Zum Inhalt springen

Johanna Courtmans und Hayme Hatun: Unterschied zwischen den Seiten

aus Wikipedia, der freien Enzyklopädie
(Unterschied zwischen Seiten)
Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
VisuellWikitext
 
K Removing protection templates from unprotected page (more info)
 
Zeile 1: Zeile 1:
{{refimprove|date=March 2020}}
[[File:J Desideria Courtmans-Berchmans by Jules Van Biesbroeck Sr..jpg|thumb|Vrouwe Courtmans]]
{{Infobox royalty
[[Bestand:Molenaar.jpg|thumb|De zoon van den molenaar (1864)]]
|name = '''Hayme Hatun'''<br>حائمہ خاتون
[[Bestand:Bertha-baldwin.jpg|thumb|Bertha Baldwin (1871)]]
|image = Hayme-ana.jpg
'''Johanna-Desideria Berchmans''' ([[Oudegem|Mespelare]] [[6 september]] [[1811]] – [[Maldegem]] [[22 september]] [[1890]]), steeds publicerend onder de namen '''Johanna Courtmans-Berchmans''' of '''Vrouwe Courtmans, geb. Berchmans''' was een [[Vlaanderen|Vlaamse]] schrijfster van [[poëzie]], [[Toneel (spel)|toneel]], en vooral van sociaal bewogen novellen en [[Roman (literatuur)|romans]]. Zij was onderwijzeres, schooldirectrice en een maatschappelijk geëngageerd schrijfster, één van de belangrijkste vrouwelijke [[auteur]]s in Vlaanderen tijdens de [[19e eeuw]].
|caption = <small>Statue of Hayme Ana and the infant Osman</small>
|religion = [[Islam]]
|spouse = [[Suleyman Shah]]
<ref>{{cite journal |url=https://docs.google.com/file/d/0B5ATth-TXLHhXzZZTTE2bUphMTQ/preview |title=Osmanlı Beyliği'nin Kurucusu Osman Beg |first=Halil |last=İnalcık |authorlink=Halil İnalcık |pages=487-490|journal=[[:tr:Belleten|Belleten]]|place=Ankara |year=2007 |number=No: 261}}</ref>
|issue = [[Ertuğrul]]<br/>[[Dündar Bey|Dündar]]<br/>Sungurtekin<br/>Gündogdu
|father = Turkmen Bey
|birth_date = Unknown
|birth_place = Unknown
|death_date = Unknown
|death_place =[[Domanic]]
|place of burial = Çarşamba, [[Domaniç]]
}}


'''Hayme Hatun''' ({{lang-ota|خیمه خاتون}}), also known as '''Hayma Ana'''<ref name="HAYME">{{cite book|author=[[:tr:Necdet Sakaoğlu|Sakaoğlu, Necdet]]|title=Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler|url=https://books.google.com.tr/books?redir_esc=y&hl=tr&id=6WUMAQAAMAAJ&dq=havatin+hatun&focus=searchwithinvolume&q=hayma|publisher=Oğlak Yayıncılık|year=2008|pages=25-27|isbn=978-9-753-29623-6}}.</ref> (Mother Hayma), was the grandmother of [[Osman I]], founder of the [[Ottoman Empire]] and the mother of [[Ertuğrul|Ertuğrul Gazi]], the leader of the [[Kayı tribe|Kayı]] clan of the [[Oghuz Turk]]s.
==Biografie==
[[File:Haymaana.jpg|thumb|200px|Closer view of the mausoleum of Hayma Ana]]
De vader van Johanna Berchmans was tegelijk burgemeester van Mespelare, herbergier en onderwijzer. Zij liep school in het Frans, in een kostschool in Wallonië.
[[File:Hayme ana turbesi.jpg|thumb|200px|Tomb of Hayma Ana]]


==Name==
In [[1827]], ze was toen zestien, trad ze in dienst in [[Baasrode]] bij verschillende burgergezinnen. Deze ervaring was bron van inspiratie voor ''Griselda'' (1864) waarin het hoofdpersonage bij verschillende [[Gent]]se kleinburgerlijke families dient, wat de gelegenheid biedt deze milieus nauwkeurig te schetsen.
Her name appears as Haymana, Hayme Hatun, Hayme Sultan, Ayva Ana and Ayvana. The name ''Hayma Ana'' seems to be an obvious transference of the topographic term ''haymana'', or "prairie", into a personal name.


