ក្លិនឈ្ងុយជាទី គួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ , ខ្លាំង, ឆ្ងាញ់និង ក្រអូប។ ដូច្នេះវា មានភាពល្បីល្បាញ នៅលើពិភពលោក និងការ នាំចេញទៅកាន់ ប្រទេសជាច្រើន។

កំពត ជាខេត្ត នៅភាគនិរតី ប្រទេសកម្ពុជា ដោយការកៀរ ទៅលើ ឈូងសមុទ្រថៃ ។ នៅភាគខាងលិច ដែលជា ព្រៃ ធំនៃ ព្រះមុនីវង្ស (អាកា បូកគោ ) ឧទ្យានជាតិ នៅលើភ្នំដំរី អ័ព្ទ គឺជាផ្ទះទៅ ស្ថានីយ៍ ភ្នំបូកគោ , ទីក្រុងខ្មោច បារាំង ឆ្នាំ 1920 ។ នៅលើ ច្រាំងទន្លេ ទឹកឈូ រដ្ឋធានី ងងុយគេង របស់ខេត្ត កំពត ត្រូវបានគេស្គាល់ សម្រាប់ ស្ថាបត្យកម្ម អាណានិគមបារាំង របស់ខ្លួន។

​​ក្រុងកំពត

ក្រុងកំពត គឺជាក្រុងមួយដែលស្ថិតនៅ ខេត្តកំពត អតីតកាលជា ស្រុកកំពង់បាយ មានផ្ទៃដីចំនួន៥៤០០ហិចតា។ ក្រុងមានប្រជាជនប្រហែលចំនួន ៣៩១៨៦នាក់។ ហើយក្រុងនេះមានព្រែកមួយដែលនៅចំកណ្តាលក្រុងហើយមានស្ពាន់៣គឺ ស្ពានចាស់ ស្ពានថ្មី និងស្ពានដែក(ស្ពានរទេះភ្លើង)។ បើយើងចង់ធ្វើដំណើរទៅក្រុងកំពតយើងត្រូវធ្វើដំណើរតាមផ្លូវជាតិលេខ៣ពីភ្នំពេញទៅខេត្តកំពតបន្ទាប់មកយើងនិងទៅដល់ក្រុងកំពត។ នៅទីនោះមានកន្លែងកំសាន្តច្រើនណាស់ ដូចជា ការទស្សនាអាគារចាស់ៗ រមណីដ្ខាន ដូចភ្នំបូកគោ រមណីយទឹកឈូរ វារីអគ្គីសនីភ្នំកំចាយ ឆ្នេរព្រែក្រុងកំពត និងកន្លែងដែរមានទឹកធ្លាក់ជាច្រើនក្នុងក្រុងកំពត ។

ក្រុងនេះមាន ឃុំចំនួនប្រាំគឺៈ • ១ ឃុំកំពង់កណ្កាល • ២ ឃុំក្រាំងអំពិល • ៣ ឃុំកំពង់បាយ • ៤ ឃុំអណ្តូងខ្មែរ • ៥ ឃុំត្រើយកោះ

ចំនួនប្រជាជន​​

ចំនួនប្រជាជន នៅក្នុងខេត្តនេះ នាពេលបច្ចុប្បន្ន មានប្រហែល 619.088 នាក់ឬ 4,31 % នៃប្រជាជនសរុប របស់ប្រទេស ( 14,363,519 មនុស្សម្នាក់នៅកម្ពុជា , ឆ្នាំ 2007, ទិន្នន័យខេត្ត ) ដោយមាន បុរសនិង 319.274 299.814 ជាស្ត្រី ។ ដង់ស៊ីតេ ប្រជាជនគឺ 127 នាក់ ក្នុងមួយ ហេតុដូច្នេះហើយ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ។កំពត ( អ.ស.អ.: [kɑmpɔːt], អក្សរឡាតាំង: Kampot) ជា ខេត្ត មួយស្ថិតនៅប៉ែកខាងត្បូងនៃប្រទេសកម្ពុជា មានចម្ងាយ ១៤៨ គ.ម. ពីទីក្រុងភ្នំពេញ មានព្រំប្រទល់ខាងជើងទល់នឹងស្រុកបរសេដ្ឋ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ ខាងកើតជាប់នឹងស្រុកត្រាំកក់ និង ស្រុកគីរីវង់ ខេត្តតាកែវ ខាងត្បូងជាប់នឹងឈូងសមុទ្រ ខាងលិចជាប់នឹងស្រុកកំពង់សិលា ខេត្តកោះកុង និងស្រុកព្រៃនប់ ខេត្តព្រះសីហនុ ដូចគ្នាដែរ ខ្សែឆ្នេរដ៏វែងស្ថិតនៅលើឈូងសមុទ្រថៃទៅខាងត្បូង ខេត្តកំពតមានទីក្រុងឈ្មោះក្រុងកំពត។ កំពតមានប្រជាជន ៦២៧ ៨៨៤ នាក់ និងប្រកបដោយស្រុកនិងក្រុងចំនួនប្រាំបីដែលបានចែកទៅជាឃុំ-សង្កាត់ ៩២ ជាមួយនិងភូមិសរុប ៤៧៧ នាក់។ នៅ​ពេល​ដែល​ក្រុង​កំពត កំពុង​កកើត​​មាន​ឈ្មួញ​ជន​ជាតិ​សៀម​ធ្វើ​ដំណើរ​តាម​សមុទ្រ ​មក​ឈប់​អាស្រ័យ​បាយ​នៅ​ត្រង់​កន្លែង​នោះ ​ហើយ​ដោយ​​​​ភាសា​សៀម ពាក្យ​ថា កម្ពុជា អាន​ថា "កម្ពុត" ដល់​ យូរ​ៗ​ទៅ​ដោយ​ធ្វេស​ប្រហែស​បាត់​ស្រៈ​អ៊ុ ( ុ) នៅ​សល់​តែ "កំពត"។

​​ ភូមិទ្វីខាងត្បូង (ខេត្ត្តកំពត)

ភូមិទ្វីខាងត្បូង គឺជាភូមិមួយដែលស្ថិតនៅក្នុង ឃុំអណ្ដូងខ្មែរ ក្រុងកំពត ខេត្តកំពត ដែលមានផ្ទៃ ខាងជើងចាប់ពីគល់ស្ពានឥន្ធធនូខាងលិចព្រែករហូតដល់ស្ពានBCI ខាងត្បូងជាប់ជាមួយឃុំត្រើយកោះ ខាងលិចនិងខាងកើតជាប់ព្រែក។ប្រជាជននៅក្នុងភូមិទ្វីខាងត្បូងភាគច្រើនប្រកបមុខរបរជា អាជីវករ មន្រ្ដីរាជការ លក់ដូរ និងមុខរបរផ្សេងៗទៀត។ ហើយមាន រោងម៉ាស៊ីនទឹកកកដែលបានផ្គត់ផ្គងនៅក្នុងតំបន់ផង និង​ អាចផ្គត់ផ្គងទៅកាន់តំបន់ដ៏ទៃទៀតបានផងដែរ។

មុខរបរ

ប្រជាជននៅនក្នុងភូមិនេះភាគច្រើនប្រកបរបរលក់ដូរនៅទីផ្សរ។ហើយក៏មានអ្នកដ៏ទៃទៀតធ្វើការដាំដុះនិងបង្កបង្កើនផល់ដំណាំរបស់ពួកគាត់ដូចជាដំណាំ​៖​ ពោត សណ្ដែក ត្រសក់ ត្រឡាច ល្ពៅ​ ធូរេន ភ្ញៀវ ខ្លុល នីងដំណាំហូបផ្លែដ៏ទៃផងទៀត ។ចំនែកឯអ្នកភូមិផ្សេងទៀតបានរកស៊ីដោយចិញ្ចឹមសត្វនិងអ្នកភូមិខ្លះទៀតក៏បានទៅបំរើការងារនៅរោងចក្រកាត់ដេរនិងធ្វើសំណង់ជាដើម។

វប្បធម៍

នៅក្នុងភូមិនេះអ្នកភូមិតែងគោរពព្រះពុទ្ឋសាសនាតាំងពីព្រះពុទ្ឋសាសនាបានផ្សាយចូលនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើងមកម៉្លេះសំរាប់ជាមាគារសំរាប់ដឹកនាំផ្លូវចិត្តរបស់គេទៅរកសេចក្ដីស្ងប់បាន។ដូចជានៅក្នុងពិធីបុុណ្យប្រពៃណីធំៗដូចជា៖ ពិធីបុណ្យមាឃ បូជា ពិសាខ បូជា ភ្ជំបណ្បិន កឋិនទាន ជាដើមល។

ទំព័រនេះស្ដីអំពី មួយដុំជើងបីដែលនៃឧបករណ៍។ ចំពោះការប្រើប្រាស់ផ្សេងទៀត សូមមើល ទេវី (អសង្ស័យកម្ម)។

វិគីនានុក្រមខ្មែរ

វិគីនានុក្រមខ្មែរមានអត្ថន័យពាក្យ ​អំពី:

