Brontekst bekijken van Object Pascal

{{Infobox programmeertaal
| naam = Object Pascal
| logo = 
| extensies = 
| paradigma = [[Gestructureerd programmeren|gestructureerd]], [[objectgeoriënteerd]]
| jaar = 1985
| ontwerper = [[Niklaus Wirth]], [[Apple Inc.|Apple]]
| ontwikkelaar = 
| versie = 
| typesystem = statisch/dynamisch, sterk
| implementaties = [[Delphi (software)|Delphi]], [[Free Pascal]]
| dialecten = [[Turbo Pascal]]
| beinvloed = [[Pascal (programmeertaal)|Pascal]], [[Smalltalk (programmeertaal)|Smalltalk]]
| invloed = [[Java (programmeertaal)|Java]], [[C Sharp|C#]]
| besturingssysteem = [[Multiplatform]]
| licentie = 
| website = 
}}
'''Object Pascal''' verwijst naar een tak van [[objectgeoriënteerd]]e [[Pascal (programmeertaal)|Pascalvarianten]], en is vooral bekend als de belangrijkste [[programmeertaal]] van [[Delphi (software)|Delphi]]. Pascalcompilers, waaronder die voor Object Pascal, zijn doorgaans erg snel en produceren sterk [[Optimalisatie (compiler)|geoptimaliseerde]] code.

== Varianten ==
* [[Borland (softwarebedrijf)|Borland]] gebruikte oorspronkelijk de naam ''Object Pascal'' voor de programmeertaal in de eerste Delphiversies, maar hernoemde de taal later ''Delphi''. [[Compiler]]s die zich richten op compatibiliteit met Object Pascal proberen doorgaans vooral compatibel te zijn met Delphibroncode.{{Bron?||2009|08|18}}
* [[CodeGear]], een voormalige dochteronderneming van Borland en nu deel van [[Embarcadero Technologies]], verkoopt [[integrated development environment|geïntegreerde ontwikkelomgevingen]] (IDE's) die Object Pascalcode compileren naar Windows.
* Er heeft .NET-ondersteuning bestaan van Delphi 8 tot en met Delphi 2005, Delphi 2006 en Delphi 2007, maar dit is nu vervangen door een andere taal, '''Oxygene''' (zie hieronder), die niet volledig backward-compatibel is.
* De programmeertaal [[Oxygene (programmeertaal)|Oxygene]], ontwikkeld door [[RemObjects]], richt zich enkel op de [[Common Language Infrastructure]]. De Oxygenecompiler is opgenomen ineen nieuwe Delphiontwikkelomgeving die eigendom is van Embarcadero, genaamd [[Delphi Prism]], die is gebaseerd op [[Microsoft Visual Studio]].
* De [[Morfik|Morfik Pascal]]-programmeertaal ontwikkeld door [[Morfik]] richt zich op Ajax-webapplicaties. De Morfikcompiler is ingebouwd in de AppsBuilder-IDE van het bedrijf en staat toe Object Pascal te gebruiken voor zowel in de browser als op de [[server]] uit te voeren code.
* Het [[opensource]] [[Free Pascal]]-project maakt het mogelijk de taal voor een breed scala aan [[Besturingssysteem|besturingssystemen]] te compileren, waaronder [[Linux]] (32 bits en 64 bits), [[FreeBSD]], [[Mac OS]]/[[Mac OS X]], [[Win32]], [[Win64]] en [[Windows CE]] — evenals voor verschillende hardwarearchitecturen. De eerste versie van Free Pascal voor de [[iPhone]]-[[Software development kit|SDK]] 2.''x'' werd aangekondigd op [[17 januari]] [[2009]].<ref name="fpciphone">{{cite web|title=iPhone/iPod development|publisher=Free Pascal development team|url=http://wiki.freepascal.org/iPhone/iPod_development|accessdate=2009-04-13}}</ref> Er is nu ook ondersteuning voor embedded programmeren (ARM).
* [[MIDletPascal]] richt zich op het Java-bytecodeplatform.
* De opensource [[GNU Pascal]]compiler is beschikbaar als een front-end voor de [[GNU Compiler Collection]], en implementeert de [[Internationale Organisatie voor Standaardisatie|ISO]] 7185 Pascalstandaard, en een groot deel van de ISO 10206 Extended Pascalstandaard.
* Er is ook een gratis compiler beschikbaar, genaamd Turbo51<ref>[https://web.archive.org/web/20180925023509/http://turbo51.com/ Turbo51]</ref>, voor het produceren van code voor [[Intel 8051]]-chips.
* [[WDSybil]], een opensource Delphi-achtige IDE en compiler voor [[Microsoft Windows]] en [[OS/2]], was oorspronkelijk een commerciële [[Borland Pascal]]compatibele omgeving ontwikkeld door een bedrijf genaamd Speedsoft. Later werd de compiler doorontwikkeld tot een Delphi-achtige [[Rapid application development|RAD]] genoemd Sybil, en uiteindelijk vrijgegeven onder de GPL toen het bedrijf zijn activiteiten staakte.
Kortom, het begrip '''Object Pascal''' verwijst tegenwoordig naar de verschillende Pascaldialecten met extensies voor objectgeoriënteerd programmeren, hoewel deze dialecten doorgaans vrijwel compatibel zijn met CodeGears implementatie.

