ប្រជាសាស្ត្រនៃកម្ពុជា

អត្ថបទនេះនិយាយអំពីមនុស្សនៅប្រទេសកម្ពុជា មានដូចជាចំនួនប្រជាជន ជាតិពន្ធុ កំរិតនៃការសិក្សា សុខភាពរបស់ប្រជាជន សេដ្ឋកិច្ច សាសនានិង បញ្ហាផ្សេងៗដែលជាប់ទាក់ទងនិងប្រជាពលរដ្ឋ។

ប្រជាជន

នៅចន្លោះឆ្នាំ១៨៧៤និង១៩២១ ប្រជាជនកម្ពុជាមានការកើនឡើងចន្លោះពី946,000 ទៅ 2.4មីលាន។នៅឆ្នាំ១៩៥០ ប្រជាជនមានការកើនឡើងពី3,710,107 នាក់ទៅ 4,073,967នាក់ និងនៅឆ្នាំ១៩៦២ វាមានការកើនឡើងដល់ 5.7 មីលាន។ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៦០ទៅឆ្នាំ១៩៧៥ ប្រជាជនកម្ពុជាមានការកើនឡើង 2.2 % ក្នុងមួយឆ្នាំគឺជាកំនើនដ៏តូចបំផុតនៅអេស៊ានខាងត្បូង។នៅឆ្នាំ១៩៧៥ពេលដែលខ្មែរក្រហមកាន់អំនាចប្រជាជនមានប្រមាណ7.3 មីលាន។នៅក្នុងការសរុបនេះរបាយការណ៍ដែលបានកត់ចំនូនមនុស្សស្លាប់នៅឆ្នាំ១៩៧៥ដល់ឆ្នា១៩៧៨មានចំនួនមនុស្សស្លាប់ចំនួន១ទៅ២មីលាននាក់។នៅឆ្នាំ១៩៨១ PRK បានប្រមួលនៅចំនួនពិតប្រាកដគឺមានចំនួន 6.7 មីលាន ទោះបីជាចំនួនប្រជាជនមាន 6.3 មីលាន ទៅ 6.4 មីលានជាចំនួនប្រហែលមិនពិតក៏ដោយ។ ជាមធ្យមចំនួនប្រជាជនប្រចាំឆ្នាំគឺមានការកើនឡើងនៅឆ្នាំ១៩៧៨ដល់១៩៨៥គឺមានចំនួន២.៣%(មើលតារាងបន្ថែមA)។ នៅឆ្នាំ១៩៥៩មានប្រជាជន៤៥%ដែលមានអាយុក្រោម១៥ឆ្នាំ។នៅឆ្នាំ១៩៦២ មានការកើនឡើងតិចតួចគឺមានតែ៤៦%។នៅឆ្នាំ១៩៦២មានប្រជាជនប្រមាណ៥២%ដែលមានអាយុចាប់ពី ១៥ឆ្នាំទៅ៦៤ឆ្នាំ និងមានចំនួន២%ដែលមានអាយុ ច្រើនជាង៦៥ឆ្នាំ។ ចំនួនភាគរយនៃបុរស និង ស្រី្តនៅក្នុងក្រុមចំនួនបីគឺប្រហាក់ប្រហែលគ្នា។

របាយប្រជាជននិងអាយុរបស់ UN^[១]

	ចំនួនប្រជាជនសរុប	អាយុចាប់ពី 0-14 (%)	អាយុចាប់ពី 15-64 (%)	អាយុចាប់ពី 65+ (%)
1950	4 346	42.2	55.1	2.7
1955	4 840	42.3	55.0	2.7
1960	5 433	42.5	54.8	2.7
1965	6 141	42.8	54.4	2.7
1970	6 938	43.2	54.0	2.8
1975	7 098	42.3	54.9	2.8
1980	6 506	39.0	58.1	2.9
1985	7 920	42.1	55.0	2.9
1990	9 532	43.8	53.4	2.8
1995	11 169	47.5	49.7	2.8
2000	12 447	41.6	55.4	3.00
2005	13 358	36.4	60.3	3.3
2010	14 138	31.9	64.3	3.8

ស្ថិតិនៃជីវិត

ការវាយតំលៃរបស់UN ^[១]

ឆ្នាំ	កំនើតក្នុងមួយឆ្នាំ	ស្លាប់ក្នុងមួយឆ្នាំ	បំលាស់ប្ដូរក្នុងមួយឆ្នាំ	CBR¹	CDR¹	NC ¹	TFR ¹	IMR¹
1950-1955	208 000	109 000	99 000	45.4	23.8	21.6	6.29	165.1
1955-1960	232 000	113 000	119 000	45.2	22.1	23.1	6.29	152.0
1960-1965	260 000	118 000	142 000	44.9	20.4	24.5	6.29	139.5
1965-1970	287 000	127 000	160 000	43.9	19.4	24.5	6.22	130.0
1970-1975	280 000	158 000	122 000	39.9	22.5	17.4	5.54	180.9
1975-1980	227 000	272 000	- 45 000	33.4	40.0	-6.6	4.70	263.2
1980-1985	410 000	127 000	283 000	56.9	17.7	39.2	7.00	134.0
1985-1990	407 000	115 000	292 000	46.7	13.2	33.5	6.00	97.9
1990-1995	417 000	121 000	296 000	40.3	11.3	29.0	5.44	90.0
1995-2000	358 000	121 000	237 000	30.3	10.2	20.1	4.32	83.3
2000-2005	323 000	117 000	206 000	25.1	9.1	16.0	3.41	72.9
2005-2010	321 000	113 000	207 000	23.3	8.3	15.0	2.80	62.4
¹ CBR =កំនើតលំបាក(ក្នុងចំនោម1000); CDR = ចំនួនអ្នកស្លាប់ដោយលំបាក (ក្នុង 1000); NC = មានបំលាស់ប្ដូរធម្មតា (ក្នុង 1000); TFR =អត្រាមរណសរុប (ចំនួនក្មេងជាស្រ្តី) IMR = អត្រាមរណនៃកំនើតក្មេងក្នុង 1000

}

កំនើតដែលល្អ

យោងទៅតាមការសិក្សានិងការស្រង់សុខភាព^[២] ក្មេងដែលកើតមកមានកំនើតល្អនៅកម្ពុជាគឺមាន៣.០ជាស្រ្តីនៅឆ្នាំ២០១០។នៅឆ្នាំ២០០០មានក្មេងចំនួន៤.០ និងនៅឆ្នាំ២០០៥មាន៣.៤។នៅទីក្រុងស្រី្តមានជាមធ្យម២.២បើធៀបទៅនិង៣.៣នៃក្មេងស្រីនៅតំបន់ជនបទ។អត្រាកំនើតមកល្អមានកំរិតខ្ពស់គឺនៅខេត្តមណ្ឌលគិរី រតនគិរី ក្រចេះ ជាកន្លែងដែលមានស្រ្តីជាមធ្យម៤.៥ ហើយតិចជាងនេះគឺនៅទីក្រុងភ្នំពេញដែលមានក្មេងស្រីជាមធ្យម២.០។ យោងទៅតាមការយកព៌តមាននេះស្រ្តីនៅកម្ពុជាមានកូនជាមធ្យម៣នាក់។ឃើញថាគ្រួរសានៅតាមតំបន់ជនបទ មានកំនើនច្រើនជាងនៅតំបន់ទីក្រុង(៣.២ធៀបនិង២.៩)ហើយនៅទីក្រុងមានការសិក្សាច្រើនជាងនៅតំបន់ជនបទដោយសាគ្មានសាលារៀន(២.៨ធៀប៣.៥)។

កុមារ និងមូរណភាព

អត្រមរណក្មេងនៅកម្ពុជាមានការថយចុះ^[២] ។ ថ្មីៗនេះអត្រាមរណមានត្រឹមតែ៤៥នាក់ក្នុងចំនោម១០០០នាក់សំរាប់ប្រាំឆ្នាំបើធៀបនិងការស្រាវជ្រាវនៅឆ្នាំ២០០៥មានចំនួន៦៦នាក់និង៩៥នាក់នៅឆ្នាំ២០០០។អត្រាមរណនៅក្រោមអាយុ៥ឆ្នាំគឺមានការថយចុះ នៅឆ្នាំ២០០០មានចំនួន១២៤នាក់ ក្នុងចំនោម១០០០នាក់ និងនៅឆ្នាំ២០០៥មាន៨៣នាក់ និងនៅឆ្នាំ២០១០គឺមានត្រឹមតែ៥៤នាក់ប៉ុន្នោះ។ អត្រាស្លាប់បានថយចុះដោយសារតែម្ដាយមានការយល់ដឹងពីសុខភាព។ក្មេងដែលស្លាប់មានដូចជា កូនដែលម្ដាយមិនបានរៀនចប់អនុវិទ្យាល័យឬលើសនេះទៀត។ការអប់រំសុខភាពគឺពិតជាមានភាពខ្លាំងខ្លាមែន។មានមនុស្សស្លាប់៧៧នាក់ក្នុង១០០០នាក់ដែលជាក្មេងដែលក្រីក្របំផុត គ្មានផ្ទះសំបែង និង ២៣នាក់ក្នុងចំនោម១០០០នាក់ដែលជាកូនអ្នកមាន។ អត្រាមរណនៅជនបទមានច្រើនជាងនៅតំបន់ជនបទ។មានដូចជា មាន៦៤នាក់ ស្លាប់ក្នុងចំនោម ១០០០នាក់នៅតំបន់ជនបទ និងនៅទីក្រុងមានចំនួន២២នាក់។អត្រាមរណអាចមកពីអវិកលកម្ម នៅតាមខេត្ត ។អត្រាមរណមានពី១៣នាក់នៅភ្នំពេញ ៧៨នាក់នៅកំពុងឆ្នាំង និងខេត្តស្វាយរៀងក្នុងចំនោមមនុស្ស១០០០នាក់។

អាយុកាលជាមធ្យម

នៅឆ្នាំ១៩៥៩អាយុកាលជាមធ្យមគឺ៤៤.២ឆ្នាំសំរាប់បុរស និង៤៣.៣ឆ្នាំសំរាប់ស្រ្តី។ នៅឆ្នាំ១៩៧០ អាយុកាលជាមធ្យមមានការកើនឡើង២.៥ឆ្នាំ។ឃើញថាស្រ្តីមានអាយុច្រើនជាងបុរសក្រោយពីបានយល់ដឹងពីសុខភាពនិងដឹងពីភាពជាម្ដាយ។

ជាតិពន្ធជាក្រុម

ខ្មែរ ៩០% វៀតណាម៥% ចិន ១% និងប្រទេសផ្សេងៗទៀត៤%^[៣]។

[WPP_2010-1] ១,០ ^១,១ Population Division of the Department of Economic and Social Affairs of the United Nations Secretariat, World Population Prospects: The 2010 Revision

[CDHS-2] ២,០ ^២,១ National Institute of Statistics CAMBODIA DEMOGRAPHIC AND HEALTH SURVEY 2010

[3] CIA factbook

[១]

[២]

[៣]