ភូមិស្មាច់ដែង ឃុំរាម ស្រុកព្រៃនប់ ខេត្តព្រះសីហនុ
ភូមិស្មាច់ដែង គឺជាភូមិមូយ នៅឃុំរាម ស្រុកព្រៃនប់ ខេត្តព្រះសីហនុ ដែលមានវត្តចំនួនពីរ គឺវត្តស្មាច់ដែងនិង វត្តសមាធិ
ក្រៅពីនោះ វាមាន ផ្សារស្មាច់ មានផ្លូវលំជាច្រើននិងផ្លូវជាតិលេខ០៤ ដែលបាន ឆ្លងកាត់ជាពិសេសនោះ ប្រជាជននៅទីនោះ មានទឹកមុខស្រស់ញញឹមជានិច្ច។
ប្រជាជន
ហើយនៅក្នុងភូមិនីមួយៗ មានប្រជាជនយ៉ាងច្រើនកុះករ។[ត្រូវការអំណះអំណាង]
ទីតាំងភូមិសាស្រ្ត
ហើយនៅតំបន់នោះត្រូវបានបែងចែកជាច្រើនកន្លែងផងដែរដូចជាភូមិថ្មធំ ភូមិថ្មី ភូមិអុង ភូមិរាម ភូមិទឹកសាប ភូមិអូរសង្គសី។
តំបន់ទេសចរណ៏
នៅទីនោះមានតំបន់ទេសចរណ៏ជាច្រើនផងដែរដែលមានដូចជា
- សមុទ្ររាម
- សមុទ្រចិន(សមុទ្រ០៥)
- សមុទ្រព្រែកចាកនឹងមានស្ពានទឹកសាប ដែលតែងតែ ប្រារព្ធពិធីអុំទូក ជារៀងរាល់ឆ្នាំ។
ផ្សារ
នៅទីនោះមានផ្សារចំនួនពីទ០១ មានឈ្មោះថា
- ផ្សារស្មាច់ដែងខាងក្រោម ទើបតែបង្កើតថ្មីតែប៉ុន្នោះ តែមិនទាន់បើកជាផ្លូវការទេ។
- ផ្សារស្មាច់ដែងខាងលើ បានបើកលក់ ជាផ្លូវការ ហើយដែលផ្សារនោះ បានដាក់លក់នូវសំភារះជាច្រើន ដែលមានលក់ដូចជា សំលៀកបំពាក់ បន្លែផ្លែឈើ ត្រីម្ហូប សាច់សាច់ជ្រូក សាច់មាន់សាច់ទា សាច់គោ គ្រឿងសមុទ្រជាច្រើនប្រភេទ ដូចជាត្រីឆ្លាមជាដើម
ផ្សារទាំពីនោះស្ថិតនៅចំងាយផ្លូវពីគ្នា។
មណ្ឌលកុមារកំព្រា
ឥឡូវនេះ នៅស្មាច់ដែងបាន បង្កើតមជ្ឈមណ្ឌលកុមារកំព្រា ឥឡូវនេះគេកំពុងតែកសាងសង់អាគារជាច្រើនហើយនឹងជិតសម្ភោធបានផងដែរ។ ប្រជាជននៅទីនោះពួកគេប្រកបរបរធ្វើស្រែចំការ កសិកម្ម ចិញ្ចឹមសត្វ មានដូចជា មាន់ ឬទា គោ ក្របី សេះ ជ្រូកជាដើម។ ឥឡូវនេះនៅភូមិខ្ញុំកំពុង អភិវឌ្ឍន៏ហេដ្ឋារចនាសម្ព័នជាច្រើនដែលមានដូចជាស្ពាន ផ្លូវថ្នល់ ផ្លូវលំ ប្រលាយទឹក លូបង្ហូរទឹកស្អុយ និង សាលារៀនបឋម សាលារៀន អនុវិទ្យាល័យ និងវិទ្យាល័យដែលទើបតែនិងបង្កើតបានរយះពេលពីឆ្នាំប៉ុន្នោះ សាលារៀនវិទ្យាល័យនេះបានសម្ភោធនៅឆ្នា២០១០ដែលទើប