Java Development Kit sahifasining manbasini koʻrish


{{Dasturiy taʼminot bilgiqutisi|developer=Oracle korparatsiyasi|nom=[[Java Development Kit]]|oxirgi reliz={{Start date and age|2023|04|18}}|dasturlash_tili=Java, C, C++, Assembler|operatsion sistema=Windows, Linux, macOS|platforma=aarch64, x86-64|litsenziya=Oracle No-Fee Terms and Conditions(NFTC)|vebsayt={{URL|https://www.oracle.com/java/technologies/|oracle.com/java/technologies/}}}}
Java Development Kit('''JDK''') [[Oracle|Oracle korporatsiyasi]] tomonidan ishlab chiqilgan [[Java]] texnologiyasining distributsiyasidir. U Java tili spetsifikatsiyasi('''JLS''') va Java virtual mashina spetsifikatsiyasini ('''JVMS''') qoʻllaydi va Java dasturlash interfeysining('''API''') standart nashrini ('''SE''') taqdim etadi. Bu Oracle tomonidan tashkil etilgan [[:en:OpenJDK|OpenJDK]] hamjamiyatining loyihasidir<ref>{{Veb manbasi |url=https://openjdk.java.net/faq/ |sarlavha=OpenJDK FAQ |qaralgan sana=23 October 2021 |nashriyot=[[OpenJDK]] |arxivsana=2021-12-07 |arxivurl=https://web.archive.org/web/20211207090911/https://openjdk.java.net/faq/}}</ref>.  Ushbu toʻplam [[Java]] ilovalari bilan ishlash uchun dasturiy taʼminotni taqdim etadi. Misol uchun, Java dasturchilari uchun zarur boʻlgan virtual mashina, kompilyatorlar, samaradorlikni monitoring qiluvchi asbob-uskunalar va shu kabi boshqa zaruriy utilitlarni oʻz ichiga olgan.

Oracle ushbu dasturiy taʼminotni hozirgi versiyasini Oracle No-Fee Terms and Conditions('''NFTC''') litsenziyasi ostida ishlab chiqarmoqda. Oracle distributsiyani hozirda x86-64 arxitekturasidagi [[Windows]], [[Linux]], [[Mac OS|macOS]] operatsion tizimlari, hamda aarch64 arxitekturasidagi macOS va Linux tizimlari uchun ishlab chiqadi. Eskiroq versiyalari esa [[:en:Oracle_Solaris|Oracle Solaris]] operatsion tizimi va [[:en:SPARC|SPARC]] arxitekturasini qoʻllab quvvatlaydi.

Shuningdek, Oracle '''JVMS''' ning asosiy implementatsiyasi HotSpot(virtual mashina) nomi bilan ham tanilgan.

== JDK tarkibi ==
JDK oʻzining asosiy komponentlari sifatida quyidagi dasturlash vositalari toʻplamiga ega, jumladan:

* [[:en:AppletViewer|appletviewer]] &#x2013; bu vosita Java ilovalarini [[Brauzer|veb-brauzer]]<nowiki/>siz ishga tushirish va test qilish uchun ishlatilishi mumkin.
* apt &#x2013; [[:en:Metadata_facility_for_Java|annotatsiya uskunasi]] <ref name="apt">{{Veb manbasi |url=http://download.oracle.com/javase/1.5.0/docs/guide/apt/index.html |sarlavha=JDK 5.0 Java Annotation Processing Tool (APT)-related APIs & Developer Guides -- from Sun Microsystems |qaralgan sana=2012-08-05}}</ref>
* extcheck &#x2013; JAR faylidagi konfliktlarni aniqlaydigan yordamchi dastur
* idlj &#x2013; IDL dan Java-ga oʻtkazuvchi kompilyator. Ushbu yordamchi dastur [[:en:Java_Interface_Definition_Language|Java IDL]] faylidan Java bogʻlanmalarini yaratadi.
* jabswitch &#x2013; [[:en:Java_Access_Bridge|Java Access Bridge]](oʻzb. Java Kirish Koʻprigi) hisoblanadi va Microsoft Windows tizimlaridagi assistant uskuna va texnologiyalarni ishga tushirib beradi.
* java &#x2013; Java ilovlalari uchun yuklovchi dastur. Ushbu vosita mashina tarjimoni boʻlib, [[:en:Javac|javac]] kompilyatori tomonidan yaratilgan klass fayllarini tarjima qilib beradi. Ushbu dastur yordamida ishlab chiqish va ishga tushirish jarayonlarini birgalikda amalga oshirish mumkin.
* [[:en:Javac|javac]] &#x2013; Java kompilyatori hisoblanib, dastur kodini [[:en:Java_bytecode|Java bayt kodi]]<nowiki/>ga oʻgiradi
* [[:en:Javadoc|javadoc]] &#x2013; manba kodidan avtomatik ravishda yaratilgan dokumentatsiyalar generatori
* jar &#x2013; tegishli klass kutubxonalarini bitta [[:en:JAR_(file_format)|JAR fayli]]<nowiki/>ga toʻplaydigan arxivator. Ushbu vosita JAR fayllarini boshqarishga ham yordam beradi.
* javafxpackager &#x2013; JavaFX ilovalarini paketlash va imzolash uchun vosita
* jarsigner &#x2013; jar imzolash va tekshirish vositasi
* javah &#x2013; nativ metodlar yozish uchun ishlatiladigan C header va stub generatori.
* javap &#x2013; klass faylini qismlarga ajratuvchi vosita.
* javaws &#x2013; JNLP ilovalari uchun [[:en:Java_Web_Start|Java Web Start]] ishga tushiruvchisi.
* [[:en:JConsole|JConsole]] &#x2013; Java monitoringi va boshqaruv konsoli.
* jdb &#x2013; xatoliklarni tuzatuvchi yordamchi dastur.
* jhat &#x2013; Java Heap tahlil vositasi (eksperimental).
* jinfo &#x2013; Ushbu yordamchi dastur ishlayotgan Java protsessidan yoki ishdan chiqqan dumpdan konfiguratsiya maʼlumotlarini oladi. (eksperimental)
* jmap [http://docs.oracle.com/javase/7/docs/technotes/tools/share/jmap.html Oracle jmap – Xotira xaritasi] &#x2013; Ushbu yordamchi dastur Java uchun xotira xaritasini chiqaradi va umumiy obyekt xotira xaritalarini yoki maʼlum jarayon yoki yadro toʻplamining yigʻma xotira tafsilotlarini chop etishi mumkin. (eksperimental)
* jmc &#x2013; Java Mission Control
* jpackage &#x2013; dastur toʻplamlarini yaratish uchun vosita. (eksperimental)
* jps &#x2013; Java Virtual Machine Process Status Tool asbobi hisoblanib, aniq tizimda moslashtirilgan HotSpot Java Virtual Machines (JVMs) roʻyxatlarini koʻrsatadi. (eksperimental)
* jrunscript &#x2013; Java buyruqlar qatorining skript shell-i hisoblanadi.
* jstack &#x2013; Java oqimlarining Java steklarini chop etuvchi yordamchi dastur (eksperimental).
* jstat &#x2013; [[Java Virtual Machine|Java virtual mashinasi]] statistikasini monitoring qilish vositasi (eksperimental).
* jstatd &#x2013; jstat daemon vositasi(eksperimental).
* [[:en:Java_KeyStore|keytool]] &#x2013; keystore-ni boshqarish uchun vosita
* pack200 &#x2013; JAR kompressor vositasi.
* xjc &#x2013; XML Binding (JAXB) API uchun Java API ning bir qismi. U XML sxemasini qabul qiladi va Java klasslarini yaratadi.

Eksperimental vositalar JDK ning kelajakdagi versiyalarida mavjud boʻlmasligi mumkin.

JDK toʻplami, shuningdek, „oddiy“ JRE toʻplamidan ajratilganligi va qoʻshimcha komponentlarga ega boʻlgan, odatda private runtime deb ataladigan toʻliq Java Runtime Environment (JRE) bilan birga keladi. U [[Java Virtual Machine|Java virtual mashinasi]] va dasturiy muhitida mavjud boʻlgan barcha klass kutubxonalaridan, shuningdek, dasturchilar uchun foydali boʻlgan qoʻshimcha kutubxonalardan, masalan, xalqaro kutubxonalar va IDL kutubxonalaridan iborat.

JDK ning barcha versiyalari Java API ning deyarli barcha komponentlaridan foydalanadigan dasturlarning keng qamrovini oʻz ichiga oladi.

