ធរណីន្ទ្រវម៌្ម (ភ្វូណាន)

ព្រះនាមពេញ
	កុរុងធរណេន្ទ្រវម៌្ម

ធរណេន្ទ្រវម៌្មទី១
ធរណេន្ទ្រវម៌្មទី១
	កុរុង
រជ្ជកាល	គ.ស ២២៨-២៤៨
រាជ្យមុន	កុរុងផ្វានជិនឝឹង
រាជ្យបន្ត	កុរុងផ្វានឆាង
ព្រះនាមពេញ
	កុរុងធរណេន្ទ្រវម៌្ម
វង្ស	ផ្វាន
សន្តតិវង្ស	សោមវង្ស
ប្រសូត	នគរវ្នំ
សុគត	គ.ស ២៤៨ ; នគរវ្នំ

កុរុងធរណេន្ទ្រវម៌្មទី១ (គ.ស ?-២៤៨) រជ្ជកាល (គ.ស ២២៨-២៤៨) កាលព្រះស្រីមារៈសោយទិវង្គតហើយ ព្រះរាជភាគិណេយ្យរបស់ព្រះអង្គ ព្រះនាមហៅតាមសំដីចិនថា ហ្វាន់ចាន់ (ព្រះចន្ទ្រ?) លបធ្វើគត់ព្រះផ្វានជិនឝឹង ដែលត្រូវទទួលរាជសម្បត្តិបង់ ហើយឡើងគ្រងពិភព ប្រាកដព្រះបរមនាមថា ធរណេន្ទ្រវម៌្ម។ ស្ដេចមានព្រះអគ្គមហេសី នឹងព្រះរាជឱរសព្រះរាជធីតាឬទេ មិនប្រាកដ ។ កាលបើ ឡើងសោយរាជ្យភ្លាម ក៏ចាត់កងទ័ពឲ្យចេញទៅធ្វើឃាតកូនព្រះបាទហ្វាន់ឆេម៉ាន់ គិនចេង ដើម្បីបំបាត់កុំឲ្យមានគូប្រជែងត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ដែលអាចនាំមក នូវការសៅហ្មងទៅថ្ងៃក្រោយ ។ ព្រឹត្តិការណ៍នេះ បានកើតនៅក្នុងគ្រឹស្តសករាជ២៣០ ។ ការផែនដី - កុរុងធរណេន្ទ្រវម៌្ម ទ្រង់បានតាំងវីរបុរស ១ នាក់ឈ្មោះអស្សាជយ ឲ្យជាសេនាឯករបស់ព្រះអង្គមានងារជាព្រះសង្គ្រាមជ័យ។ ទ្រង់បានចាត់ព្រះរាជវង្ស ១ អង្គឲ្យនាំព្រះរាជសារនឹងរាជបណ្ណាការទៅសុំចងសម្ពន្ធមិត្រនឹងស្ដេចឥណ្ឌៀក្នុងវង្សមុរុណ្ឌស ស្ដេចនោះបានថ្វាយសេះទេស ៤ នឹងរាជបណ្ណាការតបមកវិញក្នុងពេលនោះ ។ ក្នុងឆ្នាំ ព.ស. ៧៨៦ ទ្រង់បានតែរាជទូតឲ្យនាំរាជសារនឹងរាជបណ្ណាការទៅសុំចងសម្ពន្ធមិត្រនឹងប្រទេសចិន ១ ទៀត ។ ប្រាកដក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់យើងថា កុរុងធរណេន្ទ្រវម៌្មទ្រង់បានធ្វើនយោបាយក្នុងផ្លូវចងសម្ពន្ធមិត្រនឹងនានាប្រទេសជាដំបូង ។ បើតាមពង្សាវតារនគរបីចិនធរនិន្ទ្រវម៌្មនេះហើយ បានបញ្ជូនរាជទូតទី១ទៅប្រទេសចិននៅឆ្នាំ ២៤៣ នៃ គ.ស. ដើម្បីនាំភ្លេងនិងផលិតផលទៅថ្វាយស្ដេចចិន។ គេអាចចោទសួរថាតើធរនិន្ទ្រវម៌្មនេះហើយ ដែលជាអ្នកនិពន្ធសិលាចារឹកវ៉ូកាញ់ដែលអះអាងថាព្រះអង្គជាញាតិនៃព្រះបាទស្រីមារៈ ? ក្រោយនោះ ស្ដេចបានលើកទ័ពជើងគោកចេញទៅពង្រីកព្រះរាជអាណាខែត្រប៉ែកខាងលើតាមជួរទន្លេមេគង្គ បានធំទូលាយចេញទៅទៀត តែមិនប្រាកដក្នុងសេចក្ដីកត់ហេតុថា បានស្រុកអ្វីខ្លះ។ តាមផ្លូវសន្និដ្ឋានរបស់អ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រថា កុរុងធរណេន្ទ្រវម៌្មទ្រង់វាយយកបានរដ្ឋគោត្របុរី របស់លវ ព្រោះរដ្ឋគោត្របុរ នៅជាប់ព្រំប្រទល់ខ្មែរភាគខាងលើនេះ។ ព្រះមហាក្សត្រិយ៍អង្គនេះហើយដែលប្រាកដរឿងរ៉ាវនៅសិលាចារិកក្នុងស្រុកវ៉ូកាញ់។ ពេលដែលស្រីមារវម៌្មបានសោយទិវង្គតទៅ ព្រះអង្គនៅមានបុត្រមួយអង្គទៀត ប៉ុន្តែនៅបៅដោះនៅឡើយ។ បុត្រអង្គនោះឈ្មោះ ឆាង (ផ្វាន់ឆាង រឺ ឆាងវម៌្ម) បានរស់នៅក្នុងចំណោមប្រជារាស្ត្រ។ លុះធំបានព្រះជន្ម ២០ វស្សាបានប្រមូលស្ម័គ្របក្សពួកទៅធ្វើគត់ធរនិន្ទ្រៈវិញ។ ប្រមែប្រមូលបក្សពួក កកងទ័ពយោធា លើកមកធ្វើសង្គ្រាម ហើយក៏បានសម្រេចធ្វើឃាតព្រះបាទហ្វាន់ចាន់ ដើម្បីសងសឹកឪពុក ។ កុរុងធរណេន្ទ្រវម៌្មស្ដេចនៅក្នុងរាជសម្បត្តិដល់មកក្នុងឆ្នាំ ព.ស. ៧៨៧ ក៏ត្រូវព្រះផ្វានឆាង ព្រះរាជឱរសបន្ទាប់របស់ស្រីមារៈលបប្លុងព្រះជន្មបង់ ដើម្បីយករាជបល្ល័ង្ក។ ទោះបីទ្រង់សោយទិវង្គតដោយអាករមិនប្រក្រតីក៏ដោយ តែព្រះអង្គក៏នៅតែមានព្រះកិត្តិយសជារាជាធិរាជ ១ អង្គទៀតក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ។ ព្រះអង្គបានដណ្ដើមយករាជ្យមកវិញ ។ តែព្រះរាជបុត្រអង្គនេះ មិនបានសោយរាជ្យសម្បត្តិដូចក្ដីបំណងទេ ។ ព្រះអង្គត្រូវមេទ័ពធំម្នាក់របស់ស្ដេចហ្វាន់ចាន់ ឈ្មោះ ស៊ីយុន ធ្វើឃាត ។ មេទ័ពស៊ីយុនបានលើកទ័ពមកច្បាំងដណ្ដើមអំណាច ដោយសម្អាងយកលេសថាមកសងសឹកជំនួសស្ដេច ។ ឆ្លៀតឱកាសដ៏ល្អនោះ មេទ័ពស៊ីយុន ក៏ប្រកាសខ្លួនភ្លាមជាស្ដេចនគរហ្វូណន គឺប្រហែលជាក្នុងគ.ស២៤០ (អ្នកប្រវត្តិវិទូខ្លះ សរសេរថាព្រឹត្តិការណ៍នេះ បានកើតនៅក្នុងគ.ស២៥០)។

ឯកសារយោង

ប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរដោយលោក រស់ចចន្ទាបុត្រ។
ព្រះរាជពង្សាវតារភាគទី ១ សម័យនគរភ្នំ ដោយ ក្រសេម-ទេពពិទូរ

មុនដោយ កុរុងផ្វានជិនឝឹង	នគរវ្នំ	តដោយ កុរុងផ្វានឆាង