អាជ្ញាធរអន្តរកាលសហប្រជាជាតិនៅកម្ពុជា

អាជ្ញា​ធរ​​អន្តរ​កាល​​សហ​ប្រជា​ជាតិ​​នៅ​​កម្ពុជា
១៩៩២–១៩៩៣
Flag {{{coat_alt}}} Coat of arms
ផែនទីកម្ពុជា
ស្ថានភាព	{{#if: | |អាណាព្យាបាល​សហប្រជាជាតិ
ធានី	ភ្នំពេញ
តំណាងពិសេស​នៃអគ្គលេខាធិការ
ប្រវត្តិសាស្រ្ត
▪ ដំណោះស្រាយក្រុម​ប្រឹក្សាសន្តិសុខ៧៤៥	៣០មិថុនា ១៩៩២
▪ Disestablished	២០ឧសភា ១៩៩៣
រូបិយវត្ថុ	រៀល
កូដ ISO 3166	KH
Preceded by Succeeded by សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា កម្ពុជា

អាជ្ញា​ធរ​អន្តរកាល​សហ​ប្រជាជាតិ​នៅ​កម្ពុជា
ប្រភេទអង្គ.	ត្រួតពិនិត្យ ថែរក្សាសន្តិភាព
ពាក្យកាត់	អ៊ុនតាក់ (អ.អ.ស.ប.ក.)
ស្ថានភាព	បានបញ្ចប់ខែ កញ្ញា ១៩៩៣
បានបង្កើតឡើង	២៨កុម្ភៈ ១៩៩២
ស្ថានបណ្ដាញ	ស្ថានបណ្ដាញអ៊ុនតាក់
អង្គ.ម៉ែឪ	ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខសហប្រជាជាតិ

អាជ្ញាធរអន្តរកាលសហប្រជាជាតិនៅកម្ពុជា (អ៊ុនតាក់ រឺ អ.អ.ស.ប.ក.) គឺជាប្រតិបត្តិការថែរក្សាសន្តិភាពរបស់សហប្រជាជាតិនៅកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ១៩៩២-៩៣។ វាក៏ជាឱកាសដំបូងហើយដែលក្នុងនោះដែលស.ប.បានក្ដោបក្ដាបើលើរដ្ឋបាលនៃរដ្ឋឯករាជ្យមួយ ដោយបានរៀបចំនិងដំណើរការការបោះឆ្នោតមួយ (ដូចជាបានប្រឆាំងនឹងការធ្វើជាអ្នកអង្កេត រឺ ការត្រួតពិនិត្យ) មានស្ថានីយវិទ្យុនិងគុកផ្ទាល់ខ្លួន ហើយមានការទទួលខុសត្រូវដល់ការលើកទឹកចិត្ត និងការពារសុវត្ថិភាពសិទ្ធិមនុស្សថ្នាក់ជាតិ។

ប្រវត្តិ

អ៊ុនតាក់ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅខែកុម្ភៈឆ្នាំ១៩៩២ក្រោមដំណោះស្រាយក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខសហប្រជាជាតិ៧៤៥ក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយរដ្ឋកម្ពុជា រដ្ឋាភិបាលជាក់ស្ដែងនៃប្រទេសនេះនៅពេលនោះ ដើម្បីអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពប៉ារីសនៅខែតុលា១៩៩១។ អ៊ុនតាក់គឺផលិតផលនៃសកម្មភាពការទូតដ៏ខ្លាំងក្លាអស់ជាងច្រើនឆ្នាំមកហើយ។