ជើងកាមេរ៉ា

{{}} តួអក្សរពិសេស ទំព័រគំរូ:ប្រើអង់គ្លេសអាមេរិក ខែមីនាឆ្នាំ 2016

ឯកសារ:វ័យក្មេងចច Washington.jpg

វ័យក្មេង លោក George Washington ដោយប្រើ ជើងកាមេរ៉ាអង្កេតរបស់

ជើងកាមេរ៉ា ជើងកាមេរ៉ាគឺជាស៊ុមជើងបីដែលអាចចល័តបាន, ប្រើជាវេទិកាមួយសម្រាប់គាំទ្រដល់ទម្ងន់និងការរក្សាបាននូវស្ថេរភាពនៃវត្ថុមួយចំនួនផ្សេងទៀត។ ជើងកាមេរ៉ាផ្ដល់នូវស្ថេរភាពប្រឆាំងនឹងកងកម្លាំងធ្លាក់ចុះនិងកងកម្លាំងផ្ដេកនិងអ័ក្សផ្ដេកអំពីចលនា។ ទីតាំងនៃជើងបីឆ្ងាយពីមជ្ឈមណ្ឌលបញ្ឈរនេះអនុញ្ញាតឱ្យអានុភាពល្អប្រសើរជាងមុនសម្រាប់ជើងកាមេរ៉ាទប់ទល់នឹងការកងកម្លាំងនៅពេលក្រោយ។

និរុត្តិសាស្ត្រទី

បានបញ្ជាក់ជាលើកដំបូងនៅក្នុងភាសាអង់គ្លេសនៅដើមសតវត្សទី 17, ពាក្យ ជើងកាមេរ៉ា មកតាមរយៈការ ឡាទីន Tripodi | population_note = | population_total = 2301725 | population_rank = លេខ១ | population_density_km2 = auto | population_density_rank = លេខ១ | population_demonym = អ្នកភ្នំពេញ | demographics_type1 = ល.អ.ម. | demographics1_footnotes = | demographics1_title1 = ល.អ.ម. | demographics1_info1 = ០,៩៣៦ (ខ្ពស់ខ្លាំង) | timezone = កម្ពុជា | utc_offset = +៧ | latd = 11 | latm = 33 | lats = | latNS = N | longd = 104 | longm = 55 | longs = | longEW = E | coordinates_type = region:KH_type:city | coordinates_display = inline,title | elevation_footnotes = | elevation_m = 11.89 | postal_code_type = | postal_code = | area_code = +៨៨៥ (០២៣) | blank_name = | blank_info = | blank1_name = | blank1_info = | website = ស្ថានីយ៍បណ្ដាញភ្នំពេញ | footnotes = }}

ភ្នំពេញ (អានថា:ភ្នុមពិញ, ឡាតាំង: Phnom Penh) ​ជារាជធានី និងទីក្រុងធំបំផុតនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ តាំងនៅលើច្រាំងនៃទន្លេមេគង្គ ភ្នំពេញធ្លាប់ជាទីរួមជាតិចាប់តាំងពីសម័យអាណានិគមកិច្ចបារាំងនៅកម្ពុជាមកម៉្លេះ និង​ជាបេះដូងនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ហើយក៏ជាកន្លែងដែលមានមនុស្សរស់នៅច្រើនជាងគេក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ លើសពីនេះទៅទៀតភ្នំពេញបានធំធាត់លូតលាស់ឡើងក្លាយជាមជ្ឈមណ្ឌលយ៉ាងសកម្មខាងសេដ្ឋកិច្ច និងឧស្សាហកម្មរបស់ជាតិ ដូចគ្នាដែរ ក៏ជាមជ្ឈមណ្ឌលសន្តិសុខ នយោបាយ កេរដំណែលវប្បធម៌ ការទូតនៃប្រទេសកម្ពុជា ហើយក៏ជាកន្លែងសំរាប់ប្រកួតប្រជែងខាងទីផ្សារ ពាណិជ្ជកម្ម សេដ្ឋកិច្ច ទំនាក់ទំនងការបរទេស នយោបាយ ការអភិវឌ្ឍ និង ជាកន្លែងដែលបន្សល់ទុក​នូវសំណង់ចាស់ៗ​ជាច្រើន ផងដែរដូចជា ព្រះបរមរាជវាំង វត្តភ្នំ និង អគារផ្សេងៗទៀតជាដើម។ល។ សព្វថ្ងៃនេះភ្នំពេញបានប្តូររូបរាងថ្មីទាំង​ការអភិវឌ្ឍ និង សេដ្ឋកិច្ច ហេដ្ឋារចនាសម្ពន្ធ ផ្លូវថ្នល់ និង សំណង់ជាដើម។ លើសពីនេះទៅទៀតភ្នំពេញក៏បានក្លាយទៅជាទីក្រុងមួយ ដែលមានការប្រកួតប្រជែងផ្នែកទីផ្សារ និង​សេដ្ឋកិច្ច​ ជាមួយនិងទីក្រុងធំៗនានាទៀតនៅលើសកលលោក។

ពេលមួយនោះធ្លាប់បានគេស្គាល់ថាជា គុជអាស៊ី ដែលត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាទីក្រុងមួយក្នុងចំណោមទីក្រុងមានមន្តស្នេហាបំផុតដែលសាងដោយបារាំងនៅឥណ្ឌូចិន នៅក្នុងទសវត្សឆ្នាំ១៩២០។ ភ្នំពេញ រួមជាមួយសៀមរាប និង ព្រះសីហនុ គឺជាគោលដៅទេសចរណ៍ពិភពលោក និង ទេសចរណ៍ក្នុងស្រុកគួរឱ្យកត់សំគាល់សំរាប់ប្រទេសកម្ពុជា។ ដោយបានស្ថាបនាហើយនៅឆ្នាំ១៤៣៤ ទីក្រុងនេះត្រូវបានគេកត់សំគាល់ឃើញតាមរយៈស្ថាបត្យកម្ម និងការទាក់ទាញខាងសោភ័ណភាព និង ប្រវត្តិសាស្ត្រនានា។ មានអគារសម័យអាណានិគមបារាំងសេសសល់នៅរាយប៉ាយតាមបណ្ដាដងមហាវិថីធំៗ។

ដោយស្ថិតនៅលើច្រាំងនៃទន្លេសាប មេគង្គ និង ទន្លេបាសាក់ ផ្ទៃនៃទីក្រុងមេភ្នំពេញគឺជាផ្ទះសំបែងនៃប្រជាជនកម្ពុជា ប្រហែល ២,២ លាននាក់ ក្នុងចំណោមប្រជាជន ១៤,៨ លាននាក់ ចំនួននេះបានកើនឡើងចាប់ពីប្រហែល ១,៩ លាននាក់នៅឆ្នាំ ២០០៨ មកម៉្លេះ។ ទីក្រុងនេះគឺជាទីក្រុងស្ដុកស្ដម្ភ និង សំបូរប្រជាជនបំផុតនៅកម្ពុជា និង ក៏ជាមជ្ឈមណ្ឌលនយោបាយរបស់ប្រទេសផងដែរ។

និរុត្តិសាស្ត្រ

ភ្នំពេញយកតាមឈ្មោះវត្តភ្នំ។ រឿងនិទានថានៅឆ្នាំ ១៣៧២ ឧបាសិកាចាស់ម្នាក់ ឈ្មោះដូនពេញបានទៅដល់មាត់ទឹកនៃទន្លេមេគង្គ ហើយបានឃើញដើមគគីរងាប់កំពុងអណ្ដែតចុះតាមខ្សែទឹក។ នៅខាងក្នុងប្រហោងនៃដើមគគរីនោះមានរូបចំលាក់សំរិទ្ធិបួន និង បដិមាព្រះពុទ្ធធ្វើពីថ្មមួយ។

ដូនពេញបាននាំរូបដិមាទាំងនោះឡើងលើគោក ហើយបាននាំប្រជាជនដើម្បីពូនដីនៅភាគអាគ្នេយ៍នៃផ្ទះរបស់គាត់។ ក្រោយមកគាត់ក៏បានយកដើមគគីរនោះទៅសាងជាព្រះវិហារនៅលើភ្នំនោះដើម្បីតំកល់ព្រះបដិមាព្រះពុទ្ធរូបទាំងប្រាំអង្គនោះ ហើយក្រោយមកវត្តនោះក៏ដាក់ឈ្មោះតាមគាត់ថា វត្តភ្នំដូនពេញ ដែលបច្ចុប្បន្នកាលនេះគេស្គាល់ថាវត្តភ្នំៗនេះឯង ដែលជាកូនភ្នំតូចមួយដែលមានកំពស់ 27 ម៉ែត្រs (89 ft)។ ក្រោយមកស្ដេចពញាយ៉ាត ដោយទ្រង់ទតឃើញនូវសេចក្ដីជ្រះថ្លារបស់ដូនពេញចំពោះព្រះពុទ្ធសាសនាដូច្នេះហើយ ទើបទ្រង់ក៏បានតាំងឈ្មោះខេត្តនេះសាជាថ្មីថា ភ្នំពេញ ដែលមុនទីត្រង់ភ្នំពេញសព្វថ្ងៃនេះ គេហៅថា ខេត្តកោះឫស្សីកែវ ដែលបច្ចុប្បន្នមានខណ្ឌមួយឈ្មោះថា ខណ្ឌឫស្សីកែវ និង ខណ្ឌមួយទៀតឈ្មោះថា ខណ្ឌដូនពេញ ដែលដូនពេញនេះយកតាមឈ្មោះរបស់ដូនពេញ។

