ប្រជាសាស្ត្រនៃកម្ពុជា

អត្ថបទនេះនិយាយអំពីមនុស្សនៅប្រទេសកម្ពុជា មានដូចជាចំនួនប្រជាជន ជាតិពន្ធុ កំរិតនៃការសិក្សា សុខភាពរបស់ប្រជាជន សេដ្ឋកិច្ច សាសនានិង បញ្ហាផ្សេងៗដែលជាប់ទាក់ទងនិងប្រជាពលរដ្ឋ។

ប្រជាជន

នៅចន្លោះឆ្នាំ១៨៧៤និង១៩២១ ប្រជាជនកម្ពុជាមានការកើនឡើងចន្លោះពី946,000 ទៅ 2.4មីលាន។នៅឆ្នាំ១៩៥០ ប្រជាជនមានការកើនឡើងពី3,710,107 នាក់ទៅ 4,073,967នាក់ និងនៅឆ្នាំ១៩៦២ វាមានការកើនឡើងដល់ 5.7 មីលាន។ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៦០ទៅឆ្នាំ១៩៧៥ ប្រជាជនកម្ពុជាមានការកើនឡើង 2.2 % ក្នុងមួយឆ្នាំគឺជាកំនើនដ៏តូចបំផុតនៅអេស៊ានខាងត្បូង។នៅឆ្នាំ១៩៧៥ពេលដែលខ្មែរក្រហមកាន់អំនាចប្រជាជនមានប្រមាណ7.3 មីលាន។នៅក្នុងការសរុបនេះរបាយការណ៍ដែលបានកត់ចំនូនមនុស្សស្លាប់នៅឆ្នាំ១៩៧៥ដល់ឆ្នា១៩៧៨មានចំនួនមនុស្សស្លាប់ចំនួន១ទៅ២មីលាននាក់។នៅឆ្នាំ១៩៨១ PRK បានប្រមួលនៅចំនួនពិតប្រាកដគឺមានចំនួន 6.7 មីលាន ទោះបីជាចំនួនប្រជាជនមាន 6.3 មីលាន ទៅ 6.4 មីលានជាចំនួនប្រហែលមិនពិតក៏ដោយ។ ជាមធ្យមចំនួនប្រជាជនប្រចាំឆ្នាំគឺមានការកើនឡើងនៅឆ្នាំ១៩៧៨ដល់១៩៨៥គឺមានចំនួន២.៣%(មើលតារាងបន្ថែមA)។ នៅឆ្នាំ១៩៥៩មានប្រជាជន៤៥%ដែលមានអាយុក្រោម១៥ឆ្នាំ។នៅឆ្នាំ១៩៦២ មានការកើនឡើងតិចតួចគឺមានតែ៤៦%។នៅឆ្នាំ១៩៦២មានប្រជាជនប្រមាណ៥២%ដែលមានអាយុចាប់ពី ១៥ឆ្នាំទៅ៦៤ឆ្នាំ និងមានចំនួន២%ដែលមានអាយុ ច្រើនជាង៦៥ឆ្នាំ។ ចំនួនភាគរយនៃបុរស និង ស្រី្តនៅក្នុងក្រុមចំនួនបីគឺប្រហាក់ប្រហែលគ្នា។

របាយប្រជាជននិងអាយុរបស់ UN^[១]

	ចំនួនប្រជាជនសរុប	អាយុចាប់ពី 0-14 (%)	អាយុចាប់ពី 15-64 (%)	អាយុចាប់ពី 65+ (%)
1950	4 346	42.2	55.1	2.7
1955	4 840	42.3	55.0	2.7
1960	5 433	42.5	54.8	2.7
1965	6 141	42.8	54.4	2.7
1970	6 938	43.2	54.0	2.8
1975	7 098	42.3	54.9	2.8
1980	6 506	39.0	58.1	2.9
1985	7 920	42.1	55.0	2.9
1990	9 532	43.8	53.4	2.8
1995	11 169	47.5	49.7	2.8
2000	12 447	41.6	55.4	3.00
2005	13 358	36.4	60.3	3.3
2010	14 138	31.9	64.3	3.8

ស្ថិតិនៃជីវិត

ការវាយតំលៃរបស់UN ^[១]

ឆ្នាំ	កំនើតក្នុងមួយឆ្នាំ	ស្លាប់ក្នុងមួយឆ្នាំ	បំលាស់ប្ដូរក្នុងមួយឆ្នាំ	CBR¹	CDR¹	NC ¹	TFR ¹	IMR¹
1950-1955	208 000	109 000	99 000	45.4	23.8	21.6	6.29	165.1
1955-1960	232 000	113 000	119 000	45.2	22.1	23.1	6.29	152.0
1960-1965	260 000	118 000	142 000	44.9	20.4	24.5	6.29	139.5
1965-1970	287 000	127 000	160 000	43.9	19.4	24.5	6.22	130.0
1970-1975	280 000	158 000	122 000	39.9	22.5	17.4	5.54	180.9
1975-1980	227 000	272 000	- 45 000	33.4	40.0	-6.6	4.70	263.2
1980-1985	410 000	127 000	283 000	56.9	17.7	39.2	7.00	134.0
1985-1990	407 000	115 000	292 000	46.7	13.2	33.5	6.00	97.9
1990-1995	417 000	121 000	296 000	40.3	11.3	29.0	5.44	90.0
1995-2000	358 000	121 000	237 000	30.3	10.2	20.1	4.32	83.3
2000-2005	323 000	117 000	206 000	25.1	9.1	16.0	3.41	72.9
2005-2010	321 000	113 000	207 000	23.3	8.3	15.0	2.80	62.4
¹ CBR =កំនើតលំបាក(ក្នុងចំនោម1000); CDR = ចំនួនអ្នកស្លាប់ដោយលំបាក (ក្នុង 1000); NC = មានបំលាស់ប្ដូរធម្មតា (ក្នុង 1000); TFR =អត្រាមរណសរុប (ចំនួនក្មេងជាស្រ្តី) IMR = អត្រាមរណនៃកំនើតក្មេងក្នុង 1000

}

កំនើតដែលល្អ

យោងទៅតាមការសិក្សានិងការស្រង់សុខភាព^[២] ក្មេងដែលកើតមកមានកំនើតល្អនៅកម្ពុជាគឺមាន៣.០ជាស្រ្តីនៅឆ្នាំ២០១០។នៅឆ្នាំ២០០០មានក្មេងចំនួន៤.០ និងនៅឆ្នាំ២០០៥មាន៣.៤។នៅទីក្រុងស្រី្តមានជាមធ្យម២.២បើធៀបទៅនិង៣.៣នៃក្មេងស្រីនៅតំបន់ជនបទ។អត្រាកំនើតមកល្អមានកំរិតខ្ពស់គឺនៅខេត្តមណ្ឌលគិរី រតនគិរី ក្រចេះ ជាកន្លែងដែលមានស្រ្តីជាមធ្យម៤.៥ ហើយតិចជាងនេះគឺនៅទីក្រុងភ្នំពេញដែលមានក្មេងស្រីជាមធ្យម២.០។ យោងទៅតាមការយកព៌តមាននេះស្រ្តីនៅកម្ពុជាមានកូនជាមធ្យម៣នាក់។ឃើញថាគ្រួរសានៅតាមតំបន់ជនបទ មានកំនើនច្រើនជាងនៅតំបន់ទីក្រុង(៣.២ធៀបនិង២.៩)ហើយនៅទីក្រុងមានការសិក្សាច្រើនជាងនៅតំបន់ជនបទដោយសាគ្មានសាលារៀន(២.៨ធៀប៣.៥)។

កុមារ និងមូរណភាព

អត្រមរណក្មេងនៅកម្ពុជាមានការថយចុះ^[២] ។ ថ្មីៗនេះអត្រាមរណមានត្រឹមតែ៤៥នាក់ក្នុងចំនោម១០០០នាក់សំរាប់ប្រាំឆ្នាំបើធៀបនិងការស្រាវជ្រាវនៅឆ្នាំ២០០៥មានចំនួន៦៦នាក់និង៩៥នាក់នៅឆ្នាំ២០០០។អត្រាមរណនៅក្រោមអាយុ៥ឆ្នាំគឺមានការថយចុះ នៅឆ្នាំ២០០០មានចំនួន១២៤នាក់ ក្នុងចំនោម១០០០នាក់ និងនៅឆ្នាំ២០០៥មាន៨៣នាក់ និងនៅឆ្នាំ២០១០គឺមានត្រឹមតែ៥៤នាក់ប៉ុន្នោះ។ អត្រាស្លាប់បានថយចុះដោយសារតែម្ដាយមានការយល់ដឹងពីសុខភាព។ក្មេងដែលស្លាប់មានដូចជា កូនដែលម្ដាយមិនបានរៀនចប់អនុវិទ្យាល័យឬលើសនេះទៀត។ការអប់រំសុខភាពគឺពិតជាមានភាពខ្លាំងខ្លាមែន។មានមនុស្សស្លាប់៧៧នាក់ក្នុង១០០០នាក់ដែលជាក្មេងដែលក្រីក្របំផុត គ្មានផ្ទះសំបែង និង ២៣នាក់ក្នុងចំនោម១០០០នាក់ដែលជាកូនអ្នកមាន។ អត្រាមរណនៅជនបទមានច្រើនជាងនៅតំបន់ជនបទ។មានដូចជា មាន៦៤នាក់ ស្លាប់ក្នុងចំនោម ១០០០នាក់នៅតំបន់ជនបទ និងនៅទីក្រុងមានចំនួន២២នាក់។អត្រាមរណអាចមកពីអវិកលកម្ម នៅតាមខេត្ត ។អត្រាមរណមានពី១៣នាក់នៅភ្នំពេញ ៧៨នាក់នៅកំពុងឆ្នាំង និងខេត្តស្វាយរៀងក្នុងចំនោមមនុស្ស១០០០នាក់។

អាយុកាលជាមធ្យម

នៅឆ្នាំ១៩៥៩អាយុកាលជាមធ្យមគឺ៤៤.២ឆ្នាំសំរាប់បុរស និង៤៣.៣ឆ្នាំសំរាប់ស្រ្តី។ នៅឆ្នាំ១៩៧០ អាយុកាលជាមធ្យមមានការកើនឡើង២.៥ឆ្នាំ។ឃើញថាស្រ្តីមានអាយុច្រើនជាងបុរសក្រោយពីបានយល់ដឹងពីសុខភាពនិងដឹងពីភាពជាម្ដាយ។

ជាតិពន្ធជាក្រុម

ខ្មែរ ៩០% វៀតណាម៥% ចិន ១% និងប្រទេសផ្សេងៗទៀត៤%^[៣]។

ភាសា

ខ្មែរ៩៥%អង់គ្លេស បារាំង^[៤]។

ភាសាផ្សេងទៀតៈ
វៀតណាម ចិន អាឡឺម៉ង់ថៃ រូស៊ី ជប៉ុន កូរេ^[៥]។ ចំណាំ នៅទស្សវត្សថ្មីនេះ ភាសាអង់គ្លេស ចិន បានក្លាយជាភាសាដែលពេញនិយមជាងគេនៅកម្ពុជាដោយមានសាលាភាសាចិនចំនួន៧០និងសិស្សចំនួន៣០០០០និងគ្រូ១០០០នាក់^[៦] និងនិយាយភាសាដទៃទៀត។ ប្រជាជនកម្ពុជានិយាយភាសាខ្មែរជាភាសាកំនើតនៅឆ្នាំ១៩៩៨ដល់ឆ្នាំ២០០៨^[៧]


ភាសា កំនើត	ភាសា តំបន់	ចំនួនប្រជាជន១៩៩៨		ចំនួនប្រជាជន២០០៨
ភាសា កំនើត	ភាសា តំបន់	លេខ	%	លេខ	%
ខ្មែរ	ខ្មែរមន	10,942,066	95.7	12,901,447	96.3
ចាម	ម៉ាឡេយ៉ូប៉ូlនីសៀ			204,080	1.52
វៀតណាម	វ៉ាត់ទិច	140,328	1.23	72,775	0.54
ភ្នង	ខ្មែរមន			37,507	0.28
ទំពួន	Mon-Khmer			31,013	0.23
កួយ	ខ្មែរមន			28,612	0.21
ចារ៉ៃ	ម៉ាឡូយ៉ូភូលនីសៀន			26,335	0.20
ក្រាំង	ខកមែរមន			19,988	0.15
ឡាវ	ចាកាតា	24,854	0.22	18,515	0.14
ភ្រូវ				9,025	0.07
ស្ទៀង	[ខ្មែរមន]]			6,541	0.05
ចិន	ចិន	26,721	0.23	6,530	0.05
កាវិត	ខ្មែរមន			6,218	0.05
ក្រូល	ខ្មែរមន			4,202	0.03
ថៃ	ថៃកណ្ដាល	2,482	0.02	2,458	0.02
រូអុង				1,831	0.01
ភាសាប្រូl ប្រូ (Pear)	ខ្មែរមន			1,827	0.01
មីល	ខ្មែរមន			1,697	0.01
ដូន(T' Moan)	ខ្មែរមន			865	0.01
សួយ	ខ្មែរមន			857	0.01
កុញ	ខ្មែរមន			743	0.01
ក្រឹង				702	0.01
ស្អួច	ខ្មែរមន			445	0.00
ក្រុក				408	0.00
លុន				327	0.00
រ៉ាដៀ	ម៉ាលេយ៉ូប៉ូលេនីសៀ			21	0.00
មន	ខ្មែរមន			19	0.00
ក្រាក				10	0.00
ផ្សេងៗនិងមិនបញ្ចេញ		301,205	2.63	10684	0.08
សរុប		11,437,656		13,395,682

[WPP_2010-1] ១,០ ^១,១ Population Division of the Department of Economic and Social Affairs of the United Nations Secretariat, World Population Prospects: The 2010 Revision

[CDHS-2] ២,០ ^២,១ National Institute of Statistics CAMBODIA DEMOGRAPHIC AND HEALTH SURVEY 2010

[3] CIA factbook

[4] ttps://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cb.html

[5] ttp://www.cambodia-travel.com/information/language.htm

[6] ttp://news.xinhuanet.com/english/2008-08/10/content_9128986.htm

[census-7] National Institute of Statistics

[១]

[២]

[៣]

[៤]

[៥]

[៦]

[៧]