Прагляд крыніцы для C (літара)

{{Друкарскі знак
 |Выява=Latin letter C.svg
 |Знак=Cc
 |Назва знака=Літара лацінкі C
 |Гук=[[МФА|[k], [g], [z], [t͡s], [t͡ʂ], [dʐ]]]
 |URL-код=C: %43<br>c: %63
 |UTF-16=C‎: 0x43<br>c‎: 0x63
 |Назва ў Юнікодзе=latin capital letter c<br>latin small letter c
 |Юнікод=C: U+0043<br>c: U+0063
 |HTML=C‎: &#67, &#x43<br>c‎: &#99, &#x63
 |Пап2=[[Z (літара)|X]]
 |Сымбаль='''C'''
 |Наст1=[[D (літара)|D]]
 |Наст2=[[E (літара)|E]]
 |Наст3=[[F (літара)|F]]
 |Наст4=[[G (літара)|G]]
 |Пап4=[[B (літара)|B]]
 |Пап3=[[A (літара)|A]]
 |Пап1=[[Y (літара)|Y]]
}}
'''C''', '''c''' ('''тсэ''', ува [[Ангельская мова|ангельскай]] мове — '''сі''') — 3-я літара [[лацінскі альфабэт|лацінскага альфабэту]].

== Гісторыя ==
Літара паходзіць ад [[Грэцкі альфабэт|грэцкай]] літары гама (''Γ'', ''γ''). Першапачаткова ў латыні пазначала гук [к] (часам [г]); толькі ў самым канцы клясычнага пэрыяду зьмякчэлы (паляталізаваны) пазыцыйны варыянт гуку [к] перад пярэднеязычнымі [e] і [i] пачаў зьмяняцца якасна, пераходзячы ў [ч] або [ць]; у цяперашніх [[Мова|мовах]] гукавое ўтрыманьне гэтай літары бывае самым розным ([к], [г], [з], [ц], [ч], [дж] і інш.; нярэдка чытаецца па-рознаму ў розных пазыцыях). Так, у якія адбыліся ад латыні раманскіх мовах, якія атрымалі ў спадчыну яе асноўныя [[Артаграфія|артаграфічныя]] прынцыпы, з заўсёды дае гук [да] перад галоснымі ''a'', ''o'', ''u'' і зычнымі, акрамя літары ''h'', якая ў корані мяняе яе вымаўленьне, гэтак жа і ў ангельскай мове, які адносіцца да германскіх мовах. А ў балтыйскіх і славянскіх мовах, якія карыстаюцца лацінскім альфабэтам, заўсёды чытаецца як [ц] (за выключэньнем запазычаных словаў з моваў, названых вышэй, дзе яна часам у парадку выключэньня чытаецца як [к]). Але таксама існуюць мовы, дзе літара З ва ўсіх пазыцыях дае гук [да], Напрыклад у ірляндзкай мове. Часта ўваходзіць у дыграфы (самы старажытны і распаўсюджаны — [[Ch (дыграф)|ch]]) альбо забясьпечваецца дыякрытычнымі знакамі.

Перайначваньнем літары ⟨c⟩ у III стагодзьдзі да нашай эры была пабудавана літара [[G (літара)|G]].

== Выкарыстаньне ==
* У [[Хімія|хіміі]] — сымбаль [[Вуглятвор|вуглятвору]].
* У фізыцы вялікай літарай ⟨C⟩ пазначаюць кандэнсатар, электраёмістасьць, цеплаёмістасьць, малой літарай ⟨c⟩ — [[хуткасьць сьвятла]].
* У [[Мэдыцына|мэдыцыне]] — [[Вітаміны|вітамін]].
* У [[Музыка|музыцы]] літарай C пазначаюць ноту «до» (''ut'').

== Юнікод ==
* '''C''': U+0043
* '''c''': U+0063

{{Лацінскі альфабэт}}
[[Катэгорыя:Літары лацінскага альфабэту]]