តែបើគិតតាមភូមិសាស្ត្រ និងឈ្មោះគួរតែគេយកឈ្មោះតាមការចាក់ដីបំពេញបង្កើតជាភ្នំព្រោះវាជាភ្នំដី ដូច្នេះប្រហែលជាដំបូងឈ្មោះ ភ្នំបំពេញ រួចក្លាយជា ភ្នំពេញ។

ប្រវត្តិ

ដំបូងឡើយភ្នំពេញមានឈ្មោះថា ខែត្រ កោះឫស្សីកែវ ដែលមន្ត្រីត្រួតខែត្រនេះមានងារថា ចៅពញារាជាមេត្រី។

ក្នុងរាជពង្សាវតារខ្លះបាននិទានពីប្រវត្តិសាស្រ្តនៃក្រុងភ្នំពេញ​ដោយមានសេចក្តី​សំរួលដូចតទៅ​៖

ដើមឡើយមានការកត់ត្រា មួយសតវត្សក្រោយមកនិយាយរៀបរាប់រឿងនិទាននៃការកកើតភ្នំពេញដែលនិទានអំពីស្ត្រីអ្នកស្រុកម្នាក់ជាអ្នកមានទ្រព្យ​ស្តុកស្តម្ភ ឈ្មោះដូនពេញដែលផ្ទះគាត់តាំង​នៅលើត្រើយខាងលិចនៃទន្លេច្រាបឈាម (ទន្លេចតុមុខសព្វថ្ងៃ) អនាគតគឺទីក្រុងភ្នំពេញ (កាលណោះគេហៅថា ខែត្រកោះឫស្សីកែវ)។ នៅចុងសតវត្សទី១៤ កាលណោះរាជធានីខ្មែរគឺស្ថិតនៅសៀមរាបនៅឡើយដែលមានចំងាយ 350 km (220 mi) ទៅភាគខាងលិច។ នាសម័យថ្ងៃមួយ​ ក្នុងរដូវវស្សាមានទឹកជំនន់នៅប្រទេសលាវយ៉ាងធំបណ្ដាល​អោយ​បាក់​ច្រាំង រលំដើមគគីរជាច្រើន ហើយអណ្តែតបណ្តោយទឹកតាមទន្លេមេគង្គ​រហូតមកដល់​ទន្លេ​ច្រាបឈាម។ ក្នុងចំណោមនោះ មានដើមគគីរធំមួំយ បានអណ្តែត​មកទើនៅត្រង់មាត់​កំពង់របស់ដូនពេញ។ គាត់ក៏បានបបួលញាតិមិត្តជិតខាងជិះទូក ទៅចងដើមគគីរនោះ ហើយ​នាំ​យក​​មកលើគោក។ កាលបើអ្នកទាំងនោះរើសំរាមនៅ​គល់​គគីរ ស្រាប់តែឃើញ​ព្រះពុទ្ធ​រូបបួនព្រះអង្គ និងរូបបដិមាថ្ម មានលក្ខណៈជា​ព្រាហ្មណ៍ នៅក្នុងប្រហោងឈើនោះ។ ពួក​អ្នក​ស្រុក​​បាន​ដង្ហែ​រូបបដិមាទាំងនោះ យកទៅតំកល់ទុកនៅផ្ទះដូនពេញ ហើយគាត់បាន​អោយគេជញ្ជូនដីពូន​ដំបូកភ្នំភាគ​ឦសានផ្ទះ និងអោយគេយកឈើគគីរនោះសង់ព្រះវិហារតូច មួយនៅលើកំពូលភ្នំនោះ ហើយបានយកព្រះពុទ្ធរូបនោះទៅតំកល់ទុកព្រះវិហារនោះនៅឆ្នាំ ជូត ឆស័ក ព.ស. ១៩១៦ គ.ស ១៣៧២។ តមកទៀតដូនពេញបានអោយគេសង់ខ្ទមមួយខាងឦសាន​ព្រះវិហារ រួចគេយកបដិមាថ្ម ទៅតំកល់ទុកទីនោះ ហើយបានសន្មតថា អ្នកតាព្រះចៅ តរៀងមក (សព្វថ្ងៃលោកតាព្រះចៅ)។

ពិធីបុណ្យសម្ពោធក៏ត្រូវបានប្រារឰឡើង ដើម្បីសម្ពោធពុទ្ធសេនាសនៈ យ៉ាង​អធិកអធម។ ​ដោយអាស្រ័យហេតុនេះ ភ្នំនេះក៏មានឈ្មោះហៅថា ភ្នំដូនពេញ ហើយដែល​យូរៗ​ទៅក្លាយ​នៅ​ត្រឹមតែភ្នំពេញ ដូចយើងហៅសព្វថ្ងៃនេះ។ គួរគប្បីបញ្ជាក់ថា ចំពោះរូបបដិមាដែលដូនពេញបានរកឃើញក្នុងរន្ធដើមគគីរ​នោះរាជ​ពង្ស​សាវតារ និងអត្តបទចំលងតៗមកទៀតនិយាយមិនស្របគ្នាសោះ ខ្លះថាមាន​ពុទ្ធបដិមាបួន​អង្គ​ធ្វើពីលង្ហិន និងបដិមាថ្មកាន់ស័ង្ខ និងគទា (ព្រះនារាយណ៍?) ខ្លះថាមាន ​ព្រះពុទ្ធ​រូប ពីរអង្គ​មាន​​ព្រះ​ភ័ក្ត្រឈរ ជាបួនទិស ខ្លះទៀតថាមានព្រះពុទ្ធរូបសំរិទ្ធមួយ​ព្រះអង្គ មាន​ព្រះភ័ក្ត្រ តាំង​សមាធិ និងរូបបដិមា ១ ដៃកាន់ស័ង្ខមានផ្នួងសក់ដូចជាពួក​ព្រាហ្មណ៍ ។ តែបើតាមរូបតំណាង​ដែលមានតំកល់នៅក្នុងព្រះវិហារវត្តភ្នំ (ភ្នំដូនពេញ) សព្វថ្ងៃគឺជាព្រះពុទ្ធរូបប្រក់នាគ ៤អង្គគង់​លើបុស្បុកទល់ព្រះប្រឹស្ន (ខ្នង) នឹងគ្នាទៅវិញ។ ការរកឃើញនេះត្រូវបានចាត់ទុកថាជាការប្រសិទ្ធិពររបស់ទេព្ដា និង អ្នកខ្លះយល់ថាជាសញ្ញាដែលរាជធានីខ្មែរនឹងត្រូវមកតាំងនៅភ្នំពេញនេះ។ ដើម្បីតំកល់វត្ថុសក្ដិសិទ្ធិដែលបានរកឃើញ ដូនពេញបានលើកកូនភ្នំតូចមួយនៅលើច្រាំងទន្លេខាងលិចនៃទន្លេសាប និង បានអភិសេកជាមួយទីសក្ការៈបូជា បច្ចុប្បន្នត្រូវបានគេស្គាល់ថាវត្តភ្នំនៅចុងខាងជើងភាគកណ្ដាលនៃភ្នំពេញ។ ភ្នំដូនពេញ បានយកឈ្មោះតាមអ្នកកសាងវាឡើង និងបរិវេណជុំវិញនោះត្រូវបានគេស្គាល់ ក្រោយមកនៅត្រឹមតែ ភ្នំពេញ។

ក្រោយមកក៏មានឈ្មោះថា រាជធានីចតុមុខ​ មាន​ន័យ​ថា ​ទីក្រុង​ដែល​មាន​មុខ​បួន​​។ ឈ្មោះ​នេះ​ដែរ​យកតាម​​ការ​រត់​ប្រសព្វ​គ្នា​នៃ​ទន្លេ ៤​ គឺ​មាន ទន្លេមេគង្គលើ ទន្លេមេគង្គក្រោម ​ទន្លេបាសាក់ និង ទន្លេសាប​​​​។ ទន្លេ​ទាំង ​៤ ​បាន​រត់​ប្រសព្វ​គ្នា​ត្រង់​កន្លែង​ដែល​ក្រុង​ចតុមុខ​បាន​តាំង​នៅដូច្នេះក៏តាំងឈ្មោះដូច្នេះទៅ ​ក្រុង​ចតុមុខ​​។