== Geschiedenis ==
=== Vroege geschiedenis bij Apple ===
Object Pascal is een uitbreiding op de programmeertaal [[Pascal (programmeertaal)|Pascal]] en werd ontwikkeld door [[Apple Computer]] door een team onder leiding van [[Larry Tesler]] in overleg met [[Niklaus Wirth]], de uitvinder van Pascal. Het stamt af van een eerdere objectgeoriënteerde versie van Pascal genaamd [[Clascal]], die beschikbaar was voor de [[Apple Lisa|Lisacomputer]].
Object Pascal was nodig voor de ondersteuning van [[MacApp]], een uitbreidbaar Macintosh-applicatieframework dat tegenwoordig een klassenbibliotheek genoemd zou worden. Object Pascal-extensies en MacApp zelf werden ontwikkeld door Barry Haynes, Ken Doyle, en Larry Rosenstein, en werden getest door Dan Allen. [[Larry Tesler]] overzag het project, dat begon in begin 1985 en een product werd in 1986.

Apple liet de ondersteuning voor Object Pascal vallen toen ze in 1994 overschakelden van Motorola 68K-chips op [[IBM]]'s PowerPC-architectuur.
Er is ook een Object Pascal-extensie geïmplementeerd in de Think Pascal-IDE. De IDE bevat een compiler en een editor met syntaxiskleuring- en -controlefuncties, een krachtige debugger en een klassenbibliotheek. Veel ontwikkelaars gaven de voorkeur aan Think Pascal in plaats van MacApp omdat het een goede integratie bood met zijn tools. De ontwikkeling is na versie 4.01 gestopt omdat het bedrijf werd opgekocht door [[Symantec]]. Daarop verlieten de ontwikkelaars het project.

=== De Borland- en CodeGearjaren ===
In 1986 introduceerde [[Borland (softwarebedrijf)|Borland]] soortgelijke extensies, ook wel Object Pascal genoemd, in hun [[Turbo Pascal]]-compiler voor de Macintosh, en in 1989 voor Turbo Pascal 5.5 voor DOS.
In 1994 is Borland zich na [[MS-DOS]] op [[Microsoft Windows|Windows]] gaan richten met de creatie van Delphi, een opvolger voor Turbo Pascal. Daarnaast introduceerden ze een set extensies die nu bekendstaat onder de naam Delphi.

De ontwikkeling van Delphi begon in 1994 en Delphi 1.0 werd officieel uitgebracht in de Verenigde Staten op 14 februari 1995. Hoewel code die gebruikmaakte van het objectmodel van Turbo Pascal nog steeds gecompileerd kon worden, ging met de nieuwe syntaxis van Delphi de voorkeur uit naar het gebruik van <code>class</code> in plaats van <code>object</code>, de Create-constructor en een virtuele Destroy-destructor in plaats van de procedures <code>New</code> en <code>Dispose</code>, properties, method pointers en een aantal andere zaken. Deze waren geïnspireerd door het [[Internationale Organisatie voor Standaardisatie|ISO]]-ontwerp voor objectgeoriënteerde extensies, maar veel verschillen met het Turbo Pascal-dialect (zoals de eis in het ontwerp dat alle methodes virtueel zouden worden) werden genegeerd.
Het Delphidialect is door de jaren heen verder geëvolueerd, en ondersteunt nieuwe taalconcepten zoals [[64-bits integer]]s en [[dynamische array]]s.

== Compilers ==
Er zijn veel [[compiler]]s die bijna volledig compatibel zijn met het Object Pascal-dialect van Delphi.
Veel hiervan zijn gecreëerd om compilatie van Object Pascal mogelijk te maken op verschillende platformen, en onder verschillende licenties.