==Burial place==
Tussen [[1835]] en [[1844]] woonde ze in Gent, onder andere in de ''Gelukstraat'' bij kantwerkster ''Colette Tanghe''. Ze leerde er Jan-Baptist Courtmans kennen, met wie ze trouwde. Hij leerde haar Nederlands en bracht haar in contact met Gentse literatoren: [[Prudens van Duyse]], [[Frans Rens]], [[Ferdinand Snellaert]], [[Jan Frans Willems]], etc. Hun invloed op haar kwam duidelijk tot uiting in de vele historische verhalen en romans die ze schreef, meer bepaald ook in ''Bertha Baldwin'' (1871), over de 14e-eeuwse strijd van de 'Kerels van Vlaanderen' tegen de Fransen, waarbij ze de ambitie had een vrouwelijke tegenhanger neer te zetten van [[Hendrik Conscience|Conscience's]] ''Leeuw van Vlaanderen''.
Hayma Ana's last resting place is at [[Çarşamba, Kütahya Province|Çarşamba]], a village near [[Domaniç]], in a pasture area, close to a route connecting the lowlands east of [[Bursa]] with [[Tavşanlı]]. In 1892 [[Abdul Hamid II]] saw the recovery of the tomb of Hayme Ana.<ref name="HaymaAna1">{{cite book|author=[[:tr:Necdet Sakaoğlu|Sakaoğlu, Necdet]]|title=Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler|url=https://books.google.com/books?redir_esc=y&hl=en&id=6WUMAQAAMAAJ&dq=havatin+hatun&focus=searchwithinvolume&q=domani%C3%A7|publisher=Oğlak Yayıncılık|year=2008|pages=26|isbn=978-9-753-29623-6}}</ref >


==Family==
Een eerste gedichtje van haar verscheen, op aansporen van Prudens Van Duyse in het ''Nederduitsch Letterkundig Jaarboekje''
She was of [[Turkish people|Turkish]] descent and the belonged to a [[Turkmen people|Turkmen]] family. She was the grandmother of [[Osman I]], the founder of the [[Ottoman Empire]]. She had four sons:
*[[Ertuğrul]] Han Gazi, [[Bey]] of [[Söğüt]] ({{circa}} 1198 – {{circa}} 1281)
*[[Dündar Bey]] ({{circa}} 1210 – {{circa}} 1298)
*Gündoğdu Bey (? – ?)
*Sungurtekin Bey (? – ?)


==See also==
==Jan-Baptist Courtmans==
*[[Ottoman family tree]] (more detailed)
Jan-Baptist Courtmans ([[Berlare]] 11 april 1811 - [[Lier (België)|Lier]] 2 juni 1856) met wie Johanna Berchmans in 1836 trouwde, was vanaf 1833 onderwijzer in een Gentse stadsschool. Hij werd secretaris van de ''Maatschappij De Tael is gansch het Volk'' die hij mee in Gent hielp oprichten.
*[[Ottoman Empire]]
*[[Ottoman dynasty]]
*[[Halime Hatun]]


==Further reading==
In 1843 maakte hij promotie en werd leraar Nederlands aan de Rijksnormaalschool in Lier. Hij was de auteur van een aantal leer- en leesboeken die betere kennis van het Nederlands bij de jeugd wilden bevorderen.
*İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, C.I
*Selim Yıldız, “Hayme Ana”, Vilayetlerin Sultanlığından Faziletlerin Sultanlığına Osmanlı Devleti, Kütahya 1999, s.40
*Mehmed Maksudoğlu, Osmanlı Tarihi, İstanbul 2001, s.21