ភ្នំពេញ​បាន​ក្លាយ​ទៅ​ជា​រាជធានី​នៃ​ប្រទេស​កម្ពុជាជា​លើក​ដំបូងក្នុង​រជ្ជកាល​ស្តេចពញាយ៉ាត ដែល​ជា​ស្តេច​នៃ​អាណាចក្រ​ខ្មែរនា​សម័យ​នោះ​។ ស្តេច​ពញាយ៉ាតបាន​រើ​រាជធានីពី​រាជធានី​អង្គរ​ធំ មក​ភ្នំពេញ បន្ទាប់​ពី​រាជធានី​ត្រូវ​បាន​ក្តោបក្រសោប​យកដោយ​ប្រទេសសៀមប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​មុន​នោះ​បន្តិច​។ ក្នុង​រជ្ជកាល​ព្រះបាទ​នរោត្តម ព្រះ​មហាក្សត្រ​នៃ ព្រះ​រាជាណាចក្រ​កម្ពុជា ក្រុង​ភ្នំពេញ​បាន​ក្លាយ​ជា​កន្លែង​ឈរ​ជើង​របស់​រាជរដ្ឋាភិបាល​កម្ពុជា ហើយ​និងព្រះបរមរាជវាំង។

រាជធានីភ្នំពេញ​ចាប់ផ្តើម​ស្ថាបនា​លើក​ដំបូង​បង្អស់​នៅ​ពុទ្ធ​សតវត្ស​ទី​២១ គ្រិស្ត​សតវត្ស​ទី​១៥ ក្នុង​រជ្ជកាល​ព្រះបរមរាជា (ពញាយ៉ាត) គឺ​ព្រះ​ស្រីសុរិយោពណ៌‌ នៅ​ពេល​ដែល​ទ្រង់​បោះបង់​ចោល​ព្រះរាជវាំង​អង្គរ​មក​កសាង​ព្រះ​រាជវាំង​ថ្មី​នៅ ទួលបាសាន្តក្នុង​ខែត្រ​ស្រី​ស​ឈរ ដែល​សព្វថ្ងៃ​ហៅ​ថា ស្រុក​ស្រី​សន្ធរ ក្នុងខេត្ត​កំពង់ចាម។ ប៉ុន្ដែ​ដោយ​ទីទួល​បាសាន្តនោះ ក្នុង​រដូវ​ភ្លៀង​មាន​ទឹក​លិច​រាល់​ឆ្នាំ ទ្រង់​បាន​សាង​ប្រាសាទ​ព្រះរាជវាំង​ហើយ​គង់​នៅ​បាន​តែ​មួយ​ឆ្នាំ ក៏​ទ្រង់​ស្ដេច​យាង​មក​កសាង​ទីក្រុង​ថ្មី នៅ​ឆ្នេរ​ទន្លេ​បួន​មុខ គឺ​ក្រុង​ភ្នំពេញ​សព្វថ្ងៃ​នេះ នៅ​ គ.ស. ១៤៣៤​។ មានចេតិយមួយនៅពីក្រោយវត្តភ្នំ ដែលតំកល់ព្រះអដ្ឋិធាតុព្រះពញាយ៉ាត និង ព្រះញាតិវង្ស ដូចគ្នាដែរ ក៏មានរូបចំលាក់ខាងពុទ្ធសាសនាដែលសេសសល់ពីសម័យអង្គរផងដែរ។

ភ្នំពេញនៅតែជារាជធានីអស់រយៈពេល ៧៣ ឆ្នាំ—ចាប់ពីឆ្នាំ ១៤៣២ ដល់ ១៥០៥។ វាត្រូវបានគេបោះបង់ចោលអស់រយៈពេល ៣៦០ ឆ្នាំ—ចាប់ពីឆ្នាំ១៥០៥ ដល់ ១៨៦៥—ដោយសារតែស្ដេចបន្តបន្ទាប់ ព្រោះតែជំលោះផ្ទៃក្នុងរវាងពួកស្ដេចដណ្ដើមរាជ្យគ្នាទៅវិញទៅមក។ ព្រះមហាក្សត្រក្រោយៗមកទៀតបានរើរាជធានីជាច្រើនលើក និង បានបង្កើតរាជធានីនៅទីតាំងផ្សេងៗ នៅទួលបាសាន្ត (ស្រីសន្ធរ (ស្រីសន្ធរ) ពោធិ៍សាត់ លង្វែក ល្វាឯម និង ឧដុង្គ។

នៅសតវត្សទី១៧ ពួកអន្តោប្រវេសន៍ជប៉ុនក៏បានមកតាំងលំនៅនៅជាយក្រុងនៃភ្នំពេញសម័យបច្ចុប្បន្ននេះ។ សហគមន៍ព័រទុយហ្កាល់តូចមួយបាននៅសេសសល់នៅភ្នំពេញរហូតមកដល់សតវត្សទី១៧ ដែលកំពុងធ្វើសកម្មភាពពាណិជ្ជកម្មនិងសាសនានៅក្នុងប្រទេសនេះ។

ភ្នំពេញមើលពីខាងកើត​ត្រូវបានគូរ​នៅឆ្នាំ១៨៨៧។

វាមិននៅរហូតដល់ឆ្នាំ ១៨៦៦ ទេ ក្រោមរជ្ជកាលនៃព្រះបាទនរោត្តម (១៨៦០-១៩០៤) ព្រះបុត្រាច្បងនៃព្រះបាទអង្គដួង ដែលទ្រង់បានដឹកនាំប្រទេសក្នុងនាមជួសសៀម ដែលភ្នំពេញបានក្លាយជាទីតាំងអចិន្ត្រៃយ៍នៃរដ្ឋាភិបាលនិងរាជធានីនៃប្រទេសកម្ពុជា ហើយក៏ជាកន្លែងដែល ព្រះរាជវាំងថ្មីត្រូវបានសាងសង់ឡើងផងដែរ។ នៅពេលផ្ដើមឆ្នាំ ១៨៧០ ពួកអាណានិគមនិយមបារាំងបានកែប្រែពីភូមិតាមមាត់ទន្លេមួយទៅជាទីក្រុងមួយ ដោយពួកគេបានសាងសង់ សណ្ឋាគារ សាលារៀន គុក បន្ទាយទាហាន ធនាគារ ការិយាល័យការងារសាធារណៈ ការិយាល័យទូរលេខន៍ សាលាកាត់ក្ដី និង អគារបំរើសេវាសុខភាព។ នៅឆ្នាំ ១៨៧២ មួយប៉ព្រិចភ្នែកដំបូង ទីក្រុងសម័យថ្មីមួយក៏បានប្រែរូបរាង នៅពេលនោះ ពួករដ្ឋការអាណានិគមបានប្រើសេវានៃសហគ្រិនម៉ៅការបារាំង លើ-ផ្វូសឝា ដើម្បីសាងសង់ផ្ទះបេតុង ៣០០ ខ្នងដំបូងសំរាប់លក់ និង ជួលទៅអោយពួកពាណិជ្ជករចិន។ កាលជំនាន់អាណានិគមបារាំង ភ្នំពេញស្ថិតក្នុងរដ្ឋបាលដែនដីជាស្រុកមួយនៅក្នុងខេត្តកណ្ដាល ដែលសព្វថ្ងៃត្រូវនឹងស្រុកអង្គស្នួលសព្វថ្ងៃនេះនិងបរិវេណភ្នំពេញសព្វថ្ងៃដែរវាលែងតែខណ្ឌព្រែកព្នៅ ជ្រោយចង្វារ ច្បារអំពៅ មានជ័យ ដង្កោ ឫស្សីកែវ និងសែនសុខចេញ នេះបើផ្អែកលើប្រវត្តិលោកតាង៉ុយដែលលោកកើតនៅក្នុងស្រុកភ្នំពេញនាសម័យនោះ។

វត្តភ្នំបានផ្ដល់ឈ្មោះឱ្យទីក្រុងនេះ

នៅទសវត្សឆ្នាំ១៩២០ ភ្នំពេញត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា គុជអាស៊ី និង ជាងបួនទសវត្សបន្ទាប់ ភ្នំពេញបានបន្តឆ្លងកាត់ការអភិវឌ្ឍយ៉ាងរហ័សជាមួយការសាងសង់ផ្លូវដែកទៅព្រះសីហនុ និង ព្រលានយន្តហោះអន្តរជាតិពោធិ៍ចិនតុង (ឥឡូវ អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិភ្នំពេញ)។

កាលណោះ ក្នុង​រជ្ជកាល​ព្រះបាទ​ស៊ីសុវត្ថិ​-មុន្នីវង្ស (១៩២៧‑១៩៤១) ភ្នំពេញស្ថិតនៅជាស្រុកចំណុះខេត្តកណ្ដាល (១៩២៧-១៩៤១) ហើយចៅហ្វាយស្រុក​ភ្នំពេញមានងារជា បំរុងរាជា និង បាឡាត់ស្រុក​ភ្នំពេញមានងារជា ពិភ័ត្តរាជាសង្គ្រាម។

ហេដ្ឋារចនាសម្ពន្ធភ្នំពេញបានសឱ្យឃើញនូវទំនើបកម្មជាច្រើនក្រោមការដឹកនាំរបស់ព្រះសីហនុ។