* [[Delphi (software)|Delphi]] is waarschijnlijk de bekendste compiler. Hij compileert naar [[Windows API#Versies|Win16]] (Delphi 1), [[Windows API#Versies|Win32]] (Delphi 2+) en [[.NET|.NET 1.x, 2.0]] (Delphi 8, Delphi 2005 - 2007).
* [[Kylix (programmeeromgeving)|Borland Kylix]] is een Linuxvariant van Delphi die alleen compileert naar Intel 32-bits Linux, en gebruikmaakt van [[Qt (toolkit)|Qt]] voor grafische interfaces. Kylix wordt niet meer bijgehouden. Met moderne distributies werkt het vaak niet [[out-of-the-box]].
* [[Free Pascal]] is een compiler voor de opdrachtregel en richt zich op broncodecompatibiliteit met de belangrijkste functies van zowel de Turbo Pascal- als Delphidialecten. De huidige versie, 2.2, is in hoge mate compatibel met Delphi 6 or 7.{{Bron?||2009|08|18}} FPC genereert code voor [[x86]]-, [[x86-64]]-, [[PowerPC]]-, [[SPARC]]- en [[ARM-instructieset|ARM]]-processoren onder verschillende besturingssystemen, waaronder [[Windows API#Versies|Win32]], [[Windows API#Versies|Win64]], [[Linux]], [[FreeBSD]], [[Mac OS]] en [[Mac OS X]] (met integratie in [[Xcode]]). Naast opdrachtregelgebruik zijn er ook diverse ontwikkelomgevingen beschikbaar voor Free Pascal, in het bijzonder de IDE [[Lazarus (software)|Lazarus]].
* In [[GNU Pascal]] (een afzonderlijk gedistribueerd deel van de [[GNU Compiler Collection]]) is, hoewel de compiler formeel niet gericht is op de CodeGeardialecten, wel een compatibiliteitsmodus aanwezig voor Borland Pascal, en de taal neemt langzaamaan Delphifunctionaliteit over. De taal is ongeschikt voor het direct hercompileren van grote hoeveelheden Delphicode, maar de compiler is opmerkelijk om zijn ondersteuning van veel verschillende besturingssystemen en hardwarearchitecturen.
* [[Virtual Pascal]] is een x86 32-bits Turbo Pascal- en Delphicompatibele compiler die zich voornamelijk richt op [[OS/2]] en Windows, hoewel er ook een DOS+ Extender en een experimentele Linux-cross-compiler voor ontwikkeld zijn. De ontwikkeling van de compiler is gestopt toen ongeveer het niveau van Delphi 2 was bereikt, en de website is sinds 2007 niet meer beschikbaar.
* [[Oxygene (programmeertaal)|Oxygene]] (voorheen bekend als ''Chrome'' ) is een Object Pascalcompiler van [[RemObjects Software]] die integreert in [[Microsoft Visual Studio]]. De compiler is ook beschikbaar als gratis opdrachtregelcompiler die van zichzelf draait op de [[Common Language Infrastructure|CLI]]. Hij genereert code voor .NET en [[Mono (ontwikkelplatform)|Mono]].
* [[MIDletPascal]] is bedoeld voor het ontwikkelen van mobiele applicaties en genereert J2ME-bytecode.
* [[PocketStudio]] is een op Pascal gebaseerde [[Integrated development environment|IDE]] voor [[Palm OS]].

== Interpreters ==
[https://web.archive.org/web/20191019010635/http://www.remobjects.com/ps Pascal Script] (voorheen bekend als InnerFuse) is een opensource Object Pascal[[interpreter]] en -scriptengine geschreven in Delphi. De implementatie ondersteunt een beperkte Object Pascalsubset.

== "Hello World"-voorbeeldprogramma's ==
=== Apples Object Pascal ===
<syntaxhighlight lang="pascal">
program ObjectPascalExample;
 
type
  THelloWorld = object
    procedure Put;
  end
 
var
  HelloWorld: THelloWorld;

procedure THelloWorld.Put;
begin
  WriteLn('Hello, World!');
end;
 
begin
  New(HelloWorld);
  HelloWorld.Put;
  Dispose(HelloWorld);
end.
</syntaxhighlight>

=== Turbo Pascals Object Pascal ===
<syntaxhighlight lang="pascal">
program ObjectPascalExample;
 
type
  PHelloWorld = ^THelloWorld;
  THelloWorld = object
    procedure Put;
  end;

var
  HelloWorld: PHelloWorld; { dit is een pointer naar een THelloWorld }

procedure THelloWorld.Put;
begin
  WriteLn('Hello, World!');
end;

begin
  New(HelloWorld);
  HelloWorld^.Put;
  Dispose(HelloWorld);
end.
</syntaxhighlight>

Merk op dat deze <tt>object</tt>-constructie nog steeds beschikbaar is in Delphi en Free Pascal (Delphicompatibiliteitesmodus).

