Java dasturlash tili tarixi sahifasining manbasini koʻrish

{{Dasturlash tili bilgiqutisi
|name=Java
|image= 
|year={{Start date and age|1995|5|23|df=y}}<ref>{{jurnal manbasi|url=https://www.forbes.com/sites/oracle/2015/05/20/javas-20-years-of-innovation/|title=Java's 20 Years of Innovation|magazine=Forbes|date=20-may 2015-yil|access-date=18-mart 2016-yil|author=Binstock, Andrew|archive-url=https://web.archive.org/web/20160314102242/http://www.forbes.com/sites/oracle/2015/05/20/javas-20-years-of-innovation/|archive-date=14-mart 2016-yil|url-status=live|df=mdy-all}}</ref>
|type=obyektga yoʻnaltirilgan dasturlash tili
|paradigm=obyektga yoʻnaltirilgan dasturlash
|status=faol
|class=IDE orqali
|dialects= bytecode orqali
|extension=<code>.java</code>, <code>.class</code>, <code>.jar</code>
|designer=[[James Gosling]]
|developer=Oracle Corporation
|versiyalari= Java 18 {{start date and age|22.03.2022}}
|operating_system=krossplatformali
|influenced=C Sharp, Kotlin, Scala
|influenced_by=CLU, Lisp, SmallTalk, C++, C
|license= [https://www.oracle.com/downloads/licenses/no-fee-license.html Oracle No-Fee Terms and Conditions License for all users]
|website={{URL|https://www.oracle.com/java/|oracle.com/java/}}, {{URL|https://www.java.com/}}
}}
'''[[Java]]''' dasturlash tili 1991-yilda [[James Gosling]], Patrick Naughton, Chris Warth, Ed Frank va Mike Sheridanlar tomonidan Sun Microsystems kompaniyasida yaratilgan. Tilning birinchi versiyasini yaratish uchun 18 oy vaqt ketgan. Bu til boshida „Oak“ ([[eman (daraxt)|eman]]) deb nomlangan edi, lekin keyinchalik 1995-yilda „Java“ ga oʻzgartiligan. „Oak“ ning 1992-yilning kuz oylaridagi birinchi tadbiq etilishi va 1995-yilning bahorida „Java“ ning ommaga eʼlon qilinishidagi vaqt oraligʻida koʻplab odamlar bu tilning dizayni va evolyutsiyasiga oʻz hissalarini qoʻshishgan. Bil Joy, Arthur van Hoff, Jonathan Payne, Frakn Yellin va Tim Lindhom javaning asl prototipiga asosiy hissa qoʻshuvchilar hisoblanadi.<ref name="Java The Complete Reference 12th Edition">{{kitob manbasi |author1=Herbert Schildt |title=Java The Complete Reference 12th Edition |page=41 |accessdate=21-may 2022-yil |ref=Java The Complete Reference 12th Edition}}</ref>

== Nega „Oak“ deb nomlangan ==
[[Fayl:Queen Victoria's Oak Tree, Sandringham - geograph.org.uk - 44077.jpg|thumb|right|middle|alt=Eman daraxti surati|Eman daraxti]]
Aslida „Oak“ bu daraxtning nomi hisoblanadi. '''Nimaga Oak?''' Chunki Oak kuch va qudrat ramzi hisoblangan va bir nechta AQSH, [[Fransiya]], [[Germaniya]], Ruminiya kabi mamlakatklarning milliy daraxti sifatida tanlangan.<ref name="Javatpoint">{{veb manbasi |title=Oak nomi o'zgartirilishi |url=https://www.javatpoint.com/history-of-java |website=https://www.javatpoint.com |qaralgan sana=2022-05-21 |arxivsana=2022-05-21 |arxivurl=https://web.archive.org/web/20220521193740/https://www.javatpoint.com/history-of-java }}</ref> Lekin, bu nom Oak Technologies deb nomlanuvchi kompaniyaning savdo belgisi ekanligi aniqlangandan soʻng, tilning nomi „Java“ ga oʻzgartirilgan.

== Nega „Java“ nomini tanlashgan? ==
Barcha jamoa aʼzolaridan yangi nom tanlash uchun fikrlari toʻplangan. Bir qancha nomlar taklif qilingan, jumladan, „dynamic“, „revolutionary“, „Silk“, „jolt“, „DNA“ va shu kabilar. Ular texnologiyaning mohiyatini aks ettiruvchi inqilobiy, dinamik, jonli, ajoyib, oʻziga xos va talaffuzi oson va aytishi qiziqarli boʻlgan nom tanlashni xohlashgan. Jeyms Goslingning soʻzlariga koʻra, „Java Silk bilan birga eng yaxshi tanlovlardan biri edi“. Java juda noyob boʻlgani sababli, jamoa aʼzolarining aksariyati boshqa nomlardan koʻra Javani afzal koʻrdi.
Java — Indoneziyadagi orol, u yerda birinchi kofe ishlab chiqarilgan (Java kofesi deb ataladi). Bu espresso loviyasining bir turi. Java nomini Jeyms Gosling oʻz ofisida bir chashka qahva ichayotganda tanlagan. Payqaganingizdek, java bu shunchaki nom, hech qanday qisqartma soʻz emas. 1995-yilda Time jurnali Javani 1995-yilning eng yaxshi oʻnta mahsulotidan biri deb atadi.

