Прагляд крыніцы для Зямяне

'''Зямя́не''', '''Зямля́не''' ({{мова-pl|ziemianie|скарочана}} ад ''ziemia'' — зямля) — катэгорыя вайскова-служылага насельніцтва [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], частка фэўдальнага [[Стан (сацыяльная група)|стану]]<ref>Вяроўкін-Шэлюта Ў. Зямяне // {{Літаратура/ЭГБ|3к}} С. 461.</ref>.

* 1) У XV—XVI стагодзьдзях назва ''зямяне'' пашырылася сярод маламаёмаснага [[баярства]] ў заходніх землях ВКЛ, што тлумачыцца ўжываньнем польскай тэрміналёгіі і перасяленьнем пэўнай часткі польскай [[Шляхта|шляхты]] ў ВКЛ. [[Попісы войска Вялікага Княства Літоўскага|Попіс войска ВКЛ]] 1528 году дакладна адрозьнівае пошты (вайсковыя аддзелы) баярскія ад зямянскіх. Пазьней гэтыя дзьве катэгорыі насельніцтва атаясамліваюцца — «зямяне або баяры». Заможная частка зямянаў зьлівалася з шляхтаю, бяднейшая захавала сваю назву і знаходзілася ў васальных дачыненьнях зь вялікім князем або фэўдаламі.

Зямяне мусілі плаціць [[чынш]] і [[Каняўшчына|каняўшчыну]], але ў выпадку вайны іх ня сплочвалі, а мусілі ставаць з канём і рыштункам у войска. Зямяне не выступалі пад [[Павятовая харугва|павятоваю харугваю]], а толькі ў аддзеле пана. У адрозьненьне ад шляхты ня бралі ўдзелу ў [[Соймік|сойміках]]. Да пачатку XVIII стагодзьдзя зямяне як асобная катэгорыя амаль зусім зьніклі, увайшлі ў склад шляхты альбо [[сяляне|сялянаў]], трымаўшых зямлю на чыншавым праве.

Па [[Падзелы Рэчы Паспалітай|падзелах Рэчы Паспалітай]] улады [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] абклалі зямянаў падушным падаткам, але ў меншым памеры за сялянаў. Аднак часта зямянаў запісвалі ў рэвізіі як сялянаў. Многія зямяне давялі сваё паходжаньне перад дваранскімі дэпутацкімі сходамі як шляхцічы, па чым улічваліся сярод шляхты. У рэвізію 1834 году зямяне не вылучаліся як асобная група і надалей улічваліся як сяляне.

* 2) Назва земляўласьнікаў у ВКЛ пераважна ў XVII стагодзьдзі. Мела сэнс тлумачэньня месца жыхарства і статусу валоданьня зямельнай маёмасьцю (напрыклад, «зямянін гаспадарскі Наваградзкі»).

* 3) Назва буйных земляўласьнікаў (у польскай мове) у XIX—XX стагодзьдзях.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/ЭГБ|3}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* Уладзіслаў Вяроўкін-Шэлюта, [http://www.nobility.by/encyclopaedia/z/ziamianie.shtml Арыгінальны артыкул у «Шляхецкай энцыкляпэдыі»], [[Згуртаваньне беларускай шляхты]]

[[Катэгорыя:Шляхта]]
[[Катэгорыя:Катэгорыі насельніцтва Вялікага Княства Літоўскага]]