=== Delphi en Free Pascals Object Pascal ===
<syntaxhighlight lang="pascal">
program ObjectPascalExample;

type
  THelloWorld = class
    procedure Put;
  end;

procedure THelloWorld.Put;
begin
  Writeln('Hello, World!');
end;

var
  HelloWorld: THelloWorld; { dit is een impliciete pointer }

begin
  HelloWorld := THelloWorld.Create; { constructor geeft een pointer terug }
  HelloWorld.Put;
  HelloWorld.Free; { this line dereferences the pointer }
end.
</syntaxhighlight>

=== Oxygene Object Pascal ===
<syntaxhighlight lang="pascal">
namespace ObjectPascalExample;

interface

type
  ConsoleApp = class
    class method Main
  end;
  THelloWorld = class
    method Put;
  end;

implementation

method THelloWorld.Put;
begin
  Console.WriteLine('Hello, World!');
end;

class method ConsoleApp.Main;
begin
  var HelloWorld := new THelloWorld;
  HelloWorld.Put;
end;

end.
</syntaxhighlight>

== Ontwikkeling ==
Er worden continu functies toegevoegd aan Object Pascal met Delphi-extensies, nu ook door Free Pascal. In reactie op kritiek zijn in Free Pascal generics toegevoegd en zowel Delphi als Free Pascal ondersteunen nu operator overloading (maar met verschillende grammatica). Delphi heeft ook veel andere functies geïntroduceerd sinds versie 7<ref name="newftrs">{{cite web|title=New Delphi language features since Delphi 7|publisher=CodeGear|url=http://dn.codegear.com/article/34324|accessdate=2008-07-06|archiefdatum=2008-07-02|archiefurl=https://web.archive.org/web/20080702184859/http://dn.codegear.com/article/34324|dodeurl=ja}}</ref>, waaronder generics.

== Zie ook ==
* [[Kylix (ontwikkelomgeving)|Borland Kylix]]
* [[Free Pascal]]
* [[Hello world (programma)|Hello world]]
* [[Vergelijking van programmeertalen]]

== Externe links ==
<!--* [http://dn.codegear.com/article/34324 New Language Features In Delphi 2006 and Delphi 2007]-->
* {{en}}[http://delphi.wikia.com Delphi Wiki]
* {{en}}[http://www.torry.net Torry's Delphi Pages]
* {{en}}[https://sites.google.com/site/delphibasics/ Delphi voor beginners]
* {{en}}[https://web.archive.org/web/20090129143416/http://dn.codegear.com/article/10280 Object Pascal Style Guide]
* {{en}}[https://web.archive.org/web/20100325210353/http://wiki.remobjects.com/wiki/Oxygene RemObjects Oxygene Official Wiki]
* {{en}}[http://www.gnu-pascal.de GNU Pascal (GPC) information]
* {{en}}[https://web.archive.org/web/20090705125659/http://www-personal.umd.umich.edu/~ldkronos/delphi/ Discovering Delphi]
<!--
* [http://www.mactech.com/articles/mactech/Vol.02/02.12/ObjectPascal/ MacTech Vol 2 Issue 12 1985]
=== Delphicommunities ===
* [http://www.delphibasics.co.nr DelphiBasics Forum, Tutorials and Examples]
* [http://www.delphipages.com Delphi Pages]
* [http://www.torry.net Torry's Delphi Pages]
* [http://delphi.about.com/ About.com Delphi Programming]
* [http://www.delphifaq.net/ Merlin's Delphi Forge]

=== Free Pascal-Object Pascal-naslagwerk ===
* [http://www.freepascal.org/docs/ref.pdf Current version's Object Pascal Ref guide (PDF)]
* [http://www.freepascal.org/docs-html/ref/ref.html Current version's Object Pascal Ref guide (html)]
* [http://www.freepascal.org/fpcmac.html Free Pascal Mac Pascal extensions status page]
=== Hulpmiddelen voor Object Pascal ===
* [http://sourceforge.net/projects/mseide-msegui MSEide+MSEgui]
* [http://www.lazarus.freepascal.org/ Lazarus IDE]
* [https://code.google.com/p/powtils/ Powtils Web Kit]-->
<!--
=== GNU Pascal ===
* {{en}}[http://www.microbizz.nl/gpcdiffs.html GPC differences to Mac Pascal]-->

=== Compilers ===
* [http://www.paxcompiler.com Embeddable Pascal compiler]
* [https://web.archive.org/web/20200212174135/https://www.wdsibyl.org/ WDSybil Homepage]

== Referenties ==
{{References|2=2}}
{{Navigatie .NET-framework}}
{{Navigatie programmeertalen}}
[[Categorie:Objectgeoriënteerde programmeertaal|Object Pascal]]
[[Categorie:Pascal (programmeertaal)]]