អូរតាប៉ាង (ក្រុងព្រះសីហនុ)
អូតាប៉ាងគីជាភូមិមួយស្ថិតនៅក្នុងឃុំអូឧកញ៉ាហេងខេត្តព្រះសីហនុដែលមានប្រជាជនរស់នៅប្រមានជាង ២០០ គ្រួសារ ។ ប្រជាពលរដ្ធនៅទីនោះភាគច្រើនប្រកបរបរ ធ្វើស្រែចំការ។ ភូមិនេះស្ថិតនៅចន្លោះ ភូមិព្រៃនប់ និង ភូមិអូចំណារ ដែលបង្គើតឡើងតាំងពីឆ្នាំ ១៩៩២ មកម្លេះ ដំបូងភូមិនេះពុំទាន់មានផ្សារទេប៉ុន្តែដោយសារតែប្រជា ពរដ្ធពិបាកក្នុងការទៅផ្សារដើម្បីទិញអីវាន់នោះ ពួកគេក៏បានមូលគុំនិតគ្នាដើម្បីបង្កើតផ្សារមួយដែលមានឈ្មោះថា ផ្សារអូតាបាង ដែលបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ២០០១។ ផ្សារនេះនៅមានលក្ខណះតូចនៅឡើយទេដោយសារតែនៅក្នុភូមិអូតាប៉ាងពុំសូវមានប្រជាជនរស់នៅ។
កសិកម្ម
នៅក្នុងភូមិអូតាប៉ាងក្នុងមួយឆ្នាំព្រជាពលរដ្ធអាចធ្វើស្រែបានចំនួនតែមួយដងប៉ុណ្ណោះ ហើយការធ្វើស្រែរបស់ពួកគេគឺពឹងផ្អែកទៅលើទឹកភ្លៀងទាំងស្រុងតែម្តង កាលណា បើមានគ្រោះធម្មជាតិកើតឡើងដោយប្រការណាមួយនោះនិងបណ្តាលអោយដំនាំខូចទាំស្រុងតែម្តង ព្រោះនៅភូមិនេះពុំទាន់មានប្រឡាយ និងទំនប់កាពាឬគ្រប់គ្រាន់ នៅឡើយទេ ។ ដោយការធ្វើស្រែក្នុងមួយហិចតាពួកគេអាចប្រមូលផលបានប្រមាណជា ៤ ទៅ ៥តោនក្នុងមួយហិចតាបើសិនជាស្រែនោះទទួលបានផលល្អ ។ ការធ្វើស្រែរបស់ពួកគេភាគច្រើនគឺប្រើជីគីមី ច្រើនជាងជីធម្មជាតិ ដើម្បីបាចស្រែរបស់ពួកគេព្រោះជីគីមីវាទទួលបានផលជាងជីធម្មជាតិ ៣០ ទៅ ៤០%។ប៉ុន្តែបើយើងប្រើជីគីមី ច្រើនពេកវានិងធ្វើអោយដីមានជាតិជូរ ដូចនេះវាដំរូវអោយយើងត្រូវបាចមួយឆ្នាំកើនម្តងមួយ បន្តិចៗ។ បន្ទាប់ពីប្រមូលផលស្រូវរួចប្រជាពលរដ្ធខ្លះនាំគ្នាទៅកាប់គាស់ដីដើម្បីដាំ ដំនាំរកប្រាក៉បន្ថែមមកផ្គត់ផ្គង់គ្រួសារ ៕
ទំនប់ទឹកការពារទឹកប្រៃព្រនប់
គឺជាទំនប់មួយដែលមានសារសំខាន់បំផុតសំរាប់ប្រជាកសិករ ពី ព្រោះវាមានតូនាទីកាពារទឹកប្រៃកុំអោយហូចូលដីស្រែ និងកាពារទឹកសាបកុំអោយហូរចូលទៅក្នុងសមុទ ដែលបណ្តាលអោយប្រជាពលរដ្ធខ្វះទឹកប្រើប្រាស់សំរាប់ស្រោចផលដំនាំរបស់ពួកគេ។ ដូចនេះហើយវាគីជាទំនប់ដ៏សំខាន់មួយ ក៏ដូចជាជីវិតរបស់ប្រជាពលរដ្ធទូទាំង ភូមិអូតាប៉ាងទាំងអស់។ បើកាលណាទំនប់នោះមានការខូចបាក់បែកនោះវានិងបណ្តាលអោយមានទឹកប្រៃហូចូមកក្នុងស្រែរបស់ប្រជាពលរដ្ធធ្វើអោយសន្ទូងងាប់ ក្រិន និងធ្វើអោយដីមានជាតិជូ ធ្វើអោយដីលែងមានជីវជាតិ បាត់បង់គុណភាពទទួលផលបានតិចតួច ៕ និងបណ្តាលអោយត្រីងាប់ពេញ់ទឹកដោយសារតែពុលទឹកប្រៃ។
សាលារៀន
ភូមិអូតាប៉ាងមានសាលារៀនមួដែលមានចំនួនបីខ្នង ស្ថិតនៅក្បែវត្តពោធ៏អណ្តែត ដែលបង្រៀនចាប់ពីថ្នាក់ទីមួយរហូតដល់ថ្នាក់ទីប្រាំមួយ ដូចនេះក្មេងៗដែលរស់នៅក្នុងភូមិ នេះគីមានភាពងាយស្រួលបំផុតបើចង់អោយកូនរបស់ពួកគេចុំឈ្មោះចូលរៀន។ បន្តាប់ពីពួកគេរៀនចប់នៅថ្នាក់ទីប្រាំមួយចង់បន្តទៅអនុវិឡាល័យក៏ពុំមានកាពិបាកដែព្រោះសាលាអនុវិទ្យាល័យ គឺនៅប្រមាណជាពីរគីឡូម៉ែតពីភូមិអូតាប៉ាងប៉ុនណ្ណោះ។ដោយនៅសាលារៀននោះមានគ្រូបង្រៀនល្អៗដែលមានបទពិសោទ និង មានវិន័យតឹងរឹង។
មន្ទីពេទ្យ
អូតាប៉ាងគឺជាភូមិដ៏តដូចមួយនៅក្នុងស្រុកព្រៃនប់ដូចនេះវាពុំទាន់មានមន្ទល់សុខភានៅឡើយទេ ប៉ុន្តែបើប្រជាពលរដ្ធចង់ទៅមណ្ឌុលសុខភពនោះវាមិនពិបាកទេព្រោះវាស្ថិតនៅក្នុងភូមិអូជំណា ដែលនៅជិតភូមិអូតាបាង មានចំងាយប្រហែលជា ៣ គីឡូម៉ែតប៉ុណ្ណោះពីភូមិអូតាបាងដែលមានគ្រូពេទ្យល្អៗប្រចាំការនៅទីនោះ២៤ម៉ោង។ បើទៅកាន់អណ្តូងថ្មវិញវាក៏មិនឆ្ងាយប៉ុន្មានដែរ ពីព្រោះវាស្ថិនៅប្រមាណជា ៣គីឡូម៉ែតប៉ុណ្ណោះពីអូតាប៉ាងដូចនេះនៅក្នុងភូមិអូតាប៉ាងប្រសិនបើលោកអ្នកចង់ទៅមន្ទីពេទ្យនោះវាពិតជាមិនមានកាពិបាកឡើយ។
តំបន់ទេសចរណ៏
ប្រសិនបើយើងធ្វើដំនើមកលេងនៅភូមិអូតាប៉ាងសូមបងប្អូនគុំភ្លេចចូលលទស្សនានៅរម្យនីយ្យដ្ធានទឹកធា្លក់ ដែលនៅក្បែរនិងភូមិអូតាប៉ាង។ ប្រសិនបើបងប្អូនធ្វើដំនើមកពីខេត្តព្រះសីហនុ គីហួសផ្សាអូតាប៉ាងប្រមានជា ២គីឡូម៉ែតដែលនៅពីខាងឆ្វេងដៃ កាចូលទស្សនានៅទីនោះសម្រាប់ម៉ូតូគេយកប្រាក់ចំនួន ១០០០ រៀល ចំពោះឡានវវិញចំនួន ៣០០០រៀល។ នៅបណ្តោយ ផ្លូវចូលទៅកាន់ទឹកធ្លាក់មានដើមឈើដុះនៅជុំវិញអមសងខាងផ្លូវយ៉ាងត្រជាក់ស្គឹមស្គៃ បន្ទាប់ពីធ្វើដំនើហួសប្រមាណជាកន្លះគីឡូម៉ែតលោកអ្នកនិងឃើញមានចំកាស្រកានាគដ៏ធំមួយដែលមាន ផ្លែទុំក្រហមពែញ់ដើម។បន្ទាប់មកធ្វើដំនើទៅមុខបន្ទិចទៀតលោកអ្នកនិងឃើញមានទឹកធ្លាក់ជំនួនពីជាន់ដែលមានទឹកថ្លាឆ្វេង។ ដែលក្នុងមួយដំនាក់ៗគឺវាមានលក្ខណះខុសគ្នា ដែលដំនាក់ទីមួយ វាមានលក្ខណះរាក់សម្រាប់អោយកូនៗខ្មេងហែលលេង និងសម្រាប់មនុស្សដែលមិនចេះហែលទឹក ហើយសម្រាប់ជាន់ទីពីរវាមានជម្រូវជ្រៅជាងជាន់ទីមួយបន្ទិចសម្រាប់អោយមនុស្សដែលចេះ ហែលទឹកបន្តិចបន្ទួចហែលលេង ចំនែកឯជាន់ទីបីវិញ គីវាមាកលក្ខណះជ្រៅណាស់ដែលមានជម្រូវប្រមានបី ទៅ បួនម៉ែត ដូចនេះប្រសិនបើយើងមិនទាន់ចេះហែលទឹកទេនោះយើយអាចទៅលេងនៅជាន់ទីមួយបាន។ ហើយបើលោកអ្នកធ្វើដំនើទៅលើបន្ទិចទៀទលោកអ្នកនិងឃើញមានទឹធ្លាក់តាមចន្លោះប្រហោងថ្ម និងមានកន្លែងសម្រាប់អងលគ្គុយលេងកំសាន្ននៅក្រិមម្លប់ដើមឈើយ៉ាងត្រជាក់។
ដំបន់ទេសចរណ៏ខេត្តកំពត
ខេត្តកំពតគឺជាខេត្តមួយដែលសំបូដំដោយដំបន់ទេសចរណ៏ និងរមណីយដ្ឋានស្អាតៗ ដែលសំរទៅដោយព្រៃព្រឹក្សា និងមានទឹកធ្លាក់ពីលើកំពូលភ្នំដ៏ខ្ពស់យ៉ាងត្រជាក់ស្គឹមស្គៃ ព្រមទាំមានដុំថ្មស្អាតៗនៅពីខាងក្រោម ។ ប្រសិនបើលោកអ្នកធ្វើដំនើរតាមផ្លូវជាតិលេខ ៣ លោកអ្នកនិងបានឃើញស្ពានមួយដែលមានឈ្មោះថា ស្ពាម កំពង់ស្មាច់ ដែលនៅទីនោះមានសេវាកម្មបម្រើជូនដូចជា ភេជ្ជះ បាយ មីឆា លោតឆារ ព្រមទាំមានកញ្ជុះនៅពីលើទឹកយ៉ាងស្រស់ស្អាតសម្រាប់អោយភ្ញៀវទេសចណ៏អង្គុយដើម្បីសម្រាកកាយមុននិងធ្វើដំនើទៅមុខទៀត។
រម្មណីសដ្ឋានភ្នុំអជ្ឋរស្ស
រម្មណីសដ្ឋានភ្នុំអជ្ឋរស្ស
ស្ថិតនៅក្នុងឃុំផ្សាដែក និងឃុំភ្នុំបាតស្រុកពញាឮ ភ្នុំនេះមានឈ្មោះបី ហៅបានដូចគ្នា ភ្នុំឧត្តុង្គ ភ្នុំព្រះរាជទ្រព្យ និងភ្នុំអដ្ឋរស្ស ។ ដើម្បីទៅដល់ទីនោះត្រូវធ្វើដំនើរតាមផ្លូវជាតិលេខប្រាំ “ភ្នុំពេញ- បាត់ដំបង”លុះដល់គិឡូម៉ែតលេខ៣៧ មានផ្លូវលំក្រាលគ្រួក្រហម បែកចូលខាងឆ្វេងដៃចំងាយ ៣.៥០គ.ម ។អដ្ឋរស្សជាខ្សែភ្នុំមួយដែលលាតសន្ធឹងពីជើងទៅត្បូងប្រវែង ១៥០០ម៉ែត្រនិងទទឹង៧០០ម៉ែត្រ ។ភ្នុំនេះមានផ្លូវព័ន្ធជុំវិញ ដែលក្នុងនោះរួមមានផ្លូវលំមួយខាងកើត និង ផ្លូវលំមគួយខាងលិចនៅខាងជើងភ្នុំមាន ភូមិភ្នុំខងត្បូងមានភូមិពោករ៉ានេ។ខ្សែភ្នុំអដ្ឋរស្សនេះមានកំពូលភ្នុំ ៥ គឺ កំពូលភ្នុំចេតីយ៏ទន្ទឹមកំពូលភ្នុំត្រៃត្រឹង កំពូលភ្នុំចេតីយ៏កំពូលបួន ព្រះអង្គចូលព្រះនិពាន្ធនិងកំពូលភ្នុំអរិយ្យប្បស ។ រម្មនីដ្ថាននេះ ក្រៅពីសម្រស់ធម្មជាតិ មានទេសភាពដ៏ស្រស់ត្រកាល និងជំនូខ្យល់បរិសុទ្ធនៃភ្នុំអដ្ឋរស្ស គឺអាចទាក់ទាញភ្ងៀវទេសចរណ៏ងំពីប្រវត្តសាស្ស្តដែលទាក់ទងទៅនិងកាកសាងព្រះរាជវាំង ក្នុងសត្តវត្តទី១៧ -១៩ (១៦២០ - ១៨៦៦ )ក្នុងរាជកាលស្តេចជ័យជេដ្ឋាទី២ ។
រម្មណីយដ្ឋានវត្តកៀនស្វាយក្រៅ
ស្ថិតក្នុងភូមិធំ ស្រុកកៀនស្វាយ ដើម្បីទៅដល់មណ្ឌុលកំសាន្តនេះ ត្រូវធ្វើតំនើតតាមផ្លូវជាតិលេខ ១ ភ្នំពេញ ស្វាយរៀង ឆ្លងកាត់ស្ពានមន្នីវង្ស ស្ពានក្បាលថ្នល់ លុះដល់គីឡូលេខ១៩ មានផ្លូវលំខាងឆ្វេងដៃតាមក្លោងទ្វាវត្តកៀនស្វាយក្រៅចំងាយ ៣០០ ម និងដល់ទីកំសាន្តនោះ។ដើមឡើយទីនេះវាមិនមែនជារម្មណីយដ្ឋានទេ វាកើតឡើយក្រោយឆ្នាំ ១៩៧៩ គោលដៅនៃរម្មណីយដ្ឋាននេះគឺត្រង់វត្តកៀនស្វាយក្រៅ ទីនេះនៅមានសម្រស់តន្លេខ្ទបដ៏វិសេសវិសាលមួយទៀតដែលបែកចេញ់ពីទន្លេ មេគង្គហូរកាត់ទឹកដីដ៏សំបូជីវជាតិ និងចំការក្ខជាតិដ៏ស្តុកស្ដម ។ ទន្លេនេះហាក់ដូចជាប្រកគល់ខ្លួនទាំស្រុងដល់អ្នកស្រុក នៅទីនោះក្នុងកាប្រកបរបរដាំដុះ និងរស់នៅក្នុងក្តីសង្ឃឹម។ ដើមរក្ខជាតិហូបផ្លែទាំងតូចទាំងធំ បានដុះទោទន់ទៅរកផ្ទៃទឹកប្រប និងឆ្នេ
== ប្រវត្តកម្ពុជាប្រជាធិបតិយ្យ ==
សេក្តីសង្ខេប : ខ្មែក្រហម ជាឈ្មោះមួយដែលព្រះនរោត្តម សីហនុមានព្រះរាជបន្ទូលសំដៅទៅលើកក្រុមកុមនីស្តដែលប្រឆាំងនិងព្រះអង្គនៅទស្សវត្តទី ១៩៦០ ។ បក្សកុមនីស្តកម្ពុជាបាមបង្កើតរដ្ឋកម្ពូជាប្រជាធិបតេយ្យនៅឆ្នាំ ១៩៧៦ និងគ្រប់គ្រងប្រទេសរហូតដល់ ខែ មករា ឆ្នាំ ១៩៧៩ ។ វត្តមានរបស់បក្សត្រូវបានរក្សាកាសង្ងាត់តហូតដល់ឆ្នាំ ១៩៧៧ ហើយពុំមានអ្នកណាម្នាក់នៅក្រោមបក្សកុមនីស្តកម្ពុជាដឹងថាអ្នកណាជាអ្នកដឹកនាំបក្សនោះទេ ។នៅក្រោយរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតិយ្យ មនុស្សគ្រប់រូបត្រូវបានដកហូតអស់នៅសិទ្ធជាមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួន ។ ប្រជាជនទាំងអស់មិនត្រូវបានអនុញ្ញាតអោយដើចេញ់សហករណ៏របស់ខ្លួនទេ។ ហើយកាទំនាក់ទំនងក្នុងគ្រួសាមានការិះគន់យ៉ាងខ្លាំងខ្លាដែរ ប្រជាជនគ្រប់រូបត្រូវបានអង្គកាហាមឃាត់មិនអោយសម្តែងចេញ់នៅកាស្រលាញ់ អាណិតអាសូរ សេក្តីសប្បាយរីករាយ សូម្បីតែបន្តេចបន្តួចឡើយ ។ ខ្មែក្រហមបានអះអាងថា មានតែមនុស្សស្អាតស្អំប៉ុណ្ណោះ តើបមានគុណសម្បត្តិ គ្រប់គ្រាន់ក្នុងកាកសាងបដិវត្តន៏ ។ បន្ទាប់ពីដណ្តើមបានជ័យជុំនះភ្លាម ខ្មែក្រហមបានធ្វើកាចាប់ខ្លួននិងសម្លាប់ចោលនៅពលទាហាន នាយទាហាន និងអ្នករដ្ឋការបសើរបបសាធារណះដរដ្ឋខ្មែលន់នល់ ដែលខ្លួនចាត់ទុកថាមិនស្អាតស្អំ អស់រាប់ពាន់អ្នក ។ ហើយនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៨២ ខ្មែក្រហមបានចងសម្ព័ន្ធភាពជាមួយព្រអនរោត្តម សី ហនុ និងមេដឹកនាំគុមនីស្ត សឺនសាន ដម្បីបង្គើតរាជរដ្ឋាភិបាលចម្រុះត្រីភាគគី ។ហើយនៅភ្នំពេញណោះវិញ វៀតណាមបានជួយបង្គើតរដ្ឋាភិបាលថ្មីមួយគឺ : សាធារណរដ្ឋប្រជាមាននិតកមពុជា ដែលដឹកនាំដោយសមមិត្ត ហេងសំរិន ។ខ្មែក្រហមបានបន្តនិន្តរភាពរហូតដល់ឆ្នាំ ១៩៩៩ គឺនៅពេលមេដឹកនាំទាំងអស់បានចុះចូលជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ឬ ត្រគូវចាប់ខ្លួន ឬ ទទួលមរណះភាព ៕
១.១ ==ចលនាគុមនីស្តដំបូងបំផុត==
ចលនាគម្មុនីសត្ត នៅកម្ពយជាកើតចេញពីរចលនាតស៊ូ ប្រឆាំងនិងអនានីគមនារាំង ក្នុងអំឡុងទស្សវត្តទី ១៩៤០ ។ នៅខែមេសាឆ្នាំ ១៩៤០ គឺអំឡុងពេលសង្គ្រៀមឥណ្ឌូចិនលើកទីពីរ គណះប្រតិភូ ២០០នាក់ បានជួបជំគ្នានៅខត្តកំពត ហើយបានបង្កើយរណសិរ្សឯកភាពឥស្សរះ ដែលដឹកនាំដោយក្រុមកុម្មុយនិស្ត ។ ដែលរណះសេរ្សនេះដឹកនាំដោយ សឺង ង៉ុកមិញ ដែលជាអាចារ្រនៅវត្តឧណ្ណាលោម ។ ចាន់សម័យ មានទួនាទីជាអនុប្រធានរណសេរ្ស និងស៊ីវហេង ជាលេខាធិការ ។ សមាជិករណសេរ្សស្ទើតែទាំងអស់គឺជាជនជាតិខ្មែរដែលចេះនាយាភាសារវៀតណាម ។ និស្សិតមួយចំនួនក្នុងចំនោមនិស្សិតទាំងអស់នោះក្រោយបានខ្លាយខ្លួនទៅជាមេដឹកនាំដក្សកុម្មុនិស្តដម្ពុជា ។ អ្នកទាំងនោះរួមមាន សាឡុត ស ( ពលពត ) សុន សេន ខៀវសំ ផន និងអៀង សារី ។ អ្នកទាំងនេះឃើញថា កសិកនិងប្រជាជន្រកីក្រនៅទូទាំងពិភពលោកត្រូវបានប្រែខ្លាយទៅជាទាសករ និងត្រូវជិះជាន់សង្កត់សង្កិនដោយពួកមូលធននិយម និងពួកសក្តិភូមិនិយម ។
បង្កើតបក្សប្រជាជនបដិវត្តខ្មែរ
នៅឆ្នាំ ១៩៥១ នៅពេលកាវាយប្រយុធ្ឋប្រឆាំងនិងបារាំងកាន់តែមានភាពខ្លាំងខ្លាឡើងនៅក្នុងឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិនជមកុម្មនិស្រវៀត
ណាមបានផ្តួចផ្តើមអោយមានកាបង្កើតឡើងនៅបក្សប្រជាជនបដិវត្តន៏ខ្មែរ ។ សមាជិករបស់គណះកម្មមាធិការរួមមាន
១ សឺង ង៉កមិញ កាន់ដំនែងកំពូល
២ ស៊ីវ ហេង ទទួលបន្ទុកកិច្ចកាកងទ័ព្វ
៣ ទូ សមុត ( ត្រូវបានស្គាល់ថាជាអាចារ្យ សុខ កមពីកម្ពុជាក្រោម ទទួលបន្ទុកផ្នុកផ្នែកមនោគមវិជ្ជា
៤ ចាន់ សម័យ ទទួលបន្ទុកផ្នែកសេដ្ឋកេច្ច
នៅពេលដែលសសង្រៀមឥណ្ឌូចិនលើកទីមួយត្រូវបានបញ្ចប់ នៅឆ្នាំ ១៩៥៤ កងទព្វរបស់បារាំងបាមដកចេញ់ពីឥណ្ឌូចិន
ហើយកងកម្លាំងរបស់វៀតមិញ ក៏ដកចេញ់ពីកម្ពុជាដែរ ។មិយួប៉ុន្មាន ស៊ីវហេងក៏បានត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ អមដំនើដោយ នួន ជា សមាជិកបក្សកុម្មុនិស្តឥណ្ឌូចិន ដែលបានទៅហ្វឹកហ្វើននៅប្រទេលថៃនិងវៀតណាម ) និងកម្មាធិបាលជាន់ខ្ពស់ផ្សេងទៀត ។
ដោយសាមេបក្ស ស៊ឺង ង៉ុកមិញ ស្នាក់នៅនិរទេសខ្លូនឯទីក្រុងហាណូយ
បក្សប្រជាជន បដិវត្តត្រូវបានដឹកនាំគណកម្មាធិកាមជ្ឈឹមបណ្តោះអាសន្តមួយ ដែលមាន ស៊ីវ ហេង
ជាលេខានិងទូ សាមុត ជា អនុលេខា ។ ទូសា មុត ទទួលខុសត្រូវផភ្នែកសកម្មភាពកាងារបស់បក្ស
នៅទីក្រុងដោយមានជំនួយពី នួនជា និង សាឡុត ស ( ក្រោយ ក្រោយមកត្រូវបាមស្គាល់ថា ប៉ុល ពត )
ដែលទើបត្រឡប់មកពីសិក្សានៅប្រទេសបារាំង ។
ប៉ុល ពត បានជួយបង្កើតលក្ខន្តិកៈនិងកម្មវិធីនយោបាយរបស់បក្ស ។ ប៉ុ ពត ក៏បានធ្វើទំនាក់ទំនងជាមួយគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ ដែលនិងចូលរួមប្រកួតបរជែងជាមួយគណក្សបក្សសង្គមរាស្រ្តនិយម ទើបបង្កើតថ្មីរបស់សម្តេច ព្រះនរោត្តម សីហនុ ក្នុងកាបោះឆ្នោតឆ្នោត១៩៥៥ដែរ ។ប៉ុពតជើជាក់ថាគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យដែលមានិន្នាការបោះឆ្នោតនេះ ហើយនឹង ផ្តលឥទ្តិពលនយោបាយខ្លះមកអោយក្រុមកុម្មនេស្តកម្ពុជា ។ គណក្សបក្សសង្គមរាស្រ្តនិយមបានឈ្នះកៅងីទាំងអស់នៅក្នុងរដ្ឋសភាជាតិ ចំណែកបក្សប្រជាទទួលបានសំលេងឆ្នោតតែបីភាគរយប៉ុនណ្នោះ ។ នៅឆ្នាំ ១៩៥៦ ស៊ីវ ហេង បានធ្វើកាទាក់ទងជាសម្ងាត់ជាមួយឧត្តមសេនីយ៏ លន់ នល ដែលជា អគ្គបញ្ជាការកងទ័ព្វរបស់ សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ហើយបានផ្តល់ជូន ស៊ីវ ហេង នូវកាធានាសន្តិសុខ សុវត្តិភាពផ្ទាល់ខ្លួន ។ រហូតមកដល់ដើមឆ្នាំ ១៩៦០ មានតែកម្មាភិបាលបក្សប្រហែល ៨០០ នាក់ និងសាខាបក្សពីរនៅជនបទប៉ុណ្ណោះ ដែលនៅមានសកម្មភាពនិងដំនើកាពេញ់លេញ ។ សាខាទាំងពីរនោះរួមមាន :
១ ភូមិភាគបូពាណ៌មានមូលដ្ឋាននៅខេត្តកំពង់ចាម ( ដឹកនាំដោយ សោ ភឹម ) និង
២ ភូមិភាគនិរតី មានមូលដ្ឋាននៅខេត្តតាកែវ ( ដឹកនាំដោយ ឈិត ជឿន ហៅ តា ម៉ុក ) ។
ទូសាមុត ប៉ុលពត និងនួនជា បានបន្តកាដឹកនាំសកម្មភាពបក្សនៅទីក្រុងភ្នំពេញ ដោយមានជំនួយពីរ អៀងសារី និង សេន ជាបញ្ញាវន្តពីរនាក់ផ្សេងទៀតដែលបានសិក្សានៅប្រទេសបារាំង ។
មហាសន្តិបាតរបស់បក្សប្រជាជនបដិវត្តន៏ខ្មែរបានប្រារព្ធឡើងជាសម្ងាត់ នៅក្នុងស្ថានីរថភ្លើងនាទីក្រុងភ្នំពេញ ពីថ្ងៃទី ២៨ ដល់ ទី៣០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ១៩៦០។ មហាសន្តិបាតបានសម្រេចរៀបចំបក្សសាជាថ្មី បង្គើតមាគ៌ាននយោបាយថ្មីនិងប្តូរឈ្មោះបក្សទៅជាបក្សពលកម្ពុជា ។ ទូសាមុតបានទទួលដំនែងជាលេខាបក្ស ហើយនួនជាជាអនុលេខា ។បន្ទាប់ពីសាមុតបានបាត់ខ្លួន នៅឆ្នាំ ១៩៦២មហាសន្តិបាតបក្ស ។នួនជាដែលមានដំនែងខ្ពស់ជាងប៉ុលពត នៅក្នុងបក្សមិនត្រូវបានជ្រើសរើសទេ ដោយហេតុថា នួនជា មានជាប់សាច់ញាតិជាមួយជនក្បតបក្ស ស៊ីវ ហេង ។ ម្យាងទៀតនួនជាគឺជនគុម្មនិស្តស្មោះត្រង់ម្នាក់ ដែលចងើអោយបក្សពលករកម្ពុជាកាន់តែរឹងមាំឡើង ដូឆ្នេះ នួនជា មិនធ្វើកាប្រកួតប្រជែងជាមួយប៉ុលពតសម្រាប់តំនែងនេះទេ ។ នួន ជា បានបន្តស្ថិតនៅជាអនុលេខាបក្ស ដ៏មានឥទ្ធិពលម្នាក់ នៅក្នុងចលនាកុម្មនីស្តអស់រយះពេលជាងសាមសាបឆ្នាំ ។នៅឆ្នាំ១៩៦៥ ប៉ុល ពត បានធ្វើធ្វើដំនើតាមផ្លូវហូជីមិញ ទៅទីក្រុងហាណូយ ដើម្បីធ្វើកាពិភាក្សាជាមួយវៀតណាមខាងជើង ។ ប៉ុល ពត បានទៅធ្វើទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសចិន និង កូរេខាងជើង ។
នៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ ១៩៦៦ បន្ទាប់ពីដំនើបំពេញទស្សនកិច្ចក្រៅប្រទេស ប៉ុល ពត បានប្តូរឈ្មោះបក្សទៅជា ប៉ុល ពត ដោយហេតុថា ប៉ុលពត ចង់បន្ថយឥទ្ធិពលរបស់វៀតណាម និងរឹតចំណងមិត្តភាពជាមួយចិន ។ ក្នុងអំឡិងទស្សវត្តទី ១៩៦០ សមាជិកថ្មីៗរបស់ខ្មែរក្រហមបានកើតឡើងថែមទៀត ។ ភាគច្រើននៃក្រុមនេះរស់នៅតាមបន្តោយព្រំដែនវៀតណាម ដែលជាដំបន់ដាច់ស្រយាលឆ្ងាយពីកងកម្លាំយ៉ោធារបស់សម្តេចព្រះបរោត្តម សីហនុ ។ មូលដ្ឋានធំរបស់បក្សពីឆ្នាំ១៩៦៦ ដល់ ១៩៧០ ស្ថិតនៅខេត្តរតនគិរី ។ ប្រជាជនរាប់ម៊ឺនអ្នកបានបដិសេដ្ឋមិនគាំទ្ររដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋខ្មែររបស់លោកសេនាប្រមុខ លន់ នល ហើយបែជាចូលរួមជាមួហខ្មែរក្រហមដម្បីនាំយកសម្តេច ព្រះនរោត្តម សី ហនុ មកគ្រប់គ្រងអំណាចវិញ ។ ក្នុងពេលនោះដែរ សម្តេចព្រះនរោត្តមសីហនុ បាននិរទេសព្រះកាយទៅប្រទេសចិន ។ ដោយមានកាលើកទឹកចិត្តនិងកាជួយជ្រមជ្រែងពីសំនាក់រក្ឋាភិបាលចិន ។
សភាពកាណ៏វិវត្តន៏ទាំងនេះបានផ្តល់ឪកាសជាច្រើនដល់ខ្មែរក្រហម ។ វៀតណាមខាងជើងនិង ចិន គាំទ្រ ខ្មែរក្រហម ហើយសម្តេចព្រះនរោត្តមសី ហនុ បានអំពាវនាវអោយប្រជាជនចូលព្រៃមាគី ( ព្រៃដែលអ្នកតស៊ូធ្វើបដិវត្តន៏ លាក់ខ្លួនជួយផ្ទួលរំលំរដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋខ្មែរ របស់លោកសេនាប្រមុខ លន់ នល ។ ជាងនេះទៅទៀត កាទម្លាក់គ្រាប់បែកដ៏សន្ធឹកសន្ធាប់របស់របបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ក្រោមកាជូយជ្រមជ្រែងរបស់សហរដ្ឋអាមេរិច ទៅលើផ្លូវផ្គត់ផ្គង់សម្ភារៈនិងមូលដ្ឋាននានារបស់ក្រុមកុម្មនិស្ត បានធ្វើអោយមានកាគាំទ្រខ្មែរក្រហមពីសំនាក់ប្រជាជនកាន់តែច្រើនឡើងៗហើកម្លាំងទ័ព្វរបស់ខ្មែរមានចំនួនកាន់តែកើនឡើងជាលំដាប់ ។
ចាបពីខែមករាដល់ខែសីហា ឆ្នាំ ១៩៧៣ របបសាធារណរដ្ឋខ្មែរដែលមានសហរដ្ឋអាមេរិច្ចជាអ្នកគ្រប់គ្រងគ្រើងសម្វាវរធ បានទម្លាក់គ្រាប់បែកប្រមាណកន្លះលានតោនលើកម្ពុជា ហើយធ្វើអោយប្រជាជនខ្មែរប្រមាណបីសែនអ្នកស្លាប់បាត់បង់ជីវិត ។ កាទម្លាក់គ្រាប់បែកនេះបានពន្យឺតដំនើឆ្ពោះទៅរកជ័យជម្នះខ្មែរក្រហម ហើយក្នុងពេលជាមួយគ្នានោះជាច្រើនដែលខឹងសម្បានិងកាទម្លាក់គ្រាប់បែក ហើយដែលបានបាត់បង់សមាជិកគ្រសាខ្លួននោះបានលួចចូលរួមជាមួយបដិវត្តន៏ខ្មែក្រហម ។ កងទ័ព្វខ្មែក្រហមមានភាពស្វាហាប់ និងគោរព្វវិន័យជាកងទព្វរបស់រដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ហើក្រុមខ្មែក្រហមអាចទ្រំទ្រនិងកាខ្វះខាតអាហារនិងថ្នាំសង្គូវបាន ។អ្នកទាំងអស់នោះត្រូវបានកាន់តំនែងថ្នាក់ទៀបនៅទូទាំប្រទេស ប៉ុន្តែរហូតមកដល់ឆ្នាំ ១៩៧៣ គឺបន្ទាប់ពីទីប្រឹក្សាវៀតណាមភាគច្រើនត្រឡប់ទៅប្រទេសខ្លូនវិញ អ្នទាំងនោះត្រូវបានធ្វើឃាតសម្ងាត់ ក្រោមបញ្ជារបស់ថ្នាក់ដឹកនាំបក្សកុម្មុនិស្តកម្ពុជាដែលចង់អោយបក្សចេញ់ផុតពីឥទ្ធិពលរបស់វៀតណាម ។
ករឡើងកាន់អំណាចរបស់ខ្មែរក្រហម
ថ្ងៃទី ១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៧៥ បានបញ្ចប់នូវកាជ្រៀតជ្រែកពីសំណាក់បរទេស កាទម្លាក់គ្រាប់បែក និងកាបញ្ឈមអាវុធដាក់គ្នា នៃសង្ក្រៀមស៊ីវិលខ្មែររយមៈពេល ប្រាំឆ្នាំ នៅកម្ពុជា ។ ក៏ប៉ុន្តែនៅថ្ងៃដដែលនេះទីក្រុងភ្នំពេញបានធ្លាក់ទៅក្នុងកាគ្រប់គ្រងរបស់កងកម្លាំងរបស់គុម្មុនិសត្តទាំងស្រុង ។ជនបរទេសរាប់រយអ្នកនិង ជនជាតិខ្មែរមួយចំនួនបានរត់ទៅជ្រកកោននៅសណ្ឋាគារឡឺភ្នំ ដែលកាកបាតកក្រហមអន្តរជាតិបានប្រកាសថាជាតំបន់អព្យាក្រិត្ត ។ ហើយខ្មែរក្រហមបានបញ្ជារជនជាតិខ្មែរទាំងអស់នៅក្នុងស្ថានទូតអោយធ្វើដំនើរទៅជនបទដើម្បីធ្វើកាងាកសិកម្ម ។ ភ្លាមៗបន្ទាប់ពីរំដោះបានទីក្រុងភ្នំពេញ ខ្មែរក្រហមបានប្រាហាជីវិត មេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់បីរូប មន្រ្តីរជការ និងដាធារណរដ្ឋខ្មែរ ។មេដឹកនាំទាំងបីរូបេះរួមមាន នាយក្សរដ្ឋមន្រ្តី ឡុង បូរ៉េត ព្រះអង្គម្ចាស់ស៊ីសុវត្ថិ សិរិមតៈ និង លន់ណុន ( ប្អូនប្រុសរបស់សេនាប្រមុខលន់ នល់ ) ។ លោកសេនាប្រមុខបានចាកចេញ់ពីប្រទេសមុននេះបន្តិចជាមួយនិងប្រាក់ចំនួន១០០០០០០កុល្លាសហរដ្ឋអាមេរិច ។ ព្រះអង្គម្ចាស់ស៊ីសុវត្ថិ សិរិមតៈបានសរសេរសំបុត្រមួយច្បាប់ផ្ញើទៅស្ងានទូតសហរដ្ឋអាមេរិច្ចដែលមានសេក្តីថា: សូមសម្តែងនៅកាដឹងគុណយ៉ាងស្មោះស្មាក់ចំពោះសបុត្ត្រ និងកាផ្តល់ជូនរបស់លោកដម្បីនាំខ្ញុំទៅកាន់សេរីភាព ។ ប៉ុន្តែគួអោយងនិច្ចា ខ្ញុំមិនអាចចាកចេញក្នុងស្ថានភាពដ៏កំសាកនេះបានទែ ។ ចំពោះលោក ហើយជាពិសេសចំពោះប្រទេសដ៏អសចារ្យរបស់អ្នក ខ្ញុំមិនដែលជឿមួយវិនាទី ណាឡើយថា លោកដាច់ចិត្តបោះបស់ចោលមនុស្សដែលជ្រើសរើសយកសិរីភាព ។ លោកបានបដិសេដ្ឋមិនផ្តល់កាកាពារដល់យើងខ្ញុំ ហើយើងខ្ញុំមិនអាចធ្វើអ្វីបានទាំងអស់់........ខ្ញុំបានប្រព្រឹត្តកំហុសតែមួយគត់គឺជឿជាក់ទៅលើសហរដ្ឋអាមេរិក ។សូមទទួលនូវការាប់អានពីខ្ញុំ ឯកឧត្តម មិត្តជាទីស្រលាញ់របស់ខ្ញុំ មិត្តដ៏ស្មស់ត្រង់និង រសរាយរាកទាក់របស់ខ្ញុំ ។
គម្រោងផែនកាបួនឆ្នាំ ( ១៩៧៧-១៩៨០ )
ខ្មែក្រហមបានធ្វើកាបោសសម្អាតទីក្រុង និងទីប្រជំជននាណា ដើម្បីលុបបំបាត់ចោល ការស់នៅតាមទីក្រុងនិងកសាងកម្ពុជាមួយថ្មីដោយពឹងផ្អែកលើកាពង្រីកផលិតកម្មស្រូវ។ ដើមឆ្នាំ១៩៧៦ បក្សកុម្មនីស្តកម្ពុជាបាមប្រញ៉ាប់ប្រញាលរៀបចំផែនការបួនឆ្នាំល់កទីមួយ ដែលតំរូវអោយធ្វើកាប្រមូលផ្តុំនូវរាល់សម្បត្តិឯកជនទាំងអស់និងដាកើកាដាំដុះស្រូវជាអតិភាពសំបងរបស់ជាតិ ។ ប្រជាជនកម្ពុជាបានជួបប្រទះកាប្រមូលផ្តំបែបនេះទេតាំងពីមុនមក ។ ប៉ុន្តែនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៦ ប្រជាជនគ្រប់រូបតម្រូវអោយប្រមូលទ្រព្វសម្បត្តិឯកជនទាំងអស់របស់ខ្លួន ( រួមទាំងសម្ភារផ្ទះបាយ )ដម្បីប្រើប្រាស់រួម ។ ប្តីប្រពន្ធត្រូវកេបំបែកអោងរស់នៅផ្សេងគ្នា ហើយកូនៗត្រូវបំបែកចេញ់ពីឪពុកម្តាយ ។ ផែនកាបួនឆ្នាំមានគោលដៅសម្រេចអោយបានថលិតផលស្រូវ បីតោនក្នុងមួយហិចតាជាមធ្យម ។ ផែនកាបួនឆ្នាំមានរួមបញ្ជូលទាំងគំរោងដាំបន្លែបង្កា ហើយសង្ឃឹមថានិងអាចទាញយកប្រាក់ចំនូលពីអនុផលព្រៃឈើ កានេសាទ ចិញសត្វ និងកដាំដើមឈើរ ។ ទោះយ៉ាងនេអក្តីមេដឹកនាំទាំងនេះមិនបានគិតដល់ផលពិបាកនៃកាអភិវត្តផែនការនេះ និងទុក្ខវេតនារបស់ ប្រជាពលរដ្ឋឡើយ ។ ក្និងរយៈកាលនៃកម្ពុជាប្រជាធិបតិយ្យ លក្ខ័ណ្ឌរស់នៅរបស់ប្រជាជនមានសភាពយ៉ាប់យ៊ឺនយ៉ាងខ្លាំ ។ ប្រជាជនភាគច្រើនដឹងថាប្រទេសមួយត្រូវកាអ្នកចេះដឹងដើម្បីអភិវឌ្ឍន៏ ។ ប៉ុន្តែខ្មែរក្រហមបានសម្លាប់បញ្ញាវន្ត និងអ្នកបញ្ជេកទេសអស់ជាច្រើន ហើយបានបិតសាកលវិទ្យាល័យ សាលារៀន និងមជ្ឈមណ្ឌុលអបរំដទៃទៀតនៅទូទាំងប្រទេស ។
ប្រវត្តរូបសង្ខបរបស់មេដឹកនាំ
ប៉ុលពត កើតងឆ្នាំ ១៩២៥ត្រូវនិងឆ្នាំឆ្លូវខេត្តកំពុងធំ ។ឪពុករបស់ប៉ុល ពត គឺជាម្ជាស់ដីស្តុកស្តមម្នាក់ ។ ប៉ុល ពត បានទៅរស់នៅជាមួយបងប្រុសដែលជាមន្ត្រីធ្វើកានៅក្នុងបរមរាជវាំងនៅពេលអាយុបាន ៦ ឆ្នាំ ។ នៅភ្នំពេញប៉ុល ពត បានសក្សារៀសូត្រនៅតាសាលាបារាំងជាច្រើនហើយបានបួសជាលោកនេន ។
នៅឆ្នាំ១៩៤៩ ប៉ុល ពត បានទទួលអាហារូបកណ៏ទៅសិក្សានៅប្រទេសបារាំង ប៉ុន្តែរមិនបានមិនបានទទួលសញ្ញាប័ត្រ ទេ ។ ក្នុងអំឡុងពេលស្នាក់នៅរៀនសូត្រនៅក្រុងប៉ារីស ប៉ុល ពត បានខ្លាយទៅជាសមាជិកបក្សមុម្មុនីស្តបារាំង ហើយបានចំណាយពេលយ៉ាងច្រើនទៅលើសកម្មភាពនយោបាយ ។ នៅពេលប៉ុល ពត ត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញនៅឆ្នាំ ១៩៥៤៣ ប៉ុ ពត បាន បង្រ្កៀនប្រវិទ្យា និង ភូមិវិទ្យា នីសាលាឯកជនហើយបានចូលរួមជាមួយចលនាកុម្មុនីស្តខុសឆ្បាប់មួយ ។ ប៉ុល ពត រៀបកាជាមួយ ខៀវ ប៉ុណ្ណារី នៅឆ្នាំ ១៩៥៦ ។ នៅឆ្នាំ ១៩៦០ មានថនៈទីបី នៅក្នុងបក្សប៉ុលករកម្ពុជា ។ ប៉ុល ពត ត្រូវបានចាត់តាំងជាអនុលេខាបក្សទីពីរ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៦១ និងជាលេខាបក្ស ក្នុងឆ្នាំ ១៩៦៣ ។ ក្រោយមក ប៉ុល ពត បានដឹកនាំកងទ័ព្វខ្មែរក្រហមធ្វើសង្រៀមប្រឆាំងនិងរបបសាធារណរដ្ឋរបស់លោកសេនាប្រមុខ លន៉ នល់ ។
ប៉ុល ពត បានខ្លាយជានាយក្សរដ្ឋមន្រ្តីរបស់កម្ពុជាប្រជាធិបតិយ្យក្នុងឆ្នាំ១៩៧៦ហើយបានលាលែងពីតំនែងនេះនៅឆ្នាំ ១៩៧៩ ប៉ុន្តែបានបន្តស្ថិតនៅជាមេដឹកនាំដ៏មានឥទ្ធិពលរបស់ខ្មែរក្រងមដដែល ប៉ុល ពត ភាគច្រើននិរទេសខ្លួនទៅប្រទេសថៃ រហូតដល់ថ្ងៃទទួលមេណភាព គឺនៅ ថ្ងៃទី ១៥ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៩៨ ។ សាកសព្វប៉ុល ពត ត្រូវបានគេបូជានៅថ្ងៃទី ១៧ ខែ មេសា ឆ្នាំ ១៩៩៨ ៕
នួនជា កើតឆ្នាំ ១៩២៦ នីខេត្តបាត់ដំបង ។ នៅឆ្នាំ ១៩៤២ នួបជា បានទៅបន្តថ្នាក់មធ្យមសិក្សាកម្រិត២ នៅទីក្រុងបាងកកដោយរស់នៅវត្តបិណ្ឌចាម៉ាបូពិត ។ នៅឆ្នាំ១៩៤៤ នួនជាសិក្សាផ្នែកច្បាប់នៅសកលវិទ្យាល័យធម្មសាត ដែលនៅទីនោះនួន ជាបានចូលជាសមាជិកបក្សកុម្មុនីស្តថៃ ។ នួនជាវិលត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជានីឆ្នាំ ១៩៥០ ហើយបានផ្តូសមាជិកភាពរបសើខ្លួនមកជាសមាជិករបសើបក្សកុម្មុនីសន្តឥណ្តូចិន ។ នួនេជាបានចូលសិក្សាវគ្គហ្វឹកហ្វើននៅក្រុងហាណូយក្នុងឆ្នាំ១៩៥៤ ហើយបានវិលត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញនៅឆ្នាំ ១៩៥៥ នួនជាត្រូវបានជ្រើសរើសជាអនុលេខាបក្សពលករកម្ពុជានៅឆ្នាំ ១៩៦០ ។ ក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតិយ្យ នួនជាត្រូវបានជ្រើសតាំងជាប្រធានសភាតំនាងប្រជាជនកម្ពុជា ។ នួនជាក៏មានតំនែងជាអនុលេខាគណៈកម្មាធិការម្ឈិម និងគណៈកម្មាធិការអចិន្រៃយ៏បក្សផងដែរ ។ នួន ជា ដើតួនាទីសំខាន់ក្នុងកាបញ្ជាសន្តិសុខហើយក្នុងនាមជាកម្មាភិបាលជាន់ខ្ពស់លំដាប់ទីពីរ នួន ជា ទទួលខុសត្រូវក្នុងកាទទួលខុសត្រូវកាអនុវត្តនយោបាយឃោឃៅជាច្រើន ដែលបានអនុម័តអោយអនុវត្តដោយគណកម្មាធិកាអចិន្រៃ្តបក្ស ។ នួនេជាបាននិរិទេសខ្លួនទៅព្រំដែនខ្មែរ-ថៃ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៩ ។ នួនជា ជាមួយខៀវ សំ ផន បានចុះចូលជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបន្ទាប់ពីមរណភាពរបស់ ប៉ុល ពត ៕ ឯកសារ:ននា១២.jpg
ខៀវ សំផន ( សមមិត្តហែម )
ឯកសារ:ខៀវសំផន១២៣៤.jpgខៀវសំ ផន កើតនៅឆ្នាំ ១៩៣១ នៅខេត្តស្វាយរៀង ។ បន្ទាប៉ពីទទួលបានអាហារូបកណ៏ទៅសិក្សានៅប្រទេសបារាំង ខៀវសំ ផន បានបញ្ចប់សញ្ញាបត្រអនុបណ្ឌិតវិទ្យាសាស្រ្តសេដ្ឋកិច្ច ហើយបានត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៩ ។ នៅឆ្នាំ ១៩៦៤ ខៀវសំ ផន បានលាលែងពីមុខតំនែងប៉ុន្តែបន្តស្ថិតនៅជាសមាជិកសភារយៈពេលបួនឆ្នាំទៀត ។ ឆ្នាំ ១១៩៦៧ ដោយត្រុវចោទប្រកាន់ថាជាភ្នាក់ងារបស់ក្រុមកិម្មុនីស្ត ខៀវសំ ផន បានរត់ទៅលាក់ខ្លួននៅក្នុងព្រៃ។ ឆ្នាំ ១៩៧៦បន្ទាប់ពីកាលាសុំលាដំនែងរបស់សម្តេចព្រះនរោត្តម សី ហនុ ខៀវសំផន បានចូលរួមជាមួយរដ្ឋាភិបាលនិរិទេសរប់ប៉ិ ពត ពីឆ្នាំ ១៩៧៩ ដល់ឆ្នាំ ១៩៧៨ ហើយបន្ឬាប់មក ខៀវសំ ផន ខៀវសំ ផន បាន ចុះចូលជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ៕
សុខ សេន ( សមមិត្តខៀវ )
ឯកសារ:សុខ សេន.jpgសុខ សេន កើតនៅថ្ងៃទី ១២ ខែ មិនា ឆ្នាំ ១៩៣០ នៅខេត្តត្រវេញនៅប្រទេសវៀតណាមខាងត្បូង ។ ប្រពន្ធរបស់សុខ សេន ឈ្មោះ យុន យ៉ាត ( ហៅសមមិត្ត នារី អាត ) ជារដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងអបរំនិងវប្បធម៏ក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតិយ្យ ។ សុខ សេន បានទៅសិក្សានៅប្រទេសបារាំង ឆន្លោះឆ្នាំ ១៩៥០ និងឆ្នាំ ១៩៥៦ ហើយបានចូលជាសមាជិកកិម្មុនិស្តបារាំង ។ ឆ្នាំ ១៩៦៣ សុខ សេន បានរត់ចូលព្រៃ គេចពីកាតាមចាប់របស់ពូលិស ។ សុខ សេន បានខ្លាយទៅជាអគ្គបញ្ជាការកងកម្លាំងរំដោះជាតិប្រជាជនកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ ១៩៧១ ។ ក្នុងរយ់កាលកម្ពុជាប្រជាធិបតិយ្យ សុខ សេន ជាឧបនាយករដ្ឋមន្រ្តីទីបី ទទួលបន្ទុកកាពារជាតិនិងគ្រប់គ្រងផ្ទាល់ទៅលើមន្ទីរស-២១ ។ សុខ សេន និងក្រុមគ្រួសាត្រូវបានសម្លាប់តាមបញ្ជារបស់ ប៉ុល ពត នៅថ្ងៃទី ១០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ១៩៩៧ ៕