== Boshqa JDKlar ==
Ushbu maqolada muhokama qilingan eng keng tarqalgan JDK-dan tashqari, turli platformalar uchun boshqa JDK-lar mavjud boʻlib, ularning baʼzilari Sun JDK manbasidan ishlab chiqilgan, baʼzilari esa yoʻq. Hammasi asosiy Java spetsifikatsiyalariga amal qiladi, lekin koʻpincha kompilyatsiya strategiyalari va optimallashtirish metodlari kabi sohalarda bir-biridan farqlanadi. Ularga quyidagilar kiradi:

Ishlab chiqilgan yoki texnik xizmat qoʻllab-quvvatlash rejimida:

* [[:en:Azul_Systems|Azul Systems]] Zing, Linux uchun JDK<ref name="zing">{{Veb manbasi |url=http://www.azulsystems.com/products/zing/whatisit |sarlavha=Azul Zing product page}}</ref>; 
* [[:en:Azul_Systems|Azul Systems]] / [[Oracle|OpenJDK]] asosidagi Zulu, ushbu JDk Linux, Windows, Mac OS X ga oʻrnatilgan<ref name="zulu">{{Veb manbasi |url=http://www.azulsystems.com/products/zulu/downloads |sarlavha=Azul Zulu download page}}</ref><sup>.</sup>
* [[Oracle|OpenJDK]] / IcedTea;
* [[:en:Aicas|Aicas]] [[:en:JamaicaVM|JamaicaVM]];
* [[:en:IBM_J9|IBM J9]] JDK, AIX, Linux, Windows, MVS, OS/400, Pocket PC, z/OS uchun<ref name="j9">{{Veb manbasi |url=http://www-128.ibm.com/developerworks/java/jdk/ |sarlavha=developerWorks : IBM developer kits : Downloads |qaralgan sana=2012-08-05}}</ref>; 

Qoʻllab-quvvatlanmaydigan yoki toʻxtatilgan:

* [[:en:Apache_Harmony|Apache Harmony]];
* [[Apple Inc.|Apple]] kompaniyasining Mac OS Runtime; Klassik [[Mac OS]] uchun Java JVM/JDK <ref name="apple">{{Veb manbasi |url=http://docs.info.apple.com/article.html?artnum=120209 |sarlavha=Support at Apple |arxivurl=https://web.archive.org/web/20071213085940/http://docs.info.apple.com/article.html?artnum=120209 |arxivsana=13 December 2007}}</ref>.
* Blackdown Java &#x2013; Linux uchun Sunʼs JDK porti<ref>{{Veb manbasi |sarlavha=Java Linux Contact Information |url=http://www.blackdown.org/java-linux/java-linux-contact.html |qaralgan sana=2012-08-05 |arxivurl=https://web.archive.org/web/20070807032743/http://www.blackdown.org/java-linux/java-linux-contact.html |arxivsana=7 August 2007}}</ref><ref>{{Veb manbasi |sarlavha=Java-Linux Latest Information |url=http://www.blackdown.org/java-linux/Information.html |qaralgan sana=2012-08-05 |arxivurl=https://web.archive.org/web/19961019171456/http://www.blackdown.org/java-linux/Information.html |arxivsana=19 October 1996}}</ref>;  
* [[GNU]] Classpath va GCJ (Java uchun GNU kompilyatori);
* [[Oracle|Oracle korporatsiyasining]] Windows, Linux va Solaris uchunJRockit JDK<ref name="jrockit">{{Veb manbasi |url=http://www.oracle.com/technetwork/middleware/jrockit/downloads/index.html |sarlavha=JRockit Family Download page |qaralgan sana=2012-08-05}}</ref>; 

== Yana qarang{{Portal|Free and open-source software|Computer programming
}}{{Portal|Free and open-source software|Computer programming
}}{{Portal|Free and open-source software|Computer programming
}} ==
* Classpath
* Java platformasi{{Portal|Free and open-source software
}}
* [[Java versiyasi tarixi]]

== Manbalar ==
{{Manbalar|2}}

== Havolalar ==

* [https://www.oracle.com/technetwork/java/javase/ Oracle Java SE]
* [https://www.oracle.com/technetwork/java/javase/eol-135779.html Oracle Java SE qoʻllab-quvvatlash yoʻl xaritasi]
* [https://openjdk.java.net/ Ochiq kodli OpenJDK loyihasi]
* [https://jdk.java.net/ OpenJDK builds from Oracle]
* [https://adoptopenjdk.net/ OpenJDK builds from AdoptOpenJDK]
* [https://www.ibm.com/support/pages/java-sdk-downloads IBM Java SDK Downloads]
* [https://web.archive.org/web/20070610111552/https://jdk7.dev.java.net/ Ochiq manbali JDK 7 loyihasi]
* [https://www.gnu.org/software/classpath/ GNU Classpath] &#x2013; bepul dasturiy taʼminot
[[Turkum:Dasturiy taʼminot kitlari]]
[[Turkum:Java]]