តែកន្លងមកពីឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ។ ខ្ញុំបានសិក្សានៅទីនោះបានរយះពេលពីឆ្នាំដែរគឺចាប់ពី[ឆ្នាំ២០០៩ នឹងឆ្នាំ២០១១]សាលារៀននៅទីនោះមានផាសុខ ភាពល្អ ដែលមានទីធ្លាធំទូលាយមានតារាងបាល់ទាត់ បាល់ទះ និងបាល់បោះ មានសួនផ្កានៅពីមុខថ្នាក់រៀនមានដើមឈើធំៗជាច្រើន ជា ពិសេសសាលានោះនៅជិតអាកាសយាន្តដ្ឋាន ដែលយើងអាចមើល មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះសាលានោះបានសាងសងនៅលើកំពូលភ្នំដែលភ្នំនោះ គេហៅថាភ្នំ៩៣ ។ រីឯការធ្វើកសិកម្មរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅរដូវនេះវិញវាគឺជារដូវដែលប្រមូលផលបើយើងក្រលេកមើលនៅទីវាលស្រែវិញនោះ យើងបានឃើញថា វាលស្រែនៅពេលនោះប្រៀបបាននិងកំរាលព្រំព័ណមាសយ៉ាងក្រហមទុំគួរអោយគយគន់ហើយនិងមានបក្សីដែល បានមកជិកស្រូវដើម្បីបំពេញក្រពះរបស់វា។ នៅភូមិស្មាច់ដែងនៅពេលមានបុណ្យទានម្តងៗនៅវត្តស្មាច់ដែងបានប្រារព្ធពិធីជាច្រើនណាស់ ដែលមានកម្មវិធីរាំរែក និងមានកម្មវិធីជាច្រើនទៀត។ហើយផ្ទៃដីនៅទីនោះបានលាតសន្ធឹងរាប់សិបហិចតា ហើយមានផ្ទះជាច្រើនដែលមានផ្ទះ តូច ផ្ទះធំហើយមានជនជាតិបានរស់នៅចំរុះគ្នានិងចំរុះពូជសាស្រដែលាមាន ចាម ខ្មែរ ចិន វៀតណាម ថៃ និងជនជាតិអឺរ៉ុប ..ល..។ បើតាមខ្ញុំដឹងកាលពីមុនភូមិនោះសំបូរទៅដោយព្រៃអាកាសស្យាជាច្រើនដែលដុះនៅក្នុងភូមិនោះប៉ន្តែឥឡូវនេះប្រជាជនបានកាប់ឆ្ការព្រៃអស់ ទៅហើយដើម្បីយកដីធ្លីទាំអស់នោះមកធ្វើជាដីកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួន រឺធ្វើជាផ្ទះរឺលំនៅឋានរបស់ខ្លួនរឺធ្វើជាដីកសិកម្ម ធ្វើស្រែចំការ សំរាប់ដាំដំនាំផ្សេងៗ ជាច្រើនដូចជាដាំស្រូវ ដាំស្ពៃ ដាំឪឡឹក ដាំពោត និងដាំគ្រឿងជាច្រើនទៀត...ល..។ ឥឡូវនេះគេបានអភិវឌ្ឍន៏ផ្លូវជាច្រើនដែលបានចាក់កៅស៊ូចាប់ពី ផ្លូវធំទៅដល់សមុទ្រចិន រឺហៅថាសមុទ្រ០៥ដែលទើបតែនិងកសាងថ្មីៗនេះដែលនិងជិតបានសំរេចហើយ..។ ប្រវត្តនៃPhotography