==References==
Hij overleed aan een slepende ziekte.
{{Reflist}}


[[Category:13th-century women]]
==Onderwijs==
[[Category:13th-century people of the Ottoman Empire]]
Na de vroege dood van haar echtgenoot bleef de weduwe achter met acht jonge kinderen. Ze vestigde zich in Maldegem en opende er een vrije kostschool die later de gemeenteschool werd. De onderwijswetten in [[1879]] van [[Lijst van Belgische ministers van Onderwijs|minister]] [[Pierre Van Humbeeck|Van Humbeeck]] waren voordelig voor het officieel en gemeentelijk onderwijs. Courtmans leidde een school die bloeide en haar drie dochters, een schoondochter en een schoonzoon gaven er les.
[[Category:Female royalty]]

[[Category:Ottoman dynasty]]
De katholieke onderwijswetten van 1884 die een reactie waren op die van 1879 en het gevolg van een lange schoolstrijd, hadden echter negatieve gevolgen voor scholen uit het officiële net, inbegrepen die van Courtmans. De gemeenteschool werd gesloten, bij gebrek aan leerlingen.
[[Category:Wives of Ottoman Sultans]]

[[Category:Oghuz Turks]]
Tijdens de schoolstrijd mengde ze zich in de polemieken en verdedigde ze de gemeentescholen. Ze bekritiseerde de kantscholen die ze beschouwde als kweekscholen voor onderbetaalde [[kinderarbeid]], met onvoldoende aandacht voor algemene vakken als [[lezen]], [[rekenen]], [[aardrijkskunde]] en [[geschiedenis]].

==Schrijven==
Pas toen ze weduwe was geworden kwam haar literaire productie goed op gang. Haar basisinspiratie vond ze voortaan minder bij historische figuren en gebeurtenissen, maar in het plattelandsleven, de schoolstrijd en de [[verfransing]].

De onderwijservaring vormde een inspiratiebron voor de romans van Courtmans. In 1862 - een kwarteeuw voor de ''Sophie'' van [[Virginie Loveling]], schreef ze ''De gemeente-onderwijzer'', roman over het volksonderwijs in Vlaanderen. Ze pleitte hierin voor de invoering van verplicht gratis lager onderwijs in de volkstaal.

Het boek bezorgde haar erkenning als maatschappijkritisch en progressistisch auteur, niet enkel in Vlaanderen, maar ook in Nederland en Franstalig België. Verschillende van haar volgende romans hadden eveneens het onderwijs als thema. In 1865 publiceerde ze ''De hut van tante Clara'' die een aanklacht inhield op de (meestal katholieke) kantscholen voor arme meisjes. In ''Rozeken Pot'', die verscheen in volle schoolstrijd in 1879, verwerkte ze een pleidooi voor het gemeentelijk onderwijs.

In volgende romans behandelde ze ook nog andere maatschappelijk gevoelige thema's die ze bekeek van uit een liberale en optmistische bril. Ze viel in haar romans herhaaldelijk de clerus aan, omwille van de schoolstrijd en de verfransing in de katholieke scholen.

In haar vaak moraliserende werken schetste Berchmans de levensomstandigheden van de gewone werklieden waarbij het buitenleven steevast werd verheerlijkt. In ''Het geschenk van den jager'' beschreef ze het leven van Gentse fabrieksarbeiders in de armtierige buurt van de [[Muide]]. Bittere armoede dreef hen naar het pandjeshuis, de [[rente|intresten]] duwden hen nog dieper in de put, alleen orde en spaarzaamheid konden redding brengen. De [[arbeider]]s van het [[platteland]] werden hierbij tot voorbeeld gesteld, want in de meeste landelijke dorpen vond men niet eens pandjeshuizen.

Eén van haar kleindochters, Maria Verstrynghe, dochter van het onderwijzersechtpaar M. Verstrynghe-Courtmans, was getrouwd met [[Edward Peeters (schrijver)|Edward Peeters]], beter bekend onder zijn schrijversnaam [[Paul Kiroul]].

==Bibliografie==
* ''Marie-Theresia'' (1841)
* ''België's eerste koningin'' (1842)
* ''Philippinne van Vlaanderen'' (1842)
* ''Pieter de Coninck'' (1842)
* ''Lof van het pausdom'' (1843)
* ''Margaretha van Brabant'' (1845)
* ''Helena van Leliëndal'' (1855)
*'' Marnix van Ste-Aldegonde'' (1855)
* ''Vlaamse poëzij'' (1856)
* ''Jacob van Artevelde'' (?)
* ''Karel de Stoute'' (?)
* ''Kindergedichten'' (?)
* ''De burgemeester van 1819'' (1861)
* ''Anna de bloemenmaagd'' (1862)
* ''De gemeenteonderwijzer'' (1862)
* ''Edeldom'' (1862)
* ''Het geschenk van de jager'' (1862)
* ''De zwarte hoeve'' (1863)
* ''Livina'' (1863)
* ''Drie novellen'' (De bloem van Cleyt - De zoon van de molenaar - De bondgenoot) (1864)
* ''Griselda'' (1864)
* ''De hut van tante Klara'' (1865)
* ''Drie testamenten'' (1865)
* ''De schuldbrief'' (1866)
* ''Genoveva van Brabant'' (1866)
* ''Het plan van Heintje Barbier'' (1866)
* ''De zaakwaarnemer'' (1867)
* ''Moeder Dancel'' (1868)
* ''Nicolette'' (1868)
* ''Tijdingen uit Amerika'' (1868)
* ''Eens is genoeg'' (1869)
* ''De zoon van de mosselman'' (1870)
* ''Bertha Baldwin'' (1871)
* ''Christina van Oosterwei'' (1871)
* ''Moeders spaarpot'' (1871)
* ''De wees van het Rozenhof'' (1872)
* ''Tegen wil en dank'' (1872)
* ''De koewachter'' (1873)
* ''Het rad der fortuin'' (1873)
* ''Verscheurde bladen'' (1874)
* ''De gezegende moeder'' (1876)
* ''Karel Klepperman'' (1878)
* ''Rozeken Pot'' (1879)
* ''De hoogmoedige'' (1882)
* ''De gezegende akker'' (?)
* ''Uit liefde getrouwd (?)
* '''k Zou hem niet begeeren'' (?)
* ''Jan de Voerman en zijn paard ''(?)
* ''Roza van den Boschkant'' (?)
* ''Mietje Haneman'' (?)

De romans en novellen van Courtmans werden tweemaal in verzamelde edities uitgegeven:
* ''Verhalen en novellen'', 23 delen, 1883-1890
* ''Volledige prozawerken'', 33 delen, 1923-

==Eerbetoon==
* In 1865 ontving ze de Vijfjaarlijkse Staatsprijs voor Nederlandse Letterkunde, voor haar roman ''Het geschenk van den jager''.
* In 1892 gaf architect Jacob Semey haar naam aan een huis langs de Vlaamse Kaai in Gent en plaatste haar borstbeeld in een gevelnis.
* Het scholencomplex in Maldegem (kleuterafdeling, basisschool en atheneum) dat op de plek staat van haar vroegere school, draagt haar naam.
* De scholen liggen aan de Mevrouw Courtmanslaan.
* In 1961 werd voor haar in Maldegem een standbeeld opgericht.
* Ook in Antwerpen en in Oudegem (Dendermonde) is er een 'Mevrouw Courtmansstraat'

==Literatuur==
* Jos. VAN HOORDE-DE CONINCK, ''Vrouwe Courtmans-Berchmans, haar leven en hare werken'', 1883
* E. H. MOGUEZ, ''La manifestation de Maldeghem'', in: Revue de Belgique, Brussel, XLIV, 1883, p. 101-106
* [[Stijn Streuvels|Stijn STREUVELS]], ''Over Vrouwe Courtmans'', 1911
* Jules PÉE, ''Mevrouw Courtmans, een letterkundige studie'', 1935
* ''Maldegemsche momenten'', uitg. Provinciaal Verbond Westvlaamse Willemsfondsafdelingen, 1941.
* Cees BUDDINGH, ''Encyclopedie voor de wereldliteratuur'', Utrecht, Bruna, 1954, p. 147.
* A. DE COCK, ''Mevrouw Courtmans en het volksleven in haar tijd'', licentiaatsverhandeling (onuitgegeven), Universiteit Gent, 1958.
* ''Mevrouw Courtmans 1811-1890. Huldebetoon bij de inhuldiging van haar standbeeld te Maldegem 17 sept. 1961'', Maldegem, 1961.
* Gilbert DEGROOTE, ''Vrouwe Courtmans, brieven aan haar zoon Emile'', in: Handelingen van de Koninklijke Zuidnederlandse maatschappij voor Taal en Letterkunde, Gent, 1964
* M. WEYTENS, ''Mevrouw Courtmans. Enkele aspecten uit haar werk'', licentiaatsverhandeling (onuitgegeven, Universiteit Gent, 1964.
* H. NOTTEBOOM (red.), ''Over Courtmans' leven en werk'', 1990
* J. TAELDEMAN, ''Mevrouw Courtmans (1811-1890)'', in: Boek en Bibliotheek, reeks VI, 1991, nr. 3, p. 4-7.
* Filip BOUDREZ, ''Johanna D. Berchmans'', in: Nieuwe encyclopedie van de Vlaamse Beweging, Tielt, 1997.
* Gilbert DEGROOTE, ''Jan B. Courtmans'', in: Nieuwe encyclopedie van de Vlaamse Beweging, Tielt, 1997.
* Ada DEPREZ (red.), ''Hoofdstukken uit de geschiedenis van de Vlaamse letterkunde in de 19e eeuw'', Deel 1, Gent, Koninklijke Academie, 1999, p. 225-236.
* Liselotte VANDENBUSSCHE, ''Het veld der verbeelding. Vrijzinnige vrouwen in Vlaams-literaire en algemeen-culturele tijdschriften (1870-1914)'', Gent, Koninklijke Academie, 2008.
* Aimé STROOBANTS & Leo PÉE (red.), ''Dendermondenaars geportretteerd'', Dendermonde, Gedenkschriften van de Oudheidkundige Kring van het Land van Dendermonde. Vierde reeks. Deel 20, jaarboek 2001, 2001, p. 126-127.

== Externe links ==
* {{Link dbnl auteur|id=Cour006|label=Profiel}}
* [http://www.liberaalarchief.be/nieuws_klnieuws.html Johanna Courtmans en de schoolstrijd in 'Liberaal Archief']
* [http://www.literair.gent.be/html/lexicondetail.asp?ID=5&AID=208&l=C Frans Heymans ovber Courtmans op webstek van 'Literair Gent']

{{DEFAULTSORT:Courtmans}}
[[Categorie:Vlaams schrijver]]

Version vom 25. Juni 2020, 09:00 Uhr

Vorlage:Refimprove Vorlage:Infobox royalty

Hayme Hatun (Vorlage:Lang-ota), also known as Hayma Ana[1] (Mother Hayma), was the grandmother of Osman I, founder of the Ottoman Empire and the mother of Ertuğrul Gazi, the leader of the Kayı clan of the Oghuz Turks.

Closer view of the mausoleum of Hayma Ana
Tomb of Hayma Ana

Name

Her name appears as Haymana, Hayme Hatun, Hayme Sultan, Ayva Ana and Ayvana. The name Hayma Ana seems to be an obvious transference of the topographic term haymana, or "prairie", into a personal name.

Burial place

Hayma Ana's last resting place is at Çarşamba, a village near Domaniç, in a pasture area, close to a route connecting the lowlands east of Bursa with Tavşanlı. In 1892 Abdul Hamid II saw the recovery of the tomb of Hayme Ana.[2]

Family

She was of Turkish descent and the belonged to a Turkmen family. She was the grandmother of Osman I, the founder of the Ottoman Empire. She had four sons:

See also

Further reading

  • İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, C.I
  • Selim Yıldız, “Hayme Ana”, Vilayetlerin Sultanlığından Faziletlerin Sultanlığına Osmanlı Devleti, Kütahya 1999, s.40
  • Mehmed Maksudoğlu, Osmanlı Tarihi, İstanbul 2001, s.21

References

Vorlage:Reflist

  1. ↑ Sakaoğlu, Necdet: Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık, 2008, ISBN 978-975-329-623-6, S. 25–27 (com.tr)..
  2. ↑ Sakaoğlu, Necdet: Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık, 2008, ISBN 978-975-329-623-6, S. 26 (google.com).
Abgerufen von „https://de.wikipedia.org/w/index.php?title=Johanna_Courtmans&oldid=231071618“