== Java dasturlash tili relizlari ==
JDK 1.0 1996-yil 23-yanvarda chiqarildi. Javaning birinchi versiyasidan soʻng tilga koʻplab qoʻshimcha funktsiyalar qoʻshildi. Endi Java Windows ilovalari, veb-ilovalar, korporativ ilovalar, mobil ilovalar, kartalar va hokazolarda qoʻllanilmoqda. Har bir yangi versiya Javaga yangi xususiyatlarni qoʻshadi. Hozirgacha koʻplab java versiyalari chiqarilgan. Javaning hozirgi barqaror versiyasi — Java SE 17.<ref name="Oracle">{{veb manbasi |title=Java versiyalari |url=https://www.oracle.com/java/technologies/downloads/ |website=https://www.oracle.com/java/technologies/downloads/ |publisher=Oracle}}</ref>
Hozirda, 2022-yil 21-may holatiga koʻra, Java 8, 11 and 17 javaning barqaroq versiyalari, yaʼni doimiy ravishda qoʻllab quvvatlanadigan versiyalar sifatida qaraladi.<ref>{{veb manbasi|url=https://www.oracle.com/java/technologies/java-se-support-roadmap.html|title=Oracle Java SE Support Roadmap|publisher=Oracle|date=13-sentabr 2022-yil|access-date=21-may 2022-yil|url-status=live}}</ref> Javaning asosiy relizlari, ularni chiqarilgan vaqti bilan keltirilgan:

{| class="wikitable"
! Versiyasi !! Sana
|-
| JDK [[beta version|Beta]] || 1995
|-
| JDK 1.0 || Yanvar 23, 1996<ref>{{veb manbasi|url=http://www.sun.com/smi/Press/sunflash/1996-01/sunflash.960123.10561.xml |title=JAVASOFT SHIPS JAVA 1.0|website=sun.com |access-date=2022-05-21 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070310235103/http://www.sun.com/smi/Press/sunflash/1996-01/sunflash.960123.10561.xml |archive-date=10-mart 2007-yil}}</ref>
|-
| JDK 1.1 || Fevral 19, 1997
|-
| J2SE 1.2 || Dekabr 8, 1998
|-
| J2SE 1.3 || May 8, 2000
|-
| J2SE 1.4 || Fevral 6, 2002
|-
| J2SE 5.0 || Sentabr 30, 2004
|-
| Java SE 6 || Dekabr 11, 2006
|-
| Java SE 7 || Iyul 28, 2011
|-
| Java SE 8 (LTS) || Mart 18, 2014
|-
| Java SE 9 || Sentabr 21, 2017
|-
| Java SE 10 || Mart 20, 2018
|-
| Java SE 11 (LTS) || Sentabr 25, 2018<ref>{{veb manbasi|url=https://blogs.oracle.com/java-platform-group/introducing-java-se-11|title=Introducing Java SE 11|first=Sharat|last=Chander|website=oracle.com|access-date=21-may 2022-yil|archive-url=https://web.archive.org/web/20180926093144/https://blogs.oracle.com/java-platform-group/introducing-java-se-11|archive-date=26-sentabr 2018-yil|url-status=live|df=mdy-all}}</ref>
|-
| Java SE 12 || Mart 19, 2019
|-
| Java SE 13 || Sentabr 17, 2019
|-
| Java SE 14 || Mart 17, 2020
|-
| Java SE 15 || Sentabr 15, 2020<ref>{{veb manbasi|url=https://blogs.oracle.com/java-platform-group/the-arrival-of-java-15|title=The Arrival of Java 15!|date=15-sentabr 2020-yil|publisher=[[Oracle Corporation|Oracle]]|access-date=2022-05-21|archive-date=16-sentabr 2020-yil|archive-url=https://web.archive.org/web/20200916092332/https://blogs.oracle.com/java-platform-group/the-arrival-of-java-15|url-status=live}}</ref>
|-
| Java SE 16 || Mart 16, 2021
|-
| Java SE 17 (LTS) || Sentabr 14, 2021
|-
| Java SE 18 || Mart 22, 2022
|}

== Manbalar ==
{{manbalar}}

== Havolalar ==
* [https://www.javatpoint.com/history-of-java Java dasturlash tiliga oid qoʻshimcha ingliz tilidagi manba] {{Webarxiv|url=https://web.archive.org/web/20220521193740/https://www.javatpoint.com/history-of-java |date=2022-05-21 }}
* [https://www.oracle.com/history-of-java Java dasturlash tilini ishlab chiqadigan kompaniya rasmiy sayti]

[[Turkum:Java]]
[[Turkum:Obyektga asoslangan dasturlash]]
[[Turkum:Dasturlash]]
[[Turkum:Dasturlash tillari]]
[[Turkum:Informatika]]