ការថតរូបគឺជាសិល្បមួយ។វិទ្យាសាស្រ្ដនិងប្រតិបត្ដិសំរាប់បង្កើតរូបភាពអោយបានយូរដោយ ភ្លើងសំលេងដែលថតហើយរឺពន្លឺអសនីជចុម្ពិតដទៃទៀត។អគ្គីសនីអវិជ្ជមានណាមួយដែលបានកំណាញ់សំរាប់រូបភាពដែលដឹងមួយរឺនៃជាតិគីមីដោយសេចក្ដីកំណាញ់សំរាប់ពន្លឹភ្លើងមួយាដែលបានដឹងរឺសម្ភារះហ្វិលនៃរូបថតតាមបែបផែន។ភ្នែករបស់កាមេរាមួយគឺប្រើសំរាប់ជា ចំនុចរួមពន្លឺនៃភ្លើងដែលចាំងជះពន្លឺភ្លើងរឺបញ្ចេញកែវឆ្លុះចូលទៅក្នុងរូបថតពិតមួយនៅលើពន្លឺ ភ្លើងនៃផ្ទៃខាងក្រៅនៅពេលមួយផ្នែកខាងក្នុងនៃកាមេរានៃកាំពន្លឺមួយ។ការធ្វើរចនាសម្ព័ននៃចរន្ដអគ្គីសនីអវិជ្ជមានក្នុងរូបភាពដែលយើងដឹងវាផ្ទុករូបថតក្នុងនោះនីមួយៗ។ណាមួយអគ្គីសនី អវិជ្ជមានវាបន្ដនិងផ្ទុកនៅក្នុងរូបភាពឧីជីថលហ្វាល់សំរាប់តាមមកបង្ហាញរឺធ្វើការវាយបន្ដ។ ជាលទ្ធផលនៅក្នុងរូបថតតលូទូកាគឺវាមើលមិនឃើញទេហើយរូបថតវាលាក់ជាអាថកំបាំង។ ពេលខ្លះធាតុគីមីវាមិនទាន់ចេញអោយយើងឃើញទេនៅពេលលាងហ្វីលហើយទើបអាច មើលឃើញរូបថត.ពេលណាវិជ្ចមានរឺអវិជ្ចមានដែលនៅលើចំណុះសំរាប់គិតទៅលើសំម្ភារះរូប ថតនិងរបៀបធ្វើបន្ត។ភាពវិជ្ជមាននែរូបថតលើហ្វីលគឺប្រើតាមប្រពៃណីនៃការថតរូបដោយអគ្គី សនីរូបថតដែលវិជ្ជមានកើតឡើងបានដោយសារក្រដាសដែលមានទីតាំងល្អ.ការមានចំនេះ ដឹងក្នុងការផ្ដិតរូប.ពេលខ្លះមានការប្រើប្រាសដោយការពង្រីករឺដោយការពង្រីកទាំងស្រុង។ រូបថតបានប្រើប្រាសជាច្រើនសំរាប់ជំនួញ.វិទ្យាសាស្ត្រ.ម្ចាស់កម្មន្ដសាល(e.g.photolithography)សិល្បនិងបំណងក្នុងពេលសំរាកវិស្សមកាល។
ប្រវត្តសាស្រ្តសង្ខេប
ពីបុរេសម័យ ដល់ ចុងសម័យមហាក្សត្រ “វរ្ម័ន
- សេចក្តីផ្តើម
នៅលើសកលលោកយើនេះ ប្រទេសណាក៏ដូចដូចប្រទេសណា ទោះជាប្រទេសនោះតូចក្តីធំក្តីសុទ្ធសឹងមានប្រវត្តសាស្រ្តដូចគា្នប្រជាំជាតិរៀងៗខ្លួនទាំងអស់។ ចំណែកប្រទេសខ្មែរយើងវិញដែលជាប្រទេសដែរចំណាស់ជាងគេនៅឥណ្ឌូចិននេះ ក៏មានប្រវ្តសាស្រ្តជាមូលដ្ឋានជាតិនិងសញ្ញានជាតិរបស់ខ្លួនដែរ។