បានដឹកនាំដោយលោកអាកាឝ៊ិ-យ៉ាស៊ុយឝ៊ិ ដែលមានលោកឧត្តមសេនីយ៍ទោចន-ស៊ែនដឺរសុនជាប្រមុខនៃសមាសភាគយោធា អ៊ុនតាក់បានពាក់ព័ន្ធនឹងយោធា១៥៩០០នាក់ នគរបាលអសេនិក៣៦០០នាក់ អសេនិកជន២០០០នាក់ និងអ្នកស្ម័គ្រចិត្តស.ប.៤៥០នាក់ ដូចគ្នាដែរក៏បានរើសបុគ្គលិកនិងអ្នកបកប្រែផ្ទាល់មាត់ក្នុងស្រុកដែរ។ ប្រតិបត្តិការទាំងមូលមានតម្លៃជាង$១,៥រយកោដិ ភាគច្រើនជាប្រាក់ខែសម្រាប់ពួកអ្នកស្រុកក្រៅ។ ប្រទេសជាច្រើនដែលចូលរួមផ្ដល់នូវពួកអ្នកអង្កេតយោធា នគរបាល រឺ កងទ័ពគឺ: កាណាដា កាមេរូន សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន ជប៉ុន ឈីលី ញូហ្សេលែនដ៍ ថៃ ទុយណេស៊ី ព្រះរាជាណាចក្រនីដឺឡន់ បង់ក្លាដេស បារាំង ប៉ាគីស្ថាន ប៊ុលហ្គារី ប៉ូឡូញ បែលហ៊្សិក ប៊្រុយណេ ភ្វីលីពីន ម៉ាឡេស៊ី សហព័ន្ធរុស្ស៊ី សហរដ្ឋ សហរាជាណាចក្រ សេណេហ្គាល់ ហ្គាណា អាល់ហ្សេរី អាល្លឺម៉ង់ អាហ្សង់ទីន ឥណ្ឌា ឥណ្ឌូនេស៊ី អ៊ុយរឺហ្គាយ អូទ្រីស អូស្ត្រាលី និងអៀរឡង់។

គោលដៅ

បំណងរបស់អ៊ុនតាក់ត្រូវស្ដារសន្តិភាពនិងរដ្ឋាភិបាលអសេនិកនៅក្នុងប្រទេសមួយដែលបានខ្ទេចខ្ទីអស់ច្រើនទសវត្សនៃសង្គ្រាមរដ្ឋប្បវេណីនិងឧបាយកលទុច្ចរិតនានានៃសង្គ្រាមត្រជាក់ ដើម្បីប្រារព្ធធ្វើការបោះឆ្នោតដោយសេរីនិងយុត្តិធម៌ដែលនាំទៅដល់រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មី និងដើម្បីចាប់ផ្ដើមបញ្ឆេះនូវបុននីតិសម្បទាប្រទេសនេះ។ វាត្រូវប្រើការត្រួតត្រាលើ រឺ ការត្រួតត្រាលើ រឺ ការគ្រប់គ្រង លើគ្រប់ទិដ្ឋភាពទាំងអស់នៃរដ្ឋាភិបាល រួមមានកិច្ចការបរទេស ការពារជាតិ សន្តិសុខសាធារណៈនិងព័ត៌មាន ហើយដើម្បត្រួតត្រាលើ ពិនិត្យ និងផ្ទៀងផ្ទាត់ការដកទ័ពថយនិងការមិនត្រឡប់មកវិញនៃកងទ័ពបរទេស ដើម្បីបោះទ័ពបណ្ដោះអាសន្ន ដកហូតអាវុធ និងរំសាយកងទ័ពពីពួកក្រុមដែលប្រយុទ្ធគ្នារបស់កម្ពុជា រឹបអូសកន្លែងលាក់សព្វាវុធនិងគ្រឿងផ្គត់ផ្គង់យោធា ជម្រុកនិងការពារសិទ្ធិមនុស្ស មើលលើសន្តិសុខយោធានិងប្រកាន់ច្បាប់និងបទបញ្ជា ធ្វិបិតុភូមិនិវត្តន៍និងឱ្យពួកជនភៀសខ្លួនតាំងទីលំនៅឡើងវិញនិងបំលាស់ទីមនុស្សម្នាក់ៗ ជួយដោះមីននិងការបង្កើតឡើងកម្មវិធីហ្វឹកហ្វឺនក្នុងការបោសសំអាតមីននិងការយល់ដឹងអំពីមីន ធ្វើឱ្យហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធចាំបាច់បានល្អវិញនិងជួយក្នុងការកសាងវិញសេដ្ឋកិច្ចនិងការអភិវឌ្ឍ។

Disarmament

Australian Army Patch - UNTAC

An UNTAC peacekeeper in 1993.

Despite UNTAC's boasting of its effectiveness and being feted by the international community as a success, UNTAC failed to disarm the Khmer Rouge, while effectively disarming the SOC's local militias. This bias allowed the Khmer Rouge to make territorial gains and gave rise to political violence. The State of Cambodia's military leaders were furious, claiming that UNTAC was extremely exacting with the disarmament of the CPAF, but too lenient and ineffective when it came to disarm the Khmer Rouge.

ការបោះឆ្នោត១៩៩៣

Over 4 million Cambodians (about 90% of eligible voters) participated in the May 1993 elections, although the Khmer Rouge or Party of Democratic Kampuchea (PDK), whose forces were never actually disarmed or demobilized, barred some people from participating. Prince Ranariddh's FUNCINPEC Party was the top vote recipient with a 45.5% vote, followed by Hun Sen's Cambodian People's Party and the Buddhist Liberal Democratic Party, respectively. FUNCINPEC then entered into a coalition with the other parties that had participated in the election. The parties represented in the 120-member assembly proceeded to draft and approve a new constitution, which was promulgated September 24, 1993. It established a multiparty liberal democracy in the framework of a constitutional monarchy, with the former Prince Sihanouk elevated to King. Prince Ranariddh and Hun Sen became First and Second Prime Ministers, respectively, in the Royal Cambodian Government (RGC). The constitution provides for a wide range of internationally recognized human rights.

Effects of UNTAC presence

Norodom Sihanouk had many reservations about the whole UNTAC operation, for the massive presence of foreign troops led in his eyes to the abuse and dishonour of Cambodian women, boosting prostitution and introducing AIDS, which led Cambodia to become one of the worst affected countries by AIDS in Asia. The number of prostitutes in the State of Cambodia rose from about 6,000 in 1991, to over 20,000 after the arrival of UNTAC personnel in 1992. By 1995 there were between 50,000 and 90,000 Cambodians affected by AIDS according to a WHO estimate.

In January 1993 discontent with the UNTAC mission grew to such an extent that the UN civilian agencies and the NGO community requested a public meeting to discuss progress towards the election but more significantly the misconduct of many UN peacekeepers. The meeting was held in Yasushi Akashis grand Phnom Penh headquarters and was attended by about 100 UN and NGO staff. When asked to comment on a Cambodian police report which estimated that hundreds of Cambodians were killed by UNTAC vehicles often driven by unqualified or drunk UN drivers, Mr Akashi floundered. When further questioning about drug trafficking, paedophile rape and corruption were raised, Mr Akashi's response of; "when our boys come in from the jungle they deserve a little R&R (rest and relaxation)', was greeted with disbelief and disgust by the assembled NGO and UN civilian staff. Mr Akashi went on to be the Special Representative of the Secretary General in Yugoslavia.

ការជំនុំជម្រះនៃពួកមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមចាស់ៗ

On October 4, 2004, the Cambodian National Assembly ratified an agreement with the United Nations on the establishment of a tribunal to try senior leaders responsible for the atrocities committed by the Khmer Rouge. Donor countries have pledged the $43 million international share of the three-year tribunal budget, while the Cambodian government's share of the budget is $13.3 million.

The first trials of senior Khmer Rouge leaders took place only in 2007, when many of them were already dead or in ill-health.

ស្ថិតិវិទ្យា

Duration: March 1992 - September 1993

Strength: Approximately 22,000 military and civilian personnel

Fatalities: 78 (4 military observers, 41 other military personnel, 14 civilian police, 5 international civilian staff and 14 local staff).

Expenditures: US$1.62 billion (UNAMIC and UNTAC combined)

សូមមើលផងដែរ

• អាណាព្យាបាលស.ប.
• រដ្ឋកម្ពុជា

តំណភ្ជាប់ក្រៅ

• Official UNTAC Site from UN
• UNTAC Website