កំឡុងសង្គ្រាមវៀតណាម កម្ពុជាត្រូវបានប្រើជាមូលដ្ឋានទ័ពដោយកងទ័ពវៀតណាមខាងជើង និង វៀតកុង និងជនភៀសខ្លួនរាប់ពាន់នាក់មកពីទូទាំងប្រទេសបានជន់ជោរនៅទីក្រុងដើម្បីជៀសឱ្យឆ្ងាយពីការប្រយុទ្ធគ្នារវាងកងទ័ពរដ្ឋាភិបាល ក.វ.ជ/រ.រ.ជ. សម្ព័ន្ធមិត្តវៀតណាមខាងត្បូង និង ខ្មែរក្រហម។ នៅឆ្នាំ១៩៧៥ ប្រជាជនពី ២-៣ លាននាក់ ភាគច្រើននៃពួកគេគឺជាជនភៀសខ្លួនដោយសារសង្គ្រាម។ ខ្មែរក្រហមបានកាត់ផ្ដាច់ជំនួយនិងការផ្គត់ផ្គង់ផ្សេងៗចូលទៅកាន់ទីក្រុងអស់រយៈពេលជាងមួយឆ្នាំមុនពេលភ្នំពេញធ្លាក់នៅថ្ងៃ ១៧ មេសា ១៩៧៥។ របាយការណ៍ពីពួកអ្នកសារព័ត៌មានបានថ្លែងថាការបាញ់ផ្លោងរបស់ខ្មែរក្រហម បានធ្វើទុកបុកម្នេញរដ្ឋធានីនេះស្ទើរតែគ្មានលួសថ្ងៃ ដែលបង្កឱ្យមាន ការស្លាប់ និង ពិកាមិនរើសមុខ លើអសេនិកជនដែលបានជាប់ក្នុងក្រុងរាប់លាននាក់។ ខ្មែរក្រហមបានបណ្ដេញប្រជាជនចេញពីទីក្រុងទាំងអស់ដោយបង្ខំ បន្ទាប់ពីដណ្ដើមបានរដ្ឋធានី ដែលត្រូវបានពិពណ៌នាថាជាក្បួនមរណៈ: លោកផ្វ្រង់ស៊្វ័រ-ប៉ង់ឆូដបានសរសេរថា ខ្ញុំមិនអាចបំភ្លេចបានទេ ជនពិកាម្នាក់ដែលគាត់គ្មានដៃ រឺ ក៏ជើង ដែលកំពុងននាលលើដីពិតហាក់ដូចជាសត្វដង្កូវ រីឯ ឪពុកដែលកំពុងសំរក់ទឹកភ្នែកបីកូនស្រីអាយុដប់ឆ្នាំរុំក្នុងសំពត់ចងជាប់ករបស់គាត់ដូចជាសំពាយ ចំណែកបុរសម្នាក់ទៀតដែលមានតែជើងពីររបស់គាត់យីកយោកនៅចុងជើងមិនមានពាក់អ្វីឡើយក្រៅតែពីស្បែកទទេ ចន-ស្វេនបានរំលឹកឡើងវិញថា ពួកខ្មែរក្រហមបានបណ្ដេញអ្នកជំងឺចេញពីមន្ទីរពេទ្យឱ្យប្រសាចដូចជាសំរាមនៅតាមផ្លូវ.... ក្នុងសង្គ្រាមប្រាំឆ្នាំនេះមក វាគឺជាក្បួនចេញដំណើរដ៏សែនឆ្ងាយប្រកបដោយទុក្ខវេទនារបស់មនុស្សដែលខ្ញុំធ្លាប់បានឃើញ។ អ្នករស់អចិន្ត្រៃយ៍ក្នុងក្រុងទាំងអស់ រួមមានពួកអ្នកមានស្ដុកស្ដម្ភ និង អ្នករៀនសូត្រនៅទីក្រុង ពួកគេត្រូវបានគេបង្ខំឱ្យធ្វើការងារតាមស្រុកស្រែចំការដែលត្រូវបានគេចាត់ទុកដោយពួកខ្មែរក្រហមថាជា ប្រជាជនថ្មី។

សារមន្ទីរប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែង

វិទ្យាល័យទួលស្លែងត្រូវបានកាន់កាប់ដោយកងកំលាំងរបស់ប៉ុល-ពត និងបានប្រែក្លាយទៅជាមន្ទីរស-២១ ជាកន្លែងដែលមនុស្សត្រូវបានគេឃុំឃាំង និង ធ្វើទារុណកម្ម។ ប៉ុល-ពតបានព្យាយាមធ្វើសេដ្ឋកិច្ចដោយពឹងផ្អែកលើកសិកម្ម និងដោយហេតុនេះហើយបានបង្កឱ្យមានការកាប់សំលាប់មនុស្សជាច្រើនបើសិនជាពួកគេបានដឹងថាជនទាំងឡាយណាជាអ្នករៀនសូត្រ "ខ្ជិលច្រអូស" រឺ គិតថាពួកគេជាសត្រូវនយោបាយ។ អ្នកដទៃទៀតជាច្រើនបានស្លាប់ដោយភាពអត់ឃ្លាន ដែលជាលទ្ធផលបរាជ័យនៃសង្គមកសិកម្មគំរូ ស្រូវត្រូវបានលក់ឱ្យចិនដើម្បីដោះដូរមកវិញនូវគ្រាប់ និងអាវុធយុទ្ធភណ្ឌផ្សេងៗ។ អតីតវិទ្យាល័យមួយបច្ចុប្បន្នបានក្លាយជាសារមន្ទីរប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែងជាកន្លែងដែលឧបករណ៍ទារុណកម្មរបស់ខ្មែរក្រហម និង រូបថតនៃជនរងគ្រោះត្រូវបានដាក់តាំងបង្ហាញ។ ជើងឯក (វាលពិឃាត) មានចំងាយ 15 kiloម៉ែត្រs (9 mi) ដែលពួកខ្មែរក្រហមបានបណ្ដើរអ្នកទោសពីទួលស្លែងទៅសំលាប់និងកប់ក្នុងរណ្ដៅរាក់ៗ បច្ចុប្បន្នបានក្លាយជាទីរំលឹកដល់អ្នកដែលត្រូវបានគេសំលាប់ដោយរបបនេះ។

ពួកខ្មែរក្រហមត្រូវបានរុញច្រានចេញពីភ្នំពេញដោយយួននៅឆ្នាំ ១៩៧៩ ហើយប្រជាជនបានចាប់ផ្ដើមត្រឡប់មករស់នៅទីក្រុងនេះវិញ។ វៀតណាមតាមប្រវត្តិសាស្ត្រជារដ្ឋមួយដែលកម្ពុជាធ្លាប់មានជំលោះជាមួយជាច្រើនលើកច្រើនសា ដោយហេតុនោះហើយការរំដោះនេះត្រូវបានបង្ហាញឱ្យឃើញនូវអារម្មណ៍រើសអើងពូជសាសន៍ពីជនកម្ពុជា។ សម័យកាលនៃការកសាងឡើងវិញបានចាប់ផ្ដើម ត្រូវបានជំរុញដោយស្ថេរភាពនឹងននៃរដ្ឋាភិបាល ដែលទាក់ទាញការបណ្ដាក់ទុន និង ជំនួយបរទេសថ្មីៗតាមបណ្ដាប្រទេសជាច្រើនរួមមាន បារាំង អូស្ត្រាលី និង ជប៉ុន។ កំចីត្រូវបានធ្វើឡើងដោយធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី និង ធនាគារពិភពលោកដើម្បីធ្វើឱ្យដូចដើមវិញនូវការផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត ផ្លូវថ្នល់ និង ហេដ្ឋារចនាសម្ពន្ធដទៃៗទៀត។ ជំរឿន ១៩៩៨ បានបង្ហាញថាប្រជាជនភ្នំពេញមានចំនួន ៨៦២០០០ នាក់ និង ជំរឿន ២០០៨ មានចំនួន ១,៣ លាននាក់។

ទិដ្ឋភាពមាត់ទន្លេនាពេលរាត្រីនៅរាជធានីភ្នំពេញ

ខណ្ឌថ្មីចំនួន៣ នៅចុងឆ្នាំ២០១៣

យោងតាមអនុក្រិត របស់រាជរដ្ឋាភិបាល លេខ៥៧៩ អនក្រ.បក ចុះថ្ងៃទី២៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៣ ខណ្ឌថ្មីចំនួន៣ ត្រូវបានបង្កើត រូមមាន៖

• ខណ្ឌច្បារអំពៅ៖ បំបែកចេញពី ខណ្ឌមានជ័យ មាន៨សង្កាត់ ទីតាំងសាលា ខណ្ឌច្បារអំពៅ គឺនៅសាលា ខណ្ឌមានជ័យចាស់ រីឯសាលាខណ្ឌមានជ័យថ្មី មានទីតាំងនៅក្បែរផ្សារចាក់អង្រែ។
• ខណ្ឌជ្រោយចង្វារ៖ បំបែកចេញពី ខណ្ឌឬស្សីកែវ ទីតាំងសាលាខណ្ឌ ជ្រោយចង្វារ ស្ថិតនៅសាលាសង្កាត់ព្រែកលៀប។
• ខណ្ឌព្រែកព្នៅ៖ បំបែកចេញពី ខណ្ឌសែនសុខ និងខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ ទីតាំងសាលាខណ្ឌ គឺនៅក្នុងសង្កាត់គោករការ។

បញ្ជីខណ្ឌរដ្ឋបាលភ្នំពេញ
ឈ្មោះខណ្ឌ	ចំនួនសង្កាត់	ចំនួនភូមិ	ប្រជាជននៅឆ្នាំ២០០៨
ចំការមន	១២	៩៥	១៨២០០៤
ដង្កោ	១៣	?	២៥៧៧២៤
ដូនពេញ	១១	១៣៤	១២៦៥៥០
ទួលគោក	១០	១៤៣	១៧១២០០
ប្រាំពីរមករា	៨	៣៣	៩១៨៩៥
ពោធិ៍សែនជ័យ	១៣	?	១៨៣៨២៦
មានជ័យ	៨	៣០	៣២៧៨០១
ឫស្សីកែវ	១១	៥៩	១៩៦៦៨៤
សែនសុខ	៦	?	១៤៧៩៦៧
ច្បារអំពៅ	៨	៣០
ជ្រោយចង្វារ	៥	២២
ព្រែកព្នៅ	៥	៥៩

ប្រជាសាស្ត្រ

ប្រវត្តិនៃចំនួនប្រជាជន
ឆ្នាំ	ចំនួនប្រជាជន	%±
១៩៥០	៣៣៤០០០	—
១៩៦០	៣៩៨០០០	19.2%
១៩៧០	៤៥៧០០០	14.8%
១៩៧៥	៣៧០០០០	−19.0%
១៩៧៨	៣២០០០	−91.4%
១៩៨០	១៨៩០០០	490.6%
១៩៨៥	៣៥១០០០	85.7%
១៩៩០	៦៣៤០០០	80.6%
១៩៩៥	៩២៥០០០	45.9%
២០០០	១២៨៤០០០	38.8%
២០០៥	១៦៧៧០០០	30.6%
២០១០	២១០១៧២៥	25.3%

ព័ត៌មានគិតត្រឹម 2008 ភ្នំពេញមានប្រជាជន ២០០៩២៦៤ នាក់ ដែលមានសន្ទភាពប្រជាជនសរុប ៥៣៥៨ នាក់ក្នុងមួយសហតិមាត្រការ៉េ ក្នុងផ្ទៃក្រឡាទីក្រុង 678.46 square kilometres (262 sq mi)។ អត្រាកំណើនប្រជាជននៃទីក្រុងនេះគឺ ៣,៩២%។ ផ្ទៃទីក្រុងនេះបានកើនឡើងបួនដងចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៧៩ និង តំបន់ទីក្រុងមេនឹងបន្តពង្រីកដើម្បីទ្រទ្រង់ដល់អត្រាប្រជាជន និងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ទីក្រុងដែលកំពុងតែកើនឡើង។

ភ្នំពេញភាគច្រើនត្រូវបានតាំងទីលំនៅដោយជនជាតិខ្មែរ ដែលតាងឱ្យប្រជាជន ៩០% នៃទីក្រុងនេះ។ មានជនជាតិភាគតិចច្រើនជាតិសាសន៍ដូចជា ចិន យួន និង ក្រុមជនជាតិភាគតិចដទៃទៀតដូចជា សៀម ប៊ូដុង ម្នងព្រែ កួយ ជង និង ចាម។ សាសនារបស់រដ្ឋគឺពុទ្ធសាសនាថេរវាទ ប្រជាជនច្រើនជាង ៩០% នៅភ្នំពេញគឺជាពុទ្ធបរិស័ទ។ ចាមជាជនជាតិដែលកាន់សាសនាឥស្លាមច្រើនជាងគេរាប់ពីឆ្នាំ១៩៩៣ រៀងមក។ ការកាន់គ្រិស្តសាសនាមានការកើនឡើង ដែលជាសាសនាត្រូវបានគេបំបាត់ចោលមិនអោយកាន់ក្រោយឆ្នាំ១៩៧៥ នៅពេល ពួកខ្មែរក្រហមដណ្ដើមបានទីក្រុង។ ភាសាផ្លូវការនៃទីក្រុងគឺភាសាខ្មែរ ក៏ប៉ុន្តែ ភាសាអង់គ្លេស និង បារាំង ក៏ត្រូវបានប្រើទូលំទូលាយក្នុងទីក្រុងនេះដែរ។

ទីក្រុងនេះមានលិបិក្រមអភិវឌ្ឍន៍មនុស្សខ្ពស់បំផុតក្នុងប្រទេស ដែលមាន ល.អ.ម. ០,៩៣៦ ប្រៀបធៀបទៅនឹងសុចនាករល.អ.ម.អាក្រក់បំផុត ០,២២០ នៅឯមណ្ឌលគិរី— ជាតំបន់ជនបទតាំងលំនៅដោយពួកកុលសម្ព័ន្ធភ្នំ និង ជនជាតិដើម។ ចំនួនអ្នកតាំងលំនៅក្រីក្រនៅចុងឆ្នាំ២០១២ មានចំនួន ១០៥៧៧១ នាក់បើប្រៀបធៀបជាមួយចំនួន ៨៥៨០៧ នាក់នៅដើមឆ្នាំ២០១២។

សេដ្ឋកិច្ច

មជ្ឈមណ្ឌលទិញឥវ៉ាន់សូរិយា

អគារការិយាល័យប្រៃសណីយ៍កណ្ដាល

ឯកសារ:Hong.Kong.Center.Total.Cambodge.1.jpg

មជ្ឈមណ្ឌលហុងកុង ទីស្នាក់ការកណ្ដាលនៃផលិតករប្រេង ប.ស.តូតាល់នៅកម្ពុជា

ស្ថិតនៅចំណុចប្រសព្វគ្នានៃ ទន្លេមេគង្គ ទន្លេបាសាក់ និង ទន្លេសាប។ ភ្នំពេញគឺ ជាទីក្រុងធំនៃប្រទេសកម្ពុជាហើយមានប្រជាជនជាង ពីរលាននាក់កំពុងរស់នៅ។ សព្វថ្ងៃនេះ ប្រទេសកម្ពុជា មានការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច មានល្បឿនយឺត ក្នុងការប្រកួតប្រជែងទីផ្សារក្នុងស្រុក និង ប្រទេសនៅលើ សកលលោកដែលមានសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់ គឺអាស្រ័យទៅលើ រដ្ឋាភិបាល ការបើកទ្វារអោយប្រទេសផ្សេងៗមកធ្វើវិនិយោគទុនពង្រឹង និងពង្រីកផលិតផលក្នុងស្រុក កាត់បន្ថយការនាំចូល និង បង្កើនការនាំចេញច្រើន។ ដើម្បីអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច ក៏ដូចជារកការងារអោយប្រជាពលរដ្ឋ រដ្ឋាភិបាលបានកែច្នៃកន្លែងផ្សេងៗអោយក្លាយទៅជាតំបន់ទេសចរណ៍ និងរកចំណូលបានតាមរយៈភ្ញៀវបរទេសដែលចូលមកទស្សនាប្រទេសកម្ពុជា។

ភ្នំពេញគឺជាមជ្ឈមណ្ឌលសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកម្ពុជាដូចគ្នាដែរ វាក៏ត្រូវបានចាត់ទុកថាជាផ្នែកដ៏ធំនៃសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា។ អត្រាកំណើនសេដ្ឋកិច្ច តួលេខបានកើនឡើងទ្វេដងក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ ដែលធ្វើឱ្យមានបន្ទុះឡើងនូវការលូតលាស់សេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងឆាប់រហ័សនៅភ្នំពេញ ជាមួយនិង សណ្ឋាគារ ភោជនីយដ្ឋាន រង្គសាលថ្មីៗ ការផុសផុល និង ការសាងសង់លំនៅឯកជនមានការរីកដុះដាលជាច្រើនឡើងជុំវិញទីក្រុង។

សេដ្ឋកិច្ចចំបងពឹងផ្អែកលើវិស័យពាណិជ្ជកម្មដូចជា កាត់ដេរ ពាណិជ្ជកម្ម និង បណ្ដាសហគ្រាសធុនតូច និង មធ្យម។ ក្នុងរយៈពេលពីរបីឆ្នាំមុននេះ ធុរកិច្ចខាងអចលនទ្រព្យកំពុងបានរីកលូតលាស់យ៉ាងរហ័ស រួមនិងការកើនឡើងយ៉ាងរហ័សនូវតំលៃអចលនទ្រព្យ។ ទេសចរណ៍ ក៏ជាវិស័យរួមចំណែកមួយសំខាន់ក្នុងរាជធានីក៏ដូចជាការបើកមជ្ឈមណ្ឌលទិញឥវ៉ាន់ និង ពាណិជ្ជកម្មកាន់តែច្រើន ដែលធ្វើឱ្យភ្នំពេញ ក្លាយជាកន្លែងមួយក្នុងចំណោមគោលដៅទេសចរណ៍ដ៏សំខាន់ក្នុងប្រទេសនេះរួមជាមួយ សៀមរាប និង ព្រះសីហនុ។ តាមរយៈ ក្រុមប្រឹក្សាគមនាការនិងទេសចរណ៍ពិភពលោក ទេសចរណ៍បានកើនឡើង ១៧,៥ភាគរយ ($២,០៥៣ លានស.រ.) នៃផ.ផ.ស.របស់កម្ពុជានៅឆ្នាំ២០០៩ ឆ្លើយតបនឹង ១៣,៧ ភាគរយនៃការងារសរុប។ មួយក្នុងចំណោមនៃតំបន់ដែលមានប្រជាប្រិយបំផុតនៅភ្នំពេញសំរាប់អ្នកទេសចរណ៍នៅតិរណៈវិថីស៊ីសុវត្ថិ តាមបណ្ដោយទន្លេសាប។ តិរណៈវិថីស៊ីសុវត្ថិជាផ្លូវមួយខ្សែដែលមានប្រវែងជិត ៥ គម ដែលរួមមានភោជនីយដ្ឋាន រង្គសាល និង សណ្ឋាគារ។ ការអភិវឌ្ឍក្រុងថ្មី $ស.រ.២.៦ រយកោដិ កាំកូស៊ីធីមានបំណងលើកកំពស់ទស្សនីយភាពទីក្រុង។ ការិយាល័យកិច្ចការក្រុងនៃរាជធានីភ្នំពេញមានផែនការច្រើនពង្រីក និងកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធថ្មីដើម្បីជួយសំរួលទៅនឹងប្រជាជន និង សេដ្ឋកិច្ចកំពុងកើនឡើង។ អគារងើបឡើងខ្ពស់ៗនឹងត្រូវកសាងនៅចំណុចច្រកចូលនៃទីក្រុង និងក្បែរបឹងបួរនិងច្រាំងទន្លេ។ បន្ថែមទៀតនោះ ផ្លូវថ្មីៗ ប្រឡាយ និង ប្រព័ន្ធផ្លូវដែកនឹងត្រូវបានប្រើដើម្បីភ្ជាប់កាំកូស៊ីធីទៅនឹងរាជធានីភ្នំពេញ។ គំរោងដទៃទៀតរួមមាន:

• បុរីហ្គ្រែនដ៍ភ្នំពេញអន្តរជាតិ (ស្ថិតក្រោមការសាងសង់)
• សហបាលាគារដឺខាសសលរ៉ូយ៉ាល់ (ស្ថិតក្រោមការសាងសង់)
• សំណង់អគារហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិ (ស្ថិតក្រោមការសាងសង់)
• ហ្គោលដ៍ថវ៉ឺ៤២ (ឈប់ត្រឹង៣២ជាន់)
• ថវ៉ឺអូស៊ីអាយស៊ី (OCIC) (បានរួចរាល់ហើយ)
• រីវ៉ឺផាឡេស (ស្ថិតក្រោមការសាងសង់)
• វឌ្ឍនៈកាប់ពីថលថវ៉ឺ (ស្ថិតក្រោមការសាងសង់)

• • ជាមួយកំណើនសេដ្ឋកិច្ចផ្ទុះឡើងបានឃើញថាចាប់ផ្ដើមតាំងពីទសវត្សឆ្នាំ១៩៩០ ហាងថ្មីបានបើកសម្ពោធដូចគ្នានឹងម៉លបែបលោកខាងលិច ដូចជាមជ្ឈមណ្ឌលទិញឥវ៉ាន់សូរិយា និង មជ្ឈមណ្ឌលទិញឥវ៉ាន់សុវណ្ណាថ្មី។ សិទ្ធិប្រើយីហោអន្តរជាតិពីរក៏បានសម្ពោធឡើងនៅភ្នំពេញដែរ។ ដាយអឹរីឃ្វិនក៏បានសម្ពោធឡើងរួចហើយនៅខាងក្នុងអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិភ្នំពេញ និង មាន់បំពងឃិនថាខ់ឃី (KFC)បានសម្ពោធឡើងភោជនីដ្ឋានមួយលើដងមហាវិថីមុនីវង្ស និងមានផែនការបើកសម្ពោធបន្ថែមទៀតឆាប់ៗនេះ។ ក្រុមហ៊ុនដដែលបានបើក KFC នៅកម្ពុជាដែលឥឡូវទទួលបានសិទ្ធិប្រើយីហោដើម្បីនាំភីហ្សាហាត់មកប្រទេសនេះដែរ។ ក្រៅពីនោះ អាហារដ្ឋានការ៉េមស្វិនសឹនបានបើកសម្ពោធនៅមជ្ឈមណ្ឌលទិញឥវ៉ាន់សូរិយា។

អគារកប់មេឃខ្ពស់បំផុតនៅភ្នំពេញគឺប៉មវឌ្ឍនៈកាប់ពីថល នៅកម្ពស់ 200 ម៉ែត្រs (656 ft), ដែលលេចត្រដែតតាមជើងមេឃរបស់ភ្នំពេញជាមួយនឹងអគារកប់មេឃក្បែរខាង ប៉មកាណាឌីយ៉ា (ប៉មOCIC)។ ប៉មនេះត្រូវបានសាងសង់ឡើងនៅ ខែឧសភា ២០១២ និងបានកំណត់កាលដើម្បីបញ្ចប់បង្ហើយនៅចុងឆ្នាំ២០១២។ ការងើបឡើងខ្ពស់ៗទំនើបៗត្រូវបានកសាងឡើងជុំវិញទីក្រុងនេះទាំងអស់ មិនមែនផ្ដុំនៅតំបន់ពិសេសណាមួយឡើយ។

ផ្សារធំថ្មី គឺជាចំណុចក្ដៅរបស់ទេសចរភាគច្រើន។ ស្លាបទាំងបួនៃផ្សារលាបពណ៌លឿងដែលពោរពេញទៅដោយរានជាច្រើនដែលលក់គ្រឿងអលង្ការមាស និង ប្រាក់ កាក់វត្ថុបុរាណ សម្លៀកបំពាក់ នាឡិកា ផ្កា ចំណីអាហារ ក្រណាត់សំពត់ និង ស្បែកជើង។ ផ្សារថ្មីគឺកំពុងតែរងការកែប្រែសាជាថ្មីភាគច្រើន រួមជាមួយការបង្កើតរានលក់ដូរថ្មីៗ។

កម្ពុជាអង្គរអ៊ែរមានការិយាល័យកណ្ដាលនៅភ្នំពេញ។

វិស័យអប់រំ

សូមមើលផងដែរ គ្រឹះស្ថានឧត្តមសិក្សានៅកម្ពុជា

នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមានសាលារៀន វិទ្យាស្ថាន និង សាកលវិទ្យាល័យ ជាច្រើនសម្រាប់បំពេញ​តម្រូវការដល់សិស្សានុសិស្សដែលបានបញ្ចប់ថ្នាក់សិក្សា​នៅថ្នាក់​ទុតិយភូមិ រឺ មធ្យមសិក្សា ហើយពួកគេអាចបន្តចូលរៀននៅថ្នាក់ឧត្តមសិក្សាបានដូចជានៅ សកលវិទ្យាល័យរដ្ឋ និង ឯកជន។ សកលវិទ្យាល័យទាំងនោះ​មាន​មុខវិជ្ជាជាច្រើនដូចជា: អក្សរសាស្ដ្រអង់គ្លេស ព័ត៌មានវិទ្យា គ្រប់គ្រង គណនេយ្យ វិស្វករសំណង់ គ្រប់គ្រងសណ្ឋាគារ មគ្គុទេសន៍ អស្យាណូវិទ្យា។ល។

សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ បានចាប់ផ្តើមតាំងពីឆ្នាំ១៩៦០ មកម៉្លេះ។ សព្វថ្ងៃមានសិស្ស៥ពាន់នាក់ និង មានសាស្ត្រាចារ្យ ២០០នាក់​។ នេះជាមោទនភាពមួយរបស់ ប្រទេសកម្ពុជា ដែលមានសាកលវិទ្យាល័យធំបែបនេះ ហើយការអប់រំប្រកបដោយភាពស្វាហាប់និងម៉ត់ចត់ ធ្វើអោយ និសិ្សតបន្ទាប់ពីបាន បញ្ចប់ថ្នាក់មានសម្ថតភាព ក្នុងការស្វែងរកការងារធ្វើ និងប្រកួតប្រជែងដើម្បីមាន អនាគតល្អក្នុងសង្គមជាតិ និង ជួយដល់ប្រទេសជាតិ។ អគារសាងសង់ឡើងនៅសម័យអាណានិគមបារាំងនៅក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ។

វិទ្យាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ

• សាលាភូមិន្ទរដ្ឋបាល រឺ École Royale d'Administration (ERA)។

• សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ (ស.ភ.ភ.ភ. រឺ RUPP) រឺ L'université Royale de Phnom Penh (URPP) គឺជាស្ថាប័នអប់រំជាន់ខ្ពស់មានចំណាស់ និង ធំបំផុតនៅកម្ពុជា។ As of 2008 សាកលវិទ្យាល័យនេះមាននិស្សិតជាង ១០ ០០០ នាក់ ទូទាំងបរិវេណសាកលវិទ្យាល័យបី និងផ្ដល់នូវវគ្គសិក្សាគុណភាពខ្ពស់ទូលំទូលាយក្នុងមហាវិទ្យាល័យវិទ្យាសាស្ត្រ មហាវិទ្យាល័យវិទ្យាសាស្ត្រសង្គម និង មនុស្សសាស្ត្រ និង វិទ្យាស្ថានភាសាបរទេស (វ.ភ.ប. រឺ IFL)។ មានស្ថាប័នអប់រំជាន់ខ្ពស់ប្រហែលហាសិបនៅកម្ពុជា ភាគច្រើនក្នុងនោះគ្មានបរិវេណទីធ្លាទេ។ ការបរិច្ចាគអន្តរជាតិជាច្រើន ដូចជា ថ្ងៃថ្មី កម្ពុជា ចាត់ចែងសុខូបត្ថម្ភវត្ថុខាងអប់រំឯករាជ្យជាការបន្ថែមដល់សាលាសាធារណៈសម្រាប់សិស្សនិស្សិត។

• សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្ត្រនិងវិទ្យាសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ច (ស.ភ.ន.ស. រឺ RULE) រឺ L'université Royale de Droit et Science Economique (URDSE)

• សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ (ស.ភ.វ.ស. រឺ RUFA) ឬ L'université Royale des Beaux Art (URBA)

• សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទកសិកម្ម (ស.ភ.ក. រឺ RUA) រឺ L'université Royale d'Agriculture (URA)

• សាកលវិទ្យាល័យជាតិគ្រប់គ្រង (ស.ជ.គ. រឺ NUM)

• វិទ្យាស្ថានបច្ចេកវិទ្យាកម្ពុជា (វ.ប.ក. រឺ ITC) រឺ Institut de technologie du Cambodge

• វិទ្យាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅថ្ងៃ ១២ ឧសភា ១៩៣០ និងក៏ជាស្ថាប័នពុទ្ធសាសនាបណ្ឌិត្យរបស់រដ្ឋដ៏សំខាន់នៅកម្ពុជា។

សារព័ត៌មាន និង ទស្សនាវដ្ដី

ទិដ្ឋភាពពីលើអាកាសនៃទីក្រុងនេះ

ឯកសារ:Peace Building - side angle.JPG

វិមានសន្តិភាព

អគារទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី។

ប្រចាំថ្ងៃ

ខ្មែរ

• ស្រលាញ់ខ្មែរ
• ចក្រវាឡ
• កម្ពុជាថ្មី
• កម្ពុជាថ្ងៃនេះ
• សារព័ត៌មានថ្មីៗ
• កញ្ចក់សង្គម
• កោះសន្តិភាព
• មនសិកាខ្មែរ – បោះពុម្ពផ្សាយដោយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
• រស្មីកម្ពុជា – សារព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃធំបំផុតរបស់កម្ពុជា វាចេញផ្សាយប្រហែល ១៨ ០០០ច្បាប់។
• សំឡេងយុវជន
• ឧត្តមគតិខ្មែរ
• វត្តភ្នំ
• ដើមអម្ពិល
• វិទ្យាសាស្ត្រខ្មែរ
• សំបុកផ្សារ
• ប៉ប់ហ៊្សូន
• ព្រៃនគរ

ទស្សនាវដ្ដី

• អាស៊ីឡាយផ្វ៍ហ្គាយដ៍ភ្នំពេញ ទស្សនាវដ្ដីបែបជីវិតជាភាសាអង់គ្លេសប្រចាំខែចេញផ្សាយនៅភ្នំពេញ។
• ផខ់ឃិតហ្គាយដ៍ខាំបូឌា បោះពុម្ពបួនមគ្គុទេសន៍ដោយឡែកមានបំណងសម្រាប់ពួកអ្នករស់នៅអចិន្ត្រៃយ៍ និង អ្នកទេសចរនិយាយភាសាអង់គ្លេស។ ចំណងជើងរួមមានការផឹកភេសជ្ជៈ និង ការញ៉ាំអាហារល្ងាច ខាងក្រៅ និងអំពី បន្ទាប់ពីយប់ ទ្វារទល់ទ្វារដូចគ្នាដែរ មគ្គុទេសន៍ភាសាខ្មែរមួយហៅថា សប្បាយ សប្បាយ ដែលកំណត់គោលដៅការផុសឡើងនៅទីផ្សារបែបវិជ្ជាជីវៈវ័យក្មេង
• ទស្សនាវដ្ដីឡេឌី ទស្សនាវដ្ដីទាន់សម័យ និង បែបជីវិត ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៦។
• ទស្សនាវដ្ដីអ៊ែផ្វ ទស្សនាវដ្ដីភាពទាន់សម័យទៅមុខដំបូងនៅកម្ពុជា។ ពីរភាសា ដែលបានសរសេរជាភាសាអង់គ្លេស និង ខ្មែរ។
• ទស្សនាវដ្ដីសុវ្រិន គឺជាទស្សនាវដ្ដីទាន់សម័យល្អជាងគេនៅកម្ពុជាដែលសរសេរជាភាសាខ្មែរ។

អភិបាលរាជធានីភ្នំពេញ

• ១៩៧៩ - ១៩៨០: លោកខាង-សារិន
• ១៩៨០ - ១៩៨២: លោកចាន់-វ៉ែន
• ១៩៨២ - ១៩៨៥: លោកកែវ-ចាន់ដា
• ១៩៨៥ - ១៩៩០: លោកថោង-ខុន
• ១៩៩០ - ១៩៩២: លោកហុក-ឡង់ឌី
• ១៩៩២ - ១៩៩៣: លោកស៊ីម-កា
• ១៩៩៣ - ១៩៩៨: លោកឈឹម-សៀកលេង
• ១៩៩៩ - ២០០៣: លោកជា-សុផារ៉ា
• ២០០៣- ខែមេសា​ ២០១៣: លោកកែប-ជុតិម៉ា
• បច្ចុប្បន្ន៖ លោកប៉ា-សុជាតិវង្ស

ខេមរជន​គួរអោយកត់សំគាល់

• វណ្ណ-ម៉ូលីវណ្ណ -ស្ថាបត្យករ
• ញឹក-ឌឹម - វិចិត្រករ
• វ៉ាន់-ណាត - វិចិត្រករ
• ណារ៉ាត-តាន់ - វិចិត្រករ
• សាំង-សារុន - តួឯកប្រុស ល្ខោនបាសាក់
• ចេក-ម៉ាច - តួឯកស្រី ល្ខោនបាសាក់
• ស៊ិន-ស៊ីសាមុត - តារាចម្រៀងដែលស្ថិតក្នុងក្រឳបេះដូងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ
• ស៊ន-សំណាង - បណ្ឌិតខាងប្រវត្តិសាស្រ្ត

សូមមើលផងដែរ

វិគីមេឌា Commons មានមេឌា​ដែលបានទាក់ទងនឹង:

ភ្នំពេញ

• ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ
• ព្រះបរមរាជវាំង
• អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិភ្នំពេញ
• អាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិសៀមរាបអង្គរ
• បញ្ជីផ្សារនៅភ្នំពេញ

គន្ថនិទ្ទេស

• Groslier, B.P. (2006). Angkor And Cambodia In the Sixteenth Century. Bangkok: Orchid Press. 
• អ៊ិហ៊្គូត, មីឆិល; ឌូប៊ូស្សុន, សឺច (១៩៩៣). ភ្នំពេញអនាគតនិងបច្ចុប្បន្ន. បាងកក: ផ្កាឈូកស. ល.ស.ប.អ. 978-974-8495-84-2. ម.ប.គ.ល. 29795478. 
• ឡឺបូទីលឡ្យឺ, គ្រីស; អារីផ្វ, ឝាហ៊ីដា (2004). ដំណើរឆ្លងកាត់ភ្នំពេញ: មគ្គុទេសន៍រូបភាពទៅកាន់គ្រឿងមាសពេជ្រកម្ពុជា. សិង្ហបុរី: ការរៀបរៀបពេល. ល.ស.ប.អ. 978-981-232-596-9. ម.ប.គ.ល. 55501046. 
• ឡឺរ៉យ, ចូកគីម; ហុស្គីន, ចន (២០០៥). សុបិន្តកម្ពុជារបស់អាហ៊្សូ។ ភ្នំពេញ. ហុងកុង: អាហ៊្សូអ៊ីឌីឝឹន Ltd. ល.ស.ប.អ. 978-988-98140-2-1. ម.ប.គ.ល. 62328690. 
• In Robert Ludlum's Jason Bourne novel series, David Webb is a young officer posted in Phnom Penh with his wife and his two children.

តំណភ្ជាប់ខាងក្រៅ

• គេហទំព័ររដ្ឋាភិបាលខ្មែរអំពីទីក្រុងភ្នំពេញ
• គណកម្មការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត
• ក្រសួងទេសចរកម្ពុជា