ការសិក្សាពីប្រវត្តសាស្រ្តវាមានសារះសំខាន់នាស់ ព្រោះថាប្រវត្តសាស្រ្តេជាក្រិត្យក្រមសំយោករវាងវប្បធម៌ និង សង្កមរបស់ជាតិនេះឯង។ ម៉្យាងវិញទៀតសិក្សាពីប្រវត្តអាចនាំឲយើងដឹងនៅ:
* កិច្ចការទាំងឡាយរបស់បុព្វបុរសដូនតឆាយើងកាលពីសម័យមុនៗ ដូចជាការកសាង ប្រសាទ ស្ពាន ថ្នល់។ * ដឹងនៅការតស៊ូ នឹងពលីកម្មគ្របបែបយ៉ាង របស់វីរះបុរសយើដែលប្រឆាំងនិងពួកបរទេស ឈ្លានពាន។ * ឲយើងកាកន់តែស្គាល់ពីអរិយធម៌ វប្បធម៌សង្គមធម៌ និងទំនៀមទំលាប់ឲកាន់តែច្បាស់ លាល់។
ជាចំនេះដឹងមួយយ៉ាងសំខាន់សំរាប់អប់រំដល់កូនចៅខ្មែរជំនាន់ក្រោយ ឲស្គាល់ច្បាស់ ពីទឹកដី អរិយធម៌ វប្បធម៌ និងទំនៀមទំលាប់ដែលមាន។ អាស្រ័យហេតុនេះយើងជាកូនខ្មែរការស្គាល់និងដឹងពីប្រវត្តសាស្រ្តប្រចាំជាតិខ្លួន ជាពិសេសនៅក្នុងគ្រាដែលលំបាកដែលប្រទេសយើងប្រទេសយើង មានជំលោះផ្ទៃក្នុងក្នុងនោះយើងត្រូវតែរួបរួមគ្នាឡើងដើម្បីថែរក្សាទឹកដីនិងកេរ្តិ៍តំណែលរបស់យើងអោយាបនគងវង្សជានិច្ច។លើពីនេះទៅទៀតការដែល យើងរៀនប្រវត្តសាស្រ្តរបស់យើងវាកាន់តែផ្តល់ឲយើងកាន់តែស្រលាញ់នូវសតិសម្បជញ្ញជាតិ និងស្នហាជាតិរបស់ខ្លួន កាន់តែទ្វេឡើងថែមទៀត។
- បញ្ហាដែលចោទពីកំណើតនៃជនជាតិខ្មែរ
ចំពោះបញ្ហានៃដើមកំណើតខ្មែរ មានទស្សនះជាច្រើនដែលដោះស្រាយមិនចុះសំរុងនិង
គ្នា។ អ្នកស្រាវជ្រាយទាំងនោះតែងតែឲសម្មតិកម្មផ្សេងៗដូចតទៅ:
ចំពោះទស្សនះលោក AYMONIER និងលោក LECLER បានអះអាងថា” ខ្មែរជាជនជាតិ
ឥណ្ឌាដែលរត់ចេញពីប្រទេសកំណើតរបស់ខ្លួនហើយមកតាំងទីលំនៅភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍” អ្នកស្រាវជ្រាវទាំងពីរូបគាត់សង្គេតឃើញថាខ្មែរគោរពសាសនាបែបឥណ្ឌា “ព្រហ្មញ្ញណ៍សាស នានិង ពុទ្ធសាសនា” ដោយប្រើអក្សរសំស្រ្តឹត មានទំនៀមទំលាប់និងរបៀបគ្រប់គ្រងបែប ឥណ្ឌាគឺ”របបរាជានិយម” ។
-ចំពោះទស្សនះ លោកឈឹម ក្រសេម យល់ឃើញថា “ខ្មែរគឺឥណ្ឌា រឺខ្មែរនិងឥណ្ឌាជាជន
ជាតិតែមួយ” ដោយគាត់យល់ទៅលើឈ្មោះនៃជនជាតិខ្មែរហៅតាមសូរសព្ទដើមថា “កុមេរុ” ដែលេជាប្រទេសមួយនៅឥណ្ឌា បើតាមសំលេងនិយាយ កុមេរុ ទំនងជាឈ្មោះភ្នំ “សុមេរុ” ហៅនូវត្រឹម”សុមេរុ” លុះយូរទៅឈ្មោះនេះបានក្លាយប្រកដនៅលើសិលាចរិតខ្មែរថា ក្មេរ។
កុមេរុ > ក្មេរ > ខ្មែរ សំលេងក្រោយមកប្រែថា “ខ្មែរ” ។ ម្យ៉ាងទៀក្រៅពីឈ្មោះប្រទេស
ខាងលើគាត់សំអាងលើភុស្ភុតាងជាច្រើនទៀតដូចជា:
-លក្ខណះអក្សរនិងភាសា
-លទ្ធិប្រពៃណីនិងសាសនា
-ពង្សាវតានិងសេចក្តីកត់ត្រា
-ចំពោះទស្សនះរបស់លោក HENKRIK KERN បានយល់ថា”ខ្មែរជាជនជាតិប្រវេសន៍”
ចេញពីប្រទេសឥណ្ឌា ហើបានមកលុកលុយដណ្តើមបានជាជាតិមួយដោយឡែកពីជនជាតិ ដេលស្ថិតនៅក្នុងអំបូរ ខ្មែរ~មន។ ចំណែកទស្សនះរបស់លោក ហ្គ័រ បានបញ្ជាក់ថា”ជនជាតិ ខ្មែរ-មនប្រហែលជាត្រូវពួកដ្យឆាវិឌ រឺពួកអារ្យះដែលបានច្រានចេញពីប្រទេសឥណ្ឌា ហើយ ដោយមាននៅសល់ក្រុមខ្លះដូចជាពួកមុណ្ឌុ ដោយមានទីតាំងនៅភ្នំទីបេហើយក្រោយមក ក៏បំបែបជាក្រុមមួយគឺក្រុម មន~ខ្មែរ។ ពួកក្រុមខ្មែរនេះចូលកមនៅតំបន់ភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ចំណែកក្រុម មុណ្ឌុ ចូលទៅរស់នៅប្រទេសឥណ្ឌារហូតដល់សព្វថ្ងៃ។ ចំពោះទស្សនះខាង លើនេះលោក MOLIER លោក ATIYERNE លោក AYMONIER ក៏បានយល់ស្របប្រហាក់ ប្រហែលគ្នានោះដែរ។
សម្មតិកម្មទី២
តាមទស្សនះលោក PROLIYIER និងលោក MARCHEL បានអះអាងថា”ខ្មែរស្ថិតនៅ
ក្នុងអំបូរមន~ខ្មេរ” ហើយជនជាតិនេះកើតនៅជ្រោយឥណ្ឌូចិនតែម្តង។ ម្យ៉ាងទៀតអ្នកស្រាវ ជ្រាវបានបន្ថែមទៀតអំបូរ មន~ខ្មែរ កើតមកពីការផ្សំកាត់រវាងពួក ម៉ាឡាណេស៊ីយាង(MALA NESIENS) ឥណ្ដូនេស៊ីយ៉ាង INDONESIENS ដែលរស់នៅលើពាសពេញសុវណ្ណភូមិ។
ទីតាងរបស់ជនជាតិអំបូរមន~ខ្មែរ ស្ថិតនៅពីឆ្នេរសមុទ្រចិនរហូតដល់ព្រំប្រទល់ឥណ្ឌា។
ពួកឥណ្ឌូណេស៊ីយ៉ាងតពូជពីពួកម៉ាឡាណេស៊ីយ៉ាង ដែលមានសំម្បុរខ្មៅស្រអែមបានជាហាន ថាដូចច្នេះ គឺមកពីការកឃើញនូវលលាក្បាលដែលមាននូវលក្ខណះជា ម៉ាឡាណេស៊ីយាង MALANESIENS បានន័យថាពួកពួកឥណ្ឌូណេស៊ីយ៉ាង INDONESIENS គឺពួក មន~ខ្មែរ។
ចំពោះលោក G.OLIVIER ខ្មែរមិនចិនមិនយួន រឺ ឥណ្ឌាទេ “ខ្មែរជាខ្មែរ” ។ អ្នប្រាជ្ញរូប
នេះចំពោះពាក្យ”ពូជសាសន៍ឥណ្ឌូណេស៊ីយាង” យើងត្រូវបញ្ចូលជនជាតិឥណ្ឌូណេស៊ីយាង ដែលសព្វថ្ងៃរស់នៅប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី (ខ្មែរ~មន) ពួកខ្មែរលើដូចជា ព្នង ខា គួយ ព័រ....។ ព្រទាំងពួកមនុស្សរស់នៅតាមភ្នំនៃប្រទេស ភីលីពីន ដូចជាសាកាយ និងពួក ដាយ៉ាក នៅប្រ ទេសឥណ្ឌូណេស៊ីផង។ ចំពោះលោកGOEDES និងលោកOLIVIER បានអះអាងថា”ខ្មែរសព្វថ្ងៃជាពួកព្នងទទួលវប្ប ធម៌ឥណ្ឌា” ដោយលោកយល់ឃើញថាផ្នែកប្រពៃណីផ្សេងៗរវាងខ្មែរដែលបានទទួលវប្ប ធម៌ឥណ្ឌា និង កុលសម្ព័នខ្មែរលើដែលរស់នៅតំបន់ព្រៃភ្នំ។
ជារួមមកថ្វីត្បិតតែខ្មែរបានទទួលឥទ្ធិពលពីឥណ្ឌាក៏ពិតមែនប៉ុន្តែ យើងសិក្សាអោយស៊ី
ជំរៅទៅទៀតនោះនិិងបង្ហាញអោយឃើញថា ខ្មែរយើងមានអរិយធម៌ របស់ខ្លួនរួចស្រាចទៅ ហើយ មុនពេលដែលឥណ្ឌាចូលមកទៀត។ បានន័យថាខ្មែរជាពូជដោយឡែកពីឥណ្ឌាដែល ស្របតាមទស្សនះដែលថា អំបីរខ្មែរបានកើតឡើងនៅភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៏នេះតែម្តង ដោយ សារការកាត់ផ្សំរវាងពួកម៉ឡេស៊ីយាង។ ម្យាងវិញទៀតបើយើងសំអាងទៅលើរឿងព្រេងលុះ ត្រាតែមានព្រះនាងលីវ យី នៅស្រុកខ្មែរទើបបានមានព្រះបាទ ហ៊ុន ទៀន ដែលមកពីប្រទេស ឥណ្ឌាមកប្រសព្វគ្នាទើបានគ្រប់គ្រងនគរកោះគោកធ្លកនេះដេរ។បានសេចក្តីថាលុះត្រាតែ មានជនជាតិខ្មែរ រស់នៅលើកោះគោកធ្លកនោះមុនទើបឥណ្ឌាអាចមកផ្សាយអរិយធម៌ខ្លួន បានដែរ។
រួមសេចក្តីមកភុស្តតាងជាច្រើនដែលបង្ហាញថាខ្មែរ ជាជនជាតិដែលចំណាស់ជាងគេ
ដែលបានកើតឡើងនៅភូមិភាគអាស៊ីធាគ្នេយ៏ ហើយដែលស្ថិតនៅក្នុងអំបូរ មនុស្សមួយ ដោយឡែកពីអំបូរឥណ្ឌាដែលអ្នកវិទូឲឈ្មោះថា អូស្រ្តូអាស្យាទិច AUSTROASIATIQUES រឺងាស៊ីខាងត្បូង។ ជនជាតិខ្មែរកើតឡើងហើយវិវត្តន៏ និងមានជីវិតស្ថិតស្ថេររហូតមកដល់ សព្វថ្ងៃ ចំណែកឯជនជាតិដ៏ទៃដែលមករស់នៅភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដីគោកសព្វថ្ងៃនេះ គឺជាអ្នកដែលមកវាទទឹកដីខ្មែរយើងជាបណ្តើរៗ លើកលែងតែប្រទេសចប្ប៉ាចេញសិទ្ធតែ បានមកនៅក្នុងសម័យប្រវត្តសាស្ត្រទៅហើយ។
ផ្នែកទីពី សម័យបុរេប្រវត្តសាស្រ្ត សេចក្តីផ្តើម
ប្រទេសខ្មែរចំណាសដែលមានវប្បធម៌ អរិយធម៌ច្រើសែនឆ្នាំមកហើយ។ អ្នកប្រវត្តវិទូ
បានបែងចែកជាពីសម័យធំៗ
សម័យមុនបង្កើតតួរអក្សរ រឺសម័យបុរេប្រវត្ត សម៍យប្រវត្តសាស្រ្ត ដែលខ្មែរចេះប្រើតួរ
អក្សរឥណ្ឌាដោយបង្កើតបានជាអក្សរខ្មែរ ដើម្បីកត់ត្រាព្រឹត្តិការណ៍នានានៅក្នុងសម័យកាល នីមួយៗ។ បុរេសម័យជាសម័យមួយ ដែលមានអាយុយូឡុងណាស់មកហើយ ក៏ជាសម័យ កាលមួយ ដែលមានប្រសាស្រ្តវិទូពិបាក និងតាំងអាយុកាលរបស់សម្ភារះ រឺ ឆ្អឹងមនុស្ស សម័យដើម ក៏អាចដឹងពីចំណាស់ នៃអាយុកាលរបស់សម្ភារះទាំងនោះដែរ។ បុរេប្រវត្តិ សាស្រ្តខ្មែរបានចាប់ផ្តើមប្រមាណ ៦០០.០០០ឆ្នាំមុន គ.ស មកដល់ ស.វ ទី១នៃ គ.ស។
ការចងក្រងបុរេប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជា
សំអាងនៅការកឃើញនោគ្រឿងឧបករណ៍ប្រើប្រាស់បុរាណចាច្រើនប្រភេទដែលអ្នកប្រវត្តិ
វិទូ និងអ្នកស្រាវជ្រាវទាំងជនជាតិខ្មែរ និងជនជាតិបរទរសរកឃើញពីមុនៗមក ក៏ដូចជាការ រកឃើញនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះយើងអាចសន្និដ្ឋានបានយ៉ាងច្បាស់ថា នៅលើទឹកដីយើងនេះ មានមនុស្សរស់នៅតាំងពីសម័យមុនប្រវត្តិសាស្រ្តមកម្លោះ ហើហជនជាតិខ្មែរជាជនជាតិ ដែលកើតឡើងនៅលើជ្រោយសុវណ្ណភូមិយើងនេះ។ កំណាយជាច្រើនដែលគេបានរកឃើញ នៅលើទឹកដីកម្ពុជាយើងនេះ អ្នកប្រវត្តិវិទូអាចអះអាងថាបុរេប្រវត្តិសាស្រ្តខ្មែរមានការីកលូត លាស់ និងវិវត្តិន៍ពិយុគថ្មគ្រួស រហូតដល់អ្នកស្រាវជ្រាវបានរកឃើញនៅតាមស្ថានីយ៍ទាំងឪ អស់នេះ អ្នកបុរេប្រវត្តិវិទូខ្មែរបានបែងចែកបុរេប្រវត្តិខ្មែរជា៥សម័យកាលសំខាន់ៗដូចតទៅ នេះ: ១~សម័យថ្មគ្រួសបំបែក ពី ៦០០.០០០ ដល់ ១២០.០០០ឆ្នាំមុន គ.ស
នៅក្នុងយុគនេះគេអាចទុកជាដើមសម័យនៃអរិយធម៌ខ្មែរ ដើយនៅក្នុងសម័យនោះ
មនុស្សប្រប្រាស់ថ្មគ្រួសធំៗ មានទំហំប៉ុនកដៃកជើងមកធ្វើជាអាវុធ រឺគ្រឿងឧបករណ